Full text of "Patrologiæ cursus completus [Series Græca] : ... omnium ss. patrum, doctorum, scriptorumque ecclasiasticorum sive Latinorum sive Græcorum ..."

See other formats



Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 


It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 


We also ask that you: 


- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


- Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 


alhttb://books.;coodle.comj 


CURSUS COMPLETUS 
) BIDLIOTHECA. UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMS, COMODA, OECONOMIC 


M SS. PATRUM, RUM SCRIPTORUMQUE. ECCLESIASTIO 


SIVE LATINORUM, SIVE GRAECORUM, 
QUI AB -EVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOGENTII IIl (ANNO 1216) PRO LA 
J ET AD CONCILII FLOHENTINI TEMPORA (ANN.1439) PRO GRZECIS FLORUERUN 


RECUSIO CHRONOLOGICA 
OMNIUM QUAE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC/E TRADITIONIS PER. QUINDECIM PRIC 
ECCLESLE SAECULA, 


JUXTA EDITIONES ACCURATIBSIMAS INTER ΒΚ CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQ! 
DILIGENTER CASTIGATA ; DIBSSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRAT/ 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUJE TRIBUS NOVISSIMIS SJECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS, AUCTA ; INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS 8IVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS 
MOMENTI BUBSEQUENTIBUS, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET 

TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE- 

RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO 
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS8, AMPLIFICATA ; 

DUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, OHRONOLOGI 
STATISTICIS, STNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORAL 
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PRA&- 
SERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, quo CONSULTO, 
QUIQUID NON SOLUM TALIB TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 

0MISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCRIPTUR/E 

SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM 
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM 8. SCRIPTURJE VERSUS, A PRIMO 
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA, CJETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CHARACTERUM  NITID| 
CHARTJE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PÉRFECTIO (ORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TU 
NUMERUS, FORMA YOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIE DECURSU CONSTANTER 
BIMILIS, PRETI! EXIGUITAS, PR.JESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA, 
BEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM 

IN NOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS ET M88. ADOMNES JETATES, LOCOS, LINGUAS FORMABSQUE 

PERTINENTIBUS COADUNATORUM. 


SERIES GRAECA - 
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES, SCRIPTORESQUE ECCLESLE GREC 
A 8. BARNABA AD BESSARHIONEM 


ACCURANTE J.-P. MIGNE, 
BIBLIOTHEC/E CLERI UNIVERS.E , 
SIVE 
CURSUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE 
















PATROLOGLE GRECE TOMUS XXXI. 


-. S. BASILIUS GJESARIENSIS EPISCOPUS 








PARISIIS 
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 137. 


1885 


δῷ 


Clichy. — Ex typis PAUL DUPONT, 12, vià dictà Bac-d'Asnieres. 12. 








V5 EN So C 2 
P4 
v. S 





Clichy. — Ex typis PAUL DUPONT, 12, vià dictà Bac-d'Ashiéres. 19.3.85. 








Q5 Se co ᾿ 
P4 
v. SJ 


ELENCHUS 
AUCTORUM ET OPERUM QU/E IN HOC TOMO XXXI CONTINENTUR. 
QU.E STELLULA PR.ENOTANTUR IN EDITIONIBUS BASILII NON EXSTABANT. 


SANCTUS BASILIUS MAGNUS, C/ESARIENSIS ARCHIEPISCOPUS. 


Prefatio. Col. 9 
Homilie et sermones. | 163 
Ascetica. 619 
Moralia. 100 
Regule fusius tractatz. 890 
Regule brevius tractatm. 1051 
Constitutiones monastics. 1399 
APPENDIX. 

Homilie quaedam dubie. 4429 
De baptismo libri duo. 1914 
Liturgie S. Basilii. 1630 
* Orationes sive etorcismi. ] 1078 
* Sermo de sacerdotum instructioné. | 1685 
Tractatus de consolatione in adversis. 168'1 
De laude solitarie vits. 4104 
Admonitio ad filium spiritualem. 4104 
* Homilie tres ex editione Chr. Frid. Matthei. ᾿ 410 
Homilice quas transtulit Rufinus de Graco in Latinum. 1723 
Note Frontonis Duczi. ' 4105 
Note Frederici Morelli. 18299 

Varie lectiones codicum Paris. in sermonem De legendis gentilium libris. 4831 





2063934 





4. Fortasse nullum est hominum genus, qui ma- A curgres omnium gravissima agatur. Hoc aufcibángi-.-: 


gis nocuerint bonia studiis, quam eorum, qui vera 
sanctorum Patrum scripta cum falsis miscuere. 
Quot enim mala hinc et olim nata sint, et hodie na- 
scantur, nemo, qui non omnino rerum ecclesiasti- 
carum rudis sit, ignorat. Dogmata obscurantur, 
faedantur moralia, historia vacillat, traditio per- 
turbatur, et, ut verbo dicain, si semel apud .san- 
ctos Patres genuina cum adulterinis confundaatur, 
omnia inter se confundi necesse est. 

2. Ejus, quod dixi, mali frequentiora sunt exem- 
pla, quam ut aliqua referre opus sit. In memoriam 
tamen revocabo impudentiam Apollinaristarum et 
Eutychianorum, qui cum sua pro sinceris ac germa- 
nis sanctorum Patrum scriptis promulgassent. ita 
totam infestarunt Ecclesiam, ut ejusmodi vulnus 
coalescere ac sanari necduu potuerit. Nam hodie- 
que tanta est dissensio inler eruditos de quorum- 
dam scriptorum auctore, ul si quis aut magni illius 
Athanasi: episcopi Alexandrini,aut Julii summi pon- 
tificis, aut Gregorii Thaumaturgi testimonium ali- 
quod proferat, statim audias, qui dicant non Atha- 
nasium, non Julium. non Gregorium talia dixisse, 
sed Apollinarium, cujus olim opuscula quzdam 
summis illis viris subdole tributa sunt, quo facilius 
simplicioresin errorem inducerentur.Sed,ut nunc 
de Apollinaristis et utychianis taceam,universe di- 
eaminnumeraincomoda eodemilloex fonte fluxis- 
se. Videas vel erudilissimos viros, quod in ejusmodi 
librossubdititios inciderint, quovis potius perveni- 
re,quam quo volunt,eosdemque, interea dum sco- 
pum attigisse se arbitrantur,ab eo sepius quam 
longissime abesse.Credas aliquando antiquissimos 
etgravissimos scriptores rerum gravissimarum tes- 
tes adhiberi,cttamen siresattentius consideretur,ho- 
minis et recentissimi οἱ abjeclissimi; testimonium 
profertur.Etsi autem illa quasi lues nemini pepercit, 
tamen nescio quomodo contigit, ut Basilius pejus 
ea in re quam alii sancti Patres acceptus sit. Ita 
enim vera ejus scripta porimiscertur falsis, ut, 
nisi alia ab aliis diligenter distinguantur, errandi 
Occasio passim legentibus ofleratur. 

3. Scio quidem viros doctissimos duobus abhinc 
sceculis in eo egregiam, operam posuisse, ut apud 
sanctosPaltres sincera ab adulterinis secernerentur, 
eoque successu rem gessisse, ut rebus per seobscu- 
rissimis maximam lucem attulerint ; sed tamen si 
quis reliqua diligenter expendere volet, priestabo, 
non deforeilli ubi sc exerceat. Dignum sane argu- 
mentum inquod omnesomne studium conferant, 


C 


D 


nus non in quemcunque convenit, sed in eum tan- 
tummodo,quinullo previojudicio,de rehus judicet. 
Verum paucorum est hec virtus. Alii enim in cri- 
ticis disputationibus severiores sunt, quibus nihil 
probetur eorum quie eieteri probant ; alii indul- 
gentiores,quibus indiscriminatim placeant queecun- 
que a vulgo recepta sunt. Utrosque peccare,nemo, 
opinor, diffitebitur : sed utri magis peccent, alii 
videbunt. Interea ego, qui eo, quod amplexus sum, 
studii genere ejusmodi qnestiones criticas agitare 
cogor, libere quidem meam sententiam proponam, 
sed ita tamen, ut proprie non judicem, sed erudi- 
torumjudicium exspectem ad judicandum. lta igi- 
tur animatus rem aggredior. 
8 1. De oratione secunda in jejunium. 

4. Nulla est dissensio inter eruditos de oratione 
prima injejunium. Etenim tam elegans est, tamque 
Basilio digna, ut ei omnium calculis tribuatur : 
sed de oratione secunda non unum omnium ju- 
dicium est. Viri doctissimi Tillemontius et Dupinus 
eam habent pro vero Basiliifetu : a quibus dissentit 
Erasmus,cujus verba heec sunt inepistola ad Joan- 
nem Cholerum. Posterior homilia mihi non vide- 
tur Basilii, sed studiosi cujuspiam sese ad. prioris 
aemulationem ezercentis. Equidem non pugnabo,si 
quis dinersum sentiat ; arbitror tamen eruditos, si 
propius admoverint oculos, mea sententie subscri- 
pturos. Probo genus exercitationis, at eorum fucos 
non probo,quinothanc degenerantia summorum vi- 
rorum titulis obtrudunt orbi.Quod Tillemontius ait, 
videri Erasmum posteriorem de jejunio homiliam 
nonobaliam causamin spuriis posuisse,quam quod 
in multis cum prima consentiat, credi potest Era - 
emi epistolam non legisse.Nam ex ejus verbis plane 
conslat eam orationem ceo nomine sibi suspectam 
visam fuisse,quod a prioris elegantia atque festivi- 
tate degeneret : in quo eum, ut verum fatear, non 
omnino a vero abesse pulo. Quod addit Tilleinon- 
tius, posteriorem hanc concionem citari a Joanne 
Damasceno et ab Euthymio, id non est tale, ut ipsius 
sententiam multuin confirmet, cum adulterina scri- 
ptamagnorum virorum nomine ab antiquis seripto- 
ribus non raro citari videamus. Ego cum hoc breve 
opusculum legcrem, animadverti alia ex prima ora- 
tione sumpta esse, alia ex eadem imilata ; postc- 
riorem homiliam npn ineleganteim quidem esse, 
sed primam elegantissimam : miram quamdam di- 
cendi copiam in prima oratione reperiri, que in 
secunda mullo minor est, οἱ ejusmodi, ut si qua 


(a) Cf.D. Prud. Maranus in Vita S. Basilii, capp. 41, 42, οἱ 43. Epir. PaTn. 


PATROL, ἀκ XXXI. 


11 


PREJEFATIO. 


12 


ratio hanc homiliam suspectam reddere, possit, ea À nio corruat necesse est. Quod autem orationis au. 


maxime, meo quidem judicio, inde repeti debeat. 

Hiec autemdumapud me repufategiy .eóinolfnabam 
ut hanc orationem jnfer ερυδᾶ Jecénserem : sed 
cum rursus cagháeágn, guctbrem commentarii in 
Isaiam (a) qui eL ipsé quarto seculo vivebat,ex ea- 
. dentifla: cetfcione non nihilexcerpsisse, herebam. 

*.Opas enim tam Antiquum non facile rejici debere 
arbitrabar; eoque|minus, quod primo aspectu mihi 
levia esse viderentur, que morosus homo Erasmus 
objecerat. Postquam tamen rem paulo diligentius 
consideravi, duasque has De jejunio orationes inter 
se contuli, facile adductus sum,ut posteriorem in 
adulterinis ponerem. Nam, et dixi, posterior priore 
et elegantia et copia multo inferior est. Atque in 


etor,quisquisest,hoc ipso in loco concionatus sit, 
ubi inclytus martyr Barlaam sepultus jacebat, id 
negari non potest, nisi ab eo, qui hanc orationem 
nunquam legerit. Ita enim in ea scriptum inveni- 
mus non longe ab initio (pag. 139) : λαμπρὸν καὶ 
Tx) ἡμῖν ἤδη τὸν ἀῤδόχθῶνα χχοποῦνται, ταῖςς παοὰ 
πάντων ἐνύτοις εὐφηαίαις χροτούμενοι, χαὶ μυρίους 
ἐκ τάφων σαγηνενοντες δήμους. Tovro δὴ τὸ τῷ γεν- 
ναίω τήμερον Βαρλαλα πεποαγμενόν. ἔχησε γὰρ à 
πολεμικὴ τοῦ μάρτυρος σάλπιγξ, xxi τούς τῆς εὐσε- 
Gaia, ὁπλίτας, ὡς aoa-t, συνέγαγεν. Splendidum εἰ 
apud nosarrhabonem jam obtinent,cum inter diri- 
nas acclamaliones omnium plausu celebrentur , po- 
pulumque frequentissimum e sepulcris congregent. 


hac mea sententia confirmatus sum, cum memini B Hocipsum sanein forti ac strenuo Barlaam hodie 


multainsecunda legi,quorum aliaex prima sumpta 
essent, aliaex eaden expressa: quod parum decere 
existimavicopiosissimum virum Basilium, cui,cum 
idemargumentum bisinter concionandum tractare 
vellet, nec res nec verba unquam defuere. Et ne 
quispiam id temeredictum fuisse suspicetur, velim 
legat pulcherrimasillas De gratiarum actione con- 
ciones (tom. I, p. 24 et 33*), quarum in posteriore 
nihil repetitur eorum que in priore dicta fuerant. 

δ II. Deorutione septima decima in Barlaam 

martyrem. 

5. Hic oratio, in quapreconium Barlaam marty- 
riscontinetur, brevis quidem est, sed ita elegans et 
ornata, utejusauctor, quicunque ille fuit, presstan- 
tissimum locum inter oratores mereri videatur. 
lidemautemilli, quos antea nominavi, doctissimi 
viri Tillemontius et Dupinus de eadissentiunt inter 
se. Tillemontius ipsam tribuit Basilio Magno (5) ; 
Dupinus Chrysostomo, sed ita tamen, ut satis ha- 
buerit dixisse, hanc orationem ad Chrysostomi 
phrasim magis accedere,et verisimilius videri eam 
habitam fuisse Antio hix. Suspicari fortasse pote- 
rit aliquis, rem parvi momenti esse, nec multum 
referre utri ascribatur, cum uterque etfidedignus 
sit,eteadem auctoritateapud eruditos polleat; sed 
nonita est. Inde enim omnino pendet questio hi- 
storica, qum aliter solvi non potest, nisi constet 
utri ascribi debeat heec oratio. Etenim si semel Ba 
silio tribuatur, consequens erit, ut merito dicatur 


martyr Barlaam mortem subiisse CresarezCappado. p 


cie, et eodemloco sepultus fuisse: si Chrysostomo 
fatendumerit, sanctum martyrem Antiochise et pas- 
sum fuisse, et sepultum. Et véro, qui Tillemontium 
secuti, dicunt beatum martyrem Barlaam (esarece 
Cappadocie etmortuum et tumulatum fuisse, nullo 
alio argumento nituntur, quam quod Basilius, qui 
Ciesarerm concionatus fuisse ereZitur,orationem hoc 
ipso in loco habuerit, ubi fortissimi athlete tumu- 
lus visebatur. Quare si Basilii nonsit, ipsorumopi- 


(a) Lege Pref. tom I, n. 62 et θέ. — Cf. D. Ma- 
ran, in Vita S. Basilii, cup. 42. IEpiT. 


factum est: insonuit enim bellica martyris tuba,et 
pietatis milites, ut cernitis,convocavit : quee. ver- 
ba ita aperte ostendunt hanc orationem in eo loco 
habitam fuisse ubi corpus beatissimimartyris Bar- 
laam humatum erat, ut id non putem probatione 
indigere aut expositione. 


6. Cumigitur Tillemontius optime videret. si Ba- 
silio heec oratio non tribueretur,suam opinionem 
necessario ruituram, nihil omisit eorum, quibus 
probari possel eam ejusesse. Et primum quidem 
affirmanti Dupino, scriptionis genus magisphrasim 
Chrysostomi olere, quam Bas:lii, ita respondet, ut 
aperte significet se aliter sentire : deinde addit vir 
doctissimus, non solitum Chrysostomum bis de uno 


C et eodem santo sermonem habere. Et quod non- 


nullos magis movere potest, ait eam orationem jam 
pridem ascriptam fuisse Basilio, cum ejus nomine 
citetur in concilio septimo, eidemquc tribuatur et 
& Joanne Damasceno, eta Metaphraste. Quod per- 
tinet quidem ad similitudinem styli, aut discre- 
pantiam, argumentum, quod inde petitur, validis- 
simum esse, nemo, opinor, inficiabitur : sed quod 
attinet ad autoritatem Joannis Damasceni et Me- 
taphrastis, autconcilii septimi, quilibet paulo hu- 
manior novit ejusmodi testimonia talia non esse, 
utex iis aliquid certo cone;udi possit. Nec magis, 
ut mihi quidem videtur, valet id argumentum, 
quodex consuetudine Chrysostomi peti diximus, 
cum casus multi siepe mutandi moris occasionem 
prebeant. Ergo in eo cardo rei vertitur, ut certo, 
quantum in ejusmodi rebusfieri potest, ἃ nobis 
cognoscatur utrius phrasimet morem magis sapiat 
hec oratio, Basiliine an Chrysostomi : quod nunc 
nobis examinandum proponimus. 


7. Hsc oratio cum brevissima sit, aliqua simili- 
tudinis aut discrepantie styli vestigia in ea inve- 
nire difficillimum est: experiar tamen, si qua indi- 
care possim. Reperio autem vel ipso inilio, quee 


(ὁ) Tillem. t. IX, p. 685 ; Dup. t. II, p. 544. 


* Paginas intellige editionis Garneriante quarum seriem typis crassioribus expressimus. Tom, 1 ed. 


Bened. — nostre t. 1et Il ; 


; l| — nostre t. Ill ; — III nostre t. IV EpiT. PATR, 


13 


PRJEFATIO. 


16 


multo magis in Chrysostomum conveniant, quam A sostomo, qui alieubi, ut ex dictis constat, circam- 


in Basilium. Cum enim lego illa : Οὐκέτι θρήνοις 
τοὺς τῶν ἀγίων δορυφοροῦμεν θανάτους, ἀλλ᾽ ἐνθέοις 
χορείαις τοῖς ἐχείνων ἐπορχούμεθα τάφοις... λαμπρὸν 
xai παρ᾽ ἡμῖν ἤδη τὸν ἀῤῥαδῶνα καρποῦνται, ταῖς 
παρὰ πάντων ἐνθέοις εὐφημίαις χροτούμενοι, καὶ 
μυρίους éx τάφων σαγηνεύοντες δήμους. Non am- 
plius sanctorum mortem lamentis|prosequimur, sed 
tripudiis divinis circum illorum sepulcra choreas 
ducimus... splendidum et apud nosarrhabonem jam 
obtinent ; cum inter divinas acclamationes omnium 
plausu celebrentur, populumque f requentissimum e 
sepulcris congregent, audire videor Chrysostomum 
qui in iis oration:bus, quas de sanctis martyribus 
habuit, passim de eorum sepulcris loquitur. Ejus 
rei frequentiora suntexemplaapud Chrysostomum, 
quam ut aliqua referre necesse sit. Contra, cum 
nuper legerim Basilii de sanctis martyribus pane- 
gyricas orationes, affirmare posse puto, nusquam 
in iis de martyrum tumulis mentionem ullam fieri. 
Nee longe hujus rei querenda causa est. Notum 
est enim ejusmodi sepulera frequentissima fuisse 
Antiochie : quae rariora erant Ceesaree Cappado- 
cie. Fortasse leve videbitur quod addam, addere 
tamen non pigebit, illud, videlicet, quod in hac 
concione legitur (p. 139), xai ὡς ἔλεγε τῶν πιστῶν 
ὁ Δεσπότης" Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, etc. Et quemadmo- 
dum fidelium Dominus aiebat : « Qui eredit. in 
me 1,» etc., potius videri Chrysostomi esse, quam 
Basilii. Nam et alibi Scripturam citans Chrysosto- 
mus, similem verborum circuitionem adhibet, uti 
videre licet in ea oratione, quam de martyre Ju- 
liano habuit. Ejus hec sunt verba (tom II, p. 673): 
Καὶ ἵνα μάθητε, ὅτι τὰ φύσει φορτιχὰ xal ἀφόρητα, 
ταῦτα τῇ ἕλπίδι τῶν μελλόντων χοῦφα χαὶ ῥᾷστα 
γίνεται, ἀχούσατε τοῦ πρωτοστάτου τῶν τοιούτων 
ἀγαθῶν, λέγοντος, Τὸ γάρ παραυτίχα ἐλαφρὸν τῆς 
θλίψεως x«0' ὑπεοθολήν εἰς ὑπερδολὴν αἰώνιον βάρος 
δόξης κατεργάζεται ἡμῖν. Atque μὲ intelligatis ea, 
quo natura sua gravia sunt et intoleranda, spe 
futurorum levia reddi ac facillima, praefectum 
tulium bonorum audite, qui dicit : « Id enim quod 
in prasenti est momentaneum et leve tribulationis 
nostra, supra modum in sublimitate eternum glo- 
riz pondus operatur nobis?. » Et vero notari po- 
test, Scripturam utroque loco per periphrasim ci- 
tari, Non enim simpliciter dictum est, x«i ὡς ἔλεγεν 
6 Δεσπότης,οἴ quemadmodum Dominus aiebat, sed, 
x«i ὡς ἔλεγε τῶν πιστῶν 0 Δεσπότης, el. quemadmo- 
dum fidelium Dominus aiebat. Rursus non simpli- 
citer dictum est, ἀκούσατε τοῦ Κυρίον λέγοντος, audite 
Dominum, qui dicit, sed copiosius ἀχούσατε τοῦ πρω- 
τοστάτον τῶν τοιούτων ἀγαθῶν, λέγοντος, audite talium 
bonorum praefectum, qui dicit. Basilius autem, 
cum e Scripturis aliqua testimonia affert, nunquam, 
quod sciam, simili verborum circuitione utitur. Ergo 
controversa hec oratio potius tribuenda est Chry- 


! Joan. xi, 25. 311 Cor. 1v, 17. ? Psal. ΧΙ, 48. 


D 


locutione in citanda Scriptura usus est. 

8. Gravius est quod sequitur. Monere ergo juvat 
nulla alia dicendi formula magis delectari Chry- 
sostomum, quam ea, qua aut verbo φιλοσοφεῖν, aut 
verbo φιλοσοφίας in celebrandis martyribus utitur. 
Proferam hoc loco aliqua exempla, ex quibus de 
ceteris judicari possit: sed si quis per sese rem 
experiri volet, nullo negotio longe plura invenire 
poterit, cum id loquendi genus yassim in iis, quas 
dixi, Chrysostomi concionibus adhibitum inve- 
niatur. Chrysostomi igitur heec sunt verba e con- 
cione in martyrem Lucianum (t. II, p. 526) : Zvv- 
ἰδὼν γὰρ ἐχεῖνος, ὅτε πάσης τιμωρίας x«l χολάσεως 
εἰδους χατεγέλασε, καὶ. .... οὗτε εἰς χρημνοὺς ῥίψας, 
οὔτε εὶς θηρίων ὁδοντας ἐμδαλὼν ἴσχνσε περιγενέ- 
σθαι τῆς τοῦ ἁγίον φιλοσοφίας, etc. Animadvertens 
enim ille, omnesuppliciorum ac p&narum genus ab 
eo derisum fuisse, seque, neque cum in pracipitia 
projecisset, neque cum ferarum objecisset dentibus, 
sancti philosophiam superare potuisse, eie. Ea que 
proxime sequitur pagina (327) exempla tria suppe- 
ditabit. Unum his verbis expressum, τὸν δὲ ἅγιον 
τοῦτον ὑποσχελίσας οὐχ ἴσχυσεν, οὐδὲ περιεγένετο 
τῆς φιλοσοφίας ἢ χόλασις, hunc vero sanctum sup- 
plantare non' potuit, neque philosophiam suppli- 
cium vicit. In altero ita Chrysostomus loquitur, ἐν 
ἀλλοτρίᾳ γῇ καὶ βαρδάρῳ χώρᾳ τοσαύτην ἐπεδείξαντο 
φιλοσοφίαν, in trerra aliena de barbara regione tan- 
tamphilosophiam ostenderunt. ln tertio sic legitur: 
Ei τοίνυν oi αἰχμάλωτοι, xxt δοῦλοι, χαὶ νέοι πρὸ τῆς 
χάριτος τοσαύτην ἐπεδείξαντο φιλοσοφίαν, etc. δὲ ergo 
captivi, servi, ac juvenes ante legem gratia tan- 
tam philosophiam pra se tulerunt, etc. Nec silentio 
pretereundum, eam loquendi rationem usque eo 
placuisse Chrysostomo, ut cum hujus orationis in- 
itio sacram Scripturam citarct, ea usus sit. Ibi enim 
(p. 524) ita scriptum invenimus: Ὁ περὶ τοῦ πλού- 
vou φιλοσοφήσας εἰπὼν ὅτι’: Οὐ συγχαταθήσεται 
αὐτῷ ἢ δόξα αὐτοῦ ὁπισω αὐτοῦ. Qui de divitiis is- 
tis philosophando dixit * « Non descendet cum eo 
gloria ejus post eum?.» Et ex ea quoque oratione, 
qua Chrysostomus omnium simul martyrum lau- 
des celebravit, ejus quam dixi rei exempla aliquot 
referre libet. lta igitur loquitur prestantissimus 
orator non longe ab initio (t. IT, p. 651): Μὴ γάρ 
pot τὴν βάρθαρον αὐτῶν ψωνὴν ἰδῃς, ἀλλὰ τὴν φιλο- 
σοφοῦσαν αὐτῶν διάνοιαν. Noli enim barbaram tpso- 
rum linguam spectare, sed animum ipsorum phi- 
losophiaexcultum. Aliquanto postlegitur hoc modo: 
Λόγω γὰρ τὰ τοιαῦτα φιλοσοφεῖν οὐδὲν δύσχολον, ὁ δὲ 
μάρτυς, etc. Nihil quippe difficile verbis hoc pacto 
philosophari, at martyr, eic. Sub finem hujus con- 
cionis (p. 657) reperitur et alius locus qui et ipse 
ad rem facit. Est autem ejusmodi: ᾿Ανάλισχε εἰς 
δέον, ὅταν ἔχης, ἵν᾽ ὅταν ἀφαιρεθῇς, διπλοῦν ἔχης τὸ 
χέρδος, τὸν τε ἐκ τῆς ἀριστης, δαπάνης ἀποχείμενόν 


45 PRJEFATIO. : 16 
σοι μισθὸν, x«l τὴν ix τῆς ὑπεροψίας ἐγγινομένην À prius quidem dicendi genus ejusmodi esse, ut nullo 


φιλοσοφίαν εἰς τὸν xatpóv τῆς ἀπουσίας αὐτῶν χρη- 
σιμεύουσαν. Expende illas in res utiles, dum suppe- 
tunt, ut cum erepta fuerint, duplez tibi questus 
obveniat, tum ob paratam tibi mercedem, quod eas 
optime ezpenderis, tum οὗ acquisitam ex earum 
contemptu philosophiam et patientiam, quz tibi 
tum erit usui, cum illisfuerisdestitutus. EL quoniam 
suscepta estdisputatio hec martyris causa Barlaam, 
alienum non videtur aliquid proferre ex ea ora- 
tione, quam de fortissimo illa athleta Chrysosto- 
mus habuit. Primum igitur occurunt heec verba. (t. 
II, p. 682): ᾿Αλγῶν δὲ xai πάσχων, τὴν τῶν ἀσωμάτων du- 
νάμεων ἐν σώματι θνητῷ φιλοσοφίαν͵ ἐνεδείχνντο, Sed 
dolens ac patiens, incorporearum virtutum in mor- 
tali corpore philosophiam pra se ferebat. Deinde 
offert se illud (pag. 686) : Ei δὲ ἐπὶ τῆς Παλαιᾶς Ata- 
θήχης ταῦτα ἀπηγόρεντο, πολλῷ μᾶλλον ἐπὶ τῆς χάριτος, 
ἔνθα πλείων ἡ φιλοσοφία. Quod si hac Veteris Tes- 
tamenti tempore prohibebantur, multo magis tem- 
goregrafie, ubi major est philosophia. Inter ceetera 
velim legantur que Chrysostomus scripsit in stre- 
nuissimos martyres Romanum et Julianum, item 
que idem scripsit in beatam Drosidem et in Ma- 
chabseos : quibus in orationibus prestare ausim 
repertum iri testimonia multa, quibus quod dixi 
mirifice confirmetur. Non parum quoque Chryso- 
stomo placet pratorum comparatio in significatione 
rei gratie ac jucundee. Exempla aliquot, ut quidque 
occurret, subjiciam. lta igitur Chrysostomus locu- 
tus est in quadam oratione (t. 1I. p. 670), qua omnes 
simul martyres laudat : ᾿Αλλὰ χήποις ἐνδιατρῖψαι 
βούλει, xai λειμῶσι xal παραδείσοις Verum enim vero 
in hortis versari cupis, in pratis et. viridariis ? 
Nec ita multo infra eum, quem dixi, locum sic 
rursus legitur : Οὕὔτως «si ἀπὸ τῶν μαρτύρων ἐπ- 
ανίωμεν, ἀπὸ μύρων πνευματιχῶν, ἀπὸ λειμώνων οὐ- 
ρανίων, etc. Ita semper a martyribus revertamur, 
ab unguentis spiritualibus, a caelestibus pratis, etc. 
Discere licet; ut monui, ex ea concione, qe de san- 
ctissimo martyre Romano habita est, certum quod- 
dam dicendi genus perquam familiare Chrysostomo 
fuisse: rursus ex eadem locum promam, quo pro- 
bari possit eam, de qua nunc agitur, dicendi for- 
mulam ipsi quoque non parum placuisse. Ejus au- 
tem hec sunt verba (t. 11, p. 614): Καὶ ὥσπερ ἐν 
ἱερᾷ πομπῇ χορεύοντες, xai ἐν λειμῶνι παίζοντες 
χλοερῷ, οὕτω τὰς τιμωρίας ἕἔχαστος ἥρπαζεν" Et ve- 
lut in sacra pompa choreas ducentes, et in viridi 
grato ludentes, ita arripiebat unusquisque crucia- 
tus. Ad idem confirmandum afferri possunt que le- 
guntur apud Chrysostomum in ea quam jam citavi- 
mus concione, ubi videlicet omnibus simul sanctis 
preconium tribuit orator optimus. Sic autem loqui- 
tur (t. II, p. 6354): Οὐχ οὕτω λειμῶνές εἰσι τεοπνοὶ, 
ῥόδα x«i ta παρεχόμενοι τοῖς θεωμένοις, ὡς μαρτύρων 
τάφοι. Non ita nos prata delectant, dum rosas vio- 
lasque spectandas suppeditant, ac martyrum tu- 
muli. Ex quibus omnibus, opinor, plane constat 


alio magis delectatus sit Chrysostomus, posterius 
vero inter ea loquendi genera recenseri debere, quee 
si non ita Chrysostomo amica essent ut illud prius, 
at ei tamen multum quoque placerent. Hinc patet 
vere dici solitum, alios aliis oblectari. Cum enim 
recens sim a lectione panegyricarum Basilii oratio- 
num, affirmare mihi licere arbitror, illud loquendi 
genus, quo aut verbum φιλοσοφεῖν, aut vox φιλοσο- 
φία passim a Chrysostomo adhibetur ad virtutem 
martyrum significandam, ipsum tamen nusquam 
in iis, quas dixi, Basilii orationibus inveniri. Velim 
legantur panegyrice ille orationes, quas de glorio- 
sissimis quibusdam martyribus habuit vir summus 
Basilius, ut magis intelligatur verum esse quod 


B dixi. Vidimus quoque Chrysostomum libenter uti 


pratorum comparatione ad indicandam rem gra- 
tam ; ettamen ob eam, quam attuli, causam, asse- 
veranter dicere posse videor, nihil tale apud Basi- 
lium reperiri in iis concionibus, in quibus ipse 
preclara fortissimorum quorumdam martyrum fa- 
cinora litteris prodidit. Imo etiam hec pratorum 
comparatio, que satis Chrysostomo arridebat, Ba- 
silium tam parum commovit, ut ipsum ne in aliis 
quidem suis orationibus ea usum fuisse putem. Jam 


' redeamus ad controversam orationem, et videamus 


uter ejus sit legitimus parens, Basiliusne an Chry- 
sostomus. lllud autem loquendi genus, quod Chry- 
sostomo tam familiare esse ostendi, quo tamen 
Basilius in laudandis martyribus nusquam usus 


C fuisse comperitur, in ea, de qua agitur, oratione 


usurpari animadverto. In ipsa enim ita scriptum 
legitur (apud Basil. t. II, p. 139): Διασχαπτόμεναι 
πλευραὶ δεδαπάνηντο, ἀλλ᾽ ἡ τοῦ φρονήματος ἧνθει 
φιλοσοφία. Perfossa latera absumebantur : sed men- 
tis philosophia efflorebat. Similiter comparatio illa 
pratorum, qu& Chrysostomo non ingrata erat, et 
ipsa quoque in ea, de qua nunc controversia est, 
oratione a quolibet cerni potest. Sed ipsum aucto- 
rem, quisquis est, audire prestat. Sicigitur loqui- 
tur (apud Basil. p. 140) : Κολαστήρεον ξύλον ὡς σω- 
τήριον ἀσπαζόμενος, χλείσμασι δεσμωτηοίων ὡς λει- 
μῶσι τερκόμενος. Supplicit lignum velut salutare os- 
culabatur, septis carcerum ceu pratis gaudebat. 
Quomodo ergo Basilio, cum de martyre Barlaam 


D sermonemhaberet, venit in mentem utiquibusdam 


loquendi generibus, quibus nusquam in certis ac 
indubitatis suis orationibus usus fuisse invenitur ? 
Nonnc longe probabilius estcontroversehujus ora- 
tionis verum ac legitimum parentem esse Chryso- 
stomum, qui iis, quas dixi, dicendi formulis fami- 
liariter uti soleret? Hanc orationem longiorem esso 
percupereu. ld si esset, sepius, opinor, tum ver. 
bum φιλοσοφεῖν, tum pratorum comparatio in ea 
occurreret; sicque magis intelligeretur ipsam Chry- 
sostomo tribui debere. Accedit etiam, quod Basilius 
in panegyricis suis orationibus semper utatur voce 
ἀνήρ ad ipsos martyres, quos laudat, indicandos : 
Chrysostomus vero in iis quas citavi orationibus et 


17 


PRUEFATIO. 


18 


in quibusdam aliis nunquam eam vocem hoc sensu AÀ ἐχπιπτούσης, τῆς χειρὸς δὲ ἔτι τεταμένης προς πάλην. 


usurpat. Ex quo fit, ut h&c concio Chrysostomo 
potius tribui debeat, quam Basilio. 

9. Exstant, ut ex dictis patet, sermones duo in 
Barlaam martyrem.Unus ab omnibus;uno consensu 
scribitur Chrysostomo : alter, de quo agimus, 
in controversiam vocatur. Sed, nisi valde fallor, si 
quis duas has orationes inter se comparaverit, 
utriusque eumdem auctorem esse facile intelliget. 
Auctor enim, quicunque ille fuit, qui hanc oratio- 
nem pronuntiavit, cum paucis verbis concionari 
statuisset, nihil aliud sibi proposuisse videtur, 
quamepitomen quamdam alterius'concionis facere. 
Et vero quidquid in longiori concione de martyrii 
genere narratur, omne id in altera breviter sum- 


matimque dictum est, sic ut dubitari vix possit, B 


quin utriusque orationis unus et idem parens sit. 
Imo non eadem solum summatim reperiuntur in 
breviori concione : sed eadem etiam verba non- 
nunquam adhibentur. Et ut ea de re a quovis faci- 
lius existimari possit, aliqua loca ex utraque ora- 
tione exscribam. In longiuri igitur concione! sic 
legitur (apud Chrysost. t. Il, p. 682 et seq.) : Ὀλό- 
χληρον ἐν. τῇ δεξιᾷ πυρὰν βαστάζων...... x«i ydp xal 
τοῦτο τῆς ἐχείνον χαχουργίας ἦν, τὸν μὴ εὐθέως tx 
προοιμίων χαλεπὰ προσάγειν τὰ μηχανήματα... ἐξελο 
θόντα δὲ αὐτὸν εἰς μέσον ἀγαγὼν.., Τί τοίνυν ἐστὶ 
τὸ μηχᾶνημα ; Τὴν χεῖρα χελεύσαντες ὑπτίαν ἐχτεῖναι 
ὑπεράνω τοῦ βωμοῦ, ἐπέθηκαν ἄνθρακας x«t λιθα- 
γωτὸν τῇ χειρὶ..... ἔμενε γάρ ὁ μαχάριος Βαρλαάμ 
&xÀw x«i ἀπερίτρεπτον τηρῶν τήν χεῖρα.... ἀλλ᾽ 
ὡς ἐξ ἀδάμαντος πεπηγυῖα, οὕτως ἀπερίτρεπτος 
ἔμενεν.... xxi οἱ μὲν ἄνθραχες τὸ μέσον τῆς χειρὸς 
διατρήσαντες ἐξέπιπτον χάτω, ἡ δὲ ἀνδρεία τῆς ψνχῆς 
οὐ διέπιπτεν, Integram in dextera pyram gestans... 
etenim hoc quoque malitiz illius fuit, quod statim a 
principio graves machinas non admoverit.... egres- 
sum autem illum cum in medium adduxisset.... 
Quodnam igitur illud est machinamentum? Cum su- 
per aram extendere manum supinam jussissent, 
prunas et thus manui imposuerunt.... beatus enim 
Barlaam nec inclinatam nec inversam manum te- 
nens permansit.... sed, quasi ex adamante concreta 
esset, manus illa permanebat immota... et prunz 
quidem cum volam manus perforassent, deorsum 
cadebant, at anima fortitudo non concidebat. 
Que autem in breviori oratione leguntur (apud 
Basil. p. 140) hec sunt: Ὁ δὴ τελευταῖον αὐτῷ παρὰ 
τῶν πολεμούντων προσῆχτο μηχάνημα, 'Βωμὸν γάρ πρὸς 
τὴν τῶν δαιμόνων σπονδήν ἀναχαύσαντες, ἱστᾶσι παρ᾽ 
αὐτῷ ἀγαγόντες τὸν μάρτυρα, χαὶ τῷ βωμῷ τὴν δεξιὰν 
ὑπτίαν ἐπαιωρῆσαι χελεύσαντες, ὡς χαλχῶ θνσιαστηρίῳ 
τῇ χειρὶ χατεχρήσαντο, λιδανωτόν αὐτῇ καχούργως ἡνθέν- 
τες φλεγόμενον.... Ἡ μὲν γάρ φλὸξ τὴν χεῖρα διέτρω- 
γεν, ἔμενε δὲ ἡ χεὶρ ὡς τέφραν τὴν φλόγα Dacrá- 
ζουσα' οὐχ ἔδωχε τῷ πολεμοῦντι χατὰ τοὺς φυγάϑας 
τὰ νῶτα, ἀλλ’ ἄτρεπτος εἰστήχει κατὰ φλογὸς ἀρι- 
στεύουσα.... ἀλλ᾽ ἦν τῆς δεξιᾶς χαινή τις τῶν παλαι- 
σμάτων ἡ νίχη, τῆς μὲν φλογὸς διὰ μέσον τῆς χειρὸς 


C 


Quod postremum tormentum eiab inimicis admotum 
est. Etenim libamen daemonibus facturi, ignem ara 
cum imposuissent, adductum martyrem ante eum 
sistunt, atque dexleram supinam super altare pro- 
tenderejubentes, manu velut area ara abusi sunt, 
ardente thure in ea maligne imposíto.... Etenim 
flamma quidem manum perrosit, sed (amen manus 
permansit flammam quasi cinerem gestans ᾿ non 
dedit tergum savienti igni fugitivorum in morem, 
sed immota perstitit contra flümmam strenue dimi- 
cans..... flammam inter el dexteram martyris in- 
struebatur lucta : sed dextera novam quamdam 
luctaminum victoriam habebat,quandoquidem per 
mediam manum traseunte flamma, manus ad luc- 
tam porrigebatur. Ex quibus intelligitur non eam- 
dem solum sententiam in duabus his orationibus 
reperiri, sed, ut dixi, eadem verba in utraque non- 
nunquam usurpari. Nam;he voces, δεξιὰ, βαστάζων, 
προσὰγειν, ἀγαγὼν, μηχάνημα, κελεύσαντες, ὑπτιᾶν, 
βωμοῦ, λιδανωτὸν, iss, μέσον, ἐξέπιπτον, que in 
longiore concione inveniuntur,eedem et in breviore 
leguntur, licet scepius aliter inflexee. Scio quidem 
rarum non esse, ut duo scriptores qui idem argu- 
mentum tractent, non in sententiis modo, sed etiam 
in aliquibus verbis aliquando conveniant: sed in 
his que protuli, tam multa sunt qua inter se con- 
veniunt, ut putem non facile proierri posse exem- 
plum aliquod, in quo duo scriptores in tam multis 
intam paucis verbis convenerint. Quare longe mihi 
verisimilius videtur utriusque orationis unum et 
eumdem auctorem esse, qui cum idem argumen- 
tum bis tractare statuisset, in posteriore concione 
epitomen prioris fecerit. Plane autem constat 
prioris auctorem Chrysostomum esse : consequens 
est igitur ut posterior ei quoque tribuatur. 

10. Satis quidem sciunt, qui paulum modo ver- 
sati suntin legendis Chrysostomi scriptis,summum 
hunc virum aliquando concionatum fuisse ante epi- 
scopum Flavianum : sed tamen, quoniam ita expe. 
dit, loca aliqua quibus id aperte ostendatur, in 
medium adducere non pigebit. Cum igitur Chry- 
sostomus Machabaeorum laudes narraret, ita locu- 
tus est (t. Il, p. 631): ᾿Αλλ᾽ ὥρα λοιπὸν χαταπαῦ- 
σαι τὸν λόγον, ὥστε πλειόνων αὐτοὺς ἀπολοῦσαι τῶν 


Ὁ ἐγχωμίων παρὰ τῷ xotvà διδασκάλῳ. Sed jam tempus 


est, ut finem dicendi faciamus, quo pluribus ili 
laudibus a communi doctore cumulentur. |n ea 
autem oratione, qus in Natali Domini pronuntiata 
est, ita editum invenitur ; "Ev δὲ λοιπὸν εἰπων, xat«- 
παύσω τὸν λόγον, τῷ χοινῷ διδασχάλῳ τῶν μειζόνων 
παραχωρήσας. Unum tantum si nunc addidero, ora- 
tioni mec finem imponam : que majora sunt, com- 
muni doctori dicenda relinquens. Opere pretium 
est nunc referre qu& in controversa concione le- 
guntur, ut locorum contentione et comparatione- 
facilius cognosci possit utri hec oratio adscribi de- 
beat, Basilio, an Chrysostomo. Sunt autem ejus- 
modi (Basil. t. lI, p. 1&1) : ᾿Αλλὰ τί παιδεκοῖς ἐλαττῶ 


19 PRAEFATIO. 30 


ὃν ἀριστέα ψελλίσμασι ; Ταῖς μεγαλοπρεπεστέραις τοί- À omnibus, quotquot aderant, martyrum sepulcris, 


νυν τὸν εἰς αὐτὸν ὕμνον παραχωρήσωμεν γλώτταις" 
τὰς μεγαλοφωνοτέρας τῶν διδασχάλων ἐπ᾽ αὐτῷ χα- 
λέσωμεν σάλπιγγας. Quid autem puerili balbutie vic- 
toremmagnum deprimo? Locummartyris laudandi 
cedamus linguis magnificentioribus, atque vocalio- 
resdoctorum tubas ad id praeconium invitemus. Fieri 
quidem potest, ut fallar : sed cum brevioris illius 
concionis auctorem audio ita loquentem, iocum 
martyris laudandi cedamus linguis magnificentio- 
ribus, etc., audire mihi videor Chrysostomum, qui 
cum episcopo Flaviano coneionandi locum dare 
vellet, ita loqui solebat. Nec quisquam dixerit nu- 
merum singularem in aliis quas indicavi concioni- 
bus usurpari, hic vero pluralem. Fitenim aliquando, 


obscurum non videtur Chrysostomum ad martyris 
Barlaam tumulum sermonem convertere : eoque 
magis, quod Chrysostomus, cum in suis orationi- 
bus utitur numero]singulari μάοτυς, eum martyrem 
significet, quem laudibus ornare instituisset, ob id- 
que vix dubium esse potest, quin hoc etiam loco 
martyrem Barlaam indicare voluerit, cum numero 
singulari usus sit. Arbitror igitur Chrysostomum, 
cum hec verba pronuntiaret, cum enim hominem 
correptum a'demone juxta martyris sepulcrüm vi- 
deris, etc., martyris Barlaam manu tumulum osten- 
disse. Sed si adverse opinionis defensores semel 
fateantur prolizam hanc orationem habitam fuisse 
eo loco, ubi martyris Barlaam corpus jacebat, fa- 


utoratores numero plurali utantur, cum si aecurate B teantur necesse est martyris illius tumulum Antio- 


loqui vellent, uterentur singulari : aut fortasse, 
quod a vero non abhorret, duo episcopi conciona- 
turi erant post Chrysostomum, qui propterea nu- 
merum multitudinis adhibere debuerit. Certe qui- 
dem ex ipsa concionis brevitate conjicere licet, tres 
vicissim tunc concionatos fuisse,quorum primus 
fuerit Chrysostomus, alter Flavianus, tertius quivis 
alius.Nihil autem ad propositum refert, utrum unus, 
an duo episcopi his que protuli verbis ad concio- 
nandum invitentur. Etenim sive unum, sive duos 
dicas, plane constabit ejus de qua disputatur ora- 
tionis Basilium auctorem non esse, cum nemo un- 
quam post ipsum concionatus fuisse inveniatur. 

10*, Preterea si quispiam has duas conciones 


chie exstitisse, aut potius in agro Antiocheno, cum 
Chrysostomum longiorem illam concionem ibi ha- 
buisse constet, Ergo brevior oratio Antiochis quo- 
que pronuntiata est, cum pronuntiata sit quoque, 
ut ex dictis patet (5), eo ipso in loco, ubi tumulus 
martyris Barlaam aderat. Nam sine dubio non duo- 
bus locis positus fuerat ejus martyris tumulus. Ex 
quibus efficitur breviorem illam concionem Chry- 
sostomi esse, non Basilii, qui Antiochie nunquam 
concionatus sit. Quod diximus, martyrem Barlaam 
mortem obiisse Antiochis, id potest confirmari et 
ex Eusebio, qui cum de martyribus Cappadocire lo- 
quitur, nihil dicit, quod in hunc sanctum martyrem 
convenire possit : et contra, cum loquitur de mar- 


paulo attentius legerit, utramque eo loco hahitam € tyribus Antiochi, quoddam supplicii genus refert, 


fuisse, ubi martyris Barlaam tumulus erat, facile, 
opinor, fatebitur (a). De breviori quidem nullus 
ambigendi locus esse potest, cum id ita esse aperte 
ostendant que supra retulimus, queque hoc loco 
rursus exscribere nihil necesse est. Neque vero de 
longiori aliud judicium prolatum iri puto, nisi ab 
lis, qui omnia in utramque partem interpretari pro- 
fitentur, non autem ab iis, qui simpliciter verum 
querunt. Ita autem in prolixiori illa concione legi- 
tur (t. II, p. 685 : Ὑπόδεξαι τὸν στεφανίτην, xoi 
μηδέποτε ἀφῇς ἐξελθεῖν τῆς διανοίας τῆς σῆς. Διὰ 
τοῦτο ὑμᾶς xal παρὰ τὰς θήκας τῶν ἁγίων μαρτύ- 
pev ἡγάγομεν, ἵνα xat, etc. Suscipe victorem coro- 
natum, nec unquam ez mente tua exire permitte. 


Idcirco vos etiam ad ipsos sanctorum martyrum p 


loculos adduzimus, ut, etc. Nec ita multo post heec 
subjungit Chrysostomus (ibid. p, 686) ; Διὰ τοῦτο 
xai ἡμεῖς ἐνταῦθα συνεληλύθαμεν: σχηνὴ γάρ ἐστι 
στρατιωτιχὴ τῶν μαρτύρων ὁ τάφος.... Ὅταν γὰρ 
ἴδῃς δαιμονιῶντα ἄνθρωπον παρὰ τὸν τάφον τοῦ μάρ- 
τυρὸς κειμενον ὕπτιον, etc. Idcirco nos etiam hic con- 
venimus : rentorium enim est militare martyrum tu- 
mulus.... Cum enim hominem correptum a demone 
juxta martyris sepulcrum videris supinum jacen- 
tem, etc. Postquam enim institutus sermo fuit de 


(a) Lege num. 5. 
(δ) Lege num. eumdem. 


quod non ita multum ab historia beati Rarlaam 
abludit. Ejus hec sunt verba (c) : Toz: μὲν πέλυξιν 
ἀναιρομένων, olx γέγονε τοῖς ἐπ᾿ ᾿Αραδίας, τοτὲ δὲ 
τὰ σκέλη κχαταγνυμένων, οἷα τοῖς ἐν Καππαδοκία 
συμδέδηχε...... Τί δεῖ τῶν ἐπ᾽ ᾿Αντιοχείας ἀναξωπυ- 
ρεῖν τὴν μνήμην ; ἐσχάραις πυρὸς οὐχ εἰς θάνατον, 
ἀλλ᾽ ἐπὶ μακρᾷ τιμωρίᾳ χατοπτωμένων' ἑτέρων τε 
θᾶττον τὴν δεξιὰν αὐτῶν πυρὶ χαθιέντων, $ τῆς ἕν- 
αγοῦς θυσίας ἐφαπτομένων, Quippe cum adinirandi 
martyres, partim securibus cesi sint, ut in Arabia 
contigit, partim su/fractis cruribus intercerint, 
quemadmodum accidit in Cappadocia.... Jam vero 
eaqua apud Antiochiam gesta sunt.quid opus est in 
memoriam revocare ? ubi alii craticulis impositi, 
nonadmorlemusque,sed ad diuturnitatem supp Lic ii 
torrebantur ; alii dextras suas in ignem immittere 
maluerunt, quam impia libamenta contingere. 
Nemo enim, opinor, homo diffitebitur martyris Bar- 
laam historiam ultimis Eusebii verbis satis apte 
adumbrari. Nec quisquam dixeritin duabus his ora- 
tionibus reperiri que inter se aut contraria sint, aut 
contraria esse videantur, ob idque ipsas uni et oi. 
dem scriptori tribui non debere. Notum est enim 
oratores, cum quempiam laudandum sibi propo- 
nunt, locis quibusdam communibus uti solitos, eos. 


(c) Hist. eccl. lib. vin, cap. 12. 


91 | PRAEFATIO. 


23 


que sepe, si bis de unoeteodem sermonem habent, A δείξαντος διὰ τῆς ἐμφυσήσεως, ὅτι τὸ Πνεῦμα τῆς θεϊχῆς 


non tam curare, ut ea que ex communibus locis 
petita sunt, conveniant inter se, quam ut is, quem 
Jaudare volunt, quoquo modo laudetur. Quare ni- 
hil mirum si Chrysostomus, qu: de martyre Barlaam 
orationem panegyricam bis habuit, contrarii ali- 
quid in communibus his locis aut dicat, aut dicere 
videatur. Preeterea si martyris Barlaam historiam 
melius postmodum novit Chrysostomus, non video 
cur in posteriori sua concione circumstantias ali- 
quas aliter narrare non potuerit. 1mo vero ita facere 
debuit. Nihil ergo officit nostre opinioni quarum- 
dam circumstantiarum varietas : sed illud eam ma- 
xime confirmat, quod ipsum martyrii genus iisdem 
fere verbis, ut ex dictis constat. (a), in utraque ora- 
tione explicetur. Ex quibus omnibus effici videtur 
martyrem Barlaam neque Cesarez Cappadocie 
mortuum esse, neque de eo Basilium orationem ha- 
buisse, neque eo quem mox dixi loco sepultum 
fuisse. Monet eruditissimus vir Tillemontius, mar- 
tyris Barlaam festum diem in quibusdam Grecorum 
Menologiis die decima sexta Novembris notari: in 
aliis vero, quemadmodum et in Martyrologio Ro- 
mano, die decima nona mensis ejusdem. 


$ IM. De homilia in sanctum baptisma, seu de 
Spiritu sancto. 


41. Hec oratio ita in utraque editione Parisiensi 
inscribitur, Ὁμιλία εἰς τὸ ἅγιον βάπτισμα, Homilia 
tn sanctum baptisma : sed mirum videri debet hoc 
opusculum sie in vulgatis inscriptum fuisse, cum 
in his unum duntaxat verbum obiter de baptismo 
dicatur ad conprobandam Spiritus sancti divinita- 
tem. Nunc is, quem mox notavi, titulus, Ὁμελία 
εἰς τὸ ἅγιον βάρτισμα, Homilia in sanctum baptisma, 
huic lucubratiuncule melius conveniret, cum non- 
nulla e Regio codice 1907 addiderimus, in quibus 
seriptor, quisquis est, de baptismate data opera 
mentionem facit. Sed hec levia sunt ; jam ad gra- 
viora properandum. Videamus igitur num hec ora- 
tiuncula Basilii sit, cujus in libris invenitur. Et ne 
diu animos suspensos distineam, dico nihil mihi 
videri in hac concione Basilio Magno dignum. Cum 
enim in Basilii orationibus procemium quoddam et 


pulcherrimum et elegantissimum preire soleat, b 


ejus, de qua controversia est, orationis auctor, fri- 
gide ita incipit (p. 583): Ὁ βαπτιζόμενος εἰς Τριάδα 
βαπτίζεται, εἰς ἸΙατέρα xxi Υἱὸν xai ἅγιον Πνεῦμα, 
οὗτε εἰς ἀρχὰς, οὔτε εἰς δυνάμεις, ete. Qui baptizatur, 
in Trinitatem baptizatur, in Patrem, οἱ Filium, 
et Spiritum sanctum, neque in principatus, neque 
in virtutes, etc, Basilius, ut dixi, sermonem suum 
apto aliquoeteleganti exordio ornassét,etita demum 
ea de requam tractandam sibi proposuerat, disse- 
rere ccepisset. In iis, que mox sequuntur (ibid.), x«i 


3* Joan. 1. 3. 


(a) Lege n. 9. 


οὐσίας ἐστὶ, xxl οὐ τῆς χτιστῆς φύσεως, aliquid repe- 
rio, quod e consuetudine Basilii dictum fuisse non 
puto. Etsi enim orator optimus multis admodum 
locis quiddam divinum exprimat, tamen voce 
θεϊῖχός nusquam, quod quidem sciam utitur. Quare 
cum probare conarer ultimos duos in Eunomium 
libros inspuriis poni debere, inter alia argumenta, 
quibus ad id comprobandum usus sum, hoc quo- 
que reperitur, quod vox θεῖχός, qui ab indubitatis 
Basilii operibus abest, sepius in iis, quos dixi, libris 
occurrat. Et quod suspicionem auget, in hoc bre- 
vissimo opusculo vox θεῖχός non ita multo post rur- 
sus adhibetur. Et illud quoque displicet (pag. 581), 


τὸ γὰρ, Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, περὶ τοῦ πλήθους τῶν 


B χτισμάτων ἐστί, Illud enim, « Omnia per ipsum 


facta sunt ?*, » ad creaturarum multitudinem ve- 
ferri debet. Primum edim ultima verba, περὶ τοῦ πλή- 
θους τῶν χτισμάτων ἐστί, ut Greece repunt, ita et La- 
tine. Ita enim ad verbum interpretari licet : illud 
enim, « Omnia per ipsum facta sunt,» de creatura- 
rum multitudine est. Certe si, qui Latine sciunt, sic 
loqui non solent, Basilius, qui Greecarum litterarum 
peritissimus erat, ita Greece locutus fuisse non cen- 
sendus est. Deinde illud, quod initio periodi posi- 


tumest, non magis arridet. Cum enim Basilius pro-- 


pria Scripture verba refert, in suo sermone aliquid 
inserit, quo qui avdiunt, aut legunt, Seripluram ci- 
tari moneantur , nec puto eum ita Jocuturum fuisse 
nude et simpliciter, τὸ γὰρ, Πάντα, etc. Me movit 
etiam, quod verbum φάσχειν in illa oratiuncula bis 
repererim : quod nescio tamen an in sinceris Basi- 
lii orationibus totidem legatur. Nec sane meliora 
sunt quce e Regio codice addidimus: quod satis 
ex solo initio cognosci potest. lta enim incipit 
(pag. 585) : Ἐπεὶ δὲ Θεοῦ τοῦ ἀγαθοῦ χάριτι, τῇ 
μνήμῃ τῶν τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ῥφῶντος 
ῥημάτων, xal τῶν ἁγίων αὐτοῦ εὐαγγελιστῶν τε χαὶ 
ἀποστόλων χαὶ προφητῶν, αὐτάρχως ἡμῖν σαφηνι- 
σάντων τὸν περὶ τοῦ χατὰ τὸ εὐαγγέλιον τοὺ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ βαπτίσματος λόγον, ἐπαιδεύθημεν 
ὅτι τὸ μὲν ἐν τῷ πυρὶ βάπτισμα ἐλεγχτικὸν μὲν 
ἐστι πάσης χαχίας, δεχτιχὸν δὲ τῆς γατά Χριστὸν 
δικαιοσύνης, μῖσος μὲν ἐμποιοῦν τῆς χαχίας, ἐπιθυμίαν 
δὲ τῆς ἀρετῆς, elc. Sed enin ex Dei optimi gratia, 
recordatione verborum unigeniti Filii Dei viven- 
tis, et sanctorum ejus evangelistarum et apostolo- 
rum et prophetarum,qui ejusquod secundum Evan- 
gelium Domini nostri Jesu Christi est, baptismatis 
doctrinam satis nobis explanarunt, edocti sumus 
baptisma illud quod in igne fit, ut ad omnem ma- 
litiam arguendam,ita ad Christijustitiam recipien- 
dam idoneum esse, etc. : quibus omnibus nihil dici 
potuit aut languidius,aut frigidius, aut inelegan- 
tius. Similiter, quod sub finem legitur, Δεσπότσον καὶ 


[ji 


- 


23 PR.EFATIO. δὲ 
z2212-5», Basilianum esse vix crediderim. Nam vir A limius ezpende. Improbo quidem interpretem, qui 


eloquentissimus utitur potius alio quovis nomine ad 
rerum conditorem significanuum, quam voce zia- 
c-x;. Accedit etiam, quod non satis intelligatur ad 
quod scriptionis genus hzec lucubratiuncula refe- 
renda sit. Etenim si primam partem spectes, dicas 
rudem quemdam esse de Spiritu sancto tractatum: 
si alteram, imperfecta quedam de baptismate ho- 
milia esse videbitur. Sed tam in una quam in al- 
tera parte nihil omnino reperio, quod Basilio Magno 
dignum sit. Certe si oratorum optimus Basilius de 
Spiritu sancto ac de baptismate loqui instituisset, 
de his, ut rei dignitas postulabat, disseruisset, non 
indiserte, non ineleganter, non inerudite : que ta- 
men vitia in hac oratiuncula facile a quolibet de- 
prehendi possunt. 


S IV. De homilia qua in Lacizis habita est. 


12. Quo terrarum angulo situs fuerit locus ille, 
ubi hzc oratio habita fuisse dicitur, ne conjectura 
quidem judicare possumus. Vir doctissimus Tille- 
montius, qui hanc oraffonem Basilii esse existima- 
ret, Laciza locum aliquem esse dicecesis Cresarien- 
sis suspicatus est; nec nego ego eum jure ita su- 
spicari potuisse, maxime cum nemo hactenus, 
quod quidem sciam, eam orationem suspectam ha- 
buerit. Et certe veterem illam opinionem non pa- 
rum confirmat, quod hzc homilia inter genuinas 
Basilii orationes in omnibus libris et ere excusis 
et calamo notatis reperitur. Sed si quis rem paulo 
attentius consideraverit, non valde admodum du- 
bito quin eam orationem aut in spuriis, aut certe 
in suspectis positurus sit. Interea affecam causas, 
cur de ea dubitandum putem. Primum occurrit lo- 
cus ille, ubi ita legitur (pag. 588) : 'Ezsi τοίνυν ἀνὼ- 
mxj9; ἐστι τῶν ὀρωπένων X φύσις, πῶς XE L 
τὸν Diirvy-R λεῖα, ὑπὲρ τὸν τραχέα; Καὶ χατα- 
χοΐνει 77» 00X χαὶ σχοξέλους, Clc. Cum igilur eorum 
quz tidentur, inzqualis sit natura, qui fit ut eum 
qui levia videt, przter alterum qui aspera conspi- 
cu. laudet Seriptura ? Ita condemnat videntem 
οτος et scopulos, ete. lllud τὸν quod ultimo loco 
poztum est, non placet, et est tale, ut primoaspectu 
credas vitii aliquid inesse in Graecis. Scio quidem 
voc-m 5,zrv»xz hoc loco suppleri debere : sed hic 
. ar5cuics sine ullo verbo adhibitus, obs-uri aliquid 
et :ncyaenni babet, nee apte hoe loeo posita fuisse 
vadetur dipsss. Arbastror igitur seriptorem paulo 
huriz-oorem aui vocem τοῦτα additurum fuisse, 
&-t a5 qUOTES eloquendi genere usurum. Quod 
Ε221:-' ΤΟΙΣ. x42x vut: m4 72YX54.. Ὃ ἕξεων λεῖα, 
σΣ- Ξῖῖξ alhm-e mil probatur. ΕΔ vero pro locus 
es caso. ut monui; qui errorem ipea τῆς olyi- 
ete yruil posterxgr Te;DSa τελετὶ CmÓerprea e779. 
regm 2L. o1 Femim quasi m seins Veneie-s »»ms- 
frit2s "roset ra ἐλ qua ir wena Latme rej- 
Zia. Ἔτσι will imd. (md donas védef, sw 


Tzzsx 


cum verba Greca non staüm intelligeret, inepte in- 
lerpretari maluit. quam eorum sententiam laborio- 
sius inquirere: sed multo magis reprehendendum 
puto scrnptorem ipsum. qui quod pessime locutus 
sit, malz interpretationi locum dederit. Basilius 
igitur, aut potius alius quivis, si modonon omnino 
loquendi imperitus fuisset. ita scripsisset. αὐνα το. 
Ὁ βλέπων λεῖα, γόει μοι 79x) »,, quae verba cum ciara 
sint hoc modo posita, nemini offendiculo esse po- 
tuissent : quisquis enim ea vel oscitanter legisset, 
statim vidisset ipsa sic veri debere, sed il(ud, 
« Qui tidel levia, » sensu altiore intellige. Et quo- 
niam sefPmo est de illo. 'O διέπων λεία εἐλεχ ὅκ- 
σεται, monebo uti et Duceeus jam antea in erudi- 


B tissimis suis notis monuit, hzc verba in Proverbiis 


nusquam reperiri. Quomodo ergo auctor pauloante 
(pag. 587) ita loqui potuit: Ei:zx-2( 72972; 7979; ἐν 


Παοριμίαις χατὰ τὸ εἶδος τὸ zu20tutxze», 


τούς T^ 
μνασίαν τοῦ γοῦ τοῦ χαετέοου τὸς ἀσαϑειας εἐπιτεσειτας, 
ὅτι, Ὁ βλέπων λεῖα ἐλεχόχσεται᾽ Dictus est primus 
sermo tn Parg&miis in modum proverbu, adjecta 
quadam obscuritate ad mentem nostram exercen- 
dam, « Qui videt levia, misericordiam conseque- 
tur? » Nec quisquam dixerit. simiha in Prover- 
biis * inveniri, ubi ita legitur. Οἱ 62525 22t τοῦ 2252 
Bisztze72z2,0€uli tui recta videani. Etsi enim ex il- 
lis, ὁ βλέπων λεῖα, eadem effici possit sententa, at- 
que ex his, ot ὀφθαλιοί aov ὁοθὰ 5»sziz»7x» : tamen 


c ipse per se voces tam inter se differunt, ut dilicen- 


tissimus vir Basilius alias pro aliis sumpsisse credi 
merito non possit, preserüm cum Proverlb:;orum 
locus modo lectus fuisse dicatur. Preterea i;bens 
quererem unde auctor illud, ἔλεκθςε σεται, hauserit. 

Si de suo hanc vocem addidit, non ita solet Lasi- 
lius : sin ex aliquo Proverbiorum loco ipsam sum- 
ptam fuisse dicas, jandudum vir doctissimus Du- 
emus ejusmodi locum in Proverbiis nusquam com- 
parere satis aperte significavit. cum ita scr.psit : 
Citatur hoc « Qui levia respicit » ex Proverbs. in 
quibus (amen nusquam reperiri poteri, ab e» qui- 
dem certe, qui Grzco Bibliorum indice à Kirchero 
conscripto u*i coluerit. Neque enim usquamin Pro- 


terbüus occurrit, aut λεῖα Suszi, αἰ εὐεχεςτεται 


D 5,:. Vidimus scriptorem ita indiiizentem fuisse, 


ut eorum, quz ex Proverbis paulo anie rec:tata 
fuerant, oblitus esset : nonc videbimus cum lem 
oblitum fuisse eorum, qua ipse proxime ante dixe- 
Tat Nam post bas voces, εἴςξται ποῦτος 229; ἔν 
Ὃ Sortwo (iix ἔεχόζτεται, Qui (etia 
videt .miyericordizm consequetur: duobus inter;ec- 
üs verg;ibzs seqc;tur. Tw; (iix Sce» ἐπαινεόζτεταις 
φιευα τάν v Leria videt, laudabitur? Nam hoc 
WCIu5 àj»55 τὶ debere ixavca5c00:73:, cum ex no- 
fs. ium ex oca2on:s serie constat. Sic enim perse- 
gurr* ΤΎΡΟΣ (pag. 38, , ἐπαινετὰ 422 ἔστι τὰ 


z$ft» ὁ ἔπαινο: τῷ ὑϑῶντι τὰ 


25 


PIUEFATIO. 


20 


λεῖα ; etc. El&nim qua a voluntate pendent, meren- A dacio decepit atque circumvenit, putasses te quidvis 


tur laudem... unde (laus tribuetur levia conspi- 
cienti ? etc. Quis autem facile crediderit tam obli- 
viosum fuisse Basilium, ut ei exciderint que tan- 
tum non proferebat ? 

13. Audivimus auctorem Scripturam inepte ci- 
tantem:nunceumdem audiamus inepte loquentem. 
Ita igitur aliquanto post (pag. 589) loquitur, εἰπὲ 
δὲ ὅτι ἔστι τις ἐν ἡμῖν φιλόδοξος, χαὶ οὐ θυμιχός : 
ubi verbum εἰπὲ pro futuro positum videtur, sic 
ut hic locus ita vertendus sit : Est autem dicturus 
Est inter nos qui sit gloriz cupidus, quitamen ira- 
cundus non sit. Rursus non longe ita scriptum in- 
venitur ; Ἐὰν παραστῆς τῷ ἰάτρῳ, xxi ἴδῃς τὴν 
πολυτέλειαν τὼν φαομάχων ἐν ταῖς πολυπτύχοις ἀπο- 
χειμένην δέχτοις, περισχόπει τί οἱκεῖον ἀπόχειται τῳ 
σῳ πάθει : ubi pariter vox περισχόπει posita est 
pro tempore futuro, cum ea que retuli verba ita 
Latine reddenda sint: Quod si adeas medicum, et vi- 
deris pretiosa medicamenta in variis tabulis collo- 
cata, considerabis quid tuo morbo conveniat. Illud 
autem loquendi genus Basilianum non esse velex 
eo intelligi potest, quod eruditissimi duo viri, qui 
in legendis gravissimi Patris scriptis multi erant, 
priorem locum non intellexerint. Velim legas eam 
quam in id addidi notam. Reperias quidem ubi 
voces δϑρᾶσον et ποίησον pro futuro posite sint, fac- 
turus : idque inde factum videtur, quod deducantur 
ἃ futuro, δράσω, ποιήσω : sed ubi voces εἰπέ et περι- 
σχόπει aut similes eodem illo sensu usurpentur, vix, 
opinor, apud idoneos scriptores inveniri poterit ; 
aut certe ejus rei exemplum ullum apud Basilium 
exstare non puto. Nec aptius dictum videtur quod 
aliquanto infra (pag. 591) sequitur, θησαυρὸς δέ 
ἔστιν ἡ εὐσέδεια χρημάτων, ad verbum, nam thesau- 
rus est pietas pecuniarum. Quibus in verbis pere- 
grini aliquid et absoni inesse nemo, opinor, non 
videt : sed suspicari fortasse poterit quispiam, 
vocem προτιμότερος, üut similem eo quem mox 
dixiloco a typographis omissam fuisse, supplerique 
debere hoc modo, θησαυρὸς dé ἔστιν ἡ εὐσέδεια χρη- 
μάτων προτιμότερος, pietas autem thesaurus est pre- 
Liosior quam divitiz. Ergo ne quisquam in ejusmodi 
suspicionem adducatur, monebo ita prorsus in 
omnibus libris et impressis et veteribus legi, uti 


B 


C 


edendum curavimus. Preterea cum scriptor multis p 


locis inepte loquatur, quid mirum videri debet, 
si hoc quoque loco inepte locutus sit ? Deinceps 
de diabolo loquens auctor, sic scribit (pag. 594) : 
Κλέπτει διὰ coU ψεύδους, ἐπειδὴ τεῖχός ἐστι τοῖς ὁδεύουσιν 
εἰς παράδεισον τὸ ψεῦδος, Decipit mendacio atque 
circumvenil ; siquidem iter in paradisum facien- 
tibus murus mendacium est, Velim qui legunt se 
ipsi interrogent, an ita loquerentur, diabolus men- 
dacio decepit, atque circumvenit, quoniam iter in 
paradisum facientibus murus mendacium est, Scri- 
ptor solus, ut mihi quidem videtur, tam nove tam- 
que insolite et cogitare, etloqui potuit. Postquam 
enim audiveras virum ita loquentem, diabolus men- 


potius auditurum quam illud, quoniam iter in pa- 
radisum facientibus murus mendacium est. 

1&. Quod si voces non satis apte optimum ora- 
torum Basilium parum decent, res ipsre non satis 
gravesoranium gravissimum Patrem parum decere 
videntur. Postquam scriptor plura quam par erat 

*de hominis preestantia dixerat, ut colligere posset 
diabolum ei ob tantas prerogativas invidisse, tum 
demum de muliere sermonem instituere incipit, hoc 
modo (ibid.) : Ἕως γὰρ μόνος ἦν ὁ ἃ θ:ωπος, οὐχ 
εἶχε λαδὴν ὁ διζδολος" ἐπεὶ δὲ ἐχτίσθη ἢ γυνὴ, ἀπα- 
λὸν ζῶον, ἀναγχαίως τοῦ Δημιουργοῦ τὴν ἀπαλότητα 
φυσικὴν ἐμποιήσαντος, ἵνα ὑπὸ τοῦ φιλανθρώπον εὖ- 
μαρῶς τραφῇ τὰ νήπια. Εἰ γὰρ αὐστηρὰ ἦν ἢ γυνὴ, 
οὐχ dy ἀποχλαιόμενον τὸ νήπιον τοῖς στήθεσιν ἐνὴγ“- 
χαλίζετο, οὐχ ἄν τῆς ἰδίας τροφῆς ἡμέλει, τὸν δὲ μα- 
ζὸν ἐπεῖχε πρὸς ὠφέλειαν τοῦ ὑπομαζίου παιδίον. Νῦν 
μέντοι μητέρων εὐσπλα᾽γχνίαι τὸν ὕπνον πολλάχις τῶν 
βλεφάρων ἀποδιώχουσιν, ἐπειδὰν μιχρὸν παρενοχληθῇ τὸ 
νήπιον, Ἵνα τοίνυν ἐχτρέφηται νήπιον, ἀπαλὴ ἢ φὺσις 
5» γυναικεία παρήχθη, ἀπαλὴ x«i φιλάνθρωπος. Tw 
οὖν, etc. Etenim quandiu solus fuit homo, ansam 
non habebat diabolus ; sed istuc contigit, post- 
quam condita est mulier, tenerum illud animal, 
cui Conditor necessario teneritudinem naturalem 
indidit, ut οὗ benignitatem pueros propense edu- 
caret. Etenim siaustera esset mulier, non sane plo- 
rantem infantem uínis compleza in sinu foveret, 
neque alimento suo neglecto, matmmam ad (actentis 
pueri commodum praberet. Nunc vero materna illa 
charitas somnum e palpebris non raro fugat, ubi in 
commodum leve infanti accidit. Ut igitur infans nu- 
triretur, muliebris sexus tener conditus est, tener et 
humanus. Quamobrefn tenera ac molli, etc. Quid 
est, quiso, nugari, si hoc non est ? Certe si talia 
narrasset muliercula aliqua, fortasse non esset cur 
miraremur: sed cui persuaderi poterit gravissimum 
virum Basilium ejusmodi nugas effutivisse? Quibug 
in verbis aliquid post vocem νήπια poni debuisse 
moneo, quale est illud, τότε τοῦτο ἐγένετο, ut oratio 
et clarior esset, et melius cohereret : quae voces 
si additee fuissent eo quem dixi loco, ita interpre- 
tari licuisset : Etenim quandiu solus fuit homo, an- 
sam non habebat diabolus sed posteaquam condita 
est mulier... ut ob benignitatempueros propense edu- 
caret tunc contigit ut ansam haberet. Illud autem 
eo notavi, ut magis pateret error, quem similis lo- 
quendi ratio viris doctissimis objecit. Is autem, 
quem dico, locus ea que retuli verba proxime ante- 
cedit. Ibi autem ita legitur. (pag. 593): ᾿Επειδὴ 
κατέμαθε τὸν ἄνθρωπον" ἐπειδὴ εἶδεν ὅτι τὸ μιχρὸν 
τοῦτο ζῶον πρὸς τὴν τῶν ἀγγέλων ὁμοτιμίαν ὁ Κύριος 
προεχαλεῖτο, διὰ τῆς ἀρετῆς ἀνάγων αὐτὸν, χαὶ διὰ 
σωφροσύνης τῶν χατὰ τὸν βίον, ἐπεὶ τὴν τελείωσιν 
τῆς ψνχῆς" λείπει" Ἕως γάρ, etc. Postquam conside- 
ravit hominem : postquam vidi exiguum hoc animal 
a Domino ad angelorum aqualitatem advocari, 
ut quiipsum per viriutem ac rerum mundanarum 


Z . 


PILEFATIO. 38 


snoder atum usum eveheret ad animes perfectionem, À ipsa loca, in quibus Basilius ea quam dixi forinula 


etc. Ubi notare opere pretium est, vocem »;zc:e in 
Panrisjengi editione additam fuisse, ut monerentur, 
qui lererent, abquid hoe loco deesse ; sed tamen 
nihil deest, vocemque ;z&z& deleadam esse constat 
ex libris veteribus, in quibus illius ne vestigium 
quidem exstat. Inepta autem illa loquendi ratio ut 
FParisensis editionis auctores, ita eruditissimum 
quoque virum Combefisium decepit. Putarunt heec 
verba, ἐπειδὲ χατέμαθε τὸν ἄνθρωπον, ἐπειδὴ εἶδεν 
?-:, etc., referri ad aliquid quod sequi deberet, cum 
tamen ad ea qus precedunt referrentur. Itaque ex 
iis que paulo ante Jleguntur verbis ejus loci sen- 
tentia peti debet, sic ut vox ἐπονηρεύσατο, quee in- 
itjo periodi superioris invenitur, subaudiatur: qui- 


bus probe intellectis, perspicuutn est totius ejus B 


joci banc esse sententiam : Diabolus maligne se ges- 
sit, cum vidit multum homíni afftuere voluptatis... 
FHursus se maligne gessit, cum consideravit homi- 
nem. et cum vidit exiguum hoc animal a Domino ad 
angelorum equalitatem advocari, etc. Ergo errave- 
runt quidem, qui hic aliquid a librariis omissum 
fuisse arbitrati sunt : sed eos multo minus repre- 
hendendos esse judico, quam scriptorem ipsum, 
qui quod male locutus est, errandi occasionem de- 
dit. Nec ita multo infra cum auctor pantherarum in 
homines odium describere vellet, his verbis usus 
est (pag. 595): Εἶδον ἐγὼ τὰ μισανθρωπῴτατα τῶν ζώων 
ἐν τοῖς σταδίοις πολλάκις, ἢ εἶδον ἢ ἥκουσα (a): ἀσφαλὴς 
γὰρ £720 ὁ λόγος, Vídiego sept in stadiis infestissima 


usus est : quae si quisptam legerit, magis ac magis 
intelliget Basilium nihil tale dixisse, quale in hac 
concione reperitur. Unum si addidero, reliqua 
omittam. Statim igitur ita scribit auctor (pag. 595): 
Οὕτω χαὶ ὁ διχόολος ἐν τῇ εἰχόνι τὸ μιτόθεον ἔδειξεν, 

ἐπειδὲ Θεοῦ προσάψασθαι οὐκ ἐδύνατο. Οὕτως ὁ εἰς 
ἡμᾶς πόλεμος ἀπόδειξιν ἔχει τοῦ θεομάχον εἶναι τὸν 
πονηρὸν, x«l ποῶτον πολεμεῖν τῷ Δεσπότη. Ἐχεῖνος 
χατήγαγεν ἀπὸ ᾿Ιεοουσαλὲὴμ εἰς "I0ty o τὸν ἄνθοωπον, ἀπὸ 
τῶν ὑψηλῶν ἐπὶ τὰ κοῖλα: ἐπὶ μὲν τῆς ὁοεινῆς ἡ Ἰερουσα- 
λὴμ, ἡ δὲ Ἱεριχὼ κάτω ἐν τῇ ἀλμυρᾷ θαλάστῃ. Εἴ τις 
ὑμῶν εἶδε τὸν τόπον, οἶδε τῶν λεγομένων τὴν ἀλήθειαν, ὅτι 
Ἰεριχὼ μὲν ἔχει τὰ χοῖλα τῆς Παλαιστίνης, Ἱερουσαλὴ 
δὲ ἐπὶ τῆς χορυφῆς ἐρήρεισται, τὴν ἄκραν χατέχουσα τοῦ 
ὄρους τοῦ διὰ πάσης ἐχείνης τῆς χώρας ἀνεστηχότος, Sic 
etiam diabolus suum in Deum odium patefacit in 
imagine cum Deum attingere non possit. Sic ex il- 
lato bello liquet malignum ilium Dei hostem esse, 
ac primum Domino ipsi bellum gerere. Ille homit- 
nem ab Jerusalem in Jericho abduzit, ab altis ad 
cava. Nimirum Jerusalem in montana regione sita 

L ; Jericho vero in depresso ac humili loco ad 
Salsum mare. Si quis vestrum vidit locum, vera 
esse novit qua dicuntur, Jericho videlicet in Pa- 
l»stine cavis locari, Jerusalem vero in summo 
loco sitam esse montis ejus, qui per totam illam 
regionem assurgil, cacumen occupantem. Haec 
dum legerem, mihi visa sunt non satis inter se 
coherere. Hic si sermo esset de amore proximi, 


homini animalia, aut vidi, aut audivi : tutus enim C faterer exemplum ejus hominis, qui ab Jerusalem 


sil nolis sermo. Primum scriptor ait vidisse se: sed 
quasi religione tactus, statim addit se aut vidisse, 
aut audivisse. Ita autem loqui, ut mihi quidem vi- 
detur, ejus est, qui in privatis ac familiaribus 
colloquiis tempus jucunde terere cupit, non ejus, 
qui publicam concionem ad populum habet. Pre- 
terea qui dicit se aliquid sepe vidisse, quomodo 
dicere potest, se aut vidisse, aut audivisse ? Nam 
fieri potest quidem aliquando, ut si rem aliquam 
semel videriinus, dubitemus utrum eam viderimus, 
an audiverimus: sed si sepe aliquid viderimus. 
omnis et dubitatio et religio tollitur, consciique 
sumus nobis, nos id vidisse. Meneo alicubi (5), 
hanc dicendi formulam, ego vidi, ego novi, fami- 
liarissimam fuisse Basilio Magno, ob idque non 
valde admodum dubito, quin orationis auctor, cum 
ita locutus est: Vidi ego sepe in stadiis, etc., aut 
Dasilius ipse, aut cerle ejus aliquis imitator exi- 
mius videri voluerit : sed cum ita futurum spera- 
ret, sibi nimis blandiebatur. Nemini enim persua- 
deri poterit, Basilium eum fuisse qui, diceret vi- 
disse se aliquid sepe, et tamen statim dubitaret, 
&n id unquam vidisset : velim oculis perlustrentur 


5 Luc. x, 30. 


(a) Emendatio obvia, xai εἶδον xai 1xovaa, et vidi, 
et audivi alios qui. viderant ; $ pro καί descriptor 
legerit ; prona est ením utriusque vocule ín codd. 


in Jericho descendebat 5, apte et commode alla- 
tum fuisse: sed hoc loco ejusmodi exemplum ita 
intempestive'adductum est, ut oratio prorsus dis- 
soluta esse videatur. Certe si alius quivis idoneus 
auctor diaboli iu Deum aut in homines odium os- 
tendere instituisset, hoc exemplum proferre nun- 
quam cogitasset, cum sexcenta sint et aptissima 
et notissima, 'puibus ad id commonstrandum uti 
liceret. Quomodo ergo Basilius horum auctor dici 
merito possit, qui unus omnium in aptis exemplis 
proferendis felicissimus fuisse comperitur ? Preete- 
rea que sequuntur, nimirum Jerusalem in mon- 
tana regione sita est ; Jéricho vero in depresso ac 
humili loco ad Salsum mare ; si quis vestrum vidit 


D locum, novit vera esse qua dicuntur, etc., hominis 


sunt, qui vana serio dicit, noh gravissimi Patris, 
qui ubique convenientissima queque et utilissima 
docet. 

15. Auctor, quisquis est, aut Basilius ipse videri 
voluit, aut certe Basilianus esse studuit. Nam ali- 
quando verba ipsa, sepe sententias ab eo sumpsisse 
deprehenditur. Que ergo hic dicta sunt aut de ira, 
aut de invidia, aut de avaritia, non aliunde magis 


mes. per ermutatio. ΕΡΙΤ. 
(b) ge num. 29. 


29 PRAEFATIO, Ἢ 


sumpta esse constat, quam e Basilii libris, qui, ut A illorum et proprii et consueti oculi non cognoscun- 


notum est, his de vitiis pulcherrimas orationes 
habuit. Imoetiam si quis diligenter legat eam con- 
cionem, cui titulus est : Quod Deus non est auctor 
malorum, inde quoque aliquid expressum fuisse 
agnoscet. Nunc, ut ea de re existimare cuique li- 
ceat, proferam locum unum, ex quo de ceteris con- 
jectura fieri possil. Auctor igitur sie loquitur 
(pag. 589): Πῶς ἀσχημονεῖ ὁ θυμώδης ; ᾿Αποτίθεται 
τὸ σχῆμα τὸ ἀνθρώπινον, θηρίον σχῆμα μεταλαμ- 
βάνει. θυμούμενον: ἑπέζεσεν αὐτῷ ὁ 
θυμὸς x«t οἱ ὀφθαλμοὲ ὑπηλλάγησαν, οὐχ εἰσὶν οἱ 
αὐτοὶ ὀφθαλμοί' πὺρ βλέπει, ἀνέδραμεν αὐτῷ τὸ 
«ipa, περιέζεσε τὴν καρδίαν, ὑπέδραμε τούς χιτῶνας 
τῶν ὀφθαλμῶν, ξγένετο ὕφαιμος ἐγχωρῶν te πάθει 
ἠλλοίωσεν αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς. ᾿Ανὴο θυμώδης οὐχ 
εὐσχήμων. “Ἐὰν ἰδης τὸν θυμούμενον τοὺς ὀδόντας 
παραθήγοντα, ἐνθυμήθητι ὅτι cui. ἔοιχεν ὁ τοιοῦτος... 


Ἐννόησον τὸν 


ἐὰν ἴδης τὸν θυμούμενον πατρὸς μὲν ἐπιλανθανόμενον, 
παιδὸς δὲ ἀγνοοῦντα σῶμα..... καὶ γέγονε κακῶν φιλονειχέα. 
Ὁ δὲ ἐν χακῶν ἀμῶλαις νιχῶν, οὗτος ἀθλὶώτερός ἐστιν. 
Quomodo inhonestus est, qui iracundus est ? Ezuit 
habitum humanum, belluinum habitum induit. 
Finge tibi animo iratum ; efferbuit in ipso ira, et 
oculimutati sunt: non sunt iidem oculi, ignescunt: 
excurrit ipsius sanguis, circum cor ebullit, tunicas 
subit oculorum : suffunditur sanguine cum morbo 
succumbit ; altlerat oculos suos. « Vir iracundus 
est inhonestus.» Sivideris iratum dentesacuentem, 
cogita hominem ejusmodi apro similem esse.... si 
videris iratum patris obliviscentem, non agnoscen- 
tem corpus filüi.., sicque malorum fit contentio. 
Qui autem vincit in malorum certamine, is magis 
miser est. Basilii autem verba sunt heec (pag. 
83, et 84 et seq.) : Διὰ τοῦτον ἀδελφοὶ μὲν ἀλλήλους 
ἠγνόησαν" γονεῖς δὲ χαὶ τέχνα τῆς ζύσεως ἐπελάθοντο... 
καὶ τένος οὐχὶ ἰοδόλων ἀναιδέστερον ἐφορμῶντες, οὐ 
πρότερον ἵστανται πρὶν fj διὰ μεγώλου x«i ἀνηκέστου 
χαχοῦ,.. διαπνενσθῇ τὸ φλεγμαῖνον... ᾿Ορεγομένοις *y&o 
τῆς ἀντιλυπήσεως, περιζεῖ μὲν τῇ χαοδίᾳ τὸ αἷμα, ὥσπερ 
βία πυρὸς κυκώμενον καὶ παφλάζον' πρός δὲ τὴν ἐπιγάνειαν 
ἐξανθῆσαν, ἐν ἄλλῃ μορφῇ τὸν ὀργιζόμενον ἔδειξε" τὴν 
συνήθη πᾶσι x«i γνωίμην, ὥσπερ τι προσωπεῖον ἐπὶ 
σχηνῆς, ὑπαλλάξαν. ᾿Ογθαλμοὶὲ μὲν γὰρ ἐχείνοις οἱ οἰχεῖοί 
τε καὶ συνήθεις ἠἡγνόηνται, παρήφορον δὲ τὸ ὅμμα, καὶ 
πὸὺρ ἤδη βλέπει, καὶ παοαθήγει τὸν οδόντα γατὰ τῶν 
συῶν τοὺς ὁμόσε χωροῦντας, Ιρόσωπον πελιδνὸν καὶ 
ὕφαιμον... ἐν γὰρ ἀμῶλαις πονηραῖς, ἀθλιώτερος ὁ 
γιχήσας, Per iram fratres se invicem ignoravere : 
parentes quoque οἱ liberi nature obliti sunt... 
ac impudentius venenata quavis bestia irruentes, 
non prius desistunt quam inflammatio per ma- 
gnam immedicabilemque perniciem.... discutia- 
tur... Nam circa cor quidem in tis qui vindic- 
tam anhelant, effervescit sanguis, utpote vi 
ignis ezagitatus ac astuans : in superficie 
autem efflorescens, irascentem in alia forma 
ostendit, consuetam et notam omnibus formam 
tanquam personam in scena commutans. Nam 


tur, efferatus est aspectus, atque igne jam micat. 
Quin et grassantium suum more dentes acuit. Fa- 
cies est livida el sanguine suffusa.... Nam in malis 
pugnis miserior est qui vincit. Hec autem eo re- 
tuli paulo fusius, ne quis miraretur quod heec oratio 
inter veras ac germanas Basilii orationes in omni- 
bus libris posita sit. Cum enim anidmadvertissent 
librarii, multa in ea reperiri, que in Basilii con- 
cionibus reperirentur, facile adducti sunt; ut ipsam 
inter genuina illius scripta collocarent. 
8 V. Dehomiliía in humanam Christi generationem. 
16. Antequam eruditorum de hac oratione opi- 
niones referamus, abs re non erit paucis adnctare, 
quee nobis in ea scitu digna visa sunt. Primum igi- 


B tur scriptor, quicunque ille fuit, multas affert cau- 


sas, cur Maria desponsata sit viro : quas, si unam 
excipias, de qua paulo post commodius dicam, hoc 
loco exscribere non pigebit. Et quoniam preestat 
ipsos auctores audire, ipsa Greca verba referre 
statui. Sic igitur loquitur (pag. 598) : Καὶ παρθένος, 
x«i μεμνηστευμένη ἀνδρὶ, ἐπιτηδεία πρὸς τὴν τῆς oixo- 
νομίας διαχονὶαν ἐχρέθη, ἵνα χαὶ ἡ παρθενία τιμηθῇ, καὶ 
ὁ γάμος μὴ φαυλισθῇ" 'H παρθενία μὲν γὰρ ὡς ἐπιτηδεία 
πρὸς ἁγιασμὸν ἐξελέγη" διὸ δὲ τῆς μνηστείας αἱ ἀρχαὶ 
ToU γάμον συμπαρελήφθησαν' ὁμοῦ δὲ ἵνα χαὶ μάρτυς 
οἰχεῖος 7j τῆς χαθαρότητος Μαρίας ὁ Ἰωσὴφ, xal μὴ 
ἔχδοτος εἴη τοῖς τυχοφάντα'ς ὡς τὴν παρθενίαν βεβηλώ- 
σασα, μνηστῆρα εἶχε τοῦ βίον φύλακα. Εἰ virgo, et 
viro desponsata, habita est idonea ad hujus dis- 


C pensationis ministerium, ut et virginitas honori 


esset, el matrimonium non-contemneretur. Virgi- 
nitas enim ut ad sanctimoniam apta, selecta est : 
per desponsationem vero comprehensa sunt initia 
nupliarum. Simul autem, ut et Joseph puritatis 
Marie esset testis domesticus, et ne calumniato- 
ribus foret obnozia, quasi virginitatem contami- 
nasset ; sponsum habebat vit custodem. Nec ita 
multo infra, antiqui cujusdam sententiam pro- 
ponens, idem auctor sic scribit: Εἴρηται δὲ τῶν 
παλαιὼν τινι xxi ἕτερος λόγος, ὅτι ὑπὲρ τοῦ λαθεῖν τὸν 
ἄρχοντα τοῦ αἰῶνος τούτον τὴν παρθενίαν τῆς Μαρίας 9 
τοῦ Ἰωσὴφ ἐπενοήθη μνηστεία. Allata est et alia ratio 
a quodam ex antiquis, videlicet ezcogitatam fuisse 
Josephi desponsationem, ut Marie wirginitas 
lateret hujus mundi principem. Vix autem dubi- 
tari potest, quin antiqui nomine intelligendus sit 
martyr Ignatius, cujus hec sunt verba in Epistola 
ad Ephesios : Ὃ γὰρ Θεὸς ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ Χριστὸς 
ἐχυογορήθη ὑπὸ Μαρίας χατ' οἰκονομίαν Θεοῦ, ἐκ σπὲρ- 
μᾶτος μὲν Δαξὶδ,, Πνεύματος δὲ ἁγίον.... Καὶ ἔλαθεν τὸν 
ἄρχοντα ToU αἰῶνος τούτου ἢ παρθενία Μαρίας, x«l ὁ 
τοχετὸς αὐτῆς, ὁμοίως χαὶ ὁ θάνατος τοῦ Κυρίον. Deus 
enim nosler Jesus Christus conceptus est ez 
Maria, secundum dispensationem Dei ex semina 
quidem David, Spiritu autem sancto.... Et latuit 
principem szculi hujus virginitas Maria, el par- 
tus ipsius, similer οἱ mors Domini. Ubi quasi 
preeteriens monebo, deceptum videri doctissimum 


3 PRAEFATIO 33 
virum Tillemontium, cum scripsit (a) Origenem A τῆς παρθενίας ix τῆς μνηστείας παραβλαξείτε . Possum 


in hac bomilia nomine cujusdam antiqui indicari. 
Nam intelligi debere martyrem Ignatium, ex gra- 
vissimo auctore Hierony mo confirmari potest: qui 
cum primum eaput Matthei interpretaretur (5), ita 
scripsit: Martyr Ignatius etiam quartam addidit 
causam, cur a desponsata conceptus sil ; ut partus, 
inquiens, ejus celaretur diabolo, dum eum putat non 
de virgine, sed de uxore generatum. Necindignum 
puto quod notetur,duo mysteria olim uno eodem- 
que die fuisse celebrata, ortum Domini et Magorum 
adorationem. Anetor enim duo hsc mysteria ita 
exponit ac conjungit, ut obscurum non sit utrum- 
que 114 temporibas simul celebratum fuisse. Erat 
autem nomen diei festo, Theophania. Cum enim 


et aliam quamdam rationem proferre. nihilo 
his quas protulimus viliorem, quod videlicet ido- 
neum ad incarnationem Domini tempus olm 
preafinitum et ante conditum orbem pradestina- 
tum (unc instaret, in quo Spiritum sanctum et 
Altissimi virtutem oportebat carnem ülam Dei 
gestatricem conformare. Quoniam vero illa ἀο- 
minum ἀείας nihil puritati Marie aquandum 
habebat, sic ut. Spiritus sancti susciperet opera- 
tionem, occupata autem jam erat per desponsa- 
tionem, electa est beata virgo, miki ez desponm- 


desponsata fuisset virgo Maria : sed non videtur 


anctor :am arationi sus» finem imponere cogitaret, p promissis stetisse. Etenim, si res attentius consi- 


«c .oquitur pag. 60?) - 94e,2»as$x -c« zzi ἐμεῖς 
swor, “,“αλλιάσεως. donum .Uuióz τῷ :507$ ἐμῶν, 
"wza2n. Eloqwemmret nos voc9?m &liquam ezsul- 
aMiwmis : festum mostrwm appellemus Théopha- 
TIR. zt. quando talia colligere esepi, addam illad 


ruhui :nde satis firmi ad eam rejiciendam concludi 
posse. vident, opinor, omnes. Quare necessario 


deretur, non proprie affert causam, cur desponsata 
fuerit : sed ait solum eam, cum inventa fuisset jam 
per desponsationem occupata, propterea electam 
fuisse, quod alia nulla virgo ei illa s»*tate par esset 
puritate. Ex auctoris igitur verbis discimus, non 
eur fuerit viro desponsata, sed cur virginibus ce- 
teris antepoeita sit, videlicet ob puritatem. Quod 
addit auctor, puritatem Marie nihil Lesam fuisse 
ex desponsabione, ki ut ad rem non perünet. itaa 
memine in dubium revocatur. Aut nihil tale pro- 
maiisset Basilius, aut, si promisisset diznum 
aliquid promissis dixisset. lllud quoque quod mox 
legitur : ᾿Αμφότερα εὗρεν ὁ Ἰωσὲφ, xmi τὸν xoc TU χαὶ 
τὰ» αἰτίαν, ὅτι ἐκ Π᾿Ινεύματος ἀγίου, Ütrumque invenit 
Josep, et graviditatem, et causam, quod er Spe- 


recurrendum ad alia principia, ipsaque oratioin se C riw sancto, mihi displicet. Et vero in lus verbis 


consideranda ; num quid in ea inveniri possit, quod 
nobis ad judicandum facem przferat. Primum oc- 
curmt illud (pag. 396): Πῶς τῶν dc £204, »εαῶ», εἰς 
πάντας ἦλθε τὸ λαμετετήριαν: Quomode igitur per unum. 
inquit, m. omnes spieudor devenit ? Qaod ut ve- 
rum fatear, prorsus peregrinum et a Basilii con- 
suetudine alienum mihi videtur. Nam, nisi valde 
fallor. ut apud caeteros bonos auctores, ita apad 
Basilium ;«uz-zo usitate dicitur, non aazx-xsem. 
Aliquanto post magnm aliquid dicturum se polliei- 
tus auctor. tamen pr:ter exspectationem mihil 
eiusmodi lieit Posupmam enum atüimierat aliquot 
lAtsIUS. uc OGNIDnDUE pag. 3H 7E» τοι xxt Eo» 

“περ τοῦθ XU Ge τσ  AOXISWA. ἅττ 1 
τσ ττ πᾶς πὸ τα κεχε» “Ὁ, ἅ κεδλ χαεοας͵ 
Tx.xt τιπα τίσει LER TOUVÉÍLIETTTETAENGC TUE IZ—ELRAZL; 
στῶ 7 3 wma. axÜ ἢ. αὖτε —3; Ceedem τὸ ὅκα 
ας o 70 7 Wn CO. ΤᾺ» —» ÜbDOCONR ἘΧΈΣ 
- τοῦ ce. Depeum. Tus T£ uu» “3: LxÉmwoe- 
-- σα Xee jf C πὰ uEDwC) CE —Ááo xac. 
ὡσ--.-τ σα» M Mte HX ur m TONDRGET RE T3 


ἃ ἐα —- weh, Égacy c umo Laco, mda 


etc 


ὍΝ. -39- 
ua; eafo obese 5 3e 


videtur inesse insuave aliquid et inelegans : nec 
admodum dubito quin alius quivis scriptor addi- 
disset voculam aliquam, qua orationem suam orna- 
torem reddidisset. Nec magis placet locus ille 
(ibad.), ubi seriptor angelum ita cum Josepho coilo- 
quentem faeit: Mà pe6x0d; παραλαβεῖν Maocxa τῆν 
queeixs του κ δ᾽ ἐκεῖνο ἐιϑυεχϑᾷς ὅτι ommacac; x75 
συσκιέσει" τὸ KampTX uS. iate; γὰ2 πγασς- “ον ῆς 20 
προς, οἷο. Noli timere accipere Marurm conjugem 
tuin, neque illud cogitareris obembraturum te 
peccatum absonis quubesdam comments. Nam 
weca£tws es jestus. aom est autem, etc. Nam lud 
qualem : Ἐς νοῖχ ὅς: rxomzian WMaacxa τοῦ lux 


2-2. umile sumptum sit *. probe seio : sed reli- 


p qua uix legantur. nescio. nisi forte in apocryphis 


«ubusdam seriptur:s quibus auctor ado ioco 
maandeste wsums est. ob alque ilipsum ex usidem 
fantbes hamsisse merito eredi potest. At Basilius 
πὲ veras Scripturas assaluo versabat in manu. :ta 
apocripha: mon legebat : aut si legeret, eas tanto- 
per^ cocceciaebat wt ipsis ub semper puduerit. 

Bax srsqucacarsenptorem aliquid mutuxtum fursse 
ex ajacrvjàm : munc δὶ ei contigisse atflirmare 


ib Beronym. in Metth. lib. 1, cap. t. 


33 PRAEFATIO. 3& 


possum. Ejus hec sunt verba (pag. 600: Δηλοῖ δὲ A quee mihi discipliceant, nihil tamen me magis mo- 


x«l ἣ κατὰ τὸν Ζαχαρίαν ιστορία, ὅτι μέχρι παντὸς 
παρθένος ἡ Μαρία" Λόγος γάρ τίς ἐστι, χαὶ οὗτος EX 
παραδόσεως εἰς ἡμᾶς ἀφιγμένος, ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἕν 
τῇ τῶν παρθένων χώρᾳ τὴν Μαριὰμ χατατάξας μετὰ 
τὴν τοῦ Κυρίου χύησιν, ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων χατέφο- 
νεύθη μεταξὺ τοῦ ναοῦ xai τοῦ θνσιαστηρίον, ἐγχλη- 
θεὶς ὑπὸ τοῦ λαοῦ ὡς διὰ τούτου χατασχενάζων τὸ 
παράδοξον ἐχεῖνο χαὶ πολνύμνητον σημεῖον, παρθένον 
γεννήσασαν, καὶ τὴν παρθενίαν μὴ διαφθείρασαν. Decla- 
rat autem et Zacharis historia, Mariam perpetuo 
virginem permansisse. Ferunt enim, et id ez tra- 
ditione ad nos usque pervenit, Zachariam cum Ma- 
fiam in virginum loco post Domini partum posuts- 
set, templum inter et aram occisum a Judaeis 
fuisse, videlicet accusatum a populo, quod hac ra- 
tione confirmaret admirabile illud et percuam de- 


cantatum signum, virginem peperisse, nec tamen 


virginitatem corrupisse. Mirum videri debettantas 
jneptias in re seria dici potuisse: nec minus mirari 
subit ejusmodi orationem tam diu Basilio Magno 
fuisse tributam. Olim caput vicesimum quintum 
Matthei exponens Hieronymus, similem fabellam 
confutavit. Cum ergo venisset ad eum locum, ubi 
mentio fit ejus Zacharie, quiintertemplum etaltare 
occisus est, quereretque quis sit iste Zacharias, ita 
loquitur : AiiiZachariam patrem Joannis intelligi 
volunt, ezquibusdam apocrypghorum somniis appro 
bantes, quod propterea occisus sit, quia Salvatoris 
pradicarvit adventum.Hocquiade Scripturis non ha- 
bet auctoritatem, eadem [acilitate contemnitur, qua 
probatur. Certe due ille fabellz ita inter se conve- 
niunt, utex uhoeodemque fonte profectz» esse vide- 
antur. Ego autem male de Magnoillo Basilio existi- 
mare mihi viderer, si eum putarem tam feede somni- 
asse, ut pro veris apocryphorum somnia narrarit. 
Ubiet illud preterea notari potest, auctoris senten- 
tiam nihilexhoc commentojuvari.Nam probareins- 
tituerat Mariam virginitatem illibatam semper ser- 
vasse: id quod non probavit. Etsienim in ordinem 
virginum allecta fuisset Maria, etiam post Domini 
partum, tamen semper queri posset, utrum in eo 
gradu quem consecuta fuerat, ad mortem usque 
permanserit. Etenim si paulo post Domini partum 
ab eo ordine exciderit, aliosque liberos ex ea 
susceperit Josephus, ipsam non semper virginem 
exstitisse constat. Quare si auctor firma ratione 
probare vellet, Mariam semper virginem fuisse, non 
satis erat dicere, eam in virginum loco a Zacharia 
post Domini partum positam esse, sed ostendere 
debuisset, ipsam in eo ordine in quo semel fuerat 
collocata, usque ad extremum spiritum perseve- 
rasse: id quod non prestitit. Auctorem in re simili 
ἃ SCOpo errasse jam vidimus: Basilius autem unus 
omnium felicissime attingere scopum novit,et cum 
semel aliquid sibi probandum proposuit, nunquam 
aliud probat. Porro cum multa sint in hacoratione, 


(a) Hom. 6 in Hez., p. 55 et seq. 


vit, quam quod de cometis dicitur. Verba auctoris 
sunt heec (pag. 601): Οὐ μὴν οὐδ᾽ ἐχεῖνο τοῖς περιέργως 
τὰ χατὰ τὸν τόχον ἐχλαμδανουσιν εἰπεῖν ὑπάρχει, 
órt ὁ ἀστὴρ τοῖς χομήταις παραπλήσιος ἦν, οἶπερ 
μάλιστα δοχοῦσι βασιλέων διαδοχὰς δηλοῦντες χατ᾽ 
οὐρανὸν ἴστασθαι. Neque vero iis qui curiose expo- 
nunt qua ad partum vertinent, illud dicere licet, 
stellam fuisse cometis assimilem, qui mazime ad 
significandas regem successiones videntur in calo 
consistere. Certe ita videri potuit cuivis alteri po- 
tius quam Basilio Magno. Etenim is non erat, qui 
autcrederetregumsuccessiones cometis significari, 
aut ad id credendum alios induceret. Ita enim er- 
rores genethliacorum atque commenta confutat, 
utejusmodi cometarum fabulam tantum non nomi- 
natim repudiet. Pauca ex multis referam (a). Sic 
igitur loquitur : Οἷα δὲ x«i τὰ ἀποτελεσματιχά ; Ὁ 
δεῖνα οὖὗλος, φησὶ, τὴν τρίχα, καὶ χαροπὸς, Κριοῦ γὰρ 
ἔχει τὴν ὥραν" τοιοῦτον δέ πως ὀφθῆναι τὸ ζῶον" 
᾿Λλλὰ χαὶ μεγαλόφρων, ἐπειδὴ ἡγεμονιχὸν ὁ χριός" 
xal προετιχὸς, xal πάλιν ποριστιχός, ἐπειδή τὸ ζῶον 
τοῦτο χαὶ ἀποτίθεται ἀλύπως τὸ ἔριον, χαὶ πάλιν 
παρὰ τῆς φύσεως ῥαδίως ἐπαμφιένννται" ᾿Αλλὰ xol 
ὁ Ταυριανὸς τληπαθὴς, φησὶ, x«i δουλιχὸς, ἐπειδὴ 
ὑπὸ ζυγὸν ὁ ταῦρος" Καὶ ὁ Σχορπιανὸς πλήχτης διὰ 
τὴν πρὸς τὸ θηρίον ὁμοίωσιν" Ὁ δὲ Ζυλιανὸς δίκαιος, 
δίώ τὴν παρ᾽ ἡμῖν τῶν ζυγῶν ἰσότητα᾽ Τούτων τί ἄν 
γένοιτο χαταγελαστότερον; ..... Πῶς οὖν ἐκχεῖθεν 
τὰς προργουμένας αἰτίας λέγων ὑπάρχειν τοῖς τῶν 
ἀνθρώπων βίοις, ἐκ τῶν παρ᾽ ἡμῖν βοσχημάτων τῶν 
γεννωμένων ἀνθρώπων τὰ ἤθη χαραχτῃρίζεις ; ..... 
Τί οὖν δυσωπεῖς μὲν ἡμᾶς ἀπὸ τῆς ἀξιοπιστίας τῶν 
ἄστρων; etc. Quales eutem producuntur effectus ? 
Hujus capilli, inquiunt, futuri sunt crispi, oculive 
decori: Arietis scilicet habet horam namque animal 
iliud quodammodo tali est aspectu. Quin etiam erit 
grandianimo et elato, quippe penes arietem est prin- 
cipatus - erit et largus, et rursus quastuosus, quan- 
doquidem hoc animal et citra molestiam deponit la- 
nam, et rursus facile a natura vestitur. Sed natum 
in Tauro, tolerantem esse laborum dicunt, atque 
servilem: quoniam jugo taurus subjicitur. Quivero 
edi(us est sub Scorpione, erit pe» cussor,obeam quam 
cum isto animali habet similitudinem. Qui autem 
in Libranatus est, futurus est justus, propter libra- 
rum apud nos zqualitatem. Quid his magis ridicu- 
lum esse possit?... Quomodo igitur illinc praecipuas 
vitz humana causas proficisci doces, et ex terrenis 
pecudibus nascentium hominum mores ezprimis at- 
que ef fingis?... Quid ergo fidem ez astris tibi faciens 
perterrefacis nos? Qui, quod ad hominum ortum 
attinet, non pluris fecit astra eorumque motus, is, 
ut mihi quidem videtur, minime omnium dicere 
potuit regum successiones cometis indicari.Jam ad 
alia properabimus, sed si prius illud unum adje- 
cerimus, tantam variantium lectionum copiam in 


37 


PRIUEFATIO. 


a8 


est apud justum Deum, paucorumne meminisse, an À qui Persa non fuerit, ita scripsisse. Sequitur (pag. 


multorum oblivisei ? Sit statera ; et qua mensura 
mensi fuerimus, admetielurnobis. Sipeccata plura 
sunt, sit peccator ; sin. justitie plures, sit justus. 
Unus et unus : nam omnia nostra ex abundantiori 


Judicantur. Et res una alba albore superatur ab : 


altera, et dulci, si compares, aliquid aliud dulcius 
est. Sic etiam justi sumus tanquam homines, non 
quod peccatum justitia sit. Unde Filius Dei justitia 
vocatur. nos vero participatione justitia justi su- 
mus. Et Moyses lingua locutus est aliquid, quod ta- 
men non comprensum est historia. Quid, quoeso, 
hac doctrina aut pejus, aut minus Baeilianum exco- 
gitari potuit ? Quamlibet gravis sit lapsus viri for- 
lis, cito, si fides auctori habenda est, resurgit! Sed 
si ita est, horumque Basilius auctor sit, quomodo 
fieri potest, ut egregius ille doctor preeclaros illos 
canones ediderit, quibus ad purgandum quodlibet 
peccatum tam longua tamque severa poenitentia 
preefinitur (a)? Etenim si vir fortis, quamvis graviter 
peccaverit, tam facile resurgit, nihil necessari 
erant canones illi, quibus et fortes et debiles ad 
resurgendum Ium diu exercerentur. Sed quid tam 
novum, aut magis inauditum, non dico apud Basi- 
lium, sed apud eos, qui vel primoribus labris sa- 
cras Scripturas aitigerunt, quam illa comparatio 
justitie et peccati, sic ut aliquis, si peccata plura 
admiserit, peccator sit ; sin autem plura justitie 
opera fecerit, futurus sit justus ? Heec dum scribe- 
rem, in mentem venit cujusdam legis Persarum, 
quam legisse se ait homo peritissimus, idemque 
elegautissimus (b) : Multz olim, inquit, apud Per- 
8638 legesfuisse traduntur : ex quibus facileintelligi 
potest,singularem quamdam ejus gentis sapientiam 
fisse... Erat igilurapud eositaconstitutum, ut cum 
quis in judicio argueretur aliquid fecisse contra le- 
ges, etiamsi liquido constaret eum culpe affinem 
esse,non ramen statim condemnaretur, sed prius in- 
quireretur | diligentissime in omnem illius eitam, 
inireturque ratio, plurane turpiter et flagitiose, an 
bene laudabiliterquegessisset. Tum sivincebat tur- 
pium numerus, condemnabatur ; sin prapondera- 
bantur honestis turpia, absolvebatur. Cogitabant 
enim, humanarum viriumnon esse, rectum cursum 
perpetuo tenere: habendos pro bonis viris eos, non 
qui nunquam peccarent, sed qui sepius honesteage- 
rent. Esto, lex ejusmodi vigeat apud Persas: sed 
ab Ecclesia Dei prorsus arceatur. Sed nos ad propo- 
situm referamus, nec satis habeamus locum inte- 
grum exscripsisse, sed ejus partes aliquas dili- 
gentius expendamus. lta igitur auctor loquitur : 
Ei πλείονα τὰ ἁμαρτήματα, ἔστω ἁμαρτωλός, εἰ δὲ 
πλείονα τὰ διχαιώματα, ἔστω ϑίχαιος: Εἷς xal εἷς" τὰ 
γάρ, etc. Si peccata plura sunt, sit peccator; si jus- 
titi plures, sit justus. Unus et unus : nam, etc. 
Quid autem sibi velit illud, unus et unus, non satis 
intelligo ; nec facile adducar ut credam hominem, 


(a) Epist. ad Amphil. 


603) : Οὕτω xai oi δίκαιοί ἐσμεν ὡς ἄνθρωποι, οὐχ ὡς 
à ἁμαρτία διχαιοσύνη" Ὅθεν, etc. Sic etiam justi 
sumus tanquam homines, non ut peccatum justi- 
tia. Unde, etc. Cetera non improbo ; sed in illo, οὐχ 
ὡς à ἁμαρτία δικαιοσύνη, non ut peccatum justitia, 
obscuri aliquid et absoni inesse mihi videtur. Rur- 
sus ita statim legitur: Ἡμεῖς δὲ μεταλήψει διχκαιο- 
σύνης δίχαιοι: Καὶ Νωῦσῆς ἐλάλησέ τι τῇ γλώττῃ, ἀλλ᾽ 
οὐχ ἀπελήφθη τῷ ἱστορίᾳ" Καὶ ᾿Αὐραάμ, etc. Nos vero 
participatione justitiz justi sumus. Εἰ Moyses 
lingua locutus est aliquid, quod tamen non com- 
prehensum est historia. Et Abraham, etc. Ubi il- 
lud, Et Moyses lingua locutus est aliquid, quod 
tamen non comprehensum est historia, non belle 
connectitur reliquis orationis partibus: ex quo 
fit, ut oratio hoc loco dissoluta esse videatur. 
Constat igitur non ex sententiis modo, sed' ex ipsa 
etiam scribendi ratione, hanc concionem Basilio 
Magno tribui merito non posse. Auctor, antequam 
ad Novum Testamentum veniret, ex Veteri hoc te- 
stimonium protulit (pag. 605) : Καὶ γὰρ Μανασσῆς 
ὁ τετραπρόσωπα εἴδωλα ἐν τῳ vat τοὺ Θεοῦ θεὶς, ἵν’ 
ὅθεν &y τις εἰσέλθῃ, τοῖς εἰδώλοις προσχυνήσῃ, μετανοήσας 
ἀνεχλήθη six τῆς αἰχμαλωσίας: Nam et Manasses 
qui idola quadruplicem faciem habentia in tem- 
2 lo Dei collocarat, ut undecunque quis ingredere- 
tur, idola adoraret, acta panitentia revocatus est 
ex captivitate. In eo autem peccavit auctor quod 
locum Veteris Testamenti non indicaverit. Nam 


C ubi Seripturarum ejusmodi idolorum quadru- 


plicem faciem habentium mentio fiat, hodieque 
ignoratur; nec dubium esse potest, quin hec hi- 
storia ex alio aliquo fonte hausta sit. 

19. Posteaquam scriptor testimonia aliquot e Ve- 
teri Testamento retulit, e Novo quoque nonnulla 
excerpenda esse judicavit. lta igitur de adole- 
scente prodigo loquitur (ibid): Ἐδέξατο, καί φησι" 
θύσατε ταῦρον, x«i στολὴν ἐξενέγχατε, xoi ταύτων 


᾿ἀρχαίαν, x«l ϑαχτύλιον ἐν τῇ χειρί' Ταῦτα πάντα 


D 


παρερμῃνεύεται μέν, δηλοῖ δὲ συντόμως τήν προτροπὴν 
τὴν ἀγαθὴν τοῦ ὑποδεξαμένον, οὐ πρὸς ἃ θέλω, ἀλλὰ πρὸς 
ἃ λέγει" Εἰ δέ, οἴο. Excepit [pater filium], et ait Ὁ 
Mactate laurum, et stolam afferte, eamque pristi- 
nam, et annulum in manum ipsius. Hac omnia in 
aliam quidem sententiam exponuntur ; sed tamen 
compendio significant bonam suscipientis cohorta- 
tionem, non ad ea qua volo, sed ad ea qua dicit. 
Quod si, elc. Quibus ex verbis quomodo idoneaali- 
qua sententia effici possit, alii viderint : ego monere 
satis habebo, ejusmodi scribendi rationem etinep- 
tam et obscuram in summum virum Basilium non 
convenire. Cum auctor multa dixisset de adole- 
scente prodigo, tum demum Petri et Pauli mentio- 
nem facit, hoc modo (pag. 6060): Πέτρος τρὶς ἀπαρνεῖ: 
ται, καὶ χεῖται ἐν θεμελίῳ, Παῦλος ἀπὺ διωχτῶν χήν 
ρνξ. 'AXX ἐνταῦθά ἐστι ζήτημα: ᾿Αλλὰ τί λέγει 


(b) Μυγοί., Var. lect. lib. vui, c. 25. 


39 PEUEFATIO. 40 


αὐτός" 'Iàc00g Χριστὸς ἦλθεν εἰς τὸν χόσμον ἅμαρ- À χαμάτων ; Οὐχ ἀγγελοὶ ἐσμεν, αλλ ἄνθρωκοι. Καὶ 


τωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγὼ" Τὸ ἴδιον ἐλάττωμα 
φανεροῖ, ἵνα δείξῃ τὸ μέγεθος τῆς χάριτος" ᾿Αλλὰ Πέτρος 
εἰπὼν xai εὐλογηθεὶς, εἰπὼν' ὅτι Υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ 
τοῦ ὑψίστου, x«l ἀχούσας, ὅτι" Πέτρα εἶ, ἐνεγκωμιάσθη" 
Εἰ γὰρ καὶ πέτρα, οὐχ ὡς -Χριστὸς πέτρα, ὡς Πέτρος 
πέτρα" Χριστὸς γὰρ ὄντως πέτρα ἀσάλευτος, Πέτρος 
δὲ διὰ τὴν πέτραν" Petrus ter negat,tamen in funda- 
mento collocatur. Paulus ez persecutoribus factus 
est pre dicator. Sed hic quastio est. Quid autem 
dicit ipse? « Jesus Christus venit in. mundum, 
ut peccatores salvos faceret, quorum primus 
sum ego * » Declarat suum ipsius vitium, ut 
gratie magnitudinem ostendat. At dixerat Petrus, 
et benedictionem consecutus fuerat ; dixerat : « Fi- 
lius es Dei altissimi ?* ; » cumque audisset, « Petra 
es, » praconio nobilitatus est. Quanquam au- 
tem petra est, non ut Christus petra, ut Petrus 
petra. Christus enim vere petra est inconcussa : 
Petrus vero propter petram. Ubique abjectum est 
dicendi genus, et humile ; sed preterquam quod 
hoc loco sermo humilis est et abjectus, aliqua di- 
cta sunt ineptissime. Quid enim illa loquendi ra- 
tione, ἀλλὰ Πέτρος εἰπὼν xal εὐλογηθεὶς, εἰπὼν ὅτι, 
at Petrus locutus, οἰ benedictionem consecutus, 
locutus, aut ineptius est, aut absurdius ? Fortasse 
non videbuntur meliora quz sequuntur, ὡς Πέτρος 
πέτρα, ut Petrus petra. Scriptorem quaestionem 
quamdam hic proposuisse, nec tamen imitatum 
fuisse bonos scriptores, qui, cum queestionem ali- 


πίπτομεν χαὶ ἐγειρόμεθα, χαὶ πολλάχις τῆς αὐτῆς 
ὥρας.... Εἰ δὲ οὐδενὸς ἁμαρτήσαντος t ἄφεσις, καὶ δια- 
φορὰ ἦν ἐν ty ποιχιλία' ᾿Αλλὰ ἐπειδκ" Unumne malum 
reputat Deus, multa vero bona nonreputat * Quot 
martyres qui primum negarant, rursus redinte- 
grata pugna cladem resarsere? Sed negarant non 
animo, sed lingua. Caronamqueinfirma est . Excidit 
qui abnegat, rursus cum confitetur, instauratur. 
Nec enim mala observat Deus, bona vero nullo loco 
numerat: Et cum quis torqueretur, scepenumero 
cessit, cum ferre non posset, non commutans volun- 
tatis propositum, sed labore victus : at dimissus, ac 
requiem nactus, restauratur. Servabiturnedictum 
breve adversus illum, tormenta vero non enumera- 
buntur ? At Deus judez est, non hominum audacia. 
Audes legem praescribere Deo, quiinfirmitatem no- 
vit, et suppeditat auxilium, dabitque victoriam? 
Quot sunt qui post vitam malam martyrium sust&- 
nuerunt ? Num quoniam cupiditas illerit, privabun- 
tur laboribus ? Non angeli sumus, sed homines, et 
cadimus et resurgimus, idque sepenumero kora ea- 
dem... Quod si nemini qui peccasset, daretur venia, 
esset discrimen in varietate. Quot voces, tot fere 
peregrinitatis atque νοθείας argumenta. Unumne 
maium, inquit, reputat Deus, multa vero bona non 
reputat ? ta est, unum malum aliquando reputat 
Deus, multa vero bona non reputat ; neque id 
ignorare potuit Basilius. Noverat cniin doctor egre- 
gius, hominem nonnunquam ob unicum mortale 


quam instituunt, ejus rationem paucis explanant, C peccatum justo Dei judicio et deseri et periret Sed 


dissimulare volui. Magnus ille dicendi magister 
quisquis est, aliquando post ita loquitur (p. 607) : 
Μέγας ἦν ὄντως 'Αδραάμ' οὕτως ἦν μέγας, διότι γῇ ἐστι 
xai σποδός" Vere magnus erat Abraham : tantus 
erat, quoniam terra est et cinis. Ubi non obscu- 
rum est vocem διότε positam fuisse pro ὅμως, ut 
sit, tamen terra est cinis. Cum scriptor talia supe- 
rius de multiplici justitia dixisse non satis haberet, 
ita persequitur (ibid.): Τὸ μὲν ἂν λογίζεται xaxóv, 
τὰ δὲ πολλὰ ἀγαθὰ οὐ λογέζεται Θεὸς ; Πόσοι μάρτυ- 
ρὲς πρῶτον ἀρνησάμενοι, τὸ δεύτερον ἀνεχαλέσαντο 
τὴν ἧτταν : ᾿Αλλ᾽ ἀρνησάμενοι, οὐχὶ τῇ διανοια, 
ἀλλὰ τῇ γλώττῃ" Ἢ σὰρξ γὰρ ἀσθενής" ᾿Απαρνού- 
μενος ἐκπίπτει, πάλιν ὁμολογῶν ἀναχαλεῖται': Οὐ 
“ἀρ τὰ χαχὰ φυλάττει ὁ Θεὸς, τὰ δὲ χαλὰ ἀθετεῖ. 
Καὶ βατσανιζόμενός τις, πολλάχις ἐνέδωχε Bá 6vsy- 
xo, οὐ τὴν προθυμίαν, ἀλλὰ τὸν πόνον: ἀλλὰ χατ- 
ἐνεχθεὶς καὶ ἄνετιν ἀναχαλεῖται: Τὸ μιχρὸν 
ῥῆμα γυ)αχθήσεται αὐτῳ, αἱ δὲ βάσανοι οὐχ &pt- 
θμηθήσονται , ᾿Αλλὰ Θεὸς χριτὴς, οὐχ ἀνθρώπων ἢ 
τόλμα’ Τολμᾷς νομοθετεῖν Ote ὃς οἶδε τήν ἀσθέ- 
ψεύχν, καὶ “χορηγεῖ τὴν βοήθειαν, xoci δώσει τὴν νί- 
X57; Πόσοι οὐκ ἀπὸ χαλοῦ Dt. ἐμαρτύρησαν ; "Apa 
ἐπει7ὴ ἐπέστρεψεν ἐπιθυμία, ἀποστερηθήσονται τῶν 


λαξὼν 


* I Tim. 1, 15, * Math. xvi, 16 et 18. 


(a) Tom. 1], bom. 19, n. 7. 


audiendus est ipse, qui cum quadraginta marty- 
rum laudes celebraret, ita de misero quodam mi- 
lite locutus est (a) : Ὡς δὲ ot μὲν zyvizovzo, ὁ δὲ ἐπε- 
τήρει τὸ ἐχύησόμενον, εἶδε ὑέχια ξῖνον, δυνχμεις 
τινὰς ἐξ οὐρανῶν χατιούσας, χαὶ οἷον παρὰ βασιλέως 
δωρεὸς μεγάλας διανεμούσας τοῖς στρατιῦταις" — mi 
τοῖς μὲν ἄλλοις πᾶσι διξζοουν τὰ δῶρχ, ἕνα δὲ μόνον 
ἀφξχαν ἀγέραστον, ἀνάξιον χοίνασαι τῶν οὐρανίων 
τιμῶν: ὃς εὐθὺς ποὸς τοὺς πόνους ἀπαηορεύσας, 
πρὸς τοὺς ἐναντίους ἀπηυτομολχσεν: Ἐλεεινὸν θέαμα 
τοῖς διχαίοις, ὁ στρατιῶτες φυγὰς, ὁ χροιστεὺς αἱ- 
χμάλωτος, τὸ Χριστοῦ προούατον δκοιχλώτην" χαὶ τὸ 
γε ἐλεεινότερον, ὅτι xai τῆς αἰωνίον Lun; διχμαοτε, 
xxi οὐδὲ ταύτης ἀπέλαυσεν, £202; αὐτω τς σαρχός 
ἐν τῇ προσόολη, τῆς θέομης διαλυθεισης Ναὶ ὁ μὲν 
φιλόζωος ἔπεσεν ἀνομέῆσας διαχενῇς, ὁ δὲ, εἰς. Cum au- 
tem ii decertarent,custos vero eventum observaret, 
spectaculum mirum vidit, virtutes quasdam e celis 
descendentes, et velut a rege munera magna distri- 
buentes - que aliis quidem omnibus dona dispertie- 
bant,sed tamen unumreliquerunt non donatum. in- 
dignum eum judicantes honoribus calestibus : qui 
statimob dolorem cedens,transfu git ad adversarios. 
Miserabile spectaculum justis; miles transfuga, vir 


41 PRAEFATIO &2 
strenuissimus captivus, direpta a lupo ovis Christi: À ullo tentationum impetu vulnerari poterat.... Et 


atque illud miserabilius, quod et eternam vitam 
amisit, el ne hac quidem fruitus est, carneipsius ad 
calorisaccessumstalim ezsoluta.Et hicquidemvite 
amans, frustra admisso scelere cecidit : lictor vero, 
etc. Ecce unus miles, multiplici justitia quasi onu- 
stus, qui diu pertulerat vim tormentorum, qui tan- 
tum non ad mortem usque restiterat, qui tantum 
non fuerat coronatus, semel negavit, et in sempi- 
ternum tempus periit. Non comparantur cum malis 
bona, neque numerantur : at Deus justo et arcano 
judicio semel lapsum militem pcenis eternis ad- 
dixit. Quomodo ergo Basilius, a quo hujus militis 
historiam audivimus, dicere potuisset que in 
controversa hac oratione leguntur : Quantumvis 
sane cadat fortis, cito resurgit, cum ipse hoc mili- 
tisexemplo docuerit virum sirenuissimum cecidisse, 
nec tamen unquam resurrexisse ? Quomodo rursus 
ita loqui potuisset: Quid enim vis, unumne pecca- 
tum imputari sanctis, an justitiam multam? Fecit 
peccatum, at fecit etiam justitias multas. Quid ju- 
stum est apud justum Deum ,paucorumne meminis- 
se, an multorum oblivisci ?...... Si peccata plura 
sunt, sit peccator : sin justitie plures, sit justus, 
cum ipse narret militi justo (nisi enim fuisset jus- 
tus, ejus exemplum justis non fuisset propositum) 
imputatum esse unum peccatum, non justitiam 
multam ? Rursus quomodo ita scribere potuisset: 
Et cum quis torqueretur, sepenumero cessit, cum 
ferrenon posset, non commutans voluntatis propo- 


verospiritualibus oculis circumcurrentem diabolum 
cum cerneret, concitantem alium ad lugendum, 
adjuvantem alium ad persuadendum, plorantibus 
quidem illud Domini verbum dizu : « Nolite flere 
super me !9, » sed flete super hostes Dei, qui in pie- 
tatis cultores talia audent, quique per hanc ftam- 
mam quam ad nos comburendos accendunt, gehen- 
"/P ignem sibimet parant.... Aliis vero, qui ut lin- 
gua negaret suadebant, respondit, linguam que a 
Christo creata erat, quidquam in Conditorem loqui 
ton posse. « Corde enim credimus ad justitiam, ore 
vero confitemur ad salutem 1!..., » quomodo igitur 
negabo Deum meum quem a puero adoravi? Nonne 
horrescet calum desuper ? nonne obscurabuntur 


B 7nea causa sidera? num tellus me ullo modo susti- 


nebit ? « Nolite errare, Deus non irridetur 1*3. » Ez 
ore nostro nos judicat, ez verbis justíficat, ezque 
verbis condemnat. Annon legistis tremendam hanc 
Domini comminationem 1 « Qui negaverit me coram 
hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo, 
qui in calis est!*. » Cur autem hac simulem sua- 
detis ? ut mihi quidpiam ez tali arte comparem? ut 
paucos dies lucrifaciam ? at jacturam faciam totius 
&aternitatis : ut effugiam carnis dolores? sed nequa- 
quam videbo bona justorum. Perire solerter, et as- 
tute ac dolose zternum sibi supplicium accersere, 
manifesta fuerit dementia. Hec, et si longiora, hoc 
loco referre libuit, ut utriusque doctrina, Basilii et 
auctoris, altera cum altera commodius comparetur, 


.situm, sed dolore victus, quasi res nihili sit, si quis c utque ex sententiarum diversitate plane constet 


ob dolorem fidem neget, cum ipse tradiderit mili- 
tem, qui dolore victus cesserat, tamen vitam eter- 
nam amisisse. Sed ad locum, quem ultimo loco 
proposuimus, redeamus. [ta igitur auctor loque- 
batur: Πόσοι μάρτυρες πρῶτον ἀρνησάμενοι, τὸ δεύτερον 
ἀνεχαλέσαντο τὴν ἧτταν ; ᾿Αλλ᾽ ἀρνησάμενοι, οὐχὶ τῇ 
διανοίᾳ, ἀλλὰ τῇ γλώττῃ. Quot mart res qui primum 
negarant, rursus redintegrata pugna cladem re- 
sarserunt ? Sed negarant non animo, sed lingua, 
Quasi vero parum esset lingua negare, modo non 
negaretur animo. Longe alia est doctrina Basilii, 
cujus hec sunt in ea quam de martyre Gordio 
habuit oratione (a) Jam igitur beatum hunc virum 
morti ad vitam properantem circumstantes amici 
cum gemitibus amplectebantur, ac extremam salu- 
tem dicebant, atque effusis ferventibus lacrymis, 
precabantur ne semet (raderel igni, ne suam absu- 
meret juventutem, ne jucundum hunc solem dere- 
linqueret. Αἰ consiliis ad persuadendum idoneis 
eum decipere nitebantur : Nega. verbo solo : in 
animo vero, ut voles, serva fidem. Ulique non atten- 
dit Deus linguam, sed loquentis mentem. Ita enim 
tibi licebit etl judicem mitigare, et Deum propitium 
reddere. At ille inflezibilis erat et indomitus, nec 


10 Luc, xxi, 28. !! Rom. x, 10. 
(a) Hom. 18, n. 6 et 7. 
PATROL. GR, XXXI. 


13 Galat. vi, 7. 


hanc de qua controversia est, orationem Basilio 
tribui merito non posse. Et vero Basilius, qui ea. 
que edidimus dicentem Gordium induxit, quomodo 
ita loqui potuisset : Quot martyres, qui primum 
negarant, rursus redintegrata pugna cladem re- 
sarsere ? negarant autem non animo, sed lingua, 
tanquam si res levis sit lingua negare. Preterea li-- 
benter quererem ab auctore, si viveret, quot sunt, 
qui cum semel negassent, nunquam redintegrarunt 
pugnam, nec unquam cladem resarserunt. Velim ' 
autem illud notetur maxime, militis exemplum a 
Basilio proponi non peccatoribus, sed justis (spe- 
ctaculum, inquit, jus(is miserabile) : sic ut simulet 
perniciosam illam auctoris de muliiplicijustitia sen- 


D tentiam funditus evertat, et justos moneat ut ca- 


veant sibi, ne forte et ipsi ob unicum scelus eterno 
igni tradantur. Sed, ut jam dixi, si nihil aliud impe- 
diretquominusoratio hec Basilio tribueretur,ipsum 
certe dicendi genus per se satis esset : quod rursus 
ex ultimo loco confirmari potest. lta enim locutum 
auctorem vidimus, x«i βασανιζόμενός τις πολλάκις ἐνέ- 
δωχε μὴ ἐνεγχὼν, οὐ τὴν προθυμίαν, ἀλλὰ τὸν πόνον, et 
cum quis torqueretur, sQpenumero cessit, cum 
ferre non posset, non commutans voluntatis pro- 


18 Matth. x, 33. 


43 PRAEFATIO. bh 
positum, sed labore victus: ubi lllud, ov τὴν προθυ» Α in aliis suis orationibus unquam usum fuisse non 


μίαν, ἀλλὰ τὸν πόνον, per ellipsim dictum, violenti 
aliquid et inusitati pre se fert. Basilius cum de 
misero illo milite loqueretur, ita superius scri- 
pserat, πρὸς τοὺς πόνους ἀπαγορεύσας, non per ellip- 
sim, τοὺς πόνους. Mox sequitur : Ei δὲ οὐδενὸς ἀμαρ- 
τήσαντος ἢ ἄφεσις, à διαφορὰ ἦν ἐν τῇ ποικιλίᾳ" quod si 
nemini quipeccasset, daretur venia, discrimen essct 
in varietate : quod et obscurissimum et ineptissi- 
mum esse nemo non videt. Scio quidem doctissi- 
mum virum Combefisium ut alios quosdam ita hunc 
ultimum locum emendare voluisse: sed cum id non 
feceritex veterum librorum auctoritate, sed de suo, 
emendationum illius non habenda est ratio, magis- 
que vellem fassus fuisset, id quod res est, hanc ora. 


tionem optimi scriptoris Basilii non esse. Tunc enim p 


deeaemendandanon tantopere laborassetnec ei mi- 
rum fuisset malum auctorem male mala scripsisse. 


S VII. De homilia adversus eos qui calumniantur 
nos, quod tres deos colamus. 


20. Hancorationem nemo hactenus, quod sciam, 
in spuriis posuit. Tillemontius (a), ubi alias ora- 
tiones recenset, de iisque judicium profert, hujus 
vix meminit, sed sic tamen, ut alio loco ipsam Ba- 
silio aperte tribuat. Ego autem ob argumenti gravi- 
tatem optabam phrasim atque sententias Basilio 
Magno dignas in hac oratione invenire : sed quo 
magis eam legi, eo magis mihiipse persuasi ipsam 
indignam esse, que tanto viro tribueretur. Apud 
Basilium omnia propriis et accomodatis ad id quod 
agitur vocibus exprimuntur: et, ubi non exspectes, 
aliquid plerumque recondite eruditionis latet. 
Nusquam Basilius sui dissimilis est : sed ubique 
se prestat eum, qui jure oratorum optimus habitus 
sit. Preetereaque illius oratio ita naturalis est, ut 
nihil preter exspectationem audias : sed omnia 
tam apte tamque convenienter inter se connectun- 
tur ut fateare necesse sit nihil aut melius aut 
convenientius dici potuisse. Horum autem nihil in 
hac concione inveniri, omnes, opinor, facileintelli- 
gent, si eam paulo attentius legere voluerint. Interea 
ego loca quiedam, quibus maxime hec oratio sus- 
pecta reddi possit, ut occurrent, in medium addu- 
cam.Primum igitur sub principium orationis ita lc- 
gitur (pag. 609): Διὸ εἰ ὁ ἀγαπητὸς μισεῖται, τί μέγα ci 


ἡμεῖς τοῦ μέσους ἀξιούμεθα παρ' ἀνθρώποις͵ οἷς περισσεύει Ὦ 


τὸ χτῆμα τοῦ μίσους: Quapropter si dilectusodio ha- 
betur, quid est magni si nos apud homines, apud 
quos odii possessio abundat, odio digni habeamur? 
Due hz voces, ἀγαπητός et χτῆμα, mihi non viden- 
tur satis sapere morem ac ingenium Basilii. 
Fortasse Basilius, cum Psalmos interpretaretur, 
voce simplici ἀγαπητός uli potuit ad unigenitum 
Dei Filium significandum : sed ipsum hao ipsa 
voce sola et simplici ad eumdem indicandum 


15 Eccle, 1x, 17. 
(a) Tom. 1X, p. 301 et 263. 


puto. Vox vero κτῦμα idcirco displicet, quod ad 
hunc locum non satis accommodata esse videatur, 
Qui enim illud audit, οἷς περισσεύει τὸ χτῦμα τοῦ 
μίσους, apud quos abundat possessio odii, is, si in 
legendis Basilii libris diligenter versatus sit, statim, 
nisi valde fallor, novum quiddam et peregrinum 
audire sibi videbitur. Totuui illud (ibid.) : Tí; μοι 
docet θέατρον τὲν οἰχουμέν᾽ν ἅπασαν, καὶ φωνὸν σάλπεγ- 
γος εὐτονωτέραν, xai θρήνους Ἱερεμίον, x«i δάκρνον 
δαψιλὲς χαταῤῥῆξαι καρδίαν ὀδύναις συντετριμμένην, 
καταχέασθαι κόνιν τὲν νῦν ix τῆς ἀτιμίας ἡμῖν χαταχῆχν- 
μένην, πενθῦσαέ τε τὸν xotviv συμφοραν ; ὅτι ἐπιλέλοιπεν 
ἢ ἀγάπη ἡ ῥίζα τῶν ἐντολῶν. Quis mihi dabit theatrum 
universum orbem terrarum, et vocem tuba validio- 
rem, et lamen(ationes Jeremiz, et lacrymas uberes, 
quibus cor doloribus contritum dirumpam, pulve- 
remque nobis nunc igniominiose aspersum per- 
fundam, et deplorem calamitatem communem ? 
quippe defecit mandatorum radix charitas : 
totum, inquam, illud fragmentum in hominem 
grandiloquum convenire potest, non in Basilium 
Magnum, qui omnia eloquentie ornamenta cum 


fira quadam simplicitate solertissime conjungere 


solet. Et ut magis intelligatur quan: alienum sit 
a Basilii moribus ejusmodi dicendi genus turgi- 
dum et inflatum, exemplum unum ex quo de 
alis judicari possit, in medium proferre non 
pigebit, Etsi igitur Basilius sepe Christianorum 
inter se dissensiones ac jurgia memorat, tamen 


C libro De Spiritu sancto copiosius et accuratius 


quam aliis locis miserabilem illum Ecclesie sta- 
tum describit. Ergo sicubi, illic maxime tumido 
illo loquendi genere uti Basilium decebat : sed ta- 
men ne ibi quidem turget illius oratio, at simplex 
est, ei ab omni emphasi alienissima. Postquam 
enini tot ac tanta mala recensuisset, hoc modo lo- 
quitur (5) : Διὰ ταῦτα λυσιτελεστέραν τοῦ λόγον τὲν 
σιωπὴν ἐτιθέμην, ὡς οὐ δυναμένης φωνῆς ἀνθρώπον διὰ 
τοσούτων θορύδων εἰσαχονσθῆναι. Εἰ γὰρ ἀληθῇ τὰ "Ex- 
κλησιαστοῦ ῥήματα, ὅτι λόγοι σοφῶν ἐν ἀναπαύσει ἀχούον- 
ται, πολλοῦ ἂν δέοι πρέπειν τῇ νῦν χαταστάσει τὸ περὶ 
τούτων λέγειν. Has οὗ res silere utilius judicavi, 
quam loqui, tanquam hominis vor per tantos 
tumultus exaudiri non possit. Nam si vera 
sunt, quz dixit Ecclesiastes **, verba sapientum 
in quiete audiri, plurimum abest, ut in Aoc 
rerum statu. de his loqui conveniat. In eo quem 
mox exscribam loco variant inter se libri, nam 
aliquot codices et editi ita habent (pag. 609): 
Τούτον γὰρ ἔνεχα ἐχεῖνοι τὰς πανηγύρεις ταύτας ἐμὴη- 
χανήσαντο, ἵνα τὴν ἐκ τῶν χρόνων ἐγγινομένην ἀλλοτρίω- 
σιν διὰ τῆς τῶν χαιρῶν ἐπιμιξίας ἀνανεώσωσι, χαὶ 
τοὺς τὴν ὑπερορίαν οἰχοῦντας ἔνα τοῦτον χαταλα.- 
6óvrag τόπον, ἐαντοῖς ἀρχὴν φιλίας x«l ἀγώπης 


(5) Lib. De Spiritu S., cap. 30. 


4s | PRAEFATIO. 40 


τὴν συυντχίαν παρέχοιεν : sic vero vetus liber Har- A προφανοῦς, ὅτι ἡμεῖς ἐσμεν οἱ τοὺς 


leanus, ἵνα..... ανανεοῦσθαι..... παρέχειν. Neu- 
tram autem loqueadi rationem arbitror satis ido- 
neam esse. Etenim si legas, ἵνα... ... ἀνανεώ- 
σωσῖ........ παρέχοιεν, ita scribi oportuisset, x«& oi 
τὴν ὑπερορίαν οἰχοῦντες, ἕνα τοῦτον χαταλαδόντες 
τόπον, eic , nec aliter scripsisset Dasilius : sin 
legas, ἕνα...... ἀνανεοῦσθαι....... παρέχειν, non erit 
quidem causa ulla, cur voces οἰκοῦντας et χαταλα- 
δόντας reprobentur, sed alium quemvis potius au- 
ctorem loquentem induces quam Basilium, apud 
quem, opinor, vocula ἵνα cum infinitivo conjuncta 
non invenitur. Sed, quod multos magis movere 
poterit, illud, ἀνανεοῦσθαι οἱ παρέχειν, videtur 
emendatio esse librarii alicujus, qui cum videret 
VOCes οἰχοῦντας οἱ χαταλαθδόντας necessario infini- 
tivum exposceere, pro ἀνανεώσωσι et παρέχοιεν 
Scripsit ἀνανεοῦσθαι et παρέχειν. Cum enim unicus 
duntaxat liber vetus habeat ἀνανεοῦσθαι et παρ- 
éycv, alii autem omnes habeant ἀνανεώσωσι et 
παρέχοιεν, non immerito auctor ipse ita scripsisse 
putandus est. Satis de verbis hujus periodi : nune 
de ipsa sententia loquamur. Quod igitur scriptor 
ait, adinventos fuisse conventus, ut animorum alie- 
natio renovetur, id non prudenter dictum est. 
Dici oportuerat fieri conventus, non ut ejusmodi 
alienatio instauretur, sed ut penitus e medio tolla- 
tur. Nam renovanda erat pax atque concordia : alie- 
natio vero, quce pacem atque concordiam interrupe- 
rat,prorsus abolenda.Quare cum seriptoritalocutus 
est, videtur aliud cogitasse, aliud expressisse. Non 
enim dubito quin voluerit dicere, renovandam esse 
concordiam,sed dixitrenovaridebere alienationem. 
Aliquanto post cum auctor significare vellet, accu- 
sari se a qnibusdam, quod multos deos introduce- 
ret, ita loquitur (pag. 610) : Μαρτυρήσατε τῇ ἀληθείᾳ 
xxi ἡμῖν, πρὸς τοὺς ἐπιθρνλλοῦντας τὰ τοιαῦτα, 
ὅτι ἄρα ἡμεῖς τὴν παλαιὰν δωρεὰν ἀνενεωσάμεθα. 
Reddite testimonium veritati et nobis, adversus 
eos qui talia. divulgant, videlicet quod nos do- 
num velus instauravimus. Ubi nemo non videt 
vocem δωρεάν improprie et inepte ad id significan- 
dum positam fuisse: alius quivis, eorum saltem 
qui apte loqui student, voce πλάνη aut simili usi 


fuissent, adversus eos qui talia divulgant, videlicet D 


quod errorem veterem ins(auravimus. ln eo quoque 
quod mox subjiciam, auctor, quiquis est, longis- 
sime discessit a consuetudine Basilii, qui non ita 
acerbe in suos adversarios invehi solet. Studebat 
vir humanissimus, non insultare suos aecusatores, 
sed eos ad veritatis cognitionem adducere. Eo 
autem, quem dico, loco ita scriptum invenitur: Τί 
ὑποχρύπτεις σεαντοῦ τὴν ἐπήρειαν; ψεύδη, κατηραμένε, 
λέγων παρ' ἡμῖν τρεῖς θεοὺς χαταγγέλλεσθαι. 
Quid occultas tuam ipsius calumniam? Mentiris, 
vir ezsecrande, cum ais deos ires a nobis pradi- 
cari. K& auctor persequituP. χαὶ οὐ λεγεὲς ix τοῦ 


(a) Tom. II, hom. 24. 


χτίσμα τὸ 
Πνεῦμα τὸ ἅγιον λέγοντας ἀναθεματέζοντες. Ταύτην 
τὴν χατηγορίαν δέχομαι" ἐπὶ τούτῳ TUp x«i ξίφος ἐχονὴ- 
μένον ὑφίσταμαι" xà» ὁ τρόχος χκαταῤῥάσσῃ, κἂν βασα- 
νιστήρια ἐπ᾿ ἐμὲ χινῆται, ἐν τῇ αὐτῇ πληροφορίᾳ δέχο- 
μαι τὰ βασανιστήρια, ἐν Xj x«l οἱ μάρτυρες οἱ ἐνταῦθα 
χείμενοι τῶν στεφάνων δξιύθησαν. Nec aperte dicis nos 
ipsos esse, qui eos qui Spiritum sanctum crea- 
turam dicunt, anathemate ferimus. Hanc accusa- 
tionem admitto ^ eam ob causam ignem subibo et 
gladium ezacutum - sive rota collidat, sive tor- 
menta in me moveantur, eadem animi persua- 
sione perferam tormenta, qua  martiyres hic 
Jacentes coronas consecuti sunl. Prevideo qui- 
dem non defuturos, quibus hec verba primo as- 


B pectu valde admodum placitura sint, quique ipsa 


inveniant dignissima, que Basilius Magnus pro- 
nuntiarit, cum a viro, qui animo excelso esset et 
elato, prolata fuisse negari non possit: sed tamen 
illi ipsi, si rem attentius considerarint, statim, 
opinor, animadvertent, hee esse verba hominis 
constantia atque fortitudine sua prefidentis, qui- 
que jaectantior videri possit. Et ut melius intelli- 
gant hec longius a Basilii modestia abesse, quam 
ut ei tribui possint, velim diligenter comparent 
qua hic dicuntur, cum iis quee aliis locis simili in 
re scripsit Basilius. Potest autem legi ea oratio 

cui titulus, Contra Sabellianos et Arium et Ano- 
m0s (a),inqua vir gravissimus modestie suae spe- 
cimina quedam reliquit. In hac igitur oratione 
Basilius pariter conqueritur instrui sibi calum- 
niam, in eademque pariter profitetur Spiritum 
sanctum creaturam non esse, nec tamen quidquam 
de se magnificentius pre dicat, sed simpliciter ac 
modeste ita loquitur (ὁ) : ᾿Αλλὰ γὰρ πάλαι ὁρῶ δυσ- 
ανασχετοῦντας ὑμᾶς πρὸς τὸν λόγον, xai μογονουχὶ- 
ἀχούειν δοχῶ, ὅτι τοῖς ὁμολογουμένοις ἐνδιατρίβων, 
τῶν πολυθρυλλήτων ζητημάτων οὐχ ἅπτομαι: πᾶσα 
γὰρ ἀχοὴ νῦν πρὸς τὴν ἀχρόασιν τῶν λόγων τῶν 
περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀνηρέθισται. Ἐγὼ δὲ 
μάλιστα ἡἠδουλόμχν, ὡς παρέλαθον ἀπλοϊχῶς,Ἠ ὡς 
συνεθέμην ἀνεπιτηδεύτως, οὕτω παραδιδόναι τοῖς 
ἀχούουσι....... Ἐπειδὴ δὲ περιεστήχατε ἡμᾶς, διχασταὶ 
μᾶλλον Ἢ »A ἡμᾶς δοχιμάσαι βουλόμενοι, οὐχ 
αὐτοί τι λαδεῖν ἐπιζητοῦντες, ἀνώγχη ἡμᾶς ὥσπεο ἐν δι- 
χαστηρίῳ τὴν ἀντιλογίαν προτεινεσθαι, καὶ ἀεὶ μὲν "d 
κρίνεσθαι, ἀεὶ δὲ λέγειν ἃ παρειλήφαμεν. Sed jamdiu 
sermonem nostrum moleste ferre vos video, et 
tantum non audire me puto, quod confessis immo- 
rans, questiones valde decantatas non attingam. 
Omnium enim aures arrecte nunc sunt, ut de Spi- 
ritu sancto aliquid audiant. Ego vero velim ma- 
zime, sicut traditum simpliciter accepi, sicut in- 
genue et candide assensus sum, sic et auditoribus 
tradere...... Quoniam autem circumstatis nos, ju- 
dices magis quam discipuli, qui probare nos »- 
Utis, non autem quidquam discere quaratig 


(b) Num. 4, p, 193. 


PRUEFATIO. &8 
est velut in judicio iis qua objiciuntur A duas has orationes diligenter legerit (tom.1I, hom. 


, semperque interrogari, et semper que 
dicere. Ejusdem modestie exempla ut 
one, ita multis aliis locis cuique apud 
im Patrem videre licet. Quare mihi qui- 
isissimum est ita affectum fuisse Basi- 
menta omnia perferre paratus esset ad 
m Spiritus sancti divinitatem : sed non 
»ar, ut credam modestissimum virum 
audivimus, de seipso jactantius pre- 
Pterea inter ceteras ingenii laudes, 
jümus vir Erasmus Basilio tribuit, hec 
seritur, ipsum Seripturarum testimonia 
1e admiscere orationi 585, ut gemmas 
n assutas, sed ibi natas dicas: quo- 
neptissime illud Joannis, Cum venerit 
ita citasset, Ὅταν ἔλθη ὁ Παράχλητος, 
tro. Σὺ δέ... Cum venerit Paracletus !5, 
'ur. Tu vero, etc. Vir aliquis imperitus 
ita prepostere citare potuit, non 
Basilius, qui Scripture verba aptius 
ne noverat. Nec illud omittam, ubi 
egitur (pag. 611): Ὥσπερ οὐχ Ew avvaytv- 
Ἔρος, οὕτως, etc. Sicut non est Deus 
(oque una cum ipso sit ingenitus, ita, 
hil videri exoticum quiddam inesse. 
n £v pro ἐστί uti non solet. Quod si 
0 sensu de aliis judicare fas esset, 
| quod proferam vel unicum satis esset 
tionem repudiandam. Is autem, quem 
jusmodi est (ibid.) : Διὰ τὸ σῶμα ἔλαδε 
« ὁ Λόγος, ἵνα μὴ χαταφλέξῃ τὰ ὁρώμενα. 
«pus Verbum nubem assumpsit, cor- 
t, ne res visibiles combureret. Pauci 
licam orationem ad populum haberent, 
lent, διὰ τὸ σῶμα ἔλαδε νέφος τὸ σῶμα ὁ 
i corporis, Verbum nubem assumpsit, 
dcet, cum in his verbis insit mystici ali- 
oratorium dicendi genus non deceat: 
nisi valde fallor, hactenus dixit, neque 
sterum dicet, ideo corpus ἃ Domino 
. fuisse, ne res visibiles combureret. Et 
odi Incarnationis causa mihi videtur a 
ominum sensu tcm aliena, ut eam nulli 


im in mentem venisse putem. Sed, ut ἢ 


teris taceam, affirmare ausim Basilium, 
:errimo judicio preeditum, detaminepta 
per somnium quidem cogitasse. For- 
f timebat, ne Verbum eternum, nisi 
nem, totum terrarum orbem Phae- 
mplo concremaret. 

ror igitur hanc concionem Basilii non 
licujus, qui eum imitari volueril. Mihi 
imile fit ejus auctorem, quicunque ille 
iitandam proposuisse orationem eam, 
jitur, Contra Sabeilianos, et Arium e 
qua de re vix dubitaturum puto, qui 


Xv, 6. 16 Joan. xrv, 16, 


24). Velim autem studiosi attendant maxime ad in- 
signia quidam loca, que hic apponere non pige- 
bit. Basilius igitur sic loquitur (pag. 191 et seq.): 
Δεινὴ γὰρ ἀγνωμοσύνη μὴ χαταδέχεσθαι τὰ διδάγματα 
τοῦ Κυρίου, εὐχρινῶς διιστῶντος ἡμῖν τῶν προσώπων τὴν 
ἑτερότητὰ., Ἐὰν γὰρ ἀπέλθω, φησὶ, παραχαλέσω 
τὸν Πατέρα, x«i ἄλλον πέμψει Παράχλητον ὑμῖν. 
Οὐχοῦν Υιὸς μὲν ὁ παραχαλῶν, Πατὴρ δὲ ὁ παραχα- 
λούμενος, Παράχλητος δὲ ὁ ἀποστελλόμενος. "Ap' οὖν 
οὐ φανερῶς ἀναισχυντεῖς ἀχούων, ἐγὼ περὶ τοῦ Υιοῦ, 
ἐχεῖνος δὲ περὶ τοῦ Πατρὸς, ἄλλος πεοῖ τοῦ Πνευματος 
τοῦ ἁγίον, x«i πάντα φύρων -:...... Καὶ μή μοι περι- 
δραμόντες, ὅσοι ἣ μὴ τελείως τοῖς λεγομένοις Zxolou- 
θήσατε, à πρὸς ἐπήρειαν ἡμᾶς περιεστήχατε, οὐ λα- 


B 6siv. τι παρ᾽ ἡμῶν ὠφέλιμον ἐπιξητοῦντες, ἀλλὰ λα- 


θέσθαι τινὸς τῶν λεγομένων ἐπιτηροῦντες, εἴπητε" 
δύο θεοὺς χηρύσσει....... Ἐπειδὴ δὲ περιεστήχατε 
ἡμᾶς, δικασταὶ μᾶλλον d μαθηταὶ, ἡμᾶς δοχιμάσαι 
βονλόμενοι, οὐχ αὐτοί τι λαδεῖν ἐπιξητοῦντες..... Ot 
δὲ χωρίζοντες Πατρὸς xai Yto9, xai τῷ χτίσει συναρι- 
θμοῦντες τὸ Ἡνεῦμα ἀτελὲς μὲν ποιοῦσι τὸ βάπτισμα, 
ἔἐλλιπὴῆ δὲ τὴν ὁμιλογίαν τῆς πίστεως... Οὕτω 
μὲν οὖν οὔτε χαινοτομῶ ῥήματα, οὔτε ἀθετῶ τὴν ἀξίαν" 
τοὺς δὲ τολμῶντας χτίσμα προσαγορεύειν, στενάζω xai 
οδύρομαι. Nam ingens improbitas est, non susci- 
pere documenta Domini, qui nobis perspicue aliam 
personam ab alia distinguit. « Si enim abiero, 
inquit, rogabo Patrem, et alium Paracletum mit- 
tet vobis !*, » Itaque Filius est qui rogat, Pater 


C est qui rogatur, Paracletus vero, qui mittitur. 


Nonne ergo aperte impudens es, qui cum au- 
dias, ego de Filio, ille de Patre, alius de Spiritu 
sancto, misces tamen omnia?.... Et mihi, quot- 
quot aut non perfecte dicta assecuti estis, aut ca- 
lumniandi causa nos circumstatis, non querentes 
ut ez nobis aliquid capiatis emolumenti, sed ob- 
servantes ut aliquid eorum qua dicimus carpatis, 
ne circumcursantes dixeritis: Prodicat deos 
duos..... Quoniam autem circumstatis nos, judices 
magis quam discipuli, qui probare nos velitis, 
non autem quidquam discere quaratis..... Qui 
enim separant a. Patre et Filio, et inter creaturas 
numerant Spiritum, ut baptismum imperfectum, 
ita faciunt confessionem fidei imperfectam.... Sic 
igitur neque sum verborum architectus, neque 
majestatem Spiritus reprobo : sed eos qui creatu- 
ram appellare audent, deploro defleoque. Auctor 
vero ita scripsit (pag. 610, 612) : Oi πλεῖστοι τῶν 
παρόντων χατάσχοποι, μᾶλλόν εἰσι χατάσχοποι τῶν λεγο- 
μένων, ἣ μαθηταὶ τῶν διδαγμάτων" xci λόγος ἐπιζητεῖ. 
ται οὐ πρὸς οἰχοδομὴν τῶν παρόντων, ἀλλὰ πρὸς ἐπο 
ἡρειαν τῶν ἐφεδρευόντων: χἂν μέν τι λεχθῇ συμθαῖ- 
γον ταῖς ἐπιθυμίαις τῶν ἐξοστρακιζόντων τὴν y» 
μὴν, ἀπῆλθε χαταδεξάμενος ὡς τὸ ἴδιον εὐρὼν παρ᾽ 
ἡμῖν...... Ἐχεῖ ἀντιχαταστήσονταίξ μοι οἱ τὸν ἐπ. 
ἡρείαν ταύτην ῥάπτοντες. ....... Τίοοονοιον ἑμοὶ πολεμεῖς ; 


49 PRAEFATIO. 50 


εἰ πιστευω εἰς Πατέρα, si ὁμολογῶ τὸν Υἱὸν, si μὴ ἀθετῶ À opusculum ipsi ascriptum sit. Hxc autem lucu- 


τὸ Πνεῦμα. Ei ὁ Τριάδα ὁμολογῶν, τρεῖς ὀνομάζει θεοὺς, 
ἀθετεῖ τὸ βάπτισμα, καὶ πολεμεῖ τῇ πίστει. .... σὺ δὲ ταῖς 
σνχοφαντίαις ἀφορμὴν εἰς ἐπήρειαν τέθεικας.... Οὐ ϑέχῃ 
τοίνυν τοῦ Παραχλήτον τὴν εὐεργεσίαν" ἣ οὐχὶ ὁ Κύριος 
αὐτῷ ταύτην τὴν προσηγορίαν πρέπειν ἐνομοθέτησε ; 
Πέμψω ὑμῖν x«i ἄλλον Παράκλητον. Ὁ xoi ἄλλον εἰπὼν, 
οὐχ ἑαντὸν ἔδειξε πρὸ τοῦ ἄλλον..... Εἰ δὲ μὴ θέλεις, ἀλλὰ 
φιλονειχεῖς, χαταγελῶ cou τῆς ἀνοίας, μᾶλλον δὲ χλαίω 
σου τὴν τόλμαν. Plurimi eorum qui adsunt, magis 
sunt exploratores eorum qua dicenda sunt, quam 
discipuli eorum qua docentur. Atque exquiritur 
concio, non ut cdificentur, sed ut insidiatores 
locum habeant calumniandi. Quod si forte di- 
ctum est quidpiam, quod accommodatum sit. ad 
cupiditates eorum qui sententiam | explodunt, 
abiit qui audivit, lanquam si id quod suum est, 
apud nos reperisset..... Illi mihi ez adverso sis- 
tentur qui hanc calumniam consuunt.....cur..... 
me bello pelis ἢ Si credo in Patrem, si confiteor 
Filium, si non reprobo Spiritum. Trinitatem qui 
confitetur, si deos tres nominet, abrogat baptis- 
mum, et fidem impugnat..... Tu vero inde occa- 
sionem arripuisti calumniandi, ut injuriam infe- 
Non igitur suscipis Paracleti beneficen- 
tiam? an non Dominus hanc ei appellationem 
congruere sanzit ? « Mittam vobis et alium Para- 
cletum 11.» Qui cum et ulium dizit, nonne seipsum 
ante alium ostendit ?..... Quod si nolis, sed conten- 
das, derideo tuam amentiam " imo potius deploro 


tuam audaciam. Qui ergo heec et simiiia loca inter QC 


se comparavit, facile intelliget eam, de qua contro- 
versia est, orationem ex alia imitatione expressam 
fuisse: sed ita tamen, ut exemplum ab archetypo 
distet quam longissime. Quare que similia sunt, 
aperte ostendunt aliam orationem ex alia deforma- 
tam et effictam esse : que vero dissimilia, cum 
multa et gravia sint, utriusque concionis non eum- 
dem auctorem esse manifeste probant. Et vero in 
utraque oratione tam diversa est scribendi ratio, 
ut eam discrepantiam qui non videat, suos sibi, 
oculos claudat necesse sit. Caeterum neminem mo- 
vere debet, quod hec lucubratiuncula in veteribus 
libris Basilii nomen preferat. Cum enim auctor, 
quantum in se fuit, Basilianus esse studuerit, ab 


eoque sententias aliquas sumpserit, nihil mirum p 


videri debet, si ea ipsi tributa sit. Aliquid aliud 
jam aggrediar, sed si prius monuero multas va- 
riantes lectiones in libris antiquis inveniri : cujus 
rei hanc esse causam arbitramur, quod librarii, 
qui hanc oratiunculam non satis apte conscriptam 
viderent, alii aliter eam emendare conati sint. 


8 VIII. De homilia de libero arbitrio, 


22. Cum nemo bactenus genuina Basilii opera 
ab adulterinis secernere sibi satis serio proposue- 
rit, non est quod quispiam miretur, si hoc quoque 


1! Joan. xiv, 16. 


bratiuncula in vulgatis quidem inter homilias po- 
sita est : sed tamen si duorum codicum. in quibus 
reperitur, habenda est aliqua ratio, non homilia 
est, sed prologus asceticus. Ego parum interesse 
puto, utrum hoc opusculum homilia dicatur, an 
prologus asceticus : utrum Basilii sit, necne, scire 
magis refert. Opusculum in se dum considero, 
vere dici posse arbitror, nec prologum esse, neo 
homiliam. Illud enim (pag. 615), Μίμησαι ταύτην, 
ὦ τέκνον, μίμησαι, Imitare hanc, filü, imitare 
aperte ostendit hanc lucubratiunculam non ho- 
miliam, sed libellum peculiarem esse, qui unius 
hominis causa scriptus sit. Pretereaque Basilius 
cum in suis orationibus alloquitur populum, voce 
ἀδελφὸς, non voce τέχνον utitur. Prius auctor ita 
jam locutus fuerat: Τοιγαροῦν σπούδασον ἄμωμον 
τέχνον Θεοῦ γενέσθαι. Curam igitur in eo pone, ut fias 
intemeratus filius Dei ; quo testimonio confirma- 
tur quod diximus, auctorem, cum hec scriberet; 
ad unicam personam respexisse. Nec minus per- 
spicuum est, ipsam hanc lucubratiunculam prolo- 
gum asceticum merito vocari non posse, cum in 
ea nihil reperiatur, quod ad illud vivendi genus 
speciatim referri debeat; οἱ alioquin cui operi 
ejusmodi prologus prefigi posset, non video. Sed 
his omissis, ad id quod hujus disputationis caput 
est, festinet oratio. Auctor, quicunque ille fuit, 
qui hanc lucubratiunculam conscripsit, videtur 
sibi disputandum proposuisse de libero arbitrio : 
id quod judicarunt, qui breve illud scriptum edi- 
dere, cum ei titulum fecerint, De libero arbitrio. 
Basilius autem, ut notum est, in omnibus suis 
operibus aliquem sibi finem proponit, nec ab eo 
discedit vel transversum unguem, nisi prius argu- 
mentorum gravitate atque multitudine propositum 
assecutus sit : auctor vero, quisquis est, postea- 
quam pauca quadam de invicta vi divini auxilii 
dixit, prorsus aliud agit, idque ita confuse, ut quo 
spectaverit, nescias. Ubi igitur de libero arbitrio 
paucis locutus est, stalim potius quidvis aliud 
tractat. lta enim scribit (pag. 613) : Τοιγαροῦν 
εἶπερ βόύλει μαθεῖν, τίνος ἕνεχεν χτισθέντες xol τεθέντες 
ἐν παραδείσῳ, τελευταῖον συμπαρεθλήθημεν τοῖς ἀνοήτοις 
χτήνεσι, x«i ὡὠμοιώθημεν αὐτοῖς, ἀποπεπτωχότες τῆς 
ἀχράντου δόξης, γίνωσκε, ἐπειδὴ διὰ τῆς παραχοῆς 
δοῦλοι τῆς σαρχὸς τοῖς πάθεσι γινόμενοι, ἑαυτοὺς 
ἀπῳχίσαμεν τῆς μαχαρὶας τῶν ζώντων χώρας, καὶ 
ἐν αἰχμαλωσίᾳ γενόμενοι, ἔτι ἐπι τῶν ποταμῶν Βαδυλῶνος 
χαθέζεσθαι " χαὶ διὰ τὸ ἔτι ἐν Αἰγύπτῳ ἡμᾶς κατέχεσθαι, 
οὕπω ἐχληρονομῆσαμε» τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας. Qut 
verba sic vertit interpres : δὲ cupis igitur co- 
gnoscere, cujus gratia conditi, inque paradi- 
snm locati, insipientibus tandem animantibus 
comparati et. assimilati simus, αὖ immaculata 
illa gloria relapsi- sciendum est quod quoniam 
per inobedientiam servi carnalium concupiscen- 


s PREFATIO. i2 
zicrwcr f 50i summis, 5s ipsos a beata citentunm re- , que osurpatur. Et vero qio ccusli) Li sccLere 


gnur? eatwresredduimus,atque ila in captiriatem 
£d uà. cd fix ina Dabylonis adhue sedemus. Et 
quorazm GdÀuec im Egypto detinemur, promassio- 
2c rcm nondum sortiti sumus. Ita pergit auctor 
ΤῈΣ. 4651s e seq. : | Occ» $5e7»»f5122» τὰ L2xXX τὰς 
Eafll04i.F*. A3 ἔτι ἐξ: 29 ἔν τῇ τὸ -is zTESCQ, lxxx 0x15 
ἔσξαυτ τῆς πῶ ἃ zzyiex τῷ ziza-t τι, Arapa τω 
δεῖ... τὔξυ HAE SEXT) τὰ σγαλλέσεο 732 TW 13032 
TI? X::2712.... S2T» peiwrwaisrPm τὰ» rares Xrdom TI») 
en. Nomdanm flermen?o semeeriatzs coner mentati 
£x"n3:, 30d ad Ame f/^rmento neqeitiz occuprmur : 
PII 4)periam ἐπέ ccr mestrum sIxquese 
Agi Leto meomdxm Lzciuanmm sgimtanis Chruti 


potu: Πυ-: 50: zx σεις. τὸ ττ 1: T.o1izzUus σὰς 
τα τῆς γᾷξ: ΩΣ Ὁ ΈΞ, EXt ΤῊΣ £2 I22XDCl του το τες 
ἔχωτε:: τῶν If τῷ -εοτεστα £ podes 26 tnn mese 
ECHDR RON SENUBS SeTBORLOS qui super ΤΥ: owTye- 
mms. ef (evrons SEBATEX ZeOc DUURTUCHLICUUUCTR €e- 
tran habemus ἐκ cogor ^ quando on prazqneses 
QVüerzram 'ete. Foctasse, qc vs zivm urrui sopwee 
mecessikas ostenierecis 4n ADDS Amir scope 
se coherent. vaden-. 3punmu. iamumes. * mmm mem- 
bratrumewhs suum X»0X IHDONSDATIS Aurum. confuwst 
mlibaissumum. πὲ epeornla uDpii vem secTILESR 
protraheret ἔσευ τς CEX3DevLAZÓHTDUI Ww T-« 
wibur.-camqgdae quacmcCcleces kRrlDeT st 1f MERS, 


mn. etc. Lbi voce xi» werpwe aieo abatixr. Qj Ha huc quoqne Bum sacs noslurrin xc punt. cum 
UL 2a: 7unes e£ Boves vel eiccréer repetat, ibalews- — Bere sertberet cesceisto Wn sc*-n0 Ld Lgs m0- 


que τσ :— sepe repetra est qum voci zie re- θέτο ΘΔ: οὶ CeDece (ha 2rwvs asccpüIE peto, 
soum:erert:uemuuranurm 20h mipecoeenem áannnt — «uuim qnx ime|uccs spas rubus Jn vubratur. 
τοι 3Ciert, sed zEdum mra&xmumr ueseucbas — Verba iunt pol*üOseva llni: ρὲ sta wmgaunter, 
τόλμης. legis ilaczm wueunr zerteSUS srpUE — 3i verba maie nor se eumerenla 

-Dse. iünvrLe 36708 sw ni ulutü iunemdl gems. sur *k Kis sazs ixpuet ex cicc a: zDagseuiumm Ba- 


᾿ 


erTILD Caco ἀπε ICT. sri I8» ἔαιάετυα. VÍwr— o xe cuba πὲ) ἸΟΙ͂ μόδα. Zuneng χυασείξα, ad 
r-Iccommz. Shan rera anc zl CTELCUEEICA rn — Bev er eomipcolam:gum rwDamn : amer axtewm 
ITILL i-R-l. TEXADOGICI Dgtdoem Zee τὶ ux isa. SULECIGA ANCLUI. QE ILOCIDUDS SIDE. S SeuCsdIm COER- 
ἧς TIGMGSEER. ταῖς τὰ τὶς TNI πτακαύπτε. xt xoa — SAlervenuCIDT. Ic OCA irbnbnm DIOC δ:  XxGRCM 
ξεως ΞΖ ται LRUEMUE.LI τὸς 1€ τὸ ywemcoaa-x —— BAO.DIDA Ios^L τ ΣΕΙ͂ΣΙΣΙΠΙΗ͂Σ ἘΠΕῚ lLàdeuatur 7200, 
«Ξε τὸ oim n τῷὸ παρ τα ὅπ nacrrwxpe. ἃ. SPSTO GIlelaGI CCcungsusugr Ipse nirume nugfrema- 


5 τ Ds ας Memac -XGEITE . E—mdu —ucu» Tac as, — AIO ÉILICOIUUNED KLILAGI L2 los 2024s Dew O1: 
ECIe- LT ZRMIER “1 TOUDSSEONO - ΑΙ ΞῺ Tir Zugtfam. τὰῶος ΕΣ Ἔα 112 DTULIGG DIL ETTSO &ORGI DTGATOER. XE 
I- τούτεξες ducam τας τὸν lamenup«a alnoxImr —q2 — EETECUXCI UL τα πε τῶι D IXXETG-X. iz  Tc-c3xOWO. παῖδα 
ELT IE. DB PSA ται, ETDRERS- ἀπὸ Dc ED€- τ δῶτε c Tamara E»lür tum. DEXXÍLIGS-E LELCIA. PaacimedK ame T RE 
&---— -— τὰς xiu—mmc: τὰς ἴαχιηπο τῷ dBasu- τιὸ kcuac«. τοῖς &cmaT-Laic— o icu GE. COCHOBTONS : 
Ξε. τς 


Jum werha Ix Latine rehinlt interpres - — Pmguenóuu: "munus rsC Immun? siper Σερνκάσαι 
JDumurum mumms peuas eiectum. ττηαὰξ wucendoCumm — 66 ADuüscwm. ἐς ΟΣ ΟΣ GPUuER «τ AERE, 
Jeu smt. prpuüss qui ὃς (mcrwm Grcrssé gto SENXR QUARUM BDULS ππρϑαπε. qNHIDTULS BINNNE PG5- 
Be-cUuCR: TquOHADR τόδε wUpeR(rs sumuxs pro- δέδια sí rvperquri. πὸ Pusst Dor—30)00 003 Gb e» 
g^vces perm. Oemmodo eum non srcnus δαὶ IBUSUGS duni o. Esc o Gr. "onlnmr amces 
3794/5. qui SUP lerram serpémas, et terre — paulo at$egtus expemolacu- ilu i-»-izame : mw 
WUnmu:. mec cnmwereg'ionten mostra U& Curs — Bussi correderurt. Ulquo ΤΩΣ naqual Inà3ee sUNS- 
hrwenus ^ quumode mon proytnies ἔφεγγε — peor. Nu enim valeo Gr ICE μόν. a quae ad 
fumus. pui x08 δὲ obedientia Det, e ἐν iNobeuien-— verbum πὶ Dec act decemiere 2cwmf — ami quuxC 
ce. petb per serpentem est, doprelendunur * Quo-.— suspensum est Esv Sic ΤΗΣ ΩΡ IDAZHUI OWR- 
"SUM qUWwP K"W& ἱπούν  φωφινονο οὐ να — BÜEXIIEO CeXpHDIP 20 Cus  £x3icI T» 4 £X 
SUM ἐσυώλγονα, 06 ag nono, queimedo cun làenrysmss o EIC» Pai Tm ἐξ Lll Exc [oil cm Doneusec rimus 
TUR 4 Émorgn (em ise seductiontm ébiyere τ, τὸ mm ami lil lI1-83 -τν n coco. τσ ἢ 


?23é..79 potest, impierem, quemedo Cànlb Ὁ 


τιπῦσσα Demeimi m rra edes " φιαναινδ εἰ- 
Ἐπ τ rn τ DefebeJorasas^m " ἐδ ONERE 
TC?LLL DIO JZLAMEES 3cITDGNUS adbMees  cngrieemnur 
“- τ irai 3i If c—5« σε πειῖπεε murume 3€ 
2» πὰς aleeetmir πτῆσιν. 1-s!10 mat lassüinnum 
M" ci Warm ὦ: MW τσ IE (0e “δε ω- 
TEIL τς τἴ Σρ παι VIMVE yes neat erm 
Ppaumr ἴα» vB--m CytHx — st snlefzoRNE epe 
3-.l9522  WUL τῆ πάσα aDc"Dn Aet sumexde 
TULGL. Tusc δα Leto mue nies neben certum. 


Tct. Mi varüunm. ἔρος p*-r JERDOMUuI. ἐξ 
Imumrufs-L ueTAcul c2 oma: "ΤῚΣ s irte. 
πες Dune Ges C6) DILICGEmM pup χὰ T OBÓE: 
1 ijhut — Duc. zx πόθ. 1e] 2ede δὲ pau- 
uesser. Fam jre:ecTLLI DUO ad Lure ἌΝ €- 
AIDIDL δε’ IK x36 IDSLIOC3 LDDLC « narbaemam. 
xe GEATE CUtulB  puul. pussg. jai s eurfade, 
πῶξοτε cesse ZO! Tani peut Ga Gne peg. 
eb Vie ILIUUEST-—— o ldceà& ἢ EX GEO -ὰἋ παντὶ 


CUe ^ xcMUE. —LLOCERÉ- L—— «2 -ἰ πα cC: ὥςιρΣ 


53 PIRJEFATIO. 5 


xal τὸ ἄγχιστρον τῆς χαχίας ἐμπέπηνται αὐτῇ, Nondum A humile in eo reperias, cum tamen in vere Basilianis 


aspersum est cor noslrum sanguine Agni Dei : 
adhuc entm illi laqueus inferni el hamus malitiz 
infizus est. Primum hominis sunt verba, qui non 
caeterorum hominum more loquitur. Pauci enim, 
qui interrogarentur, cur cor nostrum sanguine 
Agni Dei nondum aspersum sit, ita responderent: 
AdAÀwuc enim laqueus inferni et hamus malitia in- 
fixus est illi. Deinde vocem πέτανρον pro eo, quod 
βρόχος usitate dicitur, nusquam ἃ Basilio adhibitam 
invenio. Nec ita multo infra ita auctor locutus est 
(ibid.): Οὔπω γεγόναμεν ἄδολος πορφύρα βασιλικὴ, οὐδὲ 
ἀνόθευτος εἰχὼν θεϊχή. Nondum facti sumus fuco ca- 
rens purpura regia, neque germana imago divina: 
ubi notandum, quod jam alibinotavimus, Basilium 


illis exordiis grande quoddam et sublime dicendi 
genus semper adhibeatur. Postquam autem frigide 
exorsus est scriptor, frigidius ita persequitur (pag. 
617): Té εἴπω ; πῶς ὑμᾶς προσφθέγξομαι; πῶς προχα- 
ταλήψοιμαι τὰ παρελθόντα ; τῶν μελλόντων τὸ χρέος : Καὶ 
γὰρ παρελθόντων ὑπεύθυνος εἰμι, χαὶ μελλόντων χρεώστης. 
Quid dicam? quo vos modo αἰϊοφμαγ ἢ quo pacto 
antevertam preterita? futurorum debitum ? Ete- 
nim prateritorum reus sum, et futurorum debitor. 
Dicam vicissim, nescire me quo hec nomine appel- 
lem. Quid enim sibi velit illud. Quo pacto ante- 
vertam praeterita ? futurorum debitum ? non satis 
intelligo (c). Quomodo igitur hrec aut vocanda sint, 
aut intelligenda, alii viderint. Aliquanto post auctor 


voce θεῖχὸς nunquam in suis scriptis uti (a). Nonnihil B ita scribit (pag. 618) : Ἐπεὶ οὖν oi μὲν βαθεῖ χατ-- 


est quoque, quod vox τοιγαροῦν, qute tam parum 
Basilio familiaris erat, ut opere in longo (δ) ne se- 
mel quidem ea usus sit, ipsa tamen in tam brevi 
opusculo ter aut quater reperiatur. Quodsi in ali- 
cujus mente scrupulus atque dubitatio adhuc re- 
sideat, velim hanc lucubratiuneulam eum indubi- 
tatis Basilii scriptis comparet: quod ubi diligenter 
fecerit, brevi assensurum confido, Basilium ejus 
legitimum parentem non esse. 


8 IX. De homilia in illud, « Ne dederis somnum 
oculis (uis, » ctc. 


24. Hanc homiliam non ita pridem ediderunt 
Franciscus Combefisius et Joannes Baptista Cote- 
lerius ; ille Latine $olum, hic Grece et Latine. Ejus 
ita mentionem faciunt doctissimi viri Tillemontius 
et Dupinus, ut ipsam Basilio magno non indignam 
esse pronuntient. Hoc idem ea de lucubratiuncula 
jam antea senserant duoiiquos primum nominavi 
viri eruditissimi. Dolet mihi, quod heec oratiuncula 
hos patronos habeat. Vereor enim, ne eorum in 
litteris auctoritas tantum apud aliquos valeat, ut ne 
velint quidem nostra argumenta audire. Quare, 
nisi res 3psa ad loquendum adigeret me, tacerem 
libens. Neque enim ignoro, quam sit periculose 
plenum opus alee, ejusmodi viris adversari. Sed 
quoniam quidquam dissimulare nec possum, nec 
debeo, quid de hoc opusculo sentiam, aperire con- 
stitui, ut ab eruditis hominibus, merito an imme- 
rito ab eis dissentiam, judicetur. In qualibet ora- 
tione, vel potius in quolibet scripto duo considerari 
possunt, verba et sententi:». Utraque autem in hoc 
opusculo, ut mihi quidem videtur, peregrinum 
quiddam et a Basilii consuetudine: alienum preefe- 
runt. Et ut ordo aliquis servetur, primum de sen- 
tentiis, deinde de verbis disputabimus. Ergo si 
ipsum exordium consideres, nihil nisi abjectum et 


(a) Tom. I, in Pref. n. 18. 


(c) Vide notam ad hunc locum. Enir. 


ἔχονται ὕπνῳ, λνθαργήσαντες τῶν τοῦ Oto) δωρεῶν" οἱ 
δὲ ἀναμὶξ, ποτὲ μὲν ἐγρηγύρασιν, ποτὲ δὲ ὥσπερ ἐπινυ- 
στάξουσιν" οὗτε τὸν ἀλλότοιον δέχονται, οὔτε τόν ποτε 
ἐπιστρέφοντα, οὗτε τὸν νοσοῦντα ὡς ὑγιαίνοντα: "Iva 
σώζῃ ὥσπερ δορχὰς ix βροχῶν. 'H δορχὰς ζῶόν ἐστιν 
ὀξυδερχὲς, ἐπώνυμον τῇ ἑαυτοῦ ὀξυδορχίᾳ" οὐδὲν λαν- 
θάνει τὸν ὀφθαλμὸν τῆς δορχάδος, οἷδεν ὁ φυλάξε- 
ται, καὶ οἵδεν. ὅπου τοῦ δρόμον τὸ χυθερνητιχόν. Quia 
igitur alii quidem profundo detinentur somno, do- 
norum Dei oblivione quasi veterno occupati; alii 
vero permiste, interdum vigilant, interdum velut 
indormitant ; nequealienum admittunt, neque eum 
quialiquando conversus est, neque egrotum tan- 
quam sanum. « Ut salveris tanquam damula e la- 


C queis. » Damula seu dorcas, animal est acie oculo- 


rum valens, ez quadorcadisnomen tulit : nihil latet 
dorcadis oculum ; novit quid caveredebeat ; novit ubi 
sit cursus gubernaculum. lta scribere potuit homo 
ultime sortis, non Basilius oratorum optimus. Quid 
estenim, qu&so, totum illud,interdum vigilant, in- 
terdum indormitant ; neque alienum admittunt, ne- 
queeum quialiquando conversus est,neque egrotum 
tanquam sanum, nisi verborum quorumdam incon- 
dita quedam congeries? Quero, vigilaretne auctor, 
cum ita scripsit, an dormitaret? sanusne esset, an 
exgrotus? Nec multo melius est quod sequitur, novit 
[damula) ubi sit cursus gubernaculum. Hic monere 
juvat, scriptorem e Basilii oratione, cui titulus, At- 
tende tib: ipsi, nonnulla mutuatum fuisse : sed sic 


D tamen, ut suis Basiliana depravet. Postquam enim, 


Basilii exemplo, eadem illa Scripture verba, Ut 
salveris tanquam damula e laqueis, in medium 
protulit, statim addit, Mz ἔσο ἀργὸς περὶ τὰς ivro)7; 
τοῦ Κυρίον" μὴ τὸ μὲν ποίει, τὸ δὲ ἀναθάλλον. Δανειστι- 
χόν τι ποιεῖς ἀφοσίωμα, ὡς τὸ ὅλον πληρώσας. ᾿Αλλα βού-- 
λεται, etc. Noli esse circa mandata Domini otiosus - 
noli hoc quidem facere, illud vero differre. Fe- 
neraticiam quamdam agis satisfactionem, ut qui 


(b) Primi tres in Eunom. lib, 


* 
2p at 
P 
- 





- - — - — - - -—— - 
τε. το. “τ. "ἡ. UMAAA- - 2. "S. Jee- UUEDZENEE DU UL ce 
- -— -—--.c LL -octLS 22M UIN DC 2 DLXLLBÓSÀSAR 
: DONO 7 — 2 .: MT lU ul lll... CALL. CELL OCmTLLINMCO CCo 
. - - -— «ὦ οι. [ EJ e -—-— -—- 9— o AP"aPrPasp- ἘΦ Aqu -— 
. - - «-ὖ - 1 wu dium m diu pda -- - -— ag —PÓ — ARGUS. a —— A  — Ὁ αν - 
-- -—- - - -- wo ὦ...» A A -—À o r—À To-—P “- 
- a - *-— m - -— - -— om -— τ» eun τ — GNE, » - aea -— — —— — «οἷν ὦ 
. --- i --- “ὦ αν 2: -— . --. - -— — — - b] Fw 
- - —— πα. - — mans, ulum D. AUIP «p Ub. —À -— - 
- - — ALI ΞΟ ILL IE 211A X *-— 
-- : UT. - —... FT. 212. ILLI. CLLÉIE LIA 
- - --— T - -— - .7 — A u—— À«p qu PU 1" € "ta 
“ ---- "€ -—— - cR *  — --- -“- inte Pm -— - -o-— 
- πα "dem -- «- - - ν᾿ "- - "- 
""» € a ———— (T LImT - ERILLIIDE - o dam 
-—— -— - - A—— - - "αὶ -— - ——Bng um - — at τᾶν» ----- "e 
- ΩΝ -o—— ——5ÁÓ o - o- —— € P 
. 7 "7. -— -- - --- -— - ΝΣ ΩΣ -Ξ 3 
. - “αἰ -— —— -- - — ——À € — mcd. -—- “ 
—" -— T7 - - -—— - * -ν -— PU - Cam πο, 
--——— .- ---- -- -- - -—AÁ —— á— a— ταν anam-diutp.. — Bán 
-— - -ν - - " - . - — — 
- —— -— «o - ^ -——— ^- m - 
- - - -— — -- -— —— -— "- TT"... 
- "" - ID TU 7 IL. 777 “ὩΣ. -.δ- 
- bed . - -- - ^ --- E - — A A 
--- - - - "-»Aa- ^ -— - » m 
- UG σ Loic LI. Irc 2 Ξ — TIBO Lu 
- - , — - - - ^ E * 
:- T I I. πα - αν - -—— ..-. IT 
»-- --ςα - - --e. - E - - 
- UT ς —-.— ccc. - τ᾿ - o. AIL - 
. “ M LLLI LI τις ξξξ: o c. - 0 ALCIL “τ 
- -΄᾿ --κἁκνἜν" — ---- - - L — 
-— iiU. «p -— - ——— - —— Un --— 
v í - - κα —— — - " T mn m. . » ed V. 
-—A-—— —Ó ——— 7 - Lo ——— -— 0 ? I — UT — -- e “ἃ, 
! . 5 --..- LLL -- T. I '"- IÉze- 20- 
- — - - - 2* ««- 
-- — Ξ LL - - καὶ o. Hum - 
- - -" -- - ς ὦ vw - "-- a -- - - -"» 
T H -o— ——n -— - d E -—— — "ul dm 
-— - ^» - - "A 
- “Ὁ “Ὁ πα πὰ -- “.- 
- — — -—-— - -Σ -. c» "» - - —- p» e. 
- MR: mu "--— ππα "ὦ -- - 8 -αῳ 
-Ξ - : : o ID -ἴὩΣ 
- - - -— o2 — αν € - - T --— δ 
T7o— πὰ - — truppe ---- -- - - - . * ou— 
-- - --- — - -- -- 
-- »- — ες L2. -.- - 2 . - 1 
- m m c -——B “ὁ o - ——— " o— 4 .. - - - -- fc 
. e *a - ——— .- «- — -- — Ar — κ5.. "-— - -— a - — . ἃ" 
" » — τ “ 
- τ .- ν ---- - .- --ὸο'οΘ,ὃἌν«. - 2 -- "1 - 
!  — Tv - " -— P. end -- - s «- - - - - 5 --— 
- " —À - —P Li -- Ld - ὦ “- oc —üünnÓ 
- e. - -- Lid . — " - - 
«- «- -- . - -- 
e -— -—P- 8 7 T - - - - --- 
- a md πο “ὦ - - -- a 
tst n πον occu - . Ln n2 00.202 03 IF 
e - » c - --- - - ec». 
T — - - .Ξ w-t t -- - "P Ut πῇ ^ a - . Κων ὦ 
MEZ . - — τ x . τ - - .- - —--- Pu - "e. - & -— 
- - Li -— p "A τὰ -— - τυ — - — P 
bedudid T o-— — —» «-- —— - bua . - -» T , im "n 3- 
--ὋἘὌὭἔἘ͵νἔΨοΕιΨοιο-ἔἘ«.... -—— TT -— 9 vm - - — ^ N * 723 i 
- — — — no op ........ — A— m . κα -- - "som - 
7 .." - — — — - 
T L0 0a τ ν᾿ τ ᾿ - - - - 
TM D — "o. . ἃ 
-ι c 70 1m lol ol ] .7 - e τ cA 
001 ln DI elc - t c om o s ον "0 um 
- -—— 1 — —— TT 7 ^. ν m “- 5» "ας ὡΣ 
T - - τῷ, — A D - 
— - - —— - - - » - «- . 1 "- * " 
- — 
- - .-—7 Σ: - - .— - 
.- - - - «- - 
- “ - » - — 
-ow— 
— —— - --- 
— ----- τ ^ - - - ^ κ 
-—P 
T apum s - ^£ -. - 
- - ἂν - —Óoumn, T - — — - “- 
-7 - - - mm m - - 
" — -— Lal - -o? 
᾿ - - 4 - * mn 
. AP «ὅν gat— a. - -- 
to Tt eM - Or DT -“-- eM 0-0. ον — 
. ας "E - --. ] - —— € -- 21€ - κῶν VI "csl 
à - pibe. L2 - FS -«-ὠ" - αἱ -—--- . . sho: 
- run . .7 , ui M — "o — 5.2 


57 


PRAEFATIO. 


98 


τὰ ἀπλᾶ τὰ τῷ μεγέθει τοῦ σώματος, per se insolita Α σης. Ἑξάγωνοι γὰρ πᾶσαι καὶ ἰσόπλευροι τῶν χηρίων 


videtur et nova ; mihique satis verisimile fit, qui 
hec legent, eos nihil tale apud idoneos auctores 
legisse se facile confessuros. Vox στρατηγάρχας, 
quz» aliquanto post (pag. 620) sequitur, non vide- 
tur magis familiaris fuisse bonis scriptoribus, qui 
cum nomen aut verbum componere vellent ex vo- 
cibus στρατός et ἀρχή, litteram γὙ non immiscebant. 
Vidimus enim dici solitum, στρατάρχης, στράταρ- 
X^, στραταρχέω, στραταρχία, a quibus omnibus 7 
littera abest, in eisque preterea « reperitur in se- 
cunda syllaba. Contra, si quando vellent aut no- 
men aut verbum ex vocibus στρατός et ἡγεῖσθαι 
conflare, tunc ut litteram » ponebant in secunda 
syllaba, ita litteram y inserebant, ut cerni potest 
in his vocibus, στρατηγέομαι, στρατηγικὸς, στρατὴ- 
79$, στρατηγήτης, aliisque multis, quas omnes re- 
censere et longum et inutile esset. Quare non eo 
solum nomine vox στρατηγάρχας repudianda est, 
quod nova sit et insolita, sed quod preter ceetero- 
rum nominum consuetudinem composita esse vi. 
deatur. Jam monui scriptorem nonnulla ex ea Ba- 
silii oratione, que inscribitur, A ttende tibi ipsi, mu- 
tuatum fuisse. Hic autem rursus monere juvat, vi 
deri eumdem, ubi exemplum apis et formica pro- 
posuit, satis multa ex opere sex dierum Basilii 
sumpsisse. Et quoniam horum locorum inter se 
comparatio nobis alicui usui esse poterit, aliquid 
ex utroque auctore hoc loco exscribam. Itaque de 
apibus loquens Basilius hom. 8 in Hexzaem., num. 
4, sic loquitur (tom. I, p. 74) : Νόμοι τινές εἰσιν οὗτοι 
τῆς ψύσεως ἄγραφοι, ἀργοὺς εἶναι πρὸς τιμωρίαν τοὺς 
τῶν μεγίστων δυναστειῶν ἐπιδαίνοντας, ᾿Αλλὰ xai ταῖς 
μελίσσαις, ὅσαι ἄν μὴ ἀχολουθήσωσι τῷ ὑποδείγματι 
τοῦ βασιλέως, ταχὺ μεταμέλει τῆς ἀθουλίας, ὅτι τῇ 
πληγῇ τοῦ χέντρου ἐναποθνήσκουσιν. ᾿Αχονέτωσαν Χρισ- 
τιανοὶ, οἷς πρόσταγμά ἐστι “μηδενὶ χαχὸν ἀντὶ χαχοῦ 
ἀποδιδόναι, ἀλλὰ νιχᾷν ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ καχόν........ Τὸν 
μὲν γὰρ χηρὸν ἀπὸ τῶν ἀνθῶν φανερῶς συναγείρει, τὸ δὲ 
μέλι τὴν δροσοειδῶς ἐνεσπαρμένην νοτίδα τοῖς ἄνθεσιν 
ἐπισπασαμένη τῷ στόματι, ταύτην ταῖς χοιλότησι τῶν 
χηρίων ἐνίησιν..... Καλῶν x«l πρεπόντων αὑτὴ τῶν 
ἐπαίνων παρὰ τῆς Παροιμίας τετύχηχε, σοφὴ χαὶ ἐργάτις 
ὀνομασθεῖσα. Οὕτω μὲν φιλοπόνως τὴν τροφὴν συναγεί- 
ρουσα ("Hg τοὺς πόνους, φησὶ, βασιλεῖς καὶ ἰδιῶται 
πρὸς ὑγείαν προσφέρονται), οὕτω δὲ σοφῶς φιλοτεχνοῦσα 
τὰς ἀἁποθήχας τοῦ μέλιτος" εἰς λεπτὸν γὰρ ὑμένα τὸν 
χηρὸν διατείνασα, πυχνὰς καὶ συνεχεῖς ἀλλήλαις συνοιχο- 
δομεῖ τὰς χοιλότητας, ὡς τὸ πυχνὸν τῆς τῶν μιχροτάτων 
πρὸς ἄλληλα δέσεως, ἔρεισμα γίνεσθαι τῷ παντί. Ἑχάστη 
γὰρ φρεατία τῆς ἑτέρας ἔχεται, λεπτῷ πρὸς αὐτὴν 
διειργομένη τε ὁμοῦ x«l συναπτομένη τῷ διαφράηματι. 
Ἕπειτα ὃ ιώροφοι καὶ τριώροφοι αἱ σύριγγες αὔται 
ἀλλήλαις ἐπῳχοδόμηνται. ᾽᾿Εφυλάξατο γὰρ μίαν ποιῆσαι 
διαμπερὲς τὴν χοιλότητα, ἵνα μὴ τῷ βάρει τὸ ὑγρὸν 
πρὸς τὸ ἐχτὸς διεχπίπτῃ, Κατάμαθε πῶς τὰ τῆς γεω- 
μετρίας εὑρήματα mXpepy& ἐστι τῆς σοφωτάτης μελίσ- 


?? Prov. vi, 6, sec. LXX. 


n 


αἱ σύριγγες, οὐχ ἐπ᾽ εὐθείας ἀλλήλαις χατεπιχείμεναι, 
ἵνα μὴ κάμνωσιν οἱ πυθμένες τοῖς διαχένοις ἐφηρμοσ- 
μένοι" ἀλλ᾽ αἱ γωνίαι τῶν χάτωθεν ἐξαγώνων, βαθρον 
χαὶ ἔρεισμα τῶν ὑπερχειμένων εἰσὶν, ὡς ἀσφαλῶς ὑπὲρ 
ἑαυτῶν μετεωρίξειν τὰ βάρη, χαὶ ἰδιαξζόντως ἐχάστῃ 
χοιλότητι τὸ ὑγρὸν ἐγχατέχεσθαι. Ho sunt quedam 
natura leges minime scripta, ut. tardi sunt ad 
vindictam, qui ad maximam potentiam sunt 
evecti. Sed et quecunque apes regis exemplum 
non sequuntur, eas statim temeritatis suc pani- 
tet, propterea quod aculei ictu intereunt. Au- 
diant Christiani, qui nulli malum pro malo 
reddere, sed in bono malum vincere jubentur. 
Imitare propriam apis indolem, quao nulli o[fi- 
ciens, neque fructum alienum corrumpens, favos 
construit ac com, ingit. Nam ut ceram ez floribus 
aperte colligit, ita mel, humorem scilicet roris 
instar floribus inspersum, ore attrahit, atque in 
favorum cava immittit.... Apis proclaras et 
convenientes laudes α Proverbio consecuta est, 
qut scilicet appelletur sapiens, et laboriosa. Hoc 
modo ut diligenter apis pabulum congerit ( « Cu- 
Jus labores, inquit, reges et privati ad sanitatem as- 
sumunt 39»), ita sapienter et artificiose mellis cel- 
lulas exstruit. Extenta enim in tenuem membra- 
nam cera crebra et inter se continua cava cons- 
truit, ut frequentia illa et densitas, qua minutis- 
sima quaque sedum invicem colligantur, operi 
toti fulerum sit et firmamentum. Nam cellula 


C qualibet alteri adhaeret, tenui septo ab ea se- 


juncta. Deinde fistulae ha alia super alias zedifi- 
cat&, duas tresve habent contignationes. Cavet 
enim continuam unam efficere cavernulam, ne 
humor foras propter gravitatem diffluat. Disce 
quomodo geometrim inventa accessio sint ope- 
r2 ac laboris ejus, quem apis sapientissima svs- 
picit. Omnes enim favorum cavernule sunt sezan- 
gula, et aequalia latera habent : non alie alis 
directo incumbunt, ne fundi intervallis vacuis 
adjuncti fatiscant ; sed sezxangularum cavernula- 
rum inferiorum anguli, basis sunt ac fulcimentum 
superiorum, ut tuto supra se onera attollant, et 
separatim in uuioquoque concavo humor continea- 
tur. Auctor vero lucubratiuncule ejus, quam in 


p suis Ecclesie Grece Monumentis edidit Cotelerius 


loquens et ipse de apibus ita scribit (pag. 620) : 
χρήσιμον τὸ ὑπόδειγμα τῆς μελίσσης, δοῦναι τὸν χαρπὸν, 
x«i ἀμύνασθαι: Καὶ γὰρ xat ἡ μέλισσα ἀμυνομένη, ἐπα- 
ποθνήσχει τῇ πληγῇ" καὶ Χριστιανοῦ θάνατος, ἡ ἀντα- 
πόδοσις τοῦ χαχοῦ, 'Exsivoy μὲν μιχοὸν ὠνείδισας" σεαυτὸν 
δὲ ἀπέχτεινας τῇ παραχοῇ τῆς ἐντολῆς, Μηδενὶ χαχὸν 
ἀντὶ χαχοῦ ἀποδιδόντες. Εἶδες πῶς καὶ μέλισσα τῳ χέντρῳ 
τὴν ξωὴν ἐναφίησιν ; Οὕτω χαὶ Χριστιανὸς τὸν ἐχθρὸν 
ἀμυνόμενος, διὰ τῆς πληγῆς τῆς εἰς τὸν ἐχθρὸν τὴν 
ἑαυτοῦ ζωὴν ἀποθάλλει.... Τὴν δὲ ἐνέργειαν αὐτῆς 
προτίθεται εἷς ἀπόλαυσιν βασιλεῦσι χαὶ ἱἰδιώταις, 


— -- πὰ -. —— —. 
- : zz Tm . 
. T - -᾿ο.- . 70077. £..:799 
"-— - - - - n «αὐτὰ "ae τὸ - 
- m - -—— A— LE NE jJ Γ 
— -— - -- -— — 8 — -— EEUU τἰντν 
-- 2. - - Tro 


s TNMe€.1U Uu. 77 Terram » ἢ 5 ὃ ""- 


dun . Dee qITUUVUMerDo πῇ 4 oa 


zonfotutin 
“, B ,yaller.e, 
CILE TELS 
jn 9H gm 11. gn sthIeis antons 


"καῖ σὺ! ry tatur fen 


.- “ 7 - 2 "pecu T2». 


Tc Uc nro cio c Ee 


ν - a c mu» 7.8 -— -? 4 TT «ὩΣ - 
“--:- ς —. IL .-—  7cGS8 1 II 





inmmem 

.« 

- —— € - — a. - -— - Bod hi "e csv. 
.- — -— -— - - . *— A mnddh. 


-. - Loo 1 ον 
- 0l. 0. 0: mO—U.ID I TOS GE- 
- - -- —» - — “τὸ wpBv- “νυν. - “αὐ vu» 
- - - — aüadii(Á— ——Nü! -—  —— t ^ — "bm -— 
lI 1 o: τς: --.. ^o. Ξ ΣΟ C-- 
Ξ τ τετ cnm τῷ ἸΣΣῚΣ To: -€---- nie 
T 227 IEzmlglZE οὖς. τ ΕΞ το X Iun 


0 TUIT. 0: Q7 8 7 IDO τοὶ eU 
T7323 - ΙΝ Ν 27 - . Ya. "m LIT dp drdebed AT 
Toll 0. T-cell nillters cu 

—— 9 — - 


a ll σι... -:ς: ...:- τ 17 «ΤΠ ΩΣ Wl 
ἜΝ m —-— .-ο- -- DM. 
π΄. UC—: CUM Πρ ΠΥ capeme 


DIT τ πολ Ὁ  ITUIMDTT c0 mI o4 Grm- 
QMuM lo ὑπ GA ULT τι 9. Io ἴδοι 
τσ CZTo SCIL τ... .-2LÍ7. sL o csTBLDL. 
π UTILI .7UTucmE ππἰ τοῖν 3.4 — X o&€egne 
--: XT -.-ὄ .- . "o, Iur SG TuDi αἷς 
DTI TI oW τς τ Πρ ΞΕ. A 0H 
T Ξ MELE ee “σι “ . —- e. wec* $-. -. r 

. - "n - - . - — untullaman —--— Amo» υἷῷ . 

- T. m--—T — " -νῷ -A. ÉD - UART.. e n 


NEN ello £.2 IUUD ὑπ τ πὸ oti 4 DIO o. AIT 


Wo 1l "o9. ΝΣ ἃ; Cd 


ὩΣ ΤΣ imme gm 0 o1 
[1y L 1 a- —- 'ὩὯν6... e 9€— ish ^ ᾿ 
"9 . - - r 

δεῖνα. TLO τ Ἔξω 0 CIULD €- QQIEISO i. de- 


L-UGQUIUNUIT t 0 LGB fU o3 X- 


7" 7T ΌΤΙ; S cio JC I1lIM ΣΟ ΠΣ 5)". 

“π΄ tU. DU. τ ΣΟΥ i0 ignia (fo i7* lugp0i- 

C704 IVTOLOT. 58 pusogaem Lieuni dixe 
Mess ὡς ψ 


BUSTTUNRe £2 DIUG ie UTTIDC τ τς 
Jm SUSCALI ind ἀπ τσὶ rus sr-mpio et 


61 PRAEFATIO. o2 
ipse quoque Basilius usus fuerat, ibique nonnulla A ejusdem vocis repetitionem tantopere affectusse. 


docuerat, que hic repetit anonymus (hom. 9 ἐπ 
Hezraem., n.3). Et tamen qui hanclucubratiuncu- 
lam paulo attentius legerit, eamque cum iis quas 
mox indicavi orationibus contenderit, is nisi pa- 
tronorüm auctoritas officiat, facile, opinor, futebi- 
tur Basilium ejus auctorem dici nullo modo posse, 
sed hominem quempiam, qui voluerit quidem Da- 
silium imitari, sed qui eum assequi non potuerit. 


8 X. De homilia tertia in jejunium 


26. Et hanc quoque homiliam primi ediderunt 
Franciscus Combefisius et Joannes Baptista Cotele- 
rius,unus Latine tantum in suo Ecclesiaste Graco, 


alter Grece et Latine in Monuments Ecclesie Grz- B 


c&. Uterque hanc oratiunculam non indignam Ba- 
silio esse judicavit : quorum sententiam amplexi 
sunt doctissimi viri Tillemontius et Ludovicus Du- 
pinus. Ego autem, ut verum fatear, non ita sentio. 
Equidem non pugnabo, si quis iis, quos mox nomi- 
navi, eruditissimis viris assentiatur: sed tamen ar. 
bitror eruditos, si propius admoverint oculos, ab 
hac mea sententia non longe abfuturos. Animad- 
vertent enim nihil eximium, nihil magnum, nihil 
exquisitum, nihil sublime in hac oratiuncula inve- 
niri, cum tamen in veris ac germanis Basilii scri- 
ptis omnia eximia, omnia magna, omnia exquisita, 
omnia sublimia esse soleant. Et alioqui non erat 
mos Basilii, orationem tam brevem ad populum ha- 


bere. Nollem tamen hanc lucubratiunculam statim € 


ob id repudiatam, quod brevis sit, modo sententie 
ipse ejus modi brevitatem compensarent : sed 
ejus modi est, ut tam verbis quamsententiis brevis 
esse videatur. Suspicionem augetstyli mediocritas 
quadam, que in Basilium Magnum convenire non 
potest, qui oratores optimos &quavit, aut etiam 
superavit. Et vero quis sibi facile persuadebit Basi- 
lium, si coneionari voluisset, ita exorsurum fuisse 
(p. 621), Νηστείας xol δασμοῦ ὁ χαιρός, οὐ μόνον τῆς 
τῶν βρωμάτων ἀποχῆς, ἀλλὰ χαὶ τῆς τῶν ἁμαρτιῶν 
ἀπαλλαγῆς, Jejunii οἱ propitiationis adest tem- 
pus ; non modo ciborum abstinentia sed etiam pec- 
catorum evilationis (a)? quod ut Latine, ita Grece 
ingratum est auribus et insuave. Aliquanto post 


auctor ita loquitur. ΓΑγιίος γὰρ ὁ τρόπος, τῆς νησ- D 


τείας, ἀγίῳ Θεῳ ὑπὸ ἀγίων ἀγίων προσφερόμενος. Sanc- 
tus quippe est jejunii modus, sancto Deo a sanc- 
tis sancte oblatus : que dum lego, non valde ad- 
modum dubito, quin scriptor ille hujusmodi ejus- 
dem vocis repetitione ornatum aliquem su& ora- 
tioni afferre voluerit ; facileque crediderim ipsum 
sibi ea in re multum placuisse. Ut ut hic sunt gra- 
vissimus vir Basilius hoc verborum quasi ludo non 
oblectabatur, aut certe non puto proferri posse ul* 
lum exemplum, quo constet eum talem unius et 


33 Hebr. np 17. ?9 Psal. civ, 47. 


(a) Utimur semper Coteleriana interpretatione, 


Nec ita multum dissimilia sunt, qua mox se- 
quuntur (pag. 622) : Ἐχηρύχθη ἐν Νινευὴ τριήμερος 
καταστροφή" x«i ἐνίχησεν ἡ πρὸς τόν Θεόν ἐπιστροφὴ 
τὴν καταστροφήν" ἢ γὰρ ἀπειλὴ τῆς χαταστροψῆς διὰ τὴν 
ἐπιστποφὴν ἀνείθη. Prodicata est in. Ninive subver- 
sio post (triduum ; et conversio ad Deum vicit sub- 
versionem : subversionis enim comminalio per con- 
versionem rela«ata est ; ubi auctor in duabus his 
vocibus, χαταστροφή et ἐπιστροφή, similiter caden- 
tibus non obscure ludit. Quantumauteiun alienum id 
sit ab indole Basilii atque ingenio, ex summi illius 
viri genuinis orationibus perspici potest. Certe, ubi 
Dasilius Ninivitarum mentionem facitin preclaris- 
sima illa quam De jejunio habuit concione, similem 
loquendi rationem vitavit. Verba ipsius heo sunt 
(tom. 1I, hom. 1, n. 9) : Tt; γὰρ ἐν τροφῇ δαψιλεῖ xoi 
τρυφῇ διηνεχεῖ ἐδέξατό τινα χοινωνίαν χαρίσματος πνεν- 
ματιχοῦ; Μωνοῆς δευτέραν λαμδάνων νομοθεσίαν, δευτέ- 
p«s νηστείας προσεδεήθη. Νινενίταις εἰ μὴ καὶ τὰ ἄλογα 
συνενήστευσεν, οὐχ ἂν διέφυγον τὴν ἀπειλὴν τῆς χατασ- 
τροφῆς" Τίνων ἔπεσε τὰ χῶλα ἐν τῇ ἐρήμῳ; Οὐ τῶν 
χρτωφψαηίαν ἐπιξητούντων ; Exsivot ἕως μὲν ἡρχοῦντο τῷ 
μάννᾳ, καὶ τῷ ix τῆς πέτρας ὕδατι, Αἰγυπτίους ἐνίχων, 
διὰ θαλάσσης ὥδευον, οὐχ ἣν ἐν ταῖς φυλαῖς αὐτῶν ὁ 
ἀσθενῶν. Quis enim in splendidis epulis perpetuis- 
que deliciis particeps factus est ullius doni spiri- 
tualis? Moyses ut alteram acciperet legem altero 
jejunio opus habuit. Nisi una cum Ninivitis jeju- 
nassent et ipsa bruta animalia, haudquaquam ef- 
f"ugissent subversionis comminationem. « Quorum 
cadavera prostrata sunt in deserto?1? » Nonne eo- 
rum,quiesum carnium flagitabant? Illi donec erant 
contenti manna, et aqua de petra fluente, supera- 
bant /Egyptios, per mare faciebant iter, « non erat 
infirmus in tribubus eorum 3? » Hiec autem Basilii 
verba paulo fusius retuli, ut ex iis quasi ex quodam 
specimine utcunque intelligi posset, ipsum neque 
ex unius ejusdemque vocis repetitione, neque ex 
similium vocabulorum antithesi, sed ex varietate 
sententiarum atque gravitate ornamenta orationi- 
bus suis qusesiisse. Et quando sepius rogavi ut 
controversa opera cum indubitatis ac confessis 
compararentur, hie rogabo, ut dubia hec De je- 
junio lucubratiuncula saltem cum certa illa, quam 
mox indicavi, Basilii oratione conferatur. Puto 
enim futurum neminem, qui styli discrepantiam 
non videat, statimque non judicet fieri non posse, 
ut aliquis auctor ita sui dissimilis sit ut tam dispa- 
ria scribat. Et vero experientia docet disertum 
scriptorem sive in longis sive in brevibus scriptis 
semper diserte loqui : indisertum, indiserte, Quare 
si brevis hujus orationis legitimus parens Dasilius 
esset, dubitari merito non potest, quin ipsa foret 
longe elegantior, longe splendidior, longe lima- 


ea PRAEFATIO. e 


tior, longe ornatior. Est locus in hac oratiuneula, A πὸ monumenti naguifet -1e5iumm. 408 ΞΖ Cem- 


quem partim corruptnm, partim vitiosum esse 
puto. Ibi antem ita legitur (pag. 6221 : Τι 57» z3ex- 
πω: mI Τὴ: πολλοὺς τοῦτος 


- τοῦτος: πῆρες Dg. *259 


ροξσε; Δα χαὶ Τό Το. ὑπεοξέστται Χασχχα πιοττῖς- 
441: Δ) xaX τοῦτο Ζιχβέστται ; ubi doctissimus 
vir Cotelerius pro 7222» legi debere 72255» suspwa- 
tua est, a1icque postea. vertit - Quid ergo 1743. δαὶ 
res est cum plurimis hujusmodi hostibus? rillum 
fodiws? Sed hoc transaroedietur. Fossam imterpno- 
nes? yer et illam superalnt. Etenim ipso inico 
ant pr*positio 72^; redundat, aut vox aliqua hoe 
loer, dee*t, uti VOX 7c. 74112: aut abDja quuevs 
aimilis. Reseindi igitur oportebat parteulam τις, 
hoec moo. £o 71,7 T5427.:. etG. (ord »r3n 13-3. 
habens pLurmos kujusmod luysces? antea retenta 
Mà Gemb). ἔων ταλσὺ τος τοῖς ταλτὸς SU0. Él 
27375, τῆι. "utDens Luar! Ltinnzspm eum σι ΠΤ: 5. aus- 
mod: acstilpas ? Sed camen ὦ τὰ maiam pacem mn- 
uUrrt4s aoinn 3e ibrari vügm n.psenm iumetw;- 
72m "oa10sferT» ox.aümarsr. Haetwmnus ie 5cma : 
aAune 2e seenuda inis iei 3422 inim azur i De- 
Tum cevcnum iuam. hui. 73262 ic2£3: 5p 212121 
Tie4cotTne TUOmIO TuyIn SLZLAZIP.OEPUP δῦσα il- 
QJ7e onnaie.uitnemp ὥστε "msse min: valeur. 
v4 TX w5.0f6of dL 4^0HIOP. Τὰ &IIDUCIT 


ccn ἐν, fi)eeim ΩΣ ἢ ἘΣ πέτα IA 
wu-nassfal ΔΩ .ge€ “. cuu. 160 -3ic τε. 


i Xi. De &sztac3. 
T Multa wwiie 10nne AeeneoriIm mree- 
Muwunum 3e»liares TiuÍam πράτ. Wcrea. 
AeT:ue ἀπ "umascs TUA 2evw0rces. BRoicmna. 
Áitonbnem dina tice ἃς ἃ Laestes πὰ uec 


vnnias vim *5umgresnensa TAussee, 50} cef75. opmcr. 
xp MUSAE. 3; Tuulem βία. pu le Asesc- 
“ἢ 4*uup 10M avpDuIUD. 12 15 1:3 iosseT-t τς 


"Ur.um irmune τα γσιρ δ tomgunar. 
(enum Z- mfuen De στα De $45. Xo- 
sin tiae ungnexs ΡΥ ΠΡ 4  AANPÜUCLÜCUM 
πο» τ στὴ aput antupmga. Ceenmeores. 
sat dieeypb7adgs iuflüna 41 Casnagnga ff Tic 
iam «ws umts lobos ague 1c. 522 
toTyetatune utra oit $3 fep ree oem 
“ει φημ gas 4 ^ τῶ le dau σῖτος 
en Aer nedibt tx ΜΙ Spb C. EyL-ez 
6 Agndehm yp erus Mazuea zonvvituem epe 
$n» "uytrmyine yt 20emuwm euraeemev? ubera. 
vy 4“) rae nem 417. πὶ XEXAeTAOn 
ff mL, 41“ 924 Ὁ (Lp vo, Xaluv Ter. b eum 
eco4 1o avoue ζανοιὶ "yt'rxsruz ut 7x26. tum 
Senor ἴᾳ 6l ΚΞ “,2:7225ε2 quem Ὁ ΓΙ ΟΣ tnge- 


$7. Mf» 


"— w^ P4 y. wt. 


, 


(y tH PM tug uon, 332E. 
ff, 3.x.54,t 


^o B r9. 


pore? in »ecipsis decumapwmt ΞῈΣ pnis ens denas 
ferme sngnoium orTzurmecuuus Imw"udiumms ia 
Latinmm. B.ns.ia ar σι uctauur quumachorwm : 
0ptant23. 31 Do6nr;nus * Ze ^1cnr ni; uvent. ^9wm 
piura tr11s/7—»9. Cisuam χῶρον c0 verba sunt 
hec: Huc 1ccmit. puo iti2e7 jupe co 0p 9f H4 E0- 
bhures. σὲ τσ ποτ scetcuuue gr7Cc UT. "AEG jam 
apuseci Lr desudupmanc. 5. Jasu:inm ot Hierenpmum 
die. 120sque ananas. rorum cur scueten- 
ὅπ "710m0u3 πὰρ Ems c nsccu3 τοὶ quanstio- 
2u:)us wn soceR ^L7iubo. απ ADR ἘΞ; σα 
SeTECRTDCAm lI5mmomma CiUuS) e RNC FESPOR- 
eit. θεοῦ lcs Tes ταῦ τ τοι) acres sumt 
et 1iL ri nemunerintc iseeceoram BawiirL Dino 
πὰ: ΠΡ ΠΟΓΊΣΙ. DINE IDDeniUE SISCIDAITHS SCPID- 
«utm Furncxinb MoOwwum.:ta umm oqutuar d: 

TnT. τττεῦῖτε. ÉÁrcnizc ἄχετασ RR. τὰ τ 
$m. 


“ποτ. κ το El... T. LT33 i£» οδγει, 


AuzzT—ED τοῖα. ἵππὸ TI 000 £2 τῷ σῶσε TOME τὰ 


- - 


ἐξ; χα: UIS1l τῆ R£Q2ZTTe€. τι ILSELDGIEIl OATURSETM 
Tz ring τὰ LITE. τ. clim: Pax b 


—— -ται: τῆ: cmm 71r . .73 a2 Zara D 


Γ᾿ 20: 117.27" q. LI202 Ταα τι στο. τρὶς Juss βεξεομιὶ 
Crsr*P CIDmLhURgE. D cus cra Begelarum. 
Eurm—Áur τς δὲ 7am guod. «8 pred wmlhi, » 
"TET. «uDu—m3 7-7» ΓῺ) ἌΣ") PD dücumt παὶΐ- 
ccn turn πιο σι ^.r8 ds pui Ce"nL rü'Éeusaturi 
Resuounsu. Uma pmyupul sant Lc τισιν ebecure 
2332 ÉECTI Tt PDulTusLDm ics Bodas waspirgie 
SemcICREUES LION I0 Inns pir o Don/vs$szt ££ Gsperts 
Sum. £)r.DTT"DUT. S00. AaceQeecum Buslimm ane- 
$.femp Jal CMIDBIAs, los wortis c SeTlso; Karrz- 
Ἰαα- —- Krc—n]izwa iTcT7xTTOI. . ÍÓoizE na. D 
τι: MEIQIEIDIOE τεῦ: πῷὸῦ Ξέχξ στ δα ozx-  Él»-a£o 


ἦτ ᾿ξαισεττι: T.artaL: στῶ: EX- LO. ἼΔ £fTexà laca 
LX71: 7EDq0I. εχ Tul BI Cla Ἐξας ΣΤ iaoumm- Deer 


E70 T£243; ἀτατταπ. Se. Saps cus Cansirvar Cap- 
pnbocuE SPASCOUSS e R0 DARBDURUL (APP Qu 
pozcpas m prot ilena- Commencmrnu ejes 
m Bexaecw-ca. Cocta bzzemum queqer err 
ἌΣ ΤΣ πῶς cOo"senmuud. umepee icóewm De 
SpunTI saleto. o£ :c Eexiemeroc fSéUROGOS m0 
rem. (— Tn cacetecaR. Ὁ. AcOwmdlus estet 
saczells Benecootzs. σὰ: imagter Pacem imum 
vorals Βα τ... τ Σὰ τὸ pegSaDzHMwüuma ria Royels 
ἘΞ “ σοῖς esto: (ὩΣ mc μα στ ἄπ qui 
RUCR Ζιτθι Guctoruniljs b3(o073 46 Noe Testa- 


fA. ROR 6S FUcLHEETOI CÀCURL Uum hammer? 
cu: qwis ben στ απ ΙΓ) ΟΣ Putoam 


ke *on r*eÓAGI. uf το curta Perttemagpmmi 
Gd Creatorem nostrum? No7w8 2t coccatwenes Pa- 
(rum, et inst:tut1. et r:tz sonum ; sed et. Regula 


S. Patris nostri Basilzi, qu:d ατωδ samt. misi beme 


(d! Conc. tom. V. p. 64s. 


(€) Inter breviores regula est 26:. 
(ἢ Cap. uit, 


65 PRAEFATIO. 


viventiumet obedientium monachorum exempla, el & ρον, ὅτι πάσης ἐντολῆς Θεοῦ παράδασις σφοδρῶς xat 


instrumenta virtutum? De piissimo viro Aredio ver. 
ba faciens Gregorius Turonensis, scripsit hoc 
modo (a) : Construzit templa Dei in honore [sic] 
$anctorum,erzpetütqueeorumpignora,ac ez familia 
propria tonsuratos instituit monachos, ce&nobium- 
quefundavit,in quonon modo Cassiani,verum ctiam 
Basilii et reliquorum abbatum, qui monasterialem 
vitam inslituerunt, celebrantur Regule .Sanctissi- 
mus idemque celeberrimus abbas Theodosius asce- 
licis Basilii lucubrationibus unice oblectatus fuisse 
dicitur. ita enim scriptuminveniturin ejus Vita (b): 
Mazimeautem crebro recordans salutarium consti- 
tutionum οἱ sermonum, quiinstruunt adexercitatio- 
nem,Magni,inquam, Basilüi,cujus etiam vitam imi- 


tans,et ejus orationismagno captus amore,studebat B 


animam quidem illius moribus,linguam autem ejus 
ornare eloquentia.Certe per ipsam quoque profere- 
batea,qus& sunt rerum illiuspulcherrima meditan- 
do assumens et conservans memoria, qua possent 
promptianimistudiuminjicerevelsocordibus.Cons- 
titutiones Basilii studioselegissesanctum Platonem, 
ex Theodoro Studita discimus (c). Earumdem fit 
mentio in Vita piorum abbatum Eugendi et Philh- 
berti. Nunc, ut multos omittam, verba subjiciam 
Photii (2), qui honorificentissime simul] et copio- 
sissime de Asceticis locutus est. Verba ipsius haec 
sunt: ᾿Ανεγνωσθηὴ τοῦ tv ἀγίοις Βασιλείου ἐπισχόπου 
Καισαρείας Καππαδοχίας τὰ λεγόμενα ᾿Ασχητιχὰ, 
ἐν δυσὶ λόγοις. Χρήσῖμον μὲν τὸ βιδλίον, εἴπερ τι ἄλλο͵ 


Legimus sancti Basilii episcopi Cesarece Cappado- C 


cie, qui vocantur, Asceticorum libros duos. Hoc au- 
tem volumen, si quod aliud, utile est. Postquam 
autem duorum horum librorum utilitatem, suavi. 
tatem, stylum et perspicuitatem commendavit, in 
iisque contineri monuit varias questiones et res- 
ponsiones,que e sacrascriptura desumpte essent, 
fatetur quesstionibusquibusdam emphaseos aliquid 
aspergi : sed quid emphaseos nomine intellexerit, 
ex ipsius verbis cognosci vix potest. Et ne quis, 
pro Basilii Asceticis aliquid aliud sumens, erraret, 
tam distinete Ascelica illa describit, ut nemo, nisi 
velit, errare possit. Sic ergo persequitur : Οὐχ ἐν 
τοῖς δυσὶ δὲ λόγοις τὸ ἐμφατιχὸν ἐπιτρέχει, Λύτιχα 
ὁ πρῶτος οὐδέν ἐπιδειχνυσι τοιουτον, πλὴν ἅπαξ πον 


φοδερῶς ἐχδιχεῖται' χαὶ ἡ ἀπόδειξις ix τῶν Γραφῶν 
τρίτον, περὶ τῆς εὐσεθοῦς πίστεως ἡμῶν, ἧτοι τῆσ 
εἰς τὴν ὑπεραγίαν Τριάδα καθαρᾶς ἡμῶν χαι εἰλιχρι- 
νοῦς ὁμολογίας. Ὃ δεύτερος οἷον χαραχτῆρα Χρι- 
στιανοῦ χεφαλαίωδη χαι σύντομον παρατίθεται: χαι 
χαραχτῆρα παλιν παραπλήσιον τῶν προεεστώτων τοῦ 
λόγον, Εἶτα οἷον ὄρους τινὰς ἀσχητιχοὺς, ὡς ἐν ἐρω- 
τήσει xat ἀποχρισει προηγομνένους, ἐχτιθεται - τὸν 
ἀρίθμὸν πεντήχοντα  [mévrs] καὶ πάλιν συντομώτε- 
pov ἑτἐρούς ὅρους τιγ. In his tamen duobus libris 
non semper ad emphasim recurrit.Statim enim pri- 
mus liber nihil pre se fert tale,nise quod semel ali- 
cubi perreticentiam malum omen avertat. Nam ad 
cetera quod attinet, valde ibi est firmus, et eque 
purus atque dilucidus: perqueduos hosce libros de- 
currit simplicior quidam et perfamiliaris sermo ac 
compositio,ad vulgi aures comparata atque demis- 
sa, etad solam demum auditorum salutem intenta. 
Igiturprimus ejus continet: qua sit causa,quantum- 
quepericulum hujusmodicum Ecclesiarum Dei,tum 
singulorum hominum inter ipsos dissensionis atque 
dissidii.Deinde, quod omnis praecepti divini trans- 
gressio vehementer ac ter» ibiliter punitur, idquee 
Scripturis sacris demonstratum. Tertio, de fide 
nos(ra catholica, sive de puranostra et sincera con- 
fessione sanctissima Trinitatis. Liber vero secundus, 
Christiani hominis quamdam veluti descriptionem 
per summa capita breviterqueproponit. similemque 
rursum descriptionemeorum,qui docendo Evange- 
lio profecti sunt. Deindequasiregulas quasdam as- 
ceticas,interrogando ac respondendo propositas ez- 
ponit, numero quinquaginta quinque : iterumque 
breviores alias trecentas (redecim. Fortasse hec 
paulolongiora aliquibus videri poterunt: sed ita ad 
rem faciunt. ut ea integraexscribere non piguerit. 
Moneboquasi preteriens,me suspicari, vocem πέντε 
delendam esse in Grocis. Suspicandi hec causa 
est, quod ea vox duobus uncinis in vulgatis com- 
prehendatur : qui incini ideo videntur additi, ut 
monerentur qui legerent nocem πέντε in veteribus 
libris deesse. Nec id cuiquam mirum videri debet, 
cum hodieque in antiquis libris non idem omnino 
regularum nurmerus adnotetur : quod inde factum 
arbitramur, quod librarii aliquando,aut ex una 


τῇ ἀποσιωπήσει τὸ δύσφημον οἰχονομῶν. Ἐπεὶ τὰ γε ἢ duas, aut ex duabus unam effecerint. Nec preeter- 


ἄλλα πολὺς μέν ἐστι τὸ ἀσφαλὲς, ἴσος δὲ τὸ χαθαρὸν, 
ἀλλὰ καὶ τὸ εὐχρινές, διὰ μέντοι τῶν δύο αὐτῳ δϑιήχει 
τό ἁπλούστερον xat χαθωμιλημένον τῶν τε λέξεων χαι 
τῆς συνθήχης, πρὸς τὴν τῶν πολλῶν ἀχοὴν διατυπούμε- 
γὸν TE xGL ταπεινούμενον, χαὶ μόνης τῆς τῶν ἀχροα- 
τῶν σωτηρίας χαταστοχαζόμενον. Ὃ μὲν οὖν πρῶτος 
αὐτῷ λόγος διεξέρχεται, τίς ἡ αἰτία xat ὁ κίνδυνος τῆς 
τοσαύτης τῶν Ἐχχλησιῶν τοῦ Θεοῦ, χαι ἐχάστον 
πρὸς τὸν ἕτερον διαφωνιὰς τε χαὶ διαστάσεως. Δεύτε- 


(a) Lib. x Hist. Fv., P. 524. 
(5) Boll. II Jan., p. 693. 
(c) Lege Codicemregul., p. 96. 


eunda silentio que de familiari suo Basilio scri- 
psit Gregorius Nasianzenus (e). Ejus autem verba 
sunt hec, παρθενοχομέαι, νομοθεσίαι μοναστῶν Ey 
γραφοί τε x«í ἄγραφοι, virginum curandarum stu- 
dium, monasticarum legum institutiones, partim 
scripto, partimvoce tradite. Possent et multa alia 
aliorum scriptorum recentiorum testimonia huc 
congeri : sed, ne longior videar, supersedebo. 
Credas sane post tot testimonia, opinionem eam. 


d) Cod. cxa . 493, 
(2 odo to» pag 


4 PRAEFATIO. | 68 
que Asceticorum Basilium auctorem faeit, ita 4 omnia Eustathio ascripsisset, quandoquidem Sozo- 


firmiter corroborari,ut suspicioni nullus locus su- 
persit : sed secus est. Ecce enim tibi Sozomenus 
rem, ut videbatur, omnium certissimam in incerto 
ponit. Scribit autem hoo modo (a) ; ᾿Δοβενίοις dt 
x«i ΠΠχψλαγόσι, καὶ τοῖς πρὸς τὸν llovytew οἰχοῦσι, 
λεγέται Εὐστάθιος ὁ τὴν ἐν Σεύαστια τὸς ᾿Λλομενίας Ἐχ- 
χληοσίαν ἐπιτοοπεύσας, μοναχιχὲς πολιτείας ἄοξαι, 
καί τῆς bv ταύτῃ σπονδαίας ἀγωυγᾷς, ἐδεσαχτων τε 
ὧν χρὲ μετέχειν χαὶ ἀπέχεσθαι, καὶ ἐσϑῆτος E δι 
χεχοίτθαι, καὶ ἐθῶν xat πολιτείας ἀχριδοὺς εἰφογε- 
τὴν γενόμενον ὡς καὶ τὸὰν ἐπιγεγοαμμένεν Βασι- 
λείον τοῦ Καππαϑόχον ἀσχκτιχὲν ϑιῦλον ἰσχυϑι- 
ξεσϑαι τινας αὐτοῦ γοαψὲν εἶναι. Apud Armenios 
vero et PapMagonas et aecolus Ponti, Eustathius. 
Sebastic(n ἔν δ episcopus monaste eoncersa- 
tionis auctor fuisse dicilur: et de arctioris vitx di- 
geiplina decióés quibus utendum, auta quibus absti- 
Nendtum esset : de vestibus quibus uti oporteret, de 
moribus denique et educta eicendi ratione prxcepta 
trudidisse,adeo ut quidam af Arment ἐδέετο Asceti- 
eum, qui Basilii Cappadoecis nomine inscribitur, ab 
eo. conseriptum. Faite. Hie. Nicephori verba aseri- 
bere, t:hil, utopinor, epusest : monere satis ertt, 
eum iu omuibus eum Sezomenuo consentire δ᾽ «Αἰεὶ 
qued uue loeo dieat bbeum Basilii asceticutn ἃ 
uultis Eusthathio Sebasteno tribui Pewetereaque ne- 
muuen) uovere debet auctoritas Niwphort, eum 
plane eensbet ejus suorumque squalium epinio- 
üemi solo Sezeursmi testmenio funse imuixam. 


Neque enim alius ullus seriphec anüquus tale ς 


quidquam de Eustathio narravit.Quare st qua eul- 
pa extea Urumsferemda esttota in Soromenum. 
qui coterts, qui de VseeGeis dubitarunt. preetvit 

ὡς Hactenus antiquorum opimienes retulimus : 
mune je reventiorupr sententiis reliquum est ut di- 
eamus. Aurbieua wulri possunt, quae mrox retuli- 
mus, Seauureni verba: ob idque mirum vidert non 
dubet. s eraditt bomimrs gostrts tenyperdburs vactas 
; gQartes distresü simt. Et vere. ut videre curvts 
jeet 20 quam anno exsertgeat. loeo. ejusmodi verbes 
quus ssf Wwoeunmenus, utdubium zbucum AsceQgea 
Qmmia, qum Buuii aomune eireumferebanürr. 
παι seme Jieerentur i quibubum. am scum 
duntaxat pars xispuu τές Birstathio Tbuvrearr. 


"hue aur vmimuir Xwetum. τ audi aunee Seoueunemt j 


'Ceum uternrecui, Ir varies semumatias isensser*nit. 
Sentecrs Accwüe* Imm τοῦ 30secure Cepannar. 
Sei «nn unüre grx-acL 1a jgetur eqmitur 7-7 
A τύ Doysveimms, ^esesti m. uci Jarmuauceeusg 
S oIlGmemum dnsqmuutonem:onürmuer-m cies pucm 
rur .—-—rz Jade wes —nmaieur-. dumme ud 
ec ngceegu. ἐμ ΞΕ ΒΞ CwEDenEEbo 0T EQEXICS ττὸ 
denuo: γι Το, BIBE àbiCOflcO rtmReTLIs. lt 
en puaceTebgre SucoNEEUE NERSRIS.CIDGSIGIAIO TT3UGÍ. 
SEL HULULEPIR ELENA, 2f QEECEPPIE πεῦκο) ΚΡ ΕἸΣΙ. hiectiea 

c οὖν τὸ WE BR 

ἂ σε τὰ XL ocom δ. ἐξ ib. τὰκ, 3 

c Com. IL art τ. 


menus non speciatim illarum quaestionum, sed τοῦ 
᾿Ασχχκ τιχοῦ in genere meminit .Cujus sententise Posse- 
vinum fuisse ait Scultetus, eam ejusdem societatis 
cruditissimus vir Bellarminus amplexus credi po- 
test. Sic enim scribit 'd) : In tertio tomo sunt 
Quaxstiones compendio explicatz qua non sunt in- 
dubitate... Videtur 'auctor' damnare traditiones, 
quas Basilius aeriter. defendit in libro. De Spiritu 
sancto, capit. 3T. Item quxst. 5 et 2393 videtur tol- 
lere de n.o discrimen peccati mortalis et cenialis 
quod certe sancto Basilio tribuinon potest. Majora 
ausus Combetisius, non breviores modo, sed lon- 
giores etiam Regulas Basilio abjudicat, przter Mo- 
ralia et libellos De judicio Dei. et De fe. Postquam 
enimlucubratiuneulam quamdam pro novae duo- 
buslibris veteribus vulgaverat. hiec subjunxitin suo 
Basilio recensito ;& - Non. pctuit auctor. ssa Aic 
Asceticu et Ethica clurius delineure mentemque su- 
am ac propositum declarare: quodque ud omnem 
perinde trznsgressionem ulciscitur. nulUumque cel 
gnoranturercusationem admi:tu qua delictum fat 
CenicieaIuqu:z Ron satus e ΓΘ uL ecelesulitica, suis 
locts notula. Eust 1tàium se S-0gst ertum potius pro- 
dit quam Basiliwn Cursariensem : quod tamen niil 
(angit üàros Conszit atio Rum, aab quid Scustetusob- 
marmuret an quibus Basisas utrumque ascetazrum 
genus B.zsv' tano cerespucttu ας CAnwcumo, sguta- 
ton ois?7ac. Qual hic aitdoctssimus τὸς Combefisi- 
Ws, i2 magma illa Ascetieorum pazte Exstathium Se- 
baswnura potius prdi, quam Basdi:m Caesaciem- 
sem. satsimuodestedietum est:sed :2 sus modis 
5ῸΝ τσ Asseveraauer pronutu:preerpuum lam 
AsceGCorum partem Eustathii esse, gon Βα δ: in 
emque peobande multus est, propemodum τὸς qnieo 
xmweumenio usus. qui in utraque Heil mescio 
quai muorts severibals Ursperzuur. Ecuniibssim 
virt Duearus, Natalis Alexazmer. Tilemoncus, La- 
devieus Dupinus etauic íii.quos recensere nimis 
knaum esset AsceCea cmnia Baxuig — xiu vi 

deüvet ocores Cws Taelabps monii, τοῖον da 
Judicio Dei et Je File, qtouaqpoe Dennis χα Gmo- 
mastceas Comsttugeqes. 2v Epizmüus, Jequa Zuasqs 
Smcubridunmeuibs quus 102m: pewlem Cemiedups 
eiit. suu neg Jspataoumus. Ex pubus xmnibux 
wnurere jeet pussuunenr pus de Asceccts egi, 
mruilipicwmr sme. sanmmiemnqpua vise o ncteucagme. 
Qunre. iD irüne cem 3er se 3115 lü'vuem z-nue- 
mms iunc 3araijzrapnum ur qovem pazurs ilvnig- 
mmus Iuarun .1 arma grow wnaoagmnur. 
IXFTEYIOSTIES CIacfalus μὶ GuLum 3et"nere. ἢ sa- 
"II-i, τοῖο senüre. qur αὐ 1Dedus is ludieng de 
i» τίσ. ς Woraiia Basdio isernuüni — nm aa. 
zem seT3iurum. qui:n spurt*orunm iuinerco ^C)pogat 
Aareves iuos ibelloes. qui post WMocza seal sun: 
δ quarta. utrarumuque Reyrulanmim, aux 3ceviurunm 

d' De sert. ei. 
2 Tom. Ul. p. i9à. 


69 PRAEFATIO. 70 
quam longiorum, unum et eumdem auctorem esse: ἃ Ego enim vidi multos, qui vitiis mancipati re- 


in quinta, utrasque Regulas et Constitutiones mo- 
nasticas uni et oidem auctori tribui non debere: in 
sexta, sane ef vere judicare, qui Basilium auctorem 
faciunt utrarumque Regularum: in septima, Consti- 
tutiones monasticas Eustathio Sebasteno adjudicari 
posse: in octava, Epitimia in spuriis poni opor- 
tere: in nona, duas lucubratiunculas, quas pro 
novis Combefisius divulgavit, dignas non 6880, 
quie inter Basilii opera numerentur. 


8 XI. Pars prima, de praviis tribus tractatibus 
asceticis. 

29. Preevii hi tres tractatus, qui inter ascetica 
recensentur, in omnibus libris, tam vulgatis quam 
veteribus, nomen Basilii preeferunt. lidem , nisi forte 
Scultetum excipias, a nemine, quod sciam, revo- 
cantur in dubium. Combefisius, qui ceeteroquin 
optimam Asceticorum partem pro spuriis habuit, 
tamen et ipse quoque previarum harum lucubra- 
tionum Basilium auctorem facere non dubitavit: 
Primus autem tractatus sic inscribitur. Previa 
institutio ascetica : secundus, Sermo asceticus, et 
exhortatio de renuntiatione seculi, et de perfec- 
(ione spirituali : tertius, Sermo de ascetica disci- 
plina, quomodo monachum ornarioporteat. Legi et 
relegi has lucubratiunculas, inquibus nihilomnino 
inveni, quod indignum essetnostro Basilio. Omnia 
satis accommodata sunt ad ejus stylum, ad ejus 
scribendi rationem, ad ejus indolem. Etsi enim hi 
libelli eloquentia inferiores sunt panegyricis Basi- 
lii orationibus, autejusdem generis Scriptis: tamen 
si quis eos attente legat, statim, opinor, periti ali- 
cujus magistri manum agnoscet. Nam nihil in ver- 
bis, nihil in sententiis, nihil in periodorum con- 
structione invenitur, quod hominem scribendi peri- 
tissimum dedeceat. Praeterea ex harum lueubratio- 
num lectione constat, auctorem sacras Scripturas 
et optime calluisse, et aptissime citasse : quas 
dotes quodammodo Basilii proprias esse notum 
est. Hec de illis tribus opusculis universe dictà 
sint : nunc de secundo peculiare quiddam in me- 
dium proferam. Animadverti igitur verbum πληρο- 
φορεῖσθαι bis ἴῃ eo, quem modo dixi, libello ita 
usurpari, ut persuasionem quamdam significet. Ita 
enim uno loco scriptum est (t. II, p. 204), Ἠνίχα 
δὲ τῶν προτόντων σοι πραγμάτων ποιῇ τὴν ἀπόθεσιν, 
ἔσο ἀχαμπὴς, προπέμπειν αὐτὰ εἰς οὐρανοὺς πληροφορού- 
μενος. Ubi vero res quc ad te pertinent derelique- 
ris, esto inflezibilis et constans, certoque scias eas 
pramittere te in celum. In altero (p. 207), hoc 
modo, αὐτὸ τοῦτο σχάνδαλον εἶναι πληροφορούμενος, 
omnino tibi persuadeas idipsum scandalum esse. 
Basilius autem hoc idem verbum hoc ipso sensu 
stepe usurpat (a). Imo etiam cum hec lego in 
eodem illo opusculo (p. 208). Πολλοὺς γὰρ ἐγὼ 
πάθεσι χρατηθέντας εἶδον ἐν ὑγείᾳ γενομένους, ἕνα 
δὲ ix πάντων λαθροφάγον, $ γαστρίμαργον οὐχ εἶδον, 


35 Prov. xxxi, 6. , 


(a) Leg. n. 38. 


dierunt ad sanitatem ; sed ez omnibus ne unum 
quidem, qui occulte manducaret, aut gulosus es- 
set, emendatum vidi, Basilium audire mihi videor. 
Et vero qui Dasilium vel primoribus, ut dicitur, 
labris attigerunt, probe sciunt, id ex ejus consue- 
tudine dictum esse: cujus rei exempla aliquot pro- 
ferre alienum non videbitur. Igitur psalmum sexa- 
gesimum primum interpretans Basilius, sic scri- 
bit (t. I, p. 190) : Εἶδον ixzpouc ἐγὼ μὴ πρότερον didóv- 
τας τὰ σωτήρια φάώρμαχα, πρὶν ἐμέτοις ἀποχενῶσαι τὴν 
νοσοποιὸν ὕλην, ὧν ἐχ πονηρᾶς διαίτης ἑαυτοῖς οἱ ἀχόλασ- 
τορι ἐναπέθεντο. Vidi ego medicos, qui non prius sa- 
&utlaria medicamenta tradebant, quam materiam 
morbidam per vomitum evacuassent, quam intem- 


p 2erantes illi ez malo victu sibi pepererant. Alio 


loco sic loquitur (t. ll, in Jul. Mart., n. &): 
Καί ποτε εἶδον ἐγὼ βοῦν ἐπὶ φάτνης δαχρύοντα, τοῦ 
συννόμου αὐτῳ χαὶ ὁμοζύγον τελευτήσαντος. Equidem 
ego ipse vidi aliquando bovem in prasepi illacry- 
mantem, pastus ac jugi socio morte sibi prerepto. 
Rursus in hac ipsa quam mox citavi oratione sic 
scripsit (ibid., n. 9): Ἢ δὴ δέ τινας εἶδον τῶν φιλ- 
ηδόνων, dv ὑπερθολὴν ἡδυπαθείας ἐπὶ προφάσει τῆς 
λύπης πρὸς χραιπάλην x«i μέθην ἐχτρεπομένους, καὶ 
τὸ ἀκρατὲς αὐτὼν Ex τῶν τοῦ Σολομῶντος λόγων παραμυ - 
θεῖσθαι πειρωμένους, λέγοντος, Δότε οἶνον τοῖς ἐν λύ- 
παις. Non tta dudum vidi quosdam voluptarios, 
qui immodico vuluptatis amore pellecti, per spe- 
ciem ezpellende tristitie ad crapulam sese con. 


C verterent, et ad ebrietatem ; suamque conarentur 


ezcusare intemperantiam verbis Salomonis, qui 
ait, « Date vinum iis qui in tristitia sunt **.» Exem- 
plum, quod mox proferam, a superioribus non 
multum abludit. Est autem ejusmodi (tom. II, 
hom. in div., p. 54): Οἶδα πολλοὺς νηστεύοντας, προσ- 
εὐχομένους, στενάζοντας, πᾶσαν τὴν ἀδάπανον εὐλάθειαν 
ἐνδειχνυμέναυς, ὀδολὸν δὲ ἕνα μὴ προϊεμένους τοῖς 
θλιδομένοις. Novi non paucos jejunantes, orantes, 
ingemiscentes, pietatem omnem, qua sine impensa 
exerceri potest, excolentes, at ne unum quidem 
obolum egenis offerentes. Possim in medium ad- 
ducere et alia loca, quibus constaret eam, quam 
dixi, loquendi formulam Basilio perquam familia- 
rem fuisse, sed, ne tedium afferrem, nolui. Sed 
tamen, si quis ejusmodi exemplis delectatur, mo- 
nebo eodem dicendi genere usum esse Dasilium 
in ea oratione, quam sanctissimus Pater in divi- 
tes habuit (tom. II, pag. 63): item legi potest ea 
oratio, que inscribitur, Homilia exzhortatoria ad 
sanctum baptisma (tom. lI, pag. 120). Libet quo- 
que aliquid de tertia lucubratiuncula sigillatim ad- 
dere. In ea igitur ita scriptum invenimus (tom. lt, 
p.212): Περὶ Πατρὸς καὶ Yiou καὶ ἀγίου Πνεύμα- 
τος μὴ συζητεῖν, ἀλλὰ ἄχτιστον χαὶ ὁμοούσιον Τριάδα 
μετὰ παῤῥησίας λέγειν xal φρονεῖν, χαὶ τοῖς ἐπερω- 
τῶσι λέγειν, ὅτι βαπτίζεσθαι δεῖ ὡς παρελάθεμεν' 


7A PEUEFATIO. “ 72 
πιστεύειν δὲ, ὡς βεδαπτίσμεθα" δοξάζειν δὲ, ὡς πεπισ- Α editione Parisiensi mutatus sit. Photius enim tra- 


τεύχαμεν. De Patre et Filio et Spiritu sancto gon 
oportet disceptare, sed Trinitatem  increatam et 
consubstantialem libere profiteri et sentire, atque 
gercontatoribus dicere: Oportet nos baptizari ita, 
ut traditum accepimus; credere autem sicut bapti- 
zati sumus; glorificare vero, quemadmodum credi- 
dimus. Queram jam,in quem hec doctrina melius 
conveniat, quam in Basilium Magnum, qui Trinita- 
tem consubstantialem esse semper et crediditet do- 
cuit. Preetereaque Basilius statim in alio libello as- 
cetico (tom. II, pag. 228) non aliter locutus est, nisi 
quod compendiosius scripsit, hoc modo, οὕτω φρο. 
νοῦμεν, x«t οὕτω βαπτίζομεν εἰς Τριάδα ὁμοούσιον, sic Sen- 
Limus, sicque baptizamus in Trinitate consubstan- 
tiali. At certe ex his certo colligi potest, non au. 
diendum esse Scultetum, qui ascetica omnia Eu- 
stathio ascripsit. Nam credibilenon est Eustathium, 
qui Macedonianorum quasi antesignanus erat, bre- 
ves illas, quas retuli, fidei professiones emisisse. 
Etenim tantum aberat, ut Macedoniani consubstan- 
tialem dicerent Spiritum sanctum, ut etiam in eum 
verba impia evomerent. Hic autem queri potest, 
utrum scripte fuerint he lucubratiuncule, an pro- 
nuntiatee. Nam utriusque generis instituta mona- 
chis tradidisse Basilium, superius ex Gregorio Na- 
zianzeno audivimus. Ego auteim recitatas fuisse ar- 
bitror, nec aliter, nisi valde fallor, judicabunt, quj 
ipsas paulo attentius legerint. Neque vero monachi 


soli his exhortationibus aderant, sed mulieres C 


etiam aliquas interfuisse probabilissimum videtur. 

Quod enim Basilius ait in prima lucubratiuncula, 

orationem non ad solosviros spectare, cum mulieres 

et ipse quoque apud C hristum militent, id ad mulie- 
res quasdam, quee adessent, referri posse censeo. 

Imo dubitari vix potest, quinadessent quoque non. 

nulli, qui matrimonio jungerentur, cum in secundo 

opusculo ita scriptum sit (n. 2, p. 203): Μὴ τοίνυν 
ἀναπέσηῃς, ὦ οὗτος, ὁ πρὸς χοινωνέαν γνναιχὸς ftporpn- 
μένος, ὡς ἐπ᾽ ἐξουσίας ἔχων τὸν χόσμον περιδαλέσθαι" 
πλειόνων γὰρ σοι πόνων x«i φυλαχῦς χρεία πρὸς τὴν 

τῆς σωτηρίας ἐπιτυχίαν. Ne igitur deses exsistas, o 

tu qui elegisti uxoris societatem, quasi mundum 

amplecti penes (le sit: nam pluribus laboribus 
et custodia majore tibi opus est ad obtinenendam 
salutem. 

8 XI. Pars secunda, de auctore libellorum De judi- 
cio Dei et De fide, itemque de Moralium scri- 
ptore. 

30. Preevii illi tractatus, de quibus nunc dispu- 
tavimus, proprie ad Ascetica non pertinent: sed 
duos libellos, quorum in uno disserebatur De 
Judicio Dei, in altero De fide, ad ea pertinuisse 
docetlocupletissimus auctor Photius (a). Sed nescio 
quoinodo contigit, ut horum tractatuum ordo in 


** Rom. vi, 16. 


(a) Cod. xix, pag. 403. 


diderat duos hos libellos sua etate ita dispositos 
fuisse, ut libellus De judicio Dei precederet, se- 
queretur vero libellus De fide; cum tamen in ea, 
quam dixi, editione tractatus De fide precedat, 
tractatus vero De judicio Dei subsequatur. Ejus 
autem rei causam non aliam esse puto, nisi quod 
typographi aliud cogitantes, verum et antiquum 
ordinem incaute permutarint. Nam ut Photii etate, 
ita hodieque et in Veneta editione et in veteribus 
libris primus est libellus De judicio Dei, secundus 
vero libellus De fide. Quis autem horum opuscu- 
lorum auctor sit, facile judicabit, qui ea diligenter 
legere volet. Auctor, quicunque ille fuit, qui ea 
conscripsit, sacras litteras tam Novi quam Veteris ' 


B Testamenti optimenoverat, eisqueindustrie utitur : 


erat lingue Greece peritissimus: in ejus oratione 
enitet ubertas, varietas, copia: in doctrina morum 
erat severus, sed sic tamen, ut Evangelii severita- 
tem non excederet: nihil denique inest neque in 
verbis, neque in sententiis, quod indignum sit viro 
et docto et probo: que omnia nos adducunt, ut Ba- 
siliuni horum libellorum verum parentem esae cre- 
damus. Accedit etiam, quod in his opusculis inve- 
niantur quedam dicendi formule, quibus Basilius 
in aliis suis operibus libenter utitur. Exempli causa 
ita legitur in libello De judicio Dei (pag. 214) : Ἐγὼ 
δὲ εἶδόν ποτε xai μελισσῶν πλῆθος νόμῳ φύσεως στρατὴ- 
γούμενον, xai χαταχολουθοῦν εὐτάχτως ἰδίῳ Daeusi- Καὶ 
πολλᾶ μὲν ἐγὼ τοιαῦτα εἶδον, πολλὸ δὲ ἤχονσα. Vidi au- 
tem aliquando ego ipse apum turmam lege quadam 
naturali conductam, suumque regem servato or- 
dine sequentem. Et multa quidem talia ego con- 
spexi, multaque audivi. quo dicendi genere in pri- 
mis delectatum fuisse Basilium manifeste osten- 
dunt ea que aliquanto ante retulimus exempla (5). 
Ubi notari potest, scriptorem testimonia aliqua ita 
e Scripturis proferre, ut interdum ad movendum 
lectorem adverbia quedam adjungat. Sed, quo me- 
lius heec intelligantur, audiendus est auctor ipse. 
Ita igitur loquitur libello De judicio Dei (pag. 216): 
'πλὺς δὲ διανοίας μετὰ παῤῥησίας εἰπεῖν, ὅτε χρατεῖ 
ἐχεῖ χαὶ βασιλεύει τὸ τῆς σαρχὸς φοόνημα, χατὰ τὸν 
τοῦ ᾿Αποστόλου φωνὲν, λέγοντος μὲν ὑριστιχῶς, Ort 
"Q παριστάνετε ἑαυτοὺς δούλους εἰς ὑπαχοὶν, δοῦ- 
λοί ἐστε & ὑπαχούετε, διεξιόντος σαφῶς τοῦ τοεού- 
του φρονήματος τὰ ἱἰδιώματα.... διϑαάσχοντος δὲ ἅμα 
ἀποφαντιχῶς τό τε χαλεπὸν αὐτῶν τῆς ixÓxcSwc, καὶ 
τὸ ἀχοινώνχτον πρὸς θεοσέδειαν. Sed ingenui animi 
fuerit fidenter affirmare, illic dominari ac re- 
gnare carnis affectum, juxta hanc Apostoli vo- 
cem, qui ait quidem modo decretorio, « Cui exhi- 
belis vos servos ad. obediendum, servi estis ejus, 
cui obeditis *6, » recenset vero perspicue hujusce 
affectus proprietates.... simulque horum vitiorum 


(b) Lege n. 29. 


73 


PRJEFATIO. 


Tk 


eritum gravem esse, nihilque ipsis cum pietate A Tillemontius (5), fidenter pronuntiavit, tale aliquid 


commune esse asseveranter docet. Eodem pertinet, 
quod scriptum invenitur in tractatu De fide (pag. 
294): Καὶ τοῦ ᾿Αποστόλου ἐν ὑποδείγματι ἀνθρωπίνῳ 
σφοδρότερον ἀπαγορεύοντος τὸ προσθεῖναι, ἢ ὑφελεῖν τι ἐν 
ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς. Cumque Apostolus, sum- 
pto ez hominibus exemplo, quidpiam in. divinis 
Scripturis addere, aut demere vehementius vetet, 
Notatu quoque dignam censeo illam genitivorum 
seriem (ibid.), λέγοντος μὲν..... διεξιόντος Ót..... 
διδάσχοντος, Ót.... εἶτα αὐτοῦ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ 
τοῦ Θεοῦ τοῦ Κυρίον χαὶ Θεοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 
βοῶντος: quee idcirco notata volui, quod Basilius 
ita in suis Ascelicis loqui soleat. Nam usus et ho- 


sine ulla controversia neque ab Eustathio, neque 
ab ullo alio Macedoniano conscribi unquam po- 
tuisse. Et vero cum Macedoniani aperte divinita- 
tem Spiritus sancti negarent, fieri non poterat ut 
Trinitatem consubstantialem esse profiterentur. 
31. Quod dixiiuus, libéllos De judicio Dei et De 
fidetam in stylo quam in sententiis convenire cum 
utrisque Regulis, id ita esse non diffitetur vir do- 
ctissimus Combefisius : sed tamen ex his principiis 
aliud prorsus concludit. Ergo ita fere ratiocinatur : 
Horum libellorum et utriusque generis Regularum 
idem est stylus,ecedem sententiie,eadem doctrina: . 
sed Stoica queedam severitas Eustathium utrarum- 


rum adverbiorum, ὁριστικῶς, ἀποφαντιχῶς, σφο- B que Regularum auctorem esse aperte ostendit: non 


δρότερον, et horum genitivorum, λέγοντος, διεξιόντος, 
διδάσκχοντος, βοῶντος, ita in Regulis frequens est, ut 
ejus rei passim exempla occurrant. Pretereaque, 
cum scriptor integerrimam persuasionem signifi- 
care vellet, sexies in hislibellis vocibus πληροφορεῖ- 
σθαι et πληροφορία usus est, bis in primo, quater in 
altero: que ipse voces ad idem significandum 
passim in Regulis usurpantur. Cum igitur Basilius, 
ut mox probabimus (a), auctor sit Regularum, 
dubitari merito non potest, quin ea quoque, de 
quibus disputatur,opuscula ad eumdem pertineant, 
utpote in quibusiidem loquendi modi adhibeantur. 
Fatebor quidem libens, argumenta, qua ex quavis 


dubitandum igitur quin idem Eustathius horum 
quoque opuseulorum auctor sit.Quid autem de vana 


illa severitatesentiendumsit,postea satis fuse disse- 


ram (c): nune universe duntaxat dicam, neque Rufi- 
num, neque Cassianum, neque Photium, neque 
Frontonem Duceum, neque Natalem Alexandrum, 
Combefisii sodalem, neque Tillemontium, neque 
Dupinum, neque permultos alios cujuscunque eeta- 
tis eruditissimos viros ejusmodi severitatem in Re- 
gulis vidisse. Sed duo suntin iis, quos dixi, libellis, 
qua speciatim reprehendit is, quem modo nomi- 
navi, vir peritissimus Combefisius (d), inconstan- 
tiam fidei, et auctorís in aliqua voce catholica reti 


styli similitudine petuntur, nullam vir habere, si C cenda malignitatem : de quibus hoc loco dicere in- 


stylus ita in aliquibus conveniat, ut in pluribus 
discrepet: sed cum omnia quadrant, tunc ejus- 
modi argumenta plurimum valere neino, opinor, 
negaverit. Ita autem Regularum stylus cum stylo 
horum opusculorum consentit, ut nihil omnino 
dissentiat, ideircoque et has et illa Basilio tribui 
equum est. Nec solum similes suntloquendi modi, 
sed etiam sententie, sententiarum. Etenim si quis 
illud, quod in libello De judicio Dei legitur (p. 217, 
num. 4) : Relectis igitur divinis Scripturis, reperio 
in Veteriac Novo Testamento,neque in multitudine, 
neque in magnitudine peccatorum, sed in una tan- 
(ummodo cujuscunque pracepti violatione, contu- 
maciam adversus Deum clare judicari, communem- 
que sententiam a Deoferriin omnem inobedientiam : 
si quis igitur hec comparaverit eum iis que in 
Regula ducentesima nonagesima tertia scripta sunt 
doctrinam doctrine ita similem comperiet, ut tra- 
dita utroque loco documenta ab eadem officina 
prodiissefacile confessurussit. Jam monuimus con- 
troversos hos duos libellos &b omnibus aut Basilio 
ascribi, aut Eustathio : sed ipsos episcopo Seba- 
steno ascribi non posse plane constat. Ita enim in 
libello De fide legitur (pag. 228): Ούὐτω φρονοῦμεν. 
xai οὕτω βαπτίζομεν εἰς Τριάδα ὁμοούσιον. Sic senti- 
mus, sicque baplizamus in Trinitate consubstan- 
tiali: quem locum cum retulisset eruditissimus vir 


(a) Lege n. 38, 
(b) Vie de S. Basile, p. 638. 


ParROL. Gn. XXXI. 


stitui. Quod igitur ait, auctorem in fide inconstantem 
fuisse, id nec verum, nec firmum est. Nam dubita- 
tionem illam, qua aactor laborasse se confitetur, 
nonin fidem, sed in dissidii Ecclesiarum causam ca- 
dere, ex orationis serie perspicuum est. Et vero in 
libello De judicio Deiita scriptor locutus est eo de 
quo agitur loco (pag. 214, n. 2): Ταῦτα xai τὰ τοι- 
αὔτα ὁρῶν, x«i πρὸς τούτοις ἐπαπορῶν, τίς, καὶ πόθεν ἡ 
αἰτία τοῦ τοσούτον χαχοῦ..... «τοῦτο δὴ λογισάμενος, καὶ 
πρὸς τὸ ὑπερθάλλον τῆς ἀσεδείας ἐπτοημένος, ἐπὶ πλεῖόν 
τε ἐρευνῶν, ἐπειθόμην οὐδὲν ἧττον, xoi ix τῶν ἐν τῳ 
βίῳ πραγμάτων ἀληθῇ εἶναι τὴν προειρημένην αἰτίαν. 
'ἙἙώρων γὰρ πᾶσαν μὲν πλήθους εὐταξίαν τε χαὶ συμφω» 
νίαν ἄχρι τότε χατορθουμένην, ἄχρις &v ἡ πρὸς ἕνα 
τινὰ τὸν ἄρχοντα σώξηται χοινὴ τῶν ἄλλων εὐπείθεια" 
πᾶσαν δὲ διαφωνίαν χαὶ διάστασιν, ἔτι τε πολυαρχίαν, 
ἐξ ἀναρχίας ὁδοποιουμένην, Hac atque ejusdem ge- 
neris alia cum inluerer, pretereaque dubitarem 
quo et unde esset tanti mali causa [in Ecclesiis]... 
hoc igitur cum mecum repulassem, cumque de 
impietatis magnitudine attonitus, ulterius perves - 
stigassem, nihilominus mihi persuasi vel ez iis 
qua in vita fiunt rebus, eam, quam superius dixi, 
causam veram esse et germanam. Videbam enim 
omnem populorum disciplinam atque consensio- 
nem tandiu perseverare, dum omnes principi uni 
in communi oblemperant : omnem vero discor- 


(d Lege n. 41. 
d) Tom. 1l, p. 97 et 129, 


1$ PFUEFATIO. 


76 


diam ac sedilionem, itemque multorum principa- A nostri Jesu Christi mandatis adversari, Deique 


tum ex ducis ac principis defectu proficisci. Ex 
quibus liquet Basilium causam illam, quam dubi- 
tans quz&rebat, tandem invenisse. Aliud autem non 
quaerebat, ut ex ejus verbis patet, nisi veram cau- 
sam, qu& turbas in Ecclesiis excitaret et in regnis: 
quam causam non aliunde nasci ait, quam quod 
duces ac principes desint. Sed, ut verum fatear, 
primo aspectu inest major difficultas in iis, que 
hoc ipso in loco scripta inveniuntur. Hec autem 
Bunt: Τὰ μὲν πρῶτα, ὥσπερ ἐν βαθεῖ σχότῳ διῆγον, 
καὶ χαθάπεο ἐπὶ ξυγοῦ, ποτὲ μὲν ὦδε, mort δὲ ἐχεῖσε 
ἔῤῥεπον" ἄλλου ἄλλως, ἣ πρὸς ἑαυτόν με ἕλκοντος, διὰ 
τὴν πολυχρόνιον τῶν ἀνθρώπων συνήθειαν, 3) πάλιν ἄλλως 
ἀπωθου μένον διὰ τὴν ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς ἐπιγινωσχο- 
μένην ἀλήθειαν. Primum quidem quasi in profundis 
tenebris degebam, et tanquam in statera consti- 
tutus, modo huc, modo illuc propendebam, quod 
alius alio aut ad seipsum traheret me, ob diuti- 
nam hominum consuetudinem, aut rursus alio 
propelleret, ob eam quam in divinis Scripturis 
agnovissem veritatem: sed tamen ne hic quidem 
locus ad expediendum difficilis est. Non enim inde 
colligi potest, Basilium in heresim unquam pro- 
pendisse, sed solum in id quodammodo inclinasse, 
ut partes susciperet quorumdam, qui ita callidi 
erant etastuti, ut dum veram fidem oppugnarent, 
eam tamen speciosis verbis tueri viderentur. Callidi 
autem illi non alii fuisse credi possunt, quam Eu- 
stathius ipse illiusque discipuli. Hec verba, ob diu- 
tinam hominum consuetudinem, faciunt, ut hunc 
locum ita intelligendum esse suspicer. Nam Basi- 
lium Eustathio diu familiariter usum esse nemini, 
qui paulum modo in historia ecclesiastica versatus 
sit, ignotum est. Quod autem dixi, Basilium nun- 
quam in heresim propendisse, sed solum quasi 
paululum commotum fuisse ad callidorum quo- 
rumdam hominum partes suscipiendas, de eo non 
aliter videbitur ei, qui, que precedunt, legere 
voluerit. Sunt autem ejusmodi: lio))áv τινα χαὶ 
untobu))ouc« τήν τε πρὸς ἀλλήλους x«l τὴν πρὸς 
τὰς θείας Γραγὰς διαφωνίαν τῶν πολλῶν ἐθεώρουν" 


Ecclesiam tam immisericorditer dilacerare, tam- 
que crudeliter obturbare ejus gregem, ut exortíis 
Anomais, nunc, si unquam alias, in ipsis quoque 
impleatur illud : « Ex vobis ipsis ezurgent viri 
loquentes perversa, ut abducant discipulos post 
se*'. » Cui enim persuaderi poterit, Basilium in 
opinionem propendisse eorum, quos videret simul 
et adversantes maridatis Domininostri Jesu Christi, 
et immisericorditer dilacerantes Dei Ecclesiam, et 
crudeliter obturbantes ejus gregem ? Ipsa sunt Ba- 
silii verba. Reliquum est igitur ut Basilius quo- 
dammodo propensum se senserit ad amplectendas 
partes quorumdam, qui pietatis simulatione et 
nomine veram fidem sequi putarentur. Nunc que 
vox illa sit, quam auctor de industria reticuisse di- 
citur, ex ipso Combefisio audiamus (a). Sic igitur lo- 
quitur in suo Basilio recensito: Quod dicit, initio pa- 
ginz, possit Theodosti tempora respicere, quando 
plurimum compressa Anomaorum heresis et Aria- 
na, ut sic palam fidem sancte Trinitatis profitere- 
tur, qui ita alias in ea vacillasset. Quin et ὁμοουσίον 
vocem studio dataque opera, tota hac sua fidei ez- 
planatione suppressisse, ad mitiorum Arianorum 
declinandam invidiam. Vult igitur doctissimus vir 
Combefisius, Eustathium idcirco data opera vocem 
ὁμοούσιος in tota sua fidei professione silentio 
preteriisse, ut gratiam mitiorum Arianorum sibi 


C conciliaret : sed permirum videri debet, hominem 


es&eteroquin in ejusmodi rebus diligentissimuum, 
usqueadeo prajudicata opinione obcecatum fuisse 
ut non videret que legeret. Nam, ut jam monui, ita 
in hac fidei professione scriptum invenitur : Οὕτω 
φρονοῦμεν, xoi οὕτω βαπίξομεν εἰς Τοιάδα ὁμοούσιον. 
Sic sentimus, sicque baptizamus in Trinitate con- 
substantiali. Sed demus vocem ὁμοούσιος in hac fi- 
dei professione ab auctore prreetermissam fuisse. 
Quid tum ? Basilium illius auctorem non esse ? sed 
id inde minime sequitur. Scriptor enim, quisquis 
est, ita de Trinitate loquitur (tom. 1I, nova ed., 
pag. 228), ut in ea nihil diversum, quod ad natu- 
ram attinet, agnoscat; sed in ipsa admittat dun- 


χαὶ τὸ φριχωδέστατον, αὐτοὺς τοὺς προεστῶτας αὐτῆς ἢ taxat proprietates quasdam, quas ait seorsum uni- 


ἐν τοσαύτη μὲν τῇ πρὸς ἀλλήλους διαφορᾷ γνώμης τε 
χαὶ δόξης χαθεστῶτας, τοσαύτη δὲ τῇ πρὸς τὰς fvto- 
λὰς τοὺ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐναντιότητι χρω- 
μένους, x«i διασπῶντας μὲν ἀνηλεῶς τὴν ᾿Εχχλησίαν τοῦ 
Θεοῦ, ἐχταράσσοντας δὲ ἀφειδῶς τὸ ποίμνιον αὐτοῦ, ὡς 
xai ἐν αὐτοῖς πληροῦσθαι νῦν, εἴπεο ποτὲ, τῶν Ανομοίων 
ἐπιφψυέντων, τὸ, ὅτι Ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες 
γαλοῦντες διεστραμμένα, τοῦ ἀποτπᾶν τοὺς μαθητὰς 
ὀπίσω αὐτῶν, Multos videbam et inler se, οἱ in 
divinis litteris intelligendis valde admodum dis- 
sentire. Et quod mazime horrendum est, videbam 
ipsos Ecclesie prafectos in tanta inter 86 senten- 
tia ac opinionis diversitate constitui, sicque Domini 


31 Act. xx, 30. 
(a) Combef. tom, II, p. 129. 


cuique persone convenire. Sed audiendus est ipse. 
Illius igitur hrec sunt : 'Exéezov ὀνόματος τὴν τοῦ 
ὀνομαξομένου ἰδιότητα σαφῶς Luiv διευχρινοῦντος, xeà 
περὶ ἐχάστου τῶν ὀνομαξομένων πάντως τινῶν ἐξαιρέτων 
ἰδιωμάτων εὐσεδῶς θεωρουμένων" τοῦ μὲν Πατρὸς ἐν 
τῳ ἰδιώματι τοῦ πατρὸς, τοῦ δὲ Υἱοῦ ἐν τῳ ἰϑιώματι 
τοῦ υἱοῦ, τοῦ δὲ ἀἁγίον Πνεύματος ἐν τῳ οἰχείῳ ἐδιώ- 
ματι. Nomen. autem. quodlibet quamdam illius 
qui nominatur proprietatem nobis manifeste ez- 
plicat ; atque ἴθ unoquoque nominatorum, 
omnino pie peculiares quedam proprietates consi- 
derantur, Pater quidem in proprietate patris, 
Filius vero in proprietate filii, sanctus autem Spi- 


Tl PRAEFATIO. | 78 


ritus in sua ipsius proprietate. Viderit ergo Com- Α εὑρεῖν, ταῦτα ὡς ξένα xoà ἀλλότρια τῆς εὐσεδοῦς πίστεως 


befisius, quomodo fidei professio, que in Trinitate 
non naturam, sed quasdam tantummodo proprie- 
tates distinguit, tribui possit Eustathio, qui ad 
c&terorum Macedonianorum imitationem nature 
identitatem in Trinitate negaret. Cum autem Com- 
befisius semel in animum induxisset suum, vocem 
ὁμοούσιος in hoc De fide libello deesse (tom. Il, 
pag. 129), hec addidit : Qui zpsi [mitiores Ariani] 
sic ez putis puris Scriptura verbis suas alias alias: 
que professiones adornabant, Nicanisque Patribus 
probatam vocem, qua omnis eorum ὁμωνυμία in Tri. 
nitatis mysterio elidebatur, respuebant, eoque in- 
vento simplicibus fucum faciebant . sel, cum con- 
Stet vocem ὁμοούσιος in hac fidei professione repe- 


riri, totum id Combefisii argumentum per se ruere B 


vident, opinor, omnes. Denique cum Cornbefisius 
paulo post incidisset in alia illa ejusdem libelli 
verba (tom. II nove ed., pag, 228) : Διόπερ παρα- 
καλῶ χαὶ δέομαι, παυσαμένους τῆς περιέργου ξητή» 
σεως x«l ἀπρεποὺῦς λογομαχίας, ἀρχεῖσθαι τοῖς ὑπὸ τῶν 
ἁγίων x«l αὐτοῦ τοῦ Κυρίου εἰρημένοις, Quapropter 
adhortor vos et rogo ut missa curiosa inquisitione, 
relictaque indecenti verborum contentione, iis qua 
a sanctis et ab ipso Domino dicla sunt, contenti 
sitis, ita persecutus est : Scriptores canonicos velit 
et apostolos, ad quos unos provocat, nihil dans vel 
Ecclesia, vel Patrum, qui secuti sunt, auctoritati. 
Primum, cum scriptor ipse voce ὁμοούσιος usus sit, 
perspicuum est eum non ad unos scriptores cano- 


nicos provocare. Alioquin énim secum ipse pugna- (αὶ 


ret, cum voce ὁμοούσιος utatur : que& vox tamen 
nusquam in Seripturis occurrit. Deinde, quod ait 
nos contentos esse debere iis quz a sanctis et ab 
ipso Domino dicta sunt, id ita accipi oportet, ut non 
temere in explicanda fide quidquam addatur ver- 
bis aut Domini, aut scriptorum canonicorum. Et ne 
quis hanc explanationem existimet non scriptoris 
esse, sed meam, illius verba apponam. Sic igitur 
loquitur (ibid., p. 224) : Ἕως μὲν οὖν ἀγωνίξεσθαι πρὸς 
τὰς ἐπανισταμένας xarà χαιρὸν αἰρέσεις ἐχοῆν, ἑπόμενος 
τοῖς προειληφόσιν, ἀχόλουθον ἡγούμην τῇ διαφρᾷ τῆς 
ἐπισπειρομένης ὑπὸ τοῦ διαδόλου ἀσεθείας͵ ταῖς ἀντιθέτοις 
φωναῖς χωλύειν, ἢ xal ἀνατρέπειν τὰς ἐπαγομένας βλασφὴη- 
μίας, καὶ ἄλλοτε ἄλλαις, ὡς ἂν ἡ χρεία τῶν νοσούντων χατὴ- 


παντάπασι παραιτούμενος. Dum igitur adverstis ἔφγο- 
ses vario tempore exortas pugnandum esset, majo- 
rum exempla secutus,consequens esse ezistimavi,ut 
ejus qua a diabolo seritur impietatis habita ratio- 
ne, eas qua inducuntur blasphemias vocabulis con- 
trarüis cohiberem, aut etiam everterem : et aliis 
atque aliis verbis prout zgrotantium utilitas coge- 
bat, uterer ; qua etiamsi sepe non invenirentur 
scripta, tamen a pio Scripturz sensu non abhor- 
rebant : quod Apostolus quoque non raro fecit, qui 
Gracorum verbis congruenter suo proposito conve- 
nienterque uti non fastidivit. Nunc autem commu- 
ni scopo lam nostro quam vestro convenire putavi, 
si in sana fidei simplicitate sequerer vestra istius 
in Cristo dilectionis mandatum, eaque dicerem, 
qua a sacra Scriptura accepissem, sed sic, ut par- 
cus sim in illis nominibus et verbis usurpandis, 
qua ipsis litteris et syllabis in. divina Scriptura 
non reperiuntur,tametsi eam quam Scriptura pra- 
fert sententiam servant : qua vero prater dictio- 
nis novitatem novum etiam et peregrinum sensum 
nobis exhibent, quzque non inveniuntur usurpata 
a sanctis, ea uti peregrina et a pia fide aliena om- 
nino averser. Dasilius igitur,quasi preevidisset non 
defuturos, qui aliquot sue professionis verba in 
malam partem interpretarentur, tam clare tamque 
dilucide mentem suam hoc loco aperuit, ut omnia 
malorum interpretum argumenta preoccuparit. 
Ait enim, se, cum egrotantium utilitas cogeret, 
aliis atque aliis verbis usum esse, non tamen in- 
discriminatim omnibus, sed iis duntaxat, que, 
etiamsi sepe non invenirentur scripta, tamen ἃ 
pio Scripture sensu non abhorrerent. Scriptor igi- 
tur non is erat, qui, ut falso putavit Combefisius, 
suas fidei professiones ex puris putis Scripture 
verbis mitiorum Arianorum exemplo adornare 
vellet, cum ipse quibusdam verbis, que smpe in 
Scriptura non inveniebantur, aliquando uti non 
dubitaverit. Constat quoque ex iis que modo retuli 
verbis, auctorem non omnino respuisse verba illa, 
qua in Scripturis non legerentur, sed in his adhi- 
bendis parcum fuisse : ex quo fit, ut non ad unos 
scriptores canonicos, uli falso sibi Combefisius 
persuaserat, provocarit. Nec verius, quod Combe- 


νάγχασε, xai ταύταις πολλάκις ἀγράφοις μὲν, ὅμως δ᾽ οὖν |) fisius dixit, scriptorem nihil dedisse auctoritati, 


οὐκ ἀπεξενωμέναις τῆς χατὰ τὴν Γραφὴν εὐσεδοὺῦς διανοίας" 

τοῦ Λποστόλου πολλάκις χαὶ Ἑλληνιχοῖς ῥήμασι χρήσασθαι 
μὴ παραιτησαμένον πρὸς τὸν ἴδιον σκοπόν, Νῦν δὲ πρὸς τὸν 
χοινὸν ἡμῶν τε χαὶ ὑμῶν σχοπὸν ἀρωόξον ἐλογισάμην, ἐν 
ἁπλότητι τῆς ὑγιαινούσης πίστεως, τὸ ἐπίταγμα τῆς ὑμε- 
τέρας ἐν Χριστῶ ἀγάπης πληρῶσαι, εἰπὼν ἃ ἐδιδάχθην 
παρὰ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς" φειδόμενος μὲν xal τῶν ὀνο-- 
μάτῶν ἐκείνων, ὦ λέξεσι μὲν αὐταῖς οὐκ ἐμφέρεται τῇ, θεία 
Γραφῇ, διάνοιαν γε μὴν τὴν ἐχείνην ἐγχειμένην τῇ Γραφῇ 
διασώξει' ὅσα δὲ πρὸς τῳ ξένῳ τῆς λέξεως ἔτι καὶ νοῦν ξένον 
ἡμῖν ἐπεισάγει͵ καὶ οὐκ ἔστιν ὑπὸ τῶν ἁγίων χηρνσσόμενα 


(a) Vie de S. Basile, p. 035. 


neque Ecclesie, neque eorum qui secuti sunt Pa- 
trum. Qui enim ea sola verba, que preter dictio- 
nis novitatem novum etiam et peregrinum sensum 
preferunt, repudiat, is certe et Ecclesi: et Patrum 
auctoritatem sequi paratus est. Unum si addi- 
dero, ad c&etera pergam. Dubitat vir eruditissi- 
mus Tillemontius (a), utrum ea, de qua contro- 
versia est, fidei professio, ipsa sit, quam Dasilius 
scripserit, an alia, que in ejus locum substituta 
sit. Causa autem, cur ita dubitaverit, non alia 
est, nisi quod hec fidei professio, potius peculiare 


19 PRAEFATIO. 80 


quoddam opus, quam alicujus operis continua- Α μένα ἢ ἐγχεχριμένα, ταῦτα, χατὰ τὸ δυνατὸν ἡμῖν, εἰς 


tio ac series esse videatur. Fateor ego hanc Fidei 
professionem peculiare opus esse : sed nego 
inde concludi posse eam ad Ascetica non perti- 
nere. Nam Asceticorum partes peculiaria esse 
opera, qu& diversis temporibus scripta sint, ob- 
scurum non est, Etenim cum in fine libelli De 
judicio Dei retulisset quedam Apostoli verba, 
sic scripsit : ᾿Αχόλουθον ὁμοῦ x«l ἀναγκαῖον ἐλογισάμην, 
τὴν ὑγιαίνουσαν πίστιν καὶ εὐσεθῇ δόξαν πεφί τε Ha- 
τρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ ἀγίον Ἠνεύματος παραθέσθαι πρότε- 
pov, καὶ οὕτως ἐπισυνάψαι τὰ 50v. Consequens simul 
et necessarium existimavi, ut sanam fidem ac 
piam de Patre et Filio et Spiritu sancto senten 
tiam prius ezponerem, οἱ ila demum moralia 
attexzerem. Et quidem ex his verbis perspici po- 
test, libellum De fide eodem jure dici posse opus 
peculiare, quo Moralia, que et ipsa attexuisse se 
dicit Basilius. Cum igitur Moralia opus peculiare 
esse ab omnibus dicantur, non video cur hic De 
fide libellus pro opere peculiari haberi non possit. 
Ex eodemque illo loco patet, Dasilium, cum hec 
scriberet, nondum Regulas composuisse, utpote 
quarum mentionem non faciat, Quare, ut dixi, As- 
ceticorum partes peculiaria sunt opera, non uno 
tempore conscripta, sed quorum aliud post aliud, 
prout occasio se dabat, confectum sit. Ad hec cum 
hodieque haec Fidei professio et in Veneta editio- 
ne et in veteribus libris eodem ordine reperiatur, 
quo eam viderat Photius, non videtur causa ulla 
esse, cur ipsa inter Ascetica numeranda non sit. 
Cum enim ex his veteribus libris, in quibus inve- 
nitur, nonnulli sint, qui si antiquitate non omni- 
no statem Photii attingant, at ad eam tamen 
accedant proxime, dubitari merito non potest, 
quin ejusmodi Fidei professio illa ipsa sit, quam 
Photius et vidit, et inter Ascelica recensuit : quod 
autem ab optimo harum rerum judice Photio pro 
Asceticorum parte habitum est, id hodie in alienis 
poni facile non debet. Quod ultimum est in hac 
questione, Moralium scriptorem spectat: sed certe 
neque mulüs verbis, neque magno labore opus 
est, ut eorum verus auctor cognoscatur. Qui enim 
novit auctorem libellorum 2De Judicio Dei ac De 
fide, Moralium scriptorem simul novit. Etenim quie 
in fine libelli De judicio Dei leguntur, manifeste 
ostendunt horum trium scriptorum unum et eum. 
dem auctorem esse : que verba cum paulo ante 
retulerim, ea rursus hoc loco referre nihil necesse 
est. Preeterea qui libellum De fide conscripsit, Mo- 
ralium se esse auctorem aperte declarat. Ita enim 
sub finem loquitur (num. 6, p. 229) : Tà περὶ τῆς 
ὑγιαινούσης πίστεως ἐν τοῖς πρὸ τούτων αὐτώρχως εἰρῆσ- 
θαι ποὸς τὸ παρὸν λογιξόμενοι, ἐντεῦθεν τὸν περὶ τῶν 
ku) ἐπαγηγελέαν ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ὕμων "Ἰησοῦ 
Χοιστοῦ πληρῶσαι σπουδάσωμεν. Ὅσα τοίνυν εὑρίσχο-- 
μὲν χατὰ τὴν Καινὴν τεως Διαθύκῃν σποράδην ἀπηγορεν- 


(α) Cod. cxca, p. 492, 


ὅρους χεφαλαιώδεις πρὸς τὸ εὔληπτον τοῖς βουλομένοις 
ἐσπουδάσαμεν συναγαγεῖν, etc. Cum de his qua ad 
sanam fidem pertinent, satis pro tempore in su- 
perioribus a nobis diclum fuisse putemus, jam 
Moralia, que promisimus , in nomine Domini 
nosiri Jesu Christi tradere conemur. Quzcunque 
igitur hactenus sparsim in Novo Testamento aut 
interdicta aut approbata invenimus, ea pro nos- 
ira virili parte in. regulas quasdam compendia- 
rias, quo facilius a quovis intelligerentur, colli- 
gere curavimus, etc. 
ΧΙ Parstertía,an Basilius auctor sit brevium duo- 
rum tractatuum, qui post Moralia collocantur. 
32. Breves hi tractatus, quorum idem est titulus, 


Β ToU αὐτοῦ λόγος ἀσκητιχός, Ejusdem sermo asceticus, 


ad Ascetica nullo modo pertinent. Nam, ut est apud 
Photium (a), libelli De judicio Dei ac De fide, Mo- 
ralia, Regulee tam longiores quam breviores pro- 
prie Ascetica constituebant. Quanquam autem duo 
hi sermones ad ἀσχητιχόν, quod vocatur, referri 
non possint, non propterea tamen eos silentio 
pretermittere licel. Videamus igitur Basilii sint, 

necne. Certe si habeatur ratio aut veterum libro- 
rum, aut consensus hominum eruditorum, nemo 
dubitabitquin heoratiuncule ad Basilium Magnum 
perlineant. Nam et ir, antiquis omnibus libris no- 
men Basilii preeferunt, et ab eruditis omnibus, si 
forte Scultetus excipiatur, pro fetu ejusdem ge- 
nuino babentur. Monere tamen juvat, inter eru- 

divos illos homines, quos dixi, antiquum nullum 

scriptorem inveniri, qui duo hec opuscula aut 
unquam laudaverit, aut ex eis quidquam excer- 
pserit : quod notavi, non ut elevarem recentiorum 
auctoritatem, sed ne quis falso arbitraretur hos de 
quibus agimus libellos ab aliquibus etiam veteri- 
bus Basilio tribui. Mirum autem nemini videri de- 
bet, si his temporibus doctissimi quique has ora. 
tiunculas adjudicarint Basilio. Nam, ut verum 
fatear, cum primum leguntur, neque in verbis, 
neque in sententiis quidquam apparet, unde su- 
spicio aliqua oriatur : sed si semel et iterum oculis 
lustrentur, de his, opinor, aliter judicabitur.In illis 
enim reperiuntur voces quedam, quas in genuinis 


p Basilii Asceticis nusquam legimus. Auctor igitur, 


quisquis est, cum significare vult fratrum eonven- 
tum, utitur hisce vocibus, συνοδία, συσχηνία, πλέ-- 
ρωμα : quibus tamen Basilius, cum eamdem rem 
significaret, nusquam, quod sciam, usus est. Nec 
putandum est ejusmodi vocabula in duabus his lu- 
cubratiunculis raro adhiberi, in iisque poni quasi 
obiter : sed potius scriptor vocibus illis ita dele- 
ctabatur, ut ipsas sepius usurparit. Nam ut sileam 
de vocabulis συσχηνία et πλήρωμα, que aliquoties 
in tam brevibus opusculis adhibuit, vocem συνοδία 
decies repetit. Ex quibus perspicuum est vocem 
hane συνοδία pre oOsmleris opusculorum scriptori 


81 PRJEFATIO. 82 
familiarem fuisse. Quomodo ergo Basilius, sihorum AÀ eodem obtentu brevi rejiciantur. Inest enim in 


libellorum auctoresset, nunquam ea usus fuisset, 
presertim cum de rebus asceticis tam copiose 
scripserit? Nec salis est dixisse, scripsisse Basi- 
Jium copiosissime de asceticis rebus, sed addi de- 
bet summum illum virum centies fratrum conven- 
tum propriis quibusdam nominibus significasse,et 
tamen ne semel quidem voce συνοδία usum fuisse, 
non ita facturus, si horum opusculorum auctor 
exslitisset. Voces enim, que semel alicui scriptori 
placuerunt, s&pe, ut experientia docet, in illius 
libris occurrunt, maxime si earum adhibendarum 
occasio passim offeratur. Accedit etiam quod ubi 
in his opusculis sermo instituitur de fratrum pre- 
posito, ibi voces illas, χαθηγούμενος, προηγούμενος, 
προχαθηγούμενος, Stpissime usurpatas invenimus, 
sic ut novies aut decies legantur : cujus rej unum 
aut alterum exemplum proferre libet. Ita igitur legi- 
tur in opusculo primo (t. ll, p. 324): Ἢ δὲ ἀληθὴς 
x«i τελεία ὑπαχοὴ τῶν ὑπογειρίων πρὸς τὸν χαθηγού- 
μενον, etc. Vera autem et perfecta subditorum erga 
praefectum obedientia, etc. In secundo autem 
(p. 322) sic : 'AXX' ἐν τῇ ἐξουσίᾳ τοῦ χαθηγουμένου ἢ 
χρῆσις ἕστω, ἐχ τῶν χοινῶν τὸ χατάλληλον ἐχάστου 
χρησιμεύειν, χατὰ τὴν τοῦ προηγουμένου ὑφήγησιν, Sed 
usus sit penes prafectum, ita ut quod cuique con- 
venit, id ez communibus tribuatur juxta mode- 
ratoris praceptum. ln genuinis autem Basilii 
Ascelicis, etsi in ipsis centies sermo habetur de 
monasteriorum praefectis, nusquam tamen ad eos 


utrisque Regulis tam brevioribus quam longioribus 
eadem indoles, idem ingenium, eadem morum 
precepta, idem vere pietatis amor, idera vitii et 
peccati odium: uno verbo, inest in utrisque non 
quidem major severitas, cum severitate Evangelii 
major non sit, sed majoris severitatis quasi umbra 
quadam. Et vero Combefisius non aliam ob causam 
Regulas fusiores simul et minores respuit, quam 
quod utreque pariter Stoicum quiddam preferant; 
in eoque ego eum minus reprehendendum puto, 
cum re ipsa utreque ex &quo severe esse videan- 
tur. Certe si quis hodie ita sentiret, ut Basilium 
quidem magnarum Regularum auctorem esse fate- 
retur, Eustathium vero parvarum parentem esse 


B contenderet, is valde miraretur Stoica quedam 


dogmata in magnis Regulis a Combefisio inveniri, 
cum ipse in eis nihil tale inesse cerneret. Et nos 
quoque hoc idem dicere habemus, ei, qui ita Re- 
gulas longiores probaret, ut minores ob austerio- 
rem doctrinam reprobaret, videlicet nos magno- 
pere mirari, ab ipso in Regulis brevioribus reperiri 
Stoicum quiddam, cum eas a Stoicorum severitate 
longe abesse videamus. Ex his autem, qus hacte- 
nus diximus, si nihil aliud,, illud quidem certe 
ostenditur, unicum argumentum, quod ad impro- 
bandas breviores Regulas proprie afferri potest, 
futile esse et vanum : sed, ut verum fatear, non 
necessario sequitur, si utreque Regule et majores 
et minores ex requo severe sunt, ipsas ab uno ot 


significandos 68 quas dixi voces usurpantur (a). p eodem scriptore editas fuisse. Quare si propositum 


Non nihil est quoque, quod scriptor monachorum 
vivendi rationem vocat vitam philosophicam. Nam 
ipso initio secundi sermonis (pag. 323) ita scri- 
ptum est: Oro x«i τοὺς τῇ ἀσχητιχῇ προσερχομένους 
Gu, πάσης ὕλης βιωτιχῆς γυμνωθέντας, ἐντος τοῦ χατὰ 
φιλοσοφίαν γενέσθαι βίον. Ita etiam qui ad asceticum 
vitz genus accedunt, omni re szcult hujus exuti, 
vitam philosophicam ingredian(ur. Basilius au- 
Jem, etsi multis admodum locis de monastica vita 
loquitur, nunquam tamen, ut alibi etiam no- 
tabo (b), ea dicendi formula usus est. Arbitror 
igitur has lucubratiunculas spurias esse atque 
adulterinas, nec ob aliam causam inter Basilii 
Ascetica a librariis positas fuisse, quam quod ad 
idem argumentum pertinerent. 
8XI. Pars quarta,ubi ostenditur Regularum longio- 
rum et breviorum unum el eumdem auctorem esse. 
393, Fuere qui tradiderunt Regulas longiores 
Basilii quidem esse, sed breviores alteri tribui 
oportere; si non dixerunt, at putasse tamen credi 
possunt. Preecipua autem causa, cur has suspectas 
habuerint, hec est, quod ipsis vis: sint severio- 
res, magisque a moderatione aliene. Sed, si semel 
damnentur Regule breviores severitatis majoris 
nomine, consequens erit ut et longiores quoque 


b Lege num. 37. 
(δ) In pref. n. 37. 


assequi velimus, aliis argumentis utamur necesse 
est. Primum igitur si qua ratio habenda est homi- 
num omnium consensus, cujus debet haberi maxi- 
ma, plane constabit Regularum omnium unum et 
eumdem auctorem esse. Nam ante nostra tempora 
reperias neminem, qui longiores a brevioribus 
Regulis unquam distinxerit. Omnes totius Ascetici, 
quod de Photii sententia utrasque Regulas com- 
plectitur, unum et eumdem auctorem semper fece- 
runt. Quales sunt Hieronyinus, Rufinus, Cassianus, 
Sozomenus, Justinianus, Photius, Suidas, Nicepho- 
rus, auctor Combefisianus (c), qui ut longiores, ita 
breviores Regulas sibi vindicat. Hoc idem et recen- 
tiores quoque preesstitere. Etsi enim in sententiis 
dissident inter se, tamen in eo consentiunt omnes, 
quod utrasque Regulas uni et eidem auctori ascri- 
bant. Et, ut interim multos omitiam, nominabo 
Scultetum, Combefisium, Natalem Alexandrum, 
Tillemontium, Ludovicum Dupinum. Quod si tot - 
hominum testimonia sufficere non videantur, ejus- 
dem re; testem adhibebo ipsum Regularum aucto- 
rem. Incipiam ab ea regula, qu;e inter breviores 
secunda est, ubi sic legitur: Τούτων δὲ ἔχαστον 
οἵαν ἔχει δύναμιν εἴρηται ἐν τω περὶ αὐτοῦ ἐρωτήματι. 
Qualem autem vim habeat horum unumquodque, 


(c) Lege Basil. recensit., t. II, p. 101. 


85 PRJEFATIO. 86 
consideretur, ab eo non tam cito discedam. Scien- A auctor, in Regulis brevioribus magis indulgens 


dum ergo Constitutionum monasticarum aucto- 
rem anachoretarum statum non obiter commen- 
dasse, sed deeo copioseet abundanter disseruisse. 
Non enim id vivendi genus uno aut altero loco 
probat, sed totam mediam sui operis partem in eo 
informando insumpsisse se tradidit ipse. Ita enim 
initio capitis 18 loquitur (pag. 360) : Περὶ μὲν οὖν 
TOU χαθέχαστον ἀσχητοῦ xxi τοῦ τὸν μονήρη βίον ἄσπα- 
σαμένου ἐν τοῖς ἔμπροσθεν, ὡς ἐνῆν, δεδηλώχαμεν " om 
τὴν τε ψυχὴν πρὸς τὸ χαλὸν ἐξασχῶν, x«i τὸ σῶμα 
πρὸς τὸ δέον οἰχονομῶν, δύναιτ᾽ ἂν ἡμῖν τὸν ἀχριδῇ 
χαραχτηρίσαι φιλόσομοφον. Ἐπεὶ δὲ οἱ πλεῖστοι τῶν 
ἀσχητῶν χατά συστήματα πολιτεύονται, ἀλλήλοις τὰ 
φρονήματα πρὸς ἀρδτὴν παραθήγοντες, χαὶ τῇ τῶν χα- 
τορθωμάτων ἀντιπαραθέσει παρορμῶντες ἑαυτοὺς ἐπὶ τὴν 
τοῦ χαλοῦ προχοπὴν, δίκαιον cnt», x«i τούτοις τὴν 
διὰ τῶν λόγων παράχλησιν εἰσενέγχασθαι. Ac de asceta 
quidem, qui seorsum agit, vitamque solitariam 
amplezus est, dilucide, quantum in nobis erat, su- 
perius disseruimus, quomodo et animum exercens 
ad bonum, et corpus apte et rite componens, philo- 
sophum perfectum nobis exprimere possit. At quo- 
niam versantur simul in. communitate plurimi 
ascetarum,animum muluo exacuentes ad virtutem, 
et recte fac(torum comparatione seipsos ad progres- 
sum in bono faciendum : concitantes, equum essc 
putavimus, hos etiam sermonibus nostris adhortari. 
Ex quibus perspici potest, auctorem itasuum opus 
divisisse, ut illius tota media pars ad anachoretas, 
altera ad ccnobitas spectaret. At vero tantum 
abest, ut Regularum auctor unicum verbum dixe- 
rit de laude hujus status, ut eum etiam modis om- 
nibus exagitet. Legi poterit septimum caput Regu- 
larum majorum totum, in quo nihil omissum est 
eorum, quibus hujus instituti pericula incommo- 
daque ostendi possint. Hic locum unum, qui instar 
omnium esse possit, exscribam. Cum igitur in- 
commoda aliqua, que hanc vivendi rationem co- 
mitantur, retulisset, ità persequitur (pag. 345): 
"Avtu δὲ τούτου, χαὶ ὁ τῆς ἀγάπης TOU Χρτστοῶ λόγος 
οὐχ ἐπιτρέπει τὸ ἴδιον σχοπεῖν ἔχαστον. Ἢ ἀγάπη γὰρ, 
φησὶν, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, 'O δὲ ἀφιδιαστιχὸς βίος ἕνα 
σχονον ἔχει, τὴν οἰχείαν ἑχάστον τῶν χρειῶν Os 
ράπειαν. Τοῦτο δὲ προδήλως μαχόμενόν ἐστι τῷ τῆς 
ἀγάπης vóp.o, ὃν ὁ ᾿Απσοτολος ἐπλήρου, μὴ ξητῶν τὸ ἑαυ- 
τοῦ συμφέρον, ἀλλὰ τὸ τῶν πολλῶν: ἵνα σωθῶσιν, etc. 
Sed praterea diligendi Christi ratio et modus, 
unumquemque quod sibi proprium fuerit, spectare 
non sinit. « Charitas enim, inquit, non querit 
qua sua sunt **. » Vita autem solitaria et seorsum 
α cateris omnibus acta szopum unicum habet, 
ul suis quisque utilitatibus inserviat. Hoc au- 
tem aperte adversatur charitatis legi, quam im- 
plebat Apostolus, qui non sua, sed multorum com- 
moda quaereret, ut salvi fierent, elc, Neque vero 


28. [ Cor. xui, 5. 
(a Reg. brev. 74. 


fuisse in anachoretas putandus est, cum in ipsis 
regulam septimam majorem, quam quisque sequi 
debeat, citet (a). Jam quero qui fieri potuerit, ut 
unus et idem homo in uno opere refutarit quee in 
altero scripsisset. Sed fortasse cuipiam in mentem 
veniet quod aliquanto ante diximus, videlicet non 
raro contingere, ut quis aliter aliis temporibus 
sentiat. Nihil ergo impedit, inquiet aliquis, quo- 
minus auctor primum Constitutiones monasticas 
vulgasse credatur, deinde vero Regulas, in quibus, 
cum experientia doctior effectus fuisset, mutasset 
sententiam. Ego quidem fatebor ita mihi primo 
aspectu visum fuisse : sed, re diligentius conside- 
rata, aliter judicavi. Mihi enim persuadere non 


B potui, auctorem tam contraria scribere potuisse, 


nec tamen de sententie mutatione rationem ullam 
reddidisse. Certe, si quis hodie de informandis 
anachoretarum moribus librum aliquem ederet, 
nunquam in alio libro funditus everteret eorum 
institutum, nisi prius monuisset se ob graves cau- - 
sas de sententia decessisse : quod cum factum non 
sit in iis, de quibus agimus, scriptis, inde effici 
videtur ejusmodi scripta non uni, sed duobus 
scriptoribus tribui oportere. Ab eo, quod mox 
proposui, argumento non multum abludit illud, 
quod mox proferam. Monere ergo juvat, multa 
communia esse Regulis cum monasticis Constitu- 
tionibus. Quale est quod dicitur tam in Regulis 
quam in Constitutionibus de colloquio cum mu- 


C lieribus; de eligendis iis operibus que statui mo- 


nachorum conveniant; de obedientia, de prepo- 
siti officio; de vestimentis, deque aliis ejusdem 
generis plurimis. Ergo, si Regularum atque Con- 
stitutionum idem auctor esset, aut in Regulis 
Constitutionum meminisset, aut in Constitutioni. 
bus mentionem fecisset Regularum. Eoque magis, 
quod anctor, de quo agimus, quicunque ille fuit, 
ita facere consueverat, ut videre est in Regulis 
brevioribus, in quibus ipse nonraro citat que 
alibi deeodem argumento scripserat. Ejus rei cum 
superius exempla aliquot retulerimus, in iis am- 
plius immemorandum non putavimus. 

33. Quanquam longe dissentio ab iis, qui Stoi- 
cumin Regulisinveniri putant, earum tamen auctor 


p mihi severior visus est, quam ut idem sit, qui Con- 


stitutiones scripserit.Hic majoris perfectionis causa 
severitatem ubique predicat: ille quoddam vite 
genus et mitius et commodius proponit. Hic arctam 
illam viam, que ad veram vitam ducit, vel paulu- 
lum dilatare semper veretur : ille se prestat beni- 
gniorem Scripturarum interpretem, et, si hanc 
viam non dilatet, atipsam tamen faciliorem atque 
planiorem reddit. Cum multa loca afferre possem, 
quibus probari posset quod modo dixi, in medium 
tamen paucaduntaxatadducenda censui: eo magis, 


M Tf 


PR.EFATIO. 


quod siquis plura cupiat, ei quamplurima um ipsas A /reue cenfisus ecit frequentius ec crebrius ad «δὲ. 


mbus iezitur rpag. 333. e. τ. m 3 - Xu τιον» 
ET. i£XE2 τὰ TUAWL. EXt XG-:04b2 ἔχατττο -ῷὦἡ 9 Οὐ Ὁ» 
πατα T2. Ἐς ἔχε τῶῦτι τὰς ἐντταῆεια- τῶωτω, ταῖξωρ 
“αατ σι - 15 WTX3-q 12, παεξ: ar. ZAAX τὰς τ 
T4 τὸ Tu€edag EDDIEN ICI. xar Tio; Ξελατιτττος 7X 
τας υσελοιωταττος wx τιλέττιας χαπεΐξια —un adiac 
EILTXZITII ELI. πταχακὶ τι) χατὰ 336—480 ἔς τῆς σεέλελαῦ 
τυυτο χιᾶς λαεκβασντοτα, Ἐχλστατος, Ὡς ἔξη 1. τας 30€— 
πελστττος τὰς 13A5050; Ticrwzxwvm. ἔραλατει- xs. xut 
xxiicr) fyIv£VxEXWO ττῦ υχᾷ κα τιιαἦι: djoxevrrETZ. 
Ξαλῶ AGO EDIGGAWTEI χπὶ ποτ τας RERYTIO τσα: χῶσαι, 
TWLorel τιυχσεῦσας τοῖς “τὰ τῆς εὐττέξεα- πγκοκτλατι 


candos risitawiloegue /ratres egredi ; ewm, qui ejus- 
medi est. rat:o ad «reuwndam potius indncet, mt po- 
ssa super eandetabr» :ucerna, doctrina bonar Inmen 
περ Σὲ rmmibus: τ modo conÁdsai posse ef ser- 
eme ef Oper? se1pawm i: quibescum congredifur, 
cem qucmdem ririutwm scholam erkibere, ete. 
Ser:ptor aliquanto ante, cum moaachis egrediendi 
faeuitatem levandi tzdii causa daret, facilitatem 
mon melioerem ostendit: hue ita faeils est, ut 
molum omnem transire videatur. Xam monachos 
quivis. qui perfectz;m se jam esse in animum se- 
mael indaxerit. de auctoris sententia non. poterit 
modo. εἰ velt, frequentos ae. crebrius ad. eedifi- 
eandos visitandosque fratres peregre abire: sed 


luwro. Par est agütmr im quiete ut péurimmm ma- g postulat etiam ratio, ut iler suscipiat. Ejus autem 
mer" ^t qmemLet ἔπ propri sede persistere, αὖ Frei hanc palebeilam ritonem redii: sf posita 
hoec constamtia merwm (estimonnum habeat: mom  smper candeicbro lmcerna, doctrinz bona Lemen 
Lrm2s prorsms ἐπ crile swa inclusum esse. sed [ji- — ümpertiat omzibus: quod tamen fern debet ea 
bere. τὸ propterea. milil coumscientia ezrprobat. πε- — conditione, dummodo confidat posse et verbis et 
eessztate cogente egredi, fratresque vitz integritate — fectis seipsum us quibuscum  congrediur, cou 
et optumos et utilissimos inrisere, sed ia lamen, | quamdam virtutum schoiam exhibere. Certe hoc 
wi ^r wii comgressu viriufum capiat exempla: mon indulgen'ia est, sed bons disciplinae integra 
quod consequetur, si, αἱ dirimus, im prodewndo — eversio. Primum fr«num rationis, quo solo serip- 
modus tenetur, nihilque βαί quod reprendi pos- tor contentus est, quam debile sit et infirmum, 
si. Szpe emim insitum εἴδαπε ἀσπέπεο (zdiwm  —mBorunt omnes. Deinde, si monacho cuilibet se- 
erxeundo dissipatur ; idque im causa est eur iterum — mei licet, cum libebit, frequentius ae erebrius ad 
teluti conralescamus, ac paululum respiremus, | sedificandos visitandosque fratres progredi, auctor 
alacriterque ad certamina pro pietate subeunda — non anachoretam institait, quem tamenimsttuen- 
temimmus. Quod initio dieitur, libere, si neces- dum sibi proposuerat, sed veluti viatorem aliquem 
sitas cogal, egredi oportere, id fortasse nemo c semper huc illuc errantem, nunquam quaescen- 

intellexisset, nisi interpretatus esset auctor ipse. — tem. quamvis potius vitam agentem, quar selita- 

Nam necessitais nomine vulgo significantur ur- riam. quam tamen agendam susceperat. Posire- 
gentes quidam casus, qui ita premunt, ut vix ali- mo, quod additur, ewm ratio ad ereundum potius 
ter facere possis: et tamen hoc loco aliquid tale — inducet, ut posita super candelabro iucernma doc- 
intelligere nihil necesse est. Cum enim scriptorita  trimz bonz lumen impertiat omnibus, dummodo 
locutus est: Sape emim insitum etiam animo (ta-— confidat posse εἰ verbis et factis seipsum tis qui- 
dium ezeundo dissipatur; non obscure indicavit — buscum  congreditur, ceu quamdam virtutum 
monacho egredi licere, si tz&dium dissipare sibi — scholam exhibere, locum. amplissimum praestigiis 
proponat: in quo maxima scriptorislenitasaperte videtur dare, cum facile fieri possit, ut sibi 
ostenditur ; simulque ejusmodi egrediendi facultas — quisque brevi persuadeat, talem esse se, qua- 
datur, qua abuti multi possent. Longe gravius lem oportet, ut facem preeferat omnibus ad bo- 


est quod sequitur: E: dé τις τὸ χαλὸν τὰ φυχξ 3:- 
ῥαίως ἐνιθουσακενος, χαὶ 7E χοονιπ ἀσχζστι τῆς τῶν πα- 
θὼν χυξεονζσεως τὴν ἑππειρίαν λαθὼν, xxi ὅπαατσας. Ai» 
τὰς τωυατιχὰς ἀχοασιας, χαλοῦσας δὲ τὰς υχιχὰς 
ἀταξίας, θϑαῤδὼν δὲ τῷ τοῦ λογισωαοῦ χαλοῦ συχνο- 
τίοα: δέλοι ποιεῖσθαι τὰς ποοόλους εἰς ouxodoui» xxi 
ἐπίσχεγύω ἀδελφῶν, τὸν τοιοῦτον χαὶ παοοοιιξστι πκᾶλλον 
ὁ λογος ἐπὶ τὲν ποόοδον, ἔνα τὸν λύχνον ἐπὶ cà» λυχνίαν 
τιθεις, πᾶσι τὸ φῶς τῆς τῶν χαλὼν χαθχγζσζυς χο- 
ρηγέσε " αὖνον & γε θαῤῥοὶς, ὡς χαὶ λόγω x«i ioye 
διδασχαλεῖον ἀρετῶν ἑαυτὸν δυνζσεται τοῖς συντυγχά. 
γουσι παρέχειν, elc. δὲ quis vero, posteaquam ὃο- 
num in animo fortiter constabiliverit, diuturnaque 
exercitatione gubernandorum affectuum erperien- 
tiam adeptus fuerit, et domitis corporis libidinibus 
coercuerit tumultus animales, tum demum rationis 
(a) Reg. && maj. 


nam doctrinam. ob idque conldat futurum, ut 
virtutum omnium exempla secum congressuris 
prebeat. Ex quibus plane constat Consütuühtonum 
auctorem ita indulgentem fuisse. ut etiam rationis 
fines transgressus sit. Nunc referamus qua in 
Regulis leguntur. Hie: autem sunt 3): Tx» up 
&x9dru6x» ἐπιτοῖπετο τῷ ϑυναλένν πόλαδος τὰ ἐπυτοῦ 
ψυχξ, χαὶ $piAtueQ τοῖς τυντυγχανλυτι» αὐτὴν ἔχτε- 
λεῖν. Ὡς ἐὰν αἰ παὸξ 9 ἐπιτχθειος, δέλτιον ἔν ἐνδεία 
τῶν ἀναγχαίων πάταν θλῖψιν χαὶ J7D0(-2U» yo 
XI» 2ὼ- 
ματιχξς, Dix x» φψυκξ: θμλλυγοναεντν πιοιλοέν. Pe- 
regrinandi detur facultas ei, qui citra animae sus 
detrimentum, εἰ cum utilitate eorum, quibuscum 
graditur, iter perficere possit. Nam, si nemo idoneus 
affuerit, praestat in rerum necessariarum penuria 


καὶ θανάτου ὑπενεγχεῖν, É Rx2*477ux; 


89 


PRAEFATIO. 


90 


afftictionem omnem atque angustiám vel ad mor- & rum testimoniis referciri in illis ejusmodi testimo- 


tem usque perpeti, quam corporis levamenti causa 
certissimum anima detrimentum neg ligere. In qui- 
bus dignum estquo notetur, omnesdeauctoris sen. 
tentia potius rerum penuria perire debere, quam ut 
unus ob susceptam peregrinationem certum ali- 
quod detrimentum in anima patiatur ; que senten- 
tia juste severitatis plena ést, et alienissima ab ejus 
moribus, qui Constitutionum librum edidit. Quo- 
modo enim dicere potuisset, si nemo idoneus in- 
veniatur, omnes potius fameinterire debere, quam 
ut unus anime suce dispendio peregre abeat, cum 
ipse docuerit idoneos ad peregrinandum esse eos, 
qui confidunt futuros se exemplo in itinere, iis qui- 
buscum congredientur ? Etenim si tanta rerum pe- 
nuria esset, ut fratresomnes in vite discrimen ve- 
nirent, dubium non est quin in quolibet conventu 
semperaliquis monachus inveniretur, qui se in 
itinere faciendo virtutum omnium exempla omni- 
bus daturum confideret ; ideoque causa non erat, 
cur scriptor preclarum illud decantaret si idoneus 
non reperiatur, mortempotius toleraridebere quam 
certum aliquod anima damnum negligere, cum, ut 
vidimus, idoneus nunquam deesset. Addere libet 
et alium locum. Cum ergo auctor interrogaretur 
utrum auscultandum sit iis, qui nos ad propriare- 
ducere vellent, ita respondet (a) : Ei μὲν διὰ oixo- 
δομὴν τῆς πίστεως, ὁ δυνάμενος οὕτως ἀπεαλθεῖν, μετά δο- 
χιμασίας πεμπέσθω. Si id fiat ob fidei edificationem, 
qui abire hoc modo potest, is praemissa pravio eza- 
mine dimittatur: ubi monacho non permititur, ut, 
si velit, egrediatur : sed prius pertentandus est, 
utrum idoneus sit. Uno verbo, quod in Constitutio- 
nibus legi adnotavimus, cuilibet, si velit, egredi li- 
cere vane cujusdam confidentie obtentu, id aut 
quidquam simile in Regulis qui quaereret, operam 
luderet. Quare si Regularum scriptor unquam in. 
duxisset animum anachoretas instituere, modo 
secum ipse consentire volvisset, non eis permisisset 
ut vagarentur huc illuc quoties ita liberet : sed 
jussisset ipsos ab homine sapiente consilium ca- 
pere, ab eoque querere, utrum egredi eis expediret, 
necne, Videre est, igiturin Regulis severitatem, non 
illam quidem Stoicam, sed qui peritum magis- 
trum deceat, conaultatque optime recto ordini :in 
Constitutionibus vero, molliorem quamdam disci- 
plinam, que si locum haberet, rectus ordo diu 
stare non posset. 

36. Subjungam argumentum aliud, quod et ip- 
sum quoque probat quidem noneumdem esse auc- 
torem Regularum, qui Constitutionum ; sed prete- 
rea hoc commodi habet, ut nullo verborum appa- 
ratu, at solo oculorum auxilio indigeat. Velim igi- 
tur oculis lustrentur Regule et Constitutiones, 
comparenturque inter sese. Has videas Scriptura- 


3? Luc. x, 41, 42. 89 Ibid. 40-42. 


(a) Reg. brev. 89 


B 


C 


nia pauca admodum invenias. Scriptores autem 
ita sui dissimiles esse non solent, ut cum easdem 
res tractant, diversis scribendi generibus utantur. 
Cum igitur constet iisdem de rebus in Regulis at- 
que in Constitutionibus sermonem institui, in iis- 
que diversam esse citandarum scripturarum ratio- 
nem, cum earum testimonia sepe in Regulis, raro 
in Constitutionibus proferantur, necesse videtur 
duos distingui auctores, quorum unus uno,alius alio 
modo scripserit. Et quoniam argumentum e varie- 
tate citande Scripture peteresemel coepi, pergam. 
Ergo monere operae pretium est, illud Luce, Mar- 
tha, sollicita es, et turbaris erga plurima : porro 
unum est necessarium 39, et in Regulis reperiri et 
in Constitutionibus : sed tam diverse, ut aliter fieri 
non posse videatur, quin horum operum duo auc- 
tores agnoscantur. Loca ipsa in ir edium meo more 
adducam : eoque libentius, quod in eis dignum 
quiddam curiositate studiosorum inesse videatur. 
Ita igitur in Regulis scriptum invenitur (5) : Οὐχ 
ἐπήνεσε τὴν Μάρθαν εἰς πολλὴν διαχονέαν περισπωμένην 
ὁ Κύριος, ἀλλὰ, Μεριμνὰς χαὶ τυρθάξῃ, φησὶ, περὶ πολλά. 
ὀλέγων δέ ἐστι χρεία, ἣ ἐνὸς" ὀλίγων μὲν, δηλονότι τῶν 
πρὸς παρασχευήν " ἑνὸς δὲ, τοῦ σχοποῦ, ὥστε τὴν χρείαν 
ἐχπληρωθῆναι. Nequaquam Dominus laudavit Mar- 
tham in multiplez ministerium distractam : sed, 
« Sollicita es, inquit et turbaris circa multa. Atqui 
paucis, vel uno opus est : » paucis quidem, quan- 
tum scilicet ad apparatum, uno vero, nempe fine 
ipso, ut videlicel necessitati fiat satis. Ideo autem 
hec paulo fusius retuli, ut intelligant qui legent 
vocem ἑνὸς hic non accipi vulgari sensu, sed pro 
uno ferculo. In constitutionibus vero (cap. 1) sic 
legitur : Εἰπὲ, φησὶν, αὐτῇ, ἵνα ἂν αστάᾶσα συνδιακονῇ 
μοι. Ὀ δὲ Κύριος πρὸς αὐτήν. Μάρθα, Μάρθα, μεριμνᾷς 
x«t τυρδάξῃ περι πολλὰ, ἐνὸς δέ ἐστι χρεία. Μαρία γάρ, 
etc. « Dic illi, inquit, ut surgens ministret me- 
cum. » Cui Dominus - « Martha, Martha, solli- 
cita es, et turbaris circa multa. Porro unum est 
necessarium. Maria enim *^, » etc. Nec quisquam 
dixerit corruptum esse Regularum locum : quod 
vitium, ut alia ejusdem generis plurima, autlibra- 
riorum oscitantia, aut alio aliquo casu irrepserit. 
Etenim, si unico hoc loco ita legeretur, fortasse 
talia dici possent : sed cum et alibi eodem modo 
scriptum inveniatur, dubitari merito non potest, 
quin auctor ipse ita scripserit. Volo autem merni- 
nisse omnes, in hoc eruditos inter se consentire, 
quod uno consensu Moralia et Regulas uni eidem- 
que scriptori tribuant. Videamus ergo, quomodo 
Moralium auctor, qui idem est atque Regularum, 
illud, quod dixi, Luce testimonium retulerit. Sic 
autem loquitur in regula 38 (page 263): Εἰπὲ 
οὖν αὐτῇ, ἵνα pot συναντιλάθηται: ᾿Αποχριθεὶς δὲ ei- 


b Reg. 20 fus. 


91 PRJEFATIO. 92 


πεν αὐτῇ ὁ Ἰησοὺς" 
Gar πεοὶ πολλοί" ὀλίγων δὲ ἐστι χοεία, 1; ἑνός. Dic ergo 
illi, ut me adjuvet. Respondens autem Jesus dixit 
ei : Martha, Martha, sollicita es, et turbaris 
circa plurima, tamen paucis opus est, aut uno : 
ubi non aliter legitur quam in ipsis Regulis ; ex 
quo fit, ut cum constanter duobus in locis eodem 
modo legatur, auctor ipse, quisquis est, ita scri- 
psisse putandus sit. Preterea, opinor, heec scri- 
ptura, paucis opus est, aut uno, tam nova est et in- 
solita, ut librariis, nisi ipsam in ii« quee habebant 
exemplaribus invenissent, ne in mentem quidem 
venissel ; ob idque magis intelligitur, librarios 
ejus, quam retuli, varietatis auctores dici jure non 
posse. Ex quibus omnibus concludi debet, Regula* 
rum scriptorem alium esse ab eo qui Conslitutio- 
nes in lucem edidit, cum Luce verba bis aliter ci- 
tarit. Quod autemdixi, vocem ἑνὸς apud Lucam sum- 
ptam esse ab auctore non mystico sensu, sed pro- 
prio et naturali, nempe pro ferculo, id ex eo, quem 
modo citavi, Moralium loco mirifice confirmatur. 
Cum enim ea Moralium regula, in qua heec legun- 
tur, ὀλίγων δέ ἔστι χρεία, ἢ ἑνός, tamen paucis opus 
est, aut uno, scripta sit de frugalitate, certe illud 
Lucie testimonium, nisi vox evo; ibi pro cibo acci- 
peretur, nihil omnino ad rem faceret. 

37. Argumenta qua hactenus proposui, fortasse 
videri poterunt aliquibus paulo remotiora : nunc 
proponam alia, qui ex ipsa styli ratione petam. 
Cum ergo Regulas atque Constitutiones diligenter 
legerem, easque inter se compararem, videre visus 
sum duos auctores, quorum unus uno, alius alio lo- 
quendi genere valde delectaretur. Et quoniam que 
ipsis oculis subjiciuntur, nescio quomodo magis 
movent, cujuslibet rei aliquot exempla proferam. 
Α tribus vocibus initium ducam, φιλοσοφία, φιλό- 
σοψος el φιλοσοφεῖν" que cum 1n Constitutionibus 
sepe adhibeantur, eas tamen invenire non est 
usquam in Regulis. Sie igitur loquitur Constitu- 
tionum aucetoripso proammii sui initio Τὴν κατὰ 
Xot:09» φιλοσοψίαν ἐπανελόμενος, x«l τῶν Θιωτιχῶν 
ἐπιθυμιῶν τε καὶ ἡδονῶν χαὶ φροντίδο» ἀνώτερον ἄρας 
τὸ φρόνημα, etc. Ex quo Christi amplezus es phi- 
losophiam, et supra cupidit ates mundanas atque 
voluptates ac curas animum eztulisti, etc. Ejus- 
dem hec sunt verba alio loco (cap. 4, num. 3, p. 
040): Τί γὰρ Bé)zvov, εἰπέ pot, ιαιμεϊσύαι τῶν δένδρων 
τὰ εὔχαρπα... ἐξ ἡμισείας Oz τὴν φιλοτογίαν ἐογάώξε, 
σύχι, ψυχῇ μόνη, ἀλλ᾽ οὐχὶ χαὶ τῷ σώματι; Utrum, 
quaso, prastabilius est, arboresne /rugiferas imi- 
tari... atqueex dimidia tantum parte, solo videlicet 
animo ac non, etiam corpore philosophie operam 
dare ἢ Eodem illo in capite (n. 4) sic scribit : Ταὺ- 
τῆς 740 τῆς Q'aÜic:og fv ψυχῇ ἡενομένης, oit» ὁ 

μετέχων τῆς τρογῆς, τοῦ μὴ μετέχοντος δεύτερος εἰς 
φιλοσογίαν φανεῖται. Quisquis enim, animo sic. af- 
fecto, cióum 5 t«mit, innihilo videbitur inferior non 
Sumenti, quet v Lum attinet ad philosophiam. Caput 
quintum, ets»i brevissimum, ejus rei suppeditabit 


Μάρθα, Mdofa, μεριμνὰς xai τυο- A tria exempla. In eo igitur ita legitur (pag. 550): Ei 


δὲ τι δέοι διὰ τὴν ἀναηγχαίαν χρείαν xxi ὕπαιθρον 

doo» ἐπιτελεῖν, οὐθὲ TOUT τὴν γιλοσογίαν κωλύσει, Ὁ 

γὰο ἀχοιδὴς νιυλόπογος. ψρυντιστήριον ἔχων τὸ σῶμα͵ 

καὶ κατα γὴν τῆς Ψψυχᾷς ἀσγαλᾷ, κἂν ἐπ᾿ ἀγορᾶς ὧν 
τύχη, κἂν ἐν πανηγύρει, κἂν ἐν ὄρει, χᾶν ὲν ἀγρῶ, xy 
μεταξὺ πλήθους τῷό φυσιχῷ πμοναστεοίν 
χαῤίδουται, ido» συνάγων τὸν νοῦν καὶ ψιλοσορῶν τὰ 
αὑτῷ ποέποντα, Quod si oportuerit ob inevitabilem 
quamdam necessitatem opus aliquod etiam sub 
dio perfici, ne hoc quidem philosophie futurum 
est inpedimento. Qui enim vere philosophus est, ei 
cum corpus sit loco schol et gymnasii, sitque ei- 
dem animi sedes firmissima : etiamsi in foro fuerit, 
sive conventu, sive in monte, sive in media multi 
tudinis frequentia, ccu in naturali monasterio 
commoratur : quippe qui intus in se colligat ani- 
imum, et de rebus,que sibi conveniant, philosophke- 
tur. Ultimum locum accersam e cap. 18, ubi sic 
legitur (pag. 360): Δεθηλύχαλεν ὅπως... δύναιτ᾽ ἂν 
pubs τὸν ἀχηιὴ χαηχχτησίσαι νελόσοφον, eZposulmus 
quomodo... philosophum perfectum nobis exprime- 
re possit. Ex quibus perspici potest, eas, quas dixi 
voces Constitutionum auctori non parum familia- 
res fuisse : quie tamen Regularum scriptori, res 
easdem et dicenti et exponenti, aut in mentem non 
venerunt aut, si venerint ipsistamen uti noluit. Hoc 
idem, quod nobis proposuimus, alia via exsequi 
conemur. lllud igitur notandum, verbum ποιεῖσθαι 
ifa in Constitutionibus usurpari, ut ipsis etiam Jo 

cis, ubi t&mpore passivo ponitur, tamen significa- 

tionem activam relineat. Res clarior fit exemplis. 

Ita ergo legitur in ipso Constitutionum pro«mio: 

Πολλάχες μὲν πρὸς ἡμᾶς πογλοὺς πεποίησαι λόγους, πὺν- 
θανόμενος τίνκ τούπον δέοι τὴν τοῦ ἀγῶνος ἔνστασιν τι- 
λειῶσαι. Non raro nobiscum habuisti sermonem, αὐ 
percontatus es, quomodo susceptum certamen ab- 
solvi oporteat. Aliquanto post auctor ita scribit 
(cap. 4, pag. 348): A« πρὸς τὸν πατέρα τῆς ἀμαρτίας 
τὸν διχύολον πεποιζμμεύα, quas |obligationes] cum pec- 
cati parente diabolo contrarinus. Eodem ilio in 
capite ita scriptum invenitur (pag. 349) ; Οὕτω τὰς 
ἀρετὰς τῆς ψυχὴς τῇ συνεογίᾳ τοῦ σώματος GÀ. 
υναν, τὸν ποαχτιχὸν Dis σγραγῖδα xxl τελείωσιν τίς 
πνευματιχὴς πολιτείας πεποιημένοι, Sic animi virtutes 
corporis ope illustrarunt, actuosam vitam ceu sigil- 
lum atqueperfectionem spiritualis viteepraestantes. 
Horum similia sunt quie leguntur cap. 20 (num. 2): 

Toi; μὲν 077 συγγενέσιν εὐχωμεῦα τὰ βῶτιστα, dt- 
XQ572717, φημὶ, x«i tociósux)., x«l ταῦτα, ἄπεο Κεῖ: 
τέλια πεποιὴ Use, Preceimur itaque optima σορηα- 
lis nostris, justitiam, inquam, et pietatem, et quz 
nos magni fecimus. Nec diversa,que mox sequun- 
tur (cap. 21, n. 2): Οὐ 440 ἔπι χαχίᾳ τὴν χοενωνιαν 
πεποίηνται, Siquidem non malo consilio pepigere 
societatem. Notari potest et illud (cap. 22, p. 
571) Οὐ γὰρ οἴκοθεν ὁρμηθεις, ἀλλ' ἀπ᾿ αὐτῶν 
τῶν θείων l'oaynr TX)T) τὴν εἰχασὶδν ferox μαι. 
Non enim proprio marte, sed. ipsis divinis Scri- 


πολλοῦ, ἐν 


93 PRAEFATIO. . θέ 
pturis inductus hanc. adhibui comparationem. A terram publico conventu. Plura ejusdem generis 


Hane autem loquendi rationem qua verbum ποεῖ- 
σθαι tempore passivo positum activam significa- 
tionem habet, qui in Regulis queret, eum ego, cum 
&b earum lectione recens sim, frustra quesiturum 
affirmare posse videor. Et sicubi vox πεποιημένος in 
Regulis occurrit, uti reipsa in regula 128 invenitur, 
tune significationem passivam praefert. In eo enim, 
quem notaviloco, ita scriptum est : Τὸ ἐρώτημα οὐ 
χυρίως φαίνεταί μοι πεποιημένον. Questio hoc non 
mihi rite proposita videtur. Confirmare pergam 
quod mihi proposui, hoc argumento : qui Consti- 
tutionum auctor est, cum monasterii preefectum in- 
dicare vult, passim his vocibus utitur, ἡγούμενος, 
ἀφηγούμενος, χαθηγούμενος, ὑφηγούμενος" cujus rei ali- 
quot exempla meo more subjiciam. lta igitur scri- 
bitoap.22 (num.?2, p. 570) : Καὶ μηδεὶς οἰέσθω ut, 
κρατύνειν ἐθέλοντα τὴν περὶ τοὺς ἡγουμένους εὐπείθειαν, 
ὑπέρογχα παράγειν τὰ ὑπηδειγματα. Neque vero ezxisti- 
met quisquam, me, obedientiam yrzfectis debitam 
stabilire volentem, exempla sublimiora proferre. 
Haud longe ita rursus loquitur (num. &, p. 573): 
Ταύτην τὴν εὐπείθειαν ἀπαιτεῖται ὁ χατὰ Θεὸν ἀσχητὺὴς 
τῷ ἡγουμένῳ εἰσφέρεσθαι, Exigitur ab eo, qui »ecun- 
dum Deum asceta est, ut suo prafecto hanc pras- 
tet obedientiam. In capite vicesimo primo (num. 
&. pag. 569) ita scriptum est : Ὄτι δὲ ὁ ἀφηγούμενος 
οὐχ ἂν ἕλοιτο τὸν «jte μαθητευόμενον πρὸς πονηρίαν 
ἐναγαγεῖν...., οὕτως, εἰ δοκεῖ, σχεψώμεθα. Quod autem 
praceptor discipulum suum ad pravitatem indu- 
cere non velit.... hoc modo, si placet consideremus. 
Alio loco ita scriptum invenimus (cap. 22, p. 
$73) : Olde γὰρ ὃ γε συνετῶς ἀφηγούμενος ἐχάστον xal 
ἤθη, καὶ πάθη, καὶ ψυχιχὰς ὁρμὰς ἀχριδῶς ἐξετάζειν, 
Novit enim qui prudenter praest, unius cujusque 
et mores, et affectus et animi motus diligenter ex- 
quirere. Atque etiam vocem χαθηγούμενος in eam- 
dem sententiam adhiberi constat ex his que mox 
subjungam verbis (cap. 19, p. 563) : Πολλῶ μᾶλλον 
oi πρὸς τὴν μάθησιν τῆς εὐσεθείας x«l τῆς ὁσιότητος 
ἀφικνούμενοι, ἅπαξ πιεπειχότες ἑαυτοὺς, ὅτι δυνήσονται 
παρὰ τοῦ χαθηγουμένου τὴν τοιαύτην ἐπιστήμην λαθεῖν, 
etc. Multo magis qui ad discendam pietatis sanc- 
titatisque. disciplinam accedunt, ubi semel per- 
suaserint sibi, se ejusmodi scientiam a profecto 
ediscere posse, ctc. Sequitur (cap. 20, n. 1) : Πατὴρ 
γάρ ἐστιν ἁληθέστατος, πρῶτος μὲν ὁ τῶν ἀπάντων Πατήρ' 
ὁ δεύτερος δὲ μετ᾽ ἐχεῖνον, ὁ τῆς πνευματικῆς χαθηγούμε- 
νος πολιτείας. Pater est enim verissimus, primus 
quidem universorum Pater : secundus vero post 
illum, is qui prait in. spiritualis vite instituto. 
Auctoris hrec sunt verba alio loco (cap. 21, n. 5): 
Καὶ ἕτερον δὲ σχοπῶμεν, ὡς εἰ φαῦλος ὁ μαθητὴς γένοιτο 
παρὸ τὴν αὐτοῦ ἀγωγὴν, αἰσχύνην ἀπαρηγόρητον ἔξει 
ἐπὶ τῆς οἰχουμενικῆς χατὰ τὸν τῆς χρίσεως χαιρὸν πανη-. 


γύρεως οὐ ὑφηγούμενος. Sed et aliud praterea con-- 


sideremus, quod si malus evaserit. discipulus ob 
ipsius institutionem, íinurenda magistro. sit. ju. 
dicii tempore indelebilis ignominia coram orbis 


alia, si vellem, adjungere possem : sed cum 
cretera in ipso fonte videre cuique liceat, in his 
diutius immorari nolui : eo magis, quod ea qua 
retuli, satis superque probent Constitutionum 
auctorem iis, quas dixi, vocibus libentissime usum 
fuisse, quibus tamen Regularum scriptor, cum 
monasterii prefectaum denotare vult, nunquam 
utitur. Ab his non ita multum discrepant que as- 
cribam. Cum ergo Constitutionum librum attente 
legerem, in his animadverti vocem σύστημα sepis- 
sime usurpari ad significandam fratrum societa- 
tem : quod esse ita, ut dixi, ostendent ea 408 
proferam exempla. Statim occurrit illud, quod le- 
gitur initio capitis 18: Ἐπεὶ δὲ oi πλεῖστοι τῶν 


B ἀσχητῶν κατὰ συστήματα πολιτεύονται, etc. 44 quo- 


niam versantur simul in communitale plurimi as- 
cetarum, etc. Sub finem capitis 21 ita legitur (pag. 
570) : Ἅπασα τοίνυν πρόφασις tüloyos τῷ βουλομένῳ 
χωρίξεσθαι πνευματιχοῦ συστήματος περιήρηται, eto. 
Itaque equus omnis prateztus sublatus est ei, qui 
vult a spirituali societate separari, etc. Sic autem 
incipit caput 92 : Ὅπως μὲν οὖν προσήχει τὸν ἅπαξ 
ἐνωθέντα πνευματιχῳ συστήματι, φυλάττειν τὴν ἕνωσιν 
ἀδιάλυτον, κατὰ τὸ ἐνὸν ὑπεθέμεθα. Quomodo quidem 
indissolubilis conjunctio ab eo, qui spirituali so- 
cietati semel adjunzerit, servanda sit, quoad potui- 
mus, ostendimus. Eodem illo in capite (num. 5, p. 
573) rursus ita scriptum est : Ταύτης γὰρ τῆς συμ- 
φωνίας ἐν ἀσχητιχῶ συστήματι χαθεστώσης, ρᾳδίως f τε 


C εἰρήνη ἐν αὐτοῖς πολιτεύσεται, etc. Stante enim in as- 


cetarum conventu hac voluntatum consensione, 
nullo negotio et pax inter ipsos diversabitur, etc. 
Nec ita multo infra sic legitur (cap. 25, n. 1). Καὶ 
τοῦ οναὶ χληρονόμος γίνεται ὁ ἐν συστήματι ἀσχητιχῳ 
τοιαύτας αἰτίας ταραχῆς ἐνδιδούς, et vocis illius voe 
hares evadit is, qui in ascetica societate tales tur- 
barum causas serit. Locus unus duo ejusdem rei 
exempla prebet. lta igitur auctor loquitur cap. 
26 (pag. 576) : Προσήχει τοίνυν xai τὸν ἐγχαταλεγόμενον 
πνευματιχῳ συστήματι μὴ ἐχείνους πρὸς τὸν ἑαυτοῦ 
τρόπον μεθαρμόξειν ἐθέλειν, ἀλλὰ τὸν οἰχεῖον τρόπον τοῖς 
ἐν τῳ συστήματι ἔθεσι τε xai τύποις ἐξομοιοῦν, Par igi- 
tur fuerit, eum etiam, qui in spiritualem societa- 
tem allectus est,non illos ad suos mores accommo- 


D dare velle, sed suos mores societatis moribus ins- 


titutisque conformare. Caput vicesimum nonum 
legere qui volet, in eo quoque hanc, de qua 
agitur, vocem quater adhibitam inveniet. Incipia- 
mus ab ipso iitulo, ubi sic legitur: "Orto? xp? 
ἑταιρίας δύο ἡ τριῶν ἀδελφῶν iv συστήματι ἀσχητιχῶ 
γενέσθαι. Quod non. decet ἴῃ ascetico instituto pe- 
culiarem quamdam amicitiam esse inter duos aut 
tres fratres. Sequitur : Ei δὲ ἀποτεμόντες x«i διορί- 
σαντες ἑαυτοὺς, σύστημα ἐν σνστήματι γίνονται, πονηρὰ 
ἡ τῆς τοιαύτης φιλίας συναγωγή. ..... Προσήχει tolvuv 
μήτε τὰς τοιαύτας ἑταιρίας συγχωρεῖσθαι ἐν τοῖς συσ' 
τήμασι, μήτε, etc. Si vero secantes ac separan- 
tes seipsos, aliqua communitas in. communitate 


95 PRAEFATIO. 96 
fiant, vitiosa est ejusmodi amicitie conjunctio..... A volo. Primum, Contitutionum auctorem variis no- 


Quare oportet neque ejusmodi sodalitia permitti 
in conventibus, neque, etc. Et quando tam multa 
congerere semel copi, alia etiam ex iis que se- 
quuntur capitibus addam. Ergo horum in uno ita 
scriptum invenitur (cap. 32, p. 579) : Ταύτης τῆς 
τάξεως ἐν πνευματικῶ συστήματι φυλασσομένης, ὅτι 
ὄντως ἐσμὲν σῶμα Χριστοῦ, etc. Hoc. disciplina si in 
spirituali conventu servetur, perspicuum erit nos 
vere corpus Christi esse,etc. Aliud vero (cap. 33, p. 
379) sic incipit : Χρὴ μέντοι xxi τοὺς τῶν πνευματιχῶν 
συστημάτων ἀφηγουμένους τὴν πρὸς ἀλλήλους ἀσχοὺῦν- 
τας εὐνοιαν.... UY) χαταλύειν τὰ ἀλλήλων σπουδάσματα. 
Oportet autem et spiritualium cetuum prafectos, 
mutuam ezercentes benevolentiam..... alterum al- 
terius studia non destruere. Et paulo post ita legi- 
tur ; "Ἂν τοίνυν ὁ ῥαθυμότερος ἴδῃ ἐξὸν αὐτῳ μετὰ ἀδείας 
ἀπογεύγειν τοὺς ἐν τῳ ἅπαξ αιρεθέντι σνστήματι πόνους, 
etc. δὲ igitur qui negligentior sit, licere sibi ani- 
madverterit, impune labores delec(c semel socie- 
tatis effugere, elc. Titulum ultimi capitis qui le- 
get, in eo ita scriptum inveniet, "Ort οὐ χρὴ τὸν ἐν 
συστήματι πολιτευόμενον ἀσχητήν. Quod non oportet 
ascetam 1n aliquo conventu degentem, etc. Haud 
procul a titulo occurrit illud, Ὅταν γάρ ὁ μὲν κανὼν 
τοῦ βίου ἔχῃ, μηδὲ χωρίξεσθαι τοῦ συστήματος ᾧ 
συνήγύημεν, μηδέ, etc. Cum enim vita nostra ins- 
titutum sit, neque separari ab illo. ctu cui fui- 
mus adjuncti, neque, etc. Sane si Constitutionum 
atque Regularum idem scriptor esse semel dica- 
tur, mirari subibit vocis σύστημα quee Constilutio- 
num auctori quavis alia familiarior erat, ne ves- 
tigium quidem in Regulis exstare. Nam experientia 
docet, auctores, qui res easdem in duobus operi- 
bus aut tractant aut interpretantur, si in uno una 
voce ad rem aliquam significandam sepissime 
usi sint, eadem uti solitos et in altero opere, ma- 
xime sj hanc ipsam rem passim exprimi opus sit. 
Regularum autem auctor, quisquis est, centies qui- 
dem aliis nominibus fratrum conventum expres- 
81} : sed tamen eum semper ἃ voce σύστημα absti- 
nuisse, ex operis lectione plane constat. Quomodo 
ergo Regularum atque Constitutionum unus et 
idem auctor esse potest, cum in his ad certam 
quamdam rem exprimendam vocerin unam fre- 
quentissime usurpari videamus, qua tamen vox in 
ilis ad eamdem rem signiflcandam nusquam 
usurpatur? Ego in exemplis esse non puto, scrip- 
torem ita unquam sui dissimilem fuisse, ut cum 
rem aliquam in uno opere certo quodam nomine 
sepissime expressissel, in altero libro eamdem 
rem eodem illo nomine nusquam expresserit, 
presertim, ut diximus,si rei illius exprimende 
occasio sese passim offerret. Ex quibus 'conse- 
quens esse arbitror, ut duo auctores distinguan- 
tur, quorum unus Regulas, alter Constitutiones 
conscripserit. Heec certa esse existimo quidem : 
sed, ne cui quis scrupulus supersit, hoc idem ma 

gis confirmare statui. Duo sunt igitur, que notata 


minibus uti ad significandam fratrum societatem : 
alterum, his nominibus non simpliciter uti, sed 
sic, ul vocem πνευματιχός ipsis adjungat. Loca 
quadam, quibus id oculis subjiciatur, adducam. 
Hic est capitis 21 titulus : Ὅτι οὐ δεῖ τς πνευματικῷς 
ἀδελφότητος ἀποχόπτεσύαι, Quod non oportet a spiri- 
tuali fraternitate resecari. Sequitur statim post ti- 
tulum ; Χρὴ μέντοι xai τοῦτο πεπεῖσθαι σαφῶς, ὅτι ὁ 
ἅπαξ εἰς σύνδεσμον x«i συνάψειαν éAÜGV πνευματιχᾷς 
ἀδελφότητος, eto. Jam illud quoque pro certo λα- 
bendum est, eum, qui semel fraternitati spirituali 
alligatus est et adjunctus, etc. Paulo post ita legi- 
tur: Πολλῳ μᾶλλον ὁ εἰς σύμδασιν ἐλθὼν πνευματικᾷς συμ- 
διωσεως, etc. Longe magis qui fedus inierit spiri- 


B &alis illius contubernii, etc. Hoc ipso in loco ita 


scriplum est : Πόσῳ μᾶλλον ὁ πνευματιχῇ χοινωνέᾳ qu- 
νᾳομοσθείς, elc. Quanto magis qui spirituali socie- 
tati ascitus est, is, etc. Haud multo post sic legitur 
(cap.21, n. 2): O2z«$; ὁ λέγων, ὅτι διὰ τοὺς ψαύλους 
χωρίξεσθαι τῆς πνενματιχῆς ἀνχγχάζομαι συναφειοις, eto. 
Sic qui ait : Cogor propter malos a spirituali com- 
munitate separari, etc. Operi suo finem brevi im- 
positurus auctor,sic loquitur (cap.33,p.580) : Ἢ «i 
éxsivot ἐμμένοιεν τῇ ἀθετήσει τῆς πνευματιχᾷς χοινωνιας, 
eic. Aut si tidem illi spiritualem sodalitatem per- 
gant aspernari, etc. Jam vidimus vocem πνευματιχὸς 
YOci σύστημα quinquies aut sexies conjungi; ob id- 
que ea loca hic rursus excribere necesse non est. 
Etsiautem Regularum scriptor multis variisque no- 
minibus utitur ad significandum monachorum 
contubernium, tamen his nominibus ne semel qui- 
dem vocem πνευματιχός adjungit. Par est igitur 
duos auctores distingui, quorum, ut solet, diversa 
erat scribendi ratio. 

38. Haclenus sermo institutus est de quibusdam 
vocibus, 48 cum sint familiarissime Constitutio- 
num auctori, nusquam tamen in Regulis adhiben- 
tur: nunc loquamur de aliis aut vocibus aut scri- 
bendi rationibus, quie, cum non minus familiares 
sint Regularum scriptori, eas tamen nunquam in 
Constitutionibus usurpatas invenias. Ad quod ge- 
nus pertinent duo illa, πληρογορεῖν et πληροφορεῖσθαι: 
gu& voces cum in Regulis sint frequentissiimnee, in 
Constitutionibus tamen nusquam leguntur. Jam 
nostro more aliquot ejusrei exempla ob oculos po- 
namus. lItaigitur scriptum estin Regulis majoribus 
(reg. 11]: Τὸν μὲν πληροψοοήτας, ὅτι ὁ, elc., sic ut alteri 
quidem persuaserit ,ut si, etc. Alibi inisdem illis Re 
gulis (reg. 37 maj.)ita legitur: Πληροφορηθέντες δὰ τῆς 
φανερώσεως τῶν οὐ μετ᾽ ἀληθείας ὑποπτευθέντων, τὰς ἐπ᾽ 
αὐτῳ διαχρίσεως ἀπαλλάσσονται, Ipsi, is, que falso sus- 
pecta fuerant, cognitis, ita demum certiores facti, 
ab ea,quam deipso conceperant, suspicione liberan- 
tur. Nec aliter loquitur auctor in Regulis breviori- 
bus, ubi hac verba reperiuntur (reg. 11 br.) : E&v οὖν 
τις πληροφορηθῇ ὅσων x«t ἡλίκων χαχῶν γίνεται αἴτια τὰ 
ἁμαρτήματα, etc. Si cui igitur persuasum sit, quod et 
quantorum malorum causa peccata sint, etc. Alia 


917 PRAEZATIO. 98 


regula (reg. 37 brev.) sic incipit : Ἡληροφορηθεὶς A verbo πληροφορεῖσθαι in iis, quee dixi, Constitu- 


τὴν παρουσίαν ToU Δεσπότου Θεοῦ τοῦ τὰ πάντα ἐφο- 
ρῶντος. Siei persuasum sit de presentia Domini Dei 
omnia inspicientis. Mox ita legitur (reg. 38 brev.) : 
Ἡληροφορείσθω δὲ, ὅτι οὐχ ἀνθρώπῳ ἀντιλέγει, ἢ ὑπα- 
χούει, 200 δὲ χαί αὐτῷ τῳ Κυρίῳ. δὲ autem persua- 
sissimum ei, se non homini contradicere, aut 
obedire, sed Domino ipsi. Sequitur (reg. 81, p. 
444) : Μέχρις ἂν πληροφορηθῆναι δυνηθῇ, 3; ὅτι ὁ Θεὸς 
χριτὴς δίχαιος, etc. Quoad ei persuaderi possit, 
aut Deum esse justum judicem, etc. Interjectis 
multis, scriptor loquitur (reg. 127) : Βόσῳ μᾶλλον, 
ἐὰν πληροφορηθῇ τις, Θεὸν ἔχειν ἐπόπτην τῶν ἰδίων 
χινημάτων; Quanto. magis idem vitabitur si quis 
sibi plane persuaserit, se motuum suorum Deum 


inspectorem habere ? Plura qui volent, legere po- B 


terunt regulas 132, 174, 199, 219, 233, 261, 272, 
296 et 306. Jam velim secum reputent eruditi 
homines, num verisimile sit auctorem quempiam 
uno verbo ad aliquid significandum passim in 
aliquo opere uti, qui tamen eodem illo verbo 
nunquam utatur in alio libro ad eamdem rem ex- 
primendam, maxime si rem illam sepius exprimi 
oportuerit. in Constitutionibus autem verbum πλη- 
popopstv nusquam legitur, cum tamen earum au- 
ctor ad eamdem rem significandam alio verbo se- 
pius usus sit. Et ne quis id temere dictum fuisse 
existimet, loca quedam adducam, quibus dubita- 
tio omnis tollatue. Itaque Consttutionum auctor 
sic loquitur (cap. 9) : Γνόντες οὗ τὴν ζημίαν, φύ- 
«pt» τῆς ἐπιθυμίας τὸ ἄτοπον. Cognito itaque detri- 
mento, hanc absurdam cupidinem fugiamus. Nec 
ita multo infra sic scribit (cap. 16) : Μηδὲν ὅλως 
χατορθοῦν ἐξ oixsíag λογιζομένη δυνάμεως, nihil om- 
nino suis se viribus recte facere ratus. Paria 
sunt que paulo post leguntur (cap. 17, p. 560) : 
᾿Αλλὰ λογισαμένη τῇ ἀναιδείᾳ τοῦ τῆς πονηρίας εὑρετοῦ 
τὴν τῶν ἀτόπων ἐννοιῶν φαντασίαν γενέσθαι, etc. Sed 
illud secum cogitans, ab impudente illo nequitiz 
inventore absurdarum cogitationum speciem im- 
primi, etc. Maxime notandum quod sequitur 
(cap. 19, p. 563) : Hoo μᾶλλον oi πρὸς τὴν μάθησιν 
τῆς εὐσεθείας xai τῆς ὁσιότητος ἀφιχνούμενοι, ἅπαξ πε-- 
πεικότες ἑαυτοὺς ὅτι δυνήσονται, etc. Multo magis qui 
ad discendam pietatis sanctitatisque disciplinam 
accedunt, ubi semel persuaserint sibi, se, etc. 
Prima capitis 24 verba hec sunl : Xp? μέντοι καὶ 
τοῦτο πεπεῖσθαι σαφῶς, ὅτι, etc. Jam illud quoque 
gro certo habendum est, etc. Ejusdem generis sunt 
qua ascribam e cap. 22(p. 973) : Διά rot τοῦτο mpo- 
σήχει μηδαμῶς ἐναντιοῦσθαι ταῖς αὐτον διατάξεσιν, ἀλλὰ 
πεπεῖσθαι, etc. Quorcica nullo modo ejus statutis 
adversandum est, sed pro certo habendum, elc. 
Certe si qui Rejrulas scripsit, scripsisset et. Con- 
stitutiones, aliquando in iis, que mox citavi, locis 
verbo πληροφορεῖσθαι, uno omnium sibi familia- 
rissimo, usus esset : quod cum non fecerit, jure 
putandus est alius esse ab eo, qui Constitutionum 
librum emisit. Eoque magis Regularum auctorem 


tionum locis usurum fuisse puto, quod verbo πεί- 
θεσθαι uti non soleat pro eo, quod est, certo cre- 
dere, aut persuaderi. Videntur igitur distinguendi 
esse duo auctores, quorum unus verbo πληροφο- 
ρεῖσθαι unice delectatus sit ad quamdam persua- 
sionem significandam, alter vero ad eamdem rem 
exprimendam potius alio quovis verbo usus sit. 
Ubi et illud notari potest, vocem πληροφορία ste- 
pissime quoque in Regulis tam longioribus quam 
brevioribus legi : que tamen semel tantum in 
Constitutionibus reperitur; ex quo fit, ut duo au- 
ctores distingui debeant, quorum uni vox πληρο- 
φορία ila placuerit, ut Θὰ passim uteretur, alter 
vero eadem semel duntaxat quasi fortuito usus 
sit. Multa omitto sciens; nec enim notari possent 
omnia, quin tedium atque satietas afferretur. Sed 
tamen illud silentio preterire non queo, adverbia 
quadam in Regulis non raro preire Seripturarum 
testimoniis : qui adverbiorum usus nullus est in 
Constitutionibus. Magis res intelligetur, si exem- 
pla aliqua proponantur. Primum autem occurrit 
illud in Regulis majoribus (reg. 5, n. 2) : Τοῦ Κυρίου 
ὁριστικῶς εἰπόντος, ὅτι Ούτω πᾶς ἐξ ὑμῶν, elc. Cum 
Dominus verbis decretoriis dixerit, « Sic omnis 
ez vobis, » etc. Hoc ipso in loco ita legitur : Καὶ 
ἔτι ϑυσωπητιχώτερον ;, Καθὼς ἐγὼ τὰς ἐντολὰς τοῦ 
Πατρός μὸν τετήρηχα, etc. Et, quod efficacius 
etiam possit commovere, « Sicut et ego Patris mei 
praecepta servavi, » etc. Consentit cum iis que 


C diximus, illud (reg. 37, n. 2), τοῦ ᾿Αποστόλον φανε- 


proe παραγγέλλοντος, τὸν μὴ ἐργαζξόμενον, μηδὲ ἐσθίειν, 
cum Apostolus aperte praecipiat, ut qui non la- 
borat, neque etiam manducet. Eamdem scribendi 
rationem secutus auctor in Regulis brevioribus, 
ita scripsit (reg. 47) : Ἡλέκον δέ ἐστι τὸ xpip τοῦ 
ἁμαρτήματος τούτον, ἔξεστι γνῶναι πρῶτον μὲν ἐξ 
ἀποφάσεως τοῦ Κυρίον χαθολιχῶς εἰπόντος, Ὁ ἀπει- 
θῶν τῷ Yíe, etc. Porro quam grave sit hujusce 
peccati judicium, intelligi potest primo quidem ez 
sententia Domini, qui in universum dizit : « Quis- 
quis non obedit Filio, » etc. Statim ila scriptum 
invenitur (reg. 48) : Οἷς ἐπιφέρει χαθολιχώτερον, Οὔ- 
τως ὁ θησαυρίξων £xvro, elc. Quibus magis gene- 
ratim adjungit : « Sic qui sibi thesaurizat, » etc. 


D Interjectis non paucis sic locutus est auctor 


(reg. 115) : Οἷς ἐπιφέρει δυσωπητιχώτερον, Ὦσπερ ὃ 
Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπον, etc. Quibus hac efficaciora et 
ad persuadendum aptiora adjungit : « Quemad- 
modum Filius hominis, » etc. Harum rerum qui 
curiosi sunt, similia exempla videre poterunt in 
regulis 125, 131, 138, 212, 221 et 269. Ejusmodi 
autem adverbia, quorum usus in Hegulis frequens 
est, nusquam in Constitutionibus occurrunt. Quod 
ultimo loco proponere decrevi, id nescio quomodo 
me magis movet : merito an iminerito, judicabunt 
alii. Probavimus monasterii prefectum in Consti- 
tutionibus indicari variis nominibus, que a Regu- 
lis absunt : nunc eumdem alia quadam ratione, 


99 


PRUEFATIO. 


100 


quam in Constitutionem libro cernere non est, in A ciat rei communi praefectis hanc. ipsam ratio- 


Regulis designari ostendemus. Jam ad exempla 
confugiamus. Auctor igitur eum dixisset honestam 
illam esse et ordinatam vivendi rationem, si inter 
fratres membrorum ratio servetur, coraparationi 
huic insistens, sic locutus est (reg. 24, inter maj.) : 
Ὥστε τὸν ὑέν τινα ὀφθαλμοῦ ἐπέχειν δύνααιν τὴν 
ἐπιμέλειαν τὴν χοινὴν πεπιστευμένον, eic. Πα ut 
alius quidem oculi vim obtineat, cui scilicet con- 
credita sit communis rerum cura, eic. Haud longe 
ita (reg. 25, n. 1) scribit : Διόπερ ὁ τὴν xotvàv gpov- 
τίδα πεπιστευμένος, ὡς ὀφεΐλων λόγον δοῦναι περὶ 
ἐχάστου, οὕτω διαχείσθω. Quamobrem cui deman- 
data est communis cura, is ita afficiatur, (an- 
quam qui de singulis redditurus sit rationem. 
Persequitur hoc modo (reg. 26) : ᾿Αλλ᾽ ἀπογυμνοῦν 
τὰ χουπτὰ τῆς καρδίας τοῖς πεπιστευμένοις τῶν ἀδελφῶν 
εὐσπλαγχνως xai συμπαθῶς ἐπιμελεῖσθαι τῶν ἀσθε- 
γούντων. Sed debet hisce fratribus, qwi infir- 
mis benigne et humane curandis prafecti sunt, 
cordis arcana aperire. Alio loco ita legitur (reg. 
30): Οὐτω x«i πολλῶ πλέον ὁ τά ἀσθενήματα ἰᾶσθαι 
τῆς ἀδελφότητος πιστευθείς, eto. Sic multo etiam 
magis cui totius fratrum societatis sananda de- 
legata provincia est, etc. Sequitur (reg. 43, n. 1): 
Oi τὴν ὁδηγίαν τῶν πολλῶν πεπιστευμένοι, τοὺς ἔτι 
ἀσθενεστέοους διὰ τῶς ἑαυτῶν μεσιτείας mobi eo 
ὀφείλουσι τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐξομοιώσει, etc. Hi quibus 
credita est plurium regendorum cura, infirmiores 
sua ipsorum opera ad imitandum Christum pro- 
movere debent, etc. Exempla multo plura e Re- 
gulis brevioribus, si liberet, proferre possem : 
sed ne nimium longus esse videar, aliqua solum 
subjiciam, cetera indicabo. In his igitur ita le- 
gimus (reg. 45) : Ὁ μέντοι ἐπιτεταγμένος τὴν oixovo- 
μίαν τοῦ λόγου, ἐὰν ἀμελήσῃ τοῦ ἀναγγεῖλαι, ὡς go- 
νεὺς χρίνεται. Caeterum. cui. tradenda doctrinz 
munus commissum est, is si annuntiare neglexerit, 
perinde ut homicida damnatur. Ejusdem generis 
sunt hzc (reg. 93): Καὶ ταύτης οὐχ ἐν ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ 
χειμένης, ἀλλὰ παρὰ τοῦ ταύτην ἐπιτεταγμένον τὴν gpoy- 
τίδα οἰχονομουμένης, ἔν τε καιρῶ καὶ μέτρῶ, etc. Isque 
[cibus] in ipsius potestate positus non. sit, sed ab 
eo cui fuit cura hac concredita, et. in tempore et 
in mensura ipsi subministretur, etc. Quibus com- 


C 


nem, οὗ quam asperitate majori indigere se arbí- 
tratur. Ejus rei duo exempla exhibebit regula 
una (reg. 235), in qua sic legitur : Avo ταγμάτων 
χαθολικωτέρων ὄντων, xxi τῶν μὲν τὴν προστασίαν 
πεπιστευμένων, τῶν δὲ εἰς εὐπείθειαν καὶ ὑπαχοὶν τε- 
ταγμένων, ἐν διαφόροις χαρίσμασι, λογίξομαι ὅτε ὁ μὲν 
τὴν προστασίαν x«l ἐπιμέλειαν τῶν πλειόνων ἐγχεχει- 
ρισμένος, τὰ πάντων εἰδέναι xai ἐχμανθάνειν ὀφεῶει, 
etc. Duo cum sint magis generales ordines, et 
eorum, qui aliis przficiuntur, etl eorum, quorum 
partes sunt morem gerere et obedire, secundum di- 
versa dona, arbitror, cui prefectura et cura plu- 
rium concredita est, eum, quae omnibus congruunt, 
scire ac ediscere debere, etc. Etsi multa jam nota- 
vi, nihilominus tameu alia duo loca adjiciam. 
Primus est (reg. 252) : ᾿Αλλὰ τῶ Θεῶ ἐντυγχάνει περὶ 
τούτον. Καὶ τὸν ἀνώγχην τῆς ἐνδείας αὐτῶ ἐπιδείξας, 
οὕτως ἐσθέει τὸ διδόμενον παρὰ τοῦ μετὰ δοχιμασέας 
ἐπιτεταγωένου ποιεῖν ἐφ᾽ ἐχάστης ἡμέρας τὸ, Δίεδίδοτο 
ἑχάστω χαθότι ἂν τις χρείαν εἶχεν. Sed eum [panem] 
α Deo petit. Atque posita ipsi ob oculos ἐπα ἐ- 
gentiz sum necessitate, sic edit quod datur ab 
eo, cui cum probatione ea cura concredita est, 
ut quotidie faciat illud, « Dividebatur singulis, 
prout cuique opus erat. » Alter (reg. 284) : Ἡαρὰ 
τένων δὲ y ot lau 6uvtty, xxi πότε, χαὶ πῶς, ὁ τὸν κοενὴν 
φροντίδα ἐπιτεταγμένος δοχιμάξειν ὀφεῶει. Α quibus 
autem accipere conveniat, et quando, et quomodo, 
expendere debet is cui concredita est communis 
cura. Ejusmodi autem circumlocutio, qua Beguia- 

rum auctor sibi mirifice placuit, nusquam in Ὁ» 

stitutionibus usurpata invenitur. Cui ergo persua- 
deri poterit, Hegularum atque Constitutionum 
unum et eumdem auctorem esse, cum utrumque 
opus tam diversescriptum sit? Ego quidem non tan- 
topere insistendum putarem, si controversia esset 
de aliqua re que raro tamin Regulis quam in Con- 
stitutionibus occurreret : sed cum in utroque opere 
de monachorum preposito passim sermo institua- 
tur, non video qui fleri potuisset, ut fratrum prae- 
fectus ea, quam dixi, verborum circuitione non 
aliquotiessaltemin Constitutionibus designaretur, 
si earum idem auctor esset, qui Regularum. Au- 
ctores enim, qui certis quibusdam dicendi formu- 


par ac geminum est illud (reg. 182) : Φαίνεται ὅτε [ lis ad aliquam rem exprimendam uti consueve- 


οὐχ ἐπ)ποοτορήθη τὴν ἐλπίδα Λαξάρου, οὗτε ἐγνώρισε 
τὴν ἀγάπην τοῦ πεπιστευμένον τὴν πάντων χαὶ αὐτοῦ 
ἐπιλέλειαν. Apparet huic persuasum non esse de 
spe Lazari, neque ipsum charitatem illius, ci 
omnium οἱ sui ipsius cura concredita est, perspec- 
iam habere. Nihil omnino differunt que ascri- 
bam (reg. 138) : Εἰ δέ τις οἴεται χρήξειν τοῦ πλείο- 


'" μ , »» H . ^ , 
yos, εἴτε ἐν νηττεία, εἴτε ἐν ἀγρυπνία, εἴτε ἐν ὡδήποτε 


ἄλλω, ἀποχυπτέτω τοῖς τὴν χοινὴν ἐπιμέλειαν πε- 
πιστευμένοις τὴν ὑπόθεσιν αὐτὴν, dv ἣν νομέξει τοῦ 
πλείονος χρήξειν. Quod si quispiam existimat opus 
8ibi esse asveritate majore, sive in jejuniis, sive 
ín vigiliis, sive in quacunque alia re, patefa- 


runt, iisdem, si eamdem illam rem in aliis operi- 
bus srepe exprimere necesse habeant, aliquando 
saltem vel incogitantes utuntur. Et quod magis at- 
que magis movere debet : ea, quam notavi, verbo- 
rum circuitio tam familiaris erat Regularum scri- 
ptori, ut non solum eam adhiberet tum cum totius 
monasterii prepositum indicare vellet, sed ipsam 
etiam usurparet, cum sermo haberetur de privatis 
quibusdam monachis, qui quibusvis rebus preeflce- 
rentur. Hec ejus rei exempla sunt (reg. 87) : Τὸ 
διδόναι $ λαμόανειν εἰ xal xar! ἐντολὴν, οὐ παντός 
ἐστιν, ἀλλὰ τοῦ μετὰ δοχιμασίας πεπιστευμένου τὴν 
οἰκονομίαν. Dare a«t accipere etiam secundum sman- 


tot 


 PRJEFATIO. 


102 


datum, non est cujuslibet, sed ejus, cui post factum A quibus Basilii Constitutionum mentio fit, nihil ju- 


periculum delatum est dispensandi munus. Rursus 
(reg. 100): Ο τὴν μετάδοσιν ἐπιτεταγμένος, μετὰ δοχι- 
μασίας τοῦτο ποιείτω, Cui munus disiribuendi fuit 
assignatum, in ezxamme praemisso illud impleat. 
Nec secus seriptum est aliquanto post (reg. 141): 
Παρεχτὸς τοῦ πεπιστευμένου τὴν ἐπίσχεψιν τῶν ἐργα- 
ξομένων, ἢ τὴν οἰκονομίαν τῶν ἔργων, ὅς, elo. Eo δα- 
cepto qui operariis invisendis et dispensandis ope- 
ribus praefectus fuit, quisquis, ete. Similia loca ad- 
jicere mihi liceret: sed ea indicare satis hábébo. 
Velim igitur legantur regulze 148, 152, 187 et 288. 
Adnotanda tam multa existimavi, ut magis intel- 
ligeretur Hegularum atque Constitutionum non 


vari opinionem eorum, qui Constitutiones mona- 
slicas, quas vocant, Basilio tribuunt, eum, ut dixi, 
constitutionum nomen per se anceps sil el ambi- 
guum. Fateor quidem monasticas Constitutiones 
aple el proprie constitutionum nomine significari 
posse ; sedeasnecessario hoc nomineindicari nego, 
cum et ipsas Regulas ita quoque appellare liceat. 
Cum enim regulie nihil aliud sint, quam constitu- 
tiones queedam monasticie, sine dubio ipsis regulis 
constitutionum nomen dari nihi] vetat. Quare ex 
ejusmodi testimoniis, in quibus veteres aliquot 
scriptores Basilii Constitutionum meminerunt, effi- 
citur solum, Basilium seripta aliqua, qua ad res 


unum et eumdem auctorem esse, cum naturale g monasticas perlinerent, vulgasse: at ex his nihil 


non sit, ut unus et idem scriptor tam diverse et 
senliat et seribat, 


8XI. Pars sexta, ubi multis argumentis probatur 
Basilium Regularum auctorem esse. 


39. Vidimus non unam omnium sententiam esse 
de Ascelieis. Combefisius Basilium Gonstitutionum 
monasticarum auctorem facit: sed Regulas ipsius 
esse negat. Tillemontius, Dupinus, Natalis Alexan- 
der eL alii fere omnes ut Regulas, ita el. Conslitu- 
tiones monasticas Basilio tribuunt. Ut ut hiec sunt, 
dubitari merito non potest quin Basilius volumen 
aliquod de rebus monaslicis confecerit. Nam ea, 
qu:e retulimus (a), veterum testimonia aperte osten- 
dunt Basilium non breve quoddam, sed amplum ac 
precipuum opus de monachorum institutis con- 
scripsisse. Quare aul regulas, aut cerle monasti- 
cas Constituliones ei adjudicari necesse est. No- 
tandum est autem, nullum hactenus veterum scri- 
ptorum testimonium allatum esse neque a Combe- 
fisio, neque a quovis alio, quo constaret olim ab 
aliquo scriptore antiquo Constitutiones monasticas 
Basilio ascriptas fuisse. Et certe, ut mihi quidem 
videtur, ejusmodi testimonia certa et indubitata 
proferre promptum non erat, cum si qua esse vi- 
deantur, ea in contrariam sentenliam interpretari 
liceat. Nam quod litterarum monumentis proditum 


amplius colligi potest. Cum ergo ita res sit (c), 
nunc videndum quee sint scripta illa ascetica, quee 
composuisse Basilium tot testes et antiquissimi 
iradiderunt. Ego autem cum superius dixerim (d) 
Regulas simul et Constitutiones monasticas uni et 
eidem scriptori ascribi non debere, ego igitur ut 
liberalissime cum Basilio agam, nihil amplius fa- 
cere queo, quam ut horum operum alterutrum ci 
tribnam. Rursus eum mox affirmarim nulla vete- 
rum scriptorum testimonia proferri posse, ex qui- 
bus certo constet Constitutiones monasticas olim 
Basilio tributas fuisse, vix ferendus essem, si eas 
summo illi viro adjudiecarem. Quare Regulas ci 


C ascribendas esse censui: eo magis, quod et aueto- 


ritas, et ratio, et ipsum scribendi genus ila sua- 
deant, Et quidem composuisse Basilium aut Asce- 
licum simpliciter, aut Librum ascetieum, aut Re- 
gulam, aut Constitutiones, aut quidquam simile, tes- 
tessuntHieronymus, Suidas, Gregorius Turonensis, 
Benedietus, Theodosius, Plato, Philibertus, Kugen- 
dus et Gregorius Nazianzenus (e). Quoniam autem 
nomina h:ee, quibus hi scriptores usi sunt ad asce- 
ticas Basilii Jucubrationes indicandas, ex se ambi- 
gua sunt, nec per se regulas magis, quam constitu- 
tiones monasticas significant, bene ac feliciter pro- 
visum est, ut ea ab aliis auctoribus et antiquissimis 
el loeupletissimis plane et aperte explicarentur. 


est, piissimos viros, Theodosium, Philibertum et D Prieeat testimonium Rufini qui insua Pr:efatione 


Platonem Constitutiones Basilii studiose legisse(), 
ex eo nihil certum concludi polest. Et vero Con- 
stitutionum nomen, ut alia pleraque, ita et ipsum 
quoque ambiguum esl; nec per se potius eas Con- 
stitutiones monasticas, quie in Basilii editionibus 
inveniuntur, significat, quam ejusdem Regulas. 
Omnia enim nomina hee, liber, instituta, regula, 
constitutiones, et ejusdem generis alia, quibus an- 
liqui scriptores ad Ascetica Basilii signifieanda usi 
sunt, ex se omnino idem valent, nihilque aliud 
natura sua significant, quam quidam opera, quae 
de rebus inonasticis Basilius edidit. Hi&c autem eo 
notavi, ut ostenderem ex ejusmodi testimoniis, in 
(o Lege n. 27. 

b) Lege n. 27. 

c) Lege n. 27. 


in Regulam sancti Basilii ad Urseium abbatem sic 
loquitur (f) : Ad hcec ego, ne quid tibi minus digne, 
non dico quam geritur, sed quam geri debel, ez- 
ponerem, S. Basilii Cappadociz episcopi, virt fide 
et operibus et omni sanctitate satis clari, Instituta 
monachorum, qui interrogantibus se monachis 
velut sancti cujusdam juris responsa statuit, pro- 
tuli. Ergo de Rufini sententia /nstituta »monacho- 
rum nihil aliud sunt, quam responsa illa, quie Ba- 
siliusdeditmonachis, qui ipsum interrogarent: hoc 
est, ipsie sunt Regule, in quibus Basilius multas 
aé varias monachorum quiestiones docte ac dilu- 
cide solvit, Ergo, eodem tesle, Regularum legiti- 

d) Lege n. 3* et seq. 

e) Lege n. 27. | 

" Lege Codicem Regul., n, 97. 





103 


PREJEFATIO. 


104 


mus parens Basilius est. Ubi obiter notandum, ex A nemine ei certo tribuantur. Quare, si auctoritatis 


his optime intelligi verum esse quod dixi, videli- 
cet, nomina hac,constitutiones, instituta, et horum 
similia diverse explicari posse, et talia esse, ut sua 
natura non potius constitutiones monasticas, quam 
regulas significent. Et vero nisi Rufinus ipse do- 
cuisset quid intellexisset per instituta monacho- 
rum, Constitutionesne an Regulae hoc nomine si- 
gnificarentur, ignoraremus: sed cum hec addidit, 
qua interrogantibus se monachis velut sancti cu- 
jusdam juris responsa statuit protuli, dubitationem 
prorsus exemit. Nec aliter aut sensit, aut scripsit 
Cassianus, cujus verba hocloco rursus referre non 
pigebit. Sunt autem ejusmodi (a): Huc accedit, 
quod super hac re viri et. vita nobiles, et sermone 
scientiaque praeclari, multa jam opuscula desuda- 
rant, S. Basilium et Hieronymum dico, aliosque 
nonnullos, quorum anlerior sciscitantibus fratribus 
super diversis institutis vel quaestionibus non solum 
facundo, verum etiam divinarum Seripturarum 
testimoniis copioso sermone respondit. Quibus ver- 
bis Regulas indicari nemo non videt, cum in ipsis 
questiones fratrum atque interrogationes ut facun- 
de et copiose,ita congruenter Scripture convenien- 
terque enodentur. Hoc idem mirifice confirmavit 
imperator Justinianus, cum Regularum breviorum 
unam citavit (reg. 267), hoc modo : Βασιλείου ἐπισ- 
xórou Καισαρείας Καππαδοχίας, 6x τοῦ χανονιχοὺ αὐτοῦ 
βιθλίον: Ἑρώτησις, Εἰ ὅπου μὲν λέγει, Δαρήσεται πολλὰ 8z 
ὅπου δὲ, ᾿Ολίγα, πῶς λέγουσί τινες μὴ εἶναι τέλος τῇ xo- 
λάσεως τοῖς χολατομένοις ; ᾿Απόχρισις. Τὰ ἀμψιύολα xai 
ἐπικεχαλυμμένως εἰρῆσθαι δοχοῦντα ἔν τισι τόποις τῆς 
θεοπνεύστου Γραφῆς, ὑπὸ τῶν ἄλλων ἐν ἄλλοις ὁμολογου-- 
μένων σαγηνίξεται, elc. Basilii episcopi Cesarez Cap- 
padocia, ex ejus libro Regularum. Interrogatio. 
Si tum dicit, « Vapulabit multis ?!, tum, paucis : » 
quo pacto quidam dicunt nullum finem supplicii 
fore iis qui pana afficiuntur? Responsio. Qu» am- 
bigua sunt, ac videntur obscure esse dicta in qui- 
busdam [(ocis divinitus inspirata Scripturz, alibi 
ab aliis qua confessa et aperta sunt, declarantur, 
etc. Regularum igitur liber Justiniani etate Ba- 
silio tribuebatur. Hanc opinionem ἃ majoribus 
acceptam ad posteros transmisit Photius (5), his 
verbis : Εἴτα οἷον Ὄρους τινὰς ἀσχητιχοὺς, ὡς iv 
ἐρωτήσει καὶ ἀποχρίσει προηγουμένους, ἐχτίθεται τὸν 
ἀριθμὸν πεντήχοντα [mívzt]. Καὶ πάλιν συντομώτερον 
ἑτέρους Ὄρους τιγ. Deinde quasi Regulas, quusdam 
ascelicas, interrogando ac respondendo propositas 
exponit, numero quinquaginta quinque : iterum- 
que breviores alias trecentas tredecün. Si igi- 
tur verum est Regulas simul et Constitutiones Ba- 
silio Magno tribui non posse, longe melius est 
atque presstabilius summum hunc virum Regula- 
rum auctorem facere, quam Constitutionum, cum 
ipsum Regulas composuisse affirment antiquissimi 
el gravissimi scriptores, Constitutiones autem a 


3! Luc. ΧΙΤ, 47, 48. 
(a) Cass. In., in Pref, 


habenda ratio sit, que maxima in iis rebus haberi 
debet, oportet non Constitutiones, quarum ne men- 
tio quidem perspicue facta est apud antiquos, sed 
Regulas Basilio tribui, utpote quarum Basilius au- 
ctor fuisse olim ἃ priscis scriptoribus dictus sit, 
qui ejus aut requales, aut fere tequales fuere. 

40. Cum illud quasi principium certum posueri- 
mus, Regularum atque Constitutionum non unum 
et eumdem auctorem esse ; consequens est, si re- 
tionem sequi volumus, ut Basilium non Constitu- 
tiones, sed Regulas scripsisse dicamus. Etenim, si 
quis monasticas Constitutiones cum Regulis com- 
paraverit, statim animadvertet tantum bas ab illis 


p differre, quantum opus prestantissimum ab opere, 


si non malo,at inter mediocria tamen ultimo dif- 
fert. Et vero refert sunt Regulee preeceptis salu- 
berrimis atque utilissimis, quibus non monacho- 
rum modo, sed etiam Christianorum vita et mores 
sanctissime componi possint. In his multa ac diffi- 
cilia Scripture loca doctissime ac dilucidissime 
explanantur. Videas hominem ad infinitas graves- 
quecujuscunquegenerisquestionessolvendas sem- 
per paratur, etita apte ad singula respondentem, 
ut nihil meliusaut convenientius atlerripossit. Gerte 
opus tam absolutum non in quemlibet convenit, 
sed in virum, qui ut acri judicio, it& omni eccele- 
siasticee scientite supellectile instructus esset. Ejus- 
modi igitur opus potius tribui debet doctissimo 
gravissimoque scriptori Basilio, quam Constitubo- 
num liber, in quo nihil ita magnum, nihilita utile, 

nihil ita eximium continetur. Nam, ut aiusm, ma 

gnum magna decent, parvum parva. Quamobrem 
non erraturum puto, qui Regulas tanquam pres- 
tantissimas presstantissimo scriptori Basilio, Con- 
stitutiones vero monasticas tanquam mediocres 
mediocri cuivis auctori tribuet. Ac ne quis existi- 
met Regulas falso dici eximias, nec verius mona- 
sticas Constitutiones dici mediocres, meminisse 
opere pretium est, monasticas Constitutiones nus 
quam apud antiquos certo et indubitanter citari. 
Sane Rufinus et Cassianus, qui Regulas perspicue 
laudarunt, prorsus tamen de Constitutionibus εἰ- 
luere. Et quod magis mirabere, Photius, qui cete- 
roquin tam copiose de Asceticis locutus est, tamen 
ne unum quidem verbum de Constitutionum libro 
addidit, sic ut id opus aut non novisse, aut nullo 
loco habuisse videatur. Neque vero monasticas 
Constitutiones magis apud recentiores laudatas 
invenio, cum Regule tamen sepe citentur. Pro- 
fecto, si theologi, si alii scriptores ecclesiastici 
aliquid in Constitutionibus invenissent, quod sibi 
alicui usui esse potuisset, eas crebro citassent: 
quod cumnon fecerint, satis declararunt nihil ejus- 
modi in ipsis invenisse. Quare, ut dixi, consenta- 
neum est rationi, Regulas uti egregias ascribi eru- 
ditissimo scriptori Basilio, Constitutiones vero 


(δ) Cod. cxci, p. 493. 


ΠΕ ΝΕΒΡΙ 


105 


PRAEFATIO. 


106 


uti longe inferiores homini longe inferioris sortis. Α γάρ, ὅτι ὁ πολύτιμος μαργαρίτης πρὸς τὴν ὁμοίωσιν τῆς 


Magis autem ac magis in hac mea sententia con- 
firinor, quoties Regulas Scripturarum testimoniis 
referciri cogito, cum tamen ejusmodi testimonia . 
raro in monasticis Constitutionibus adhibeantur. 
Opus enim in quo passim Scripture citantur, au- 


 etorem decet Scripturarum peritissimum, qualem 


Basilium fuisse, si non ex antiquorum testimoniis, 
at certo tamen ex ipsius Basilii indubitatis scriptis 
cognoceremus : Constitutionum vero auctorem 
dici par est hominem qui, quantum ex ejus opere 
conjici potest, Scripturas non ita multum calle- 
ret. Maxime quoque ad rem facit quod legitur in 
Basilii epistola 295 : Τούτου χάριν ἀπέστειλα τὸν mo- 
θεινότατον ἡμῶν ἀδελφὸν, ἵνα xai τὸ πρόθυμον γνωρίσῃ, 
xai τὸ νωθρὸν διεγείρῃ, και τὸ ἀντιτεῖνον φανερὸν ἡμῖν 
καταστήσῃ. Πολλὴ γὰρ ἢ ἐπιθυμία xai ἰδεῖν ὑμᾶς συνηγ- 
μένους, χαὶ ἀχοῦσαι περὶ ὑμῶν órt οὐχὶ τὸν ἀμάρτυρον 
ἀγαπᾶτε βίον, ἀλλὰ μᾶλλον καταδέχεσθε πάντες, χαὶ 
φύλαχες τῆς ἀλλήλων ἀχριδείας εἶναι, χαὶ μάρτυρες τῶν 
κατορθουμένων. Ούὐτω γὰρ ἔχαστος χρὶ τὸν ἐφ᾽ ἑαυτῳ ᾿ 
μισθὸν τέλειον ἀπολήψεται, καὶ τὸν ἐπὶ τῇ τοῦ ἀδελφοῦ 
προχοπῇ, ὃν καὶ λόγῳ x«t ἔργῳ παρέχεσθαι ἡμᾶς ἀλλή- 
λοις προσήκει, éx τῆς συνεχοῦς ὁμιλίας x«t παραχλή- 
σεως. Hanc. οὐ causam desideratissimum fratrem 
nostrum misi, ut et alacres agnoscat, et tardos 
exstimulet, εἰ nobis indicet. reluctantes. Nam ve- 
Ahementer cupio tum videre vos coadunatos, tum 
hoc de vobis audire, quod vitam a testium cons- 
pectu remotam non amatis, sed potius singuli vul- 
tis οἱ mutua vestra diligenti2 et rerum praclare 
gestarum testes fieri. Ita enim unusquisque et pro- 
priam mercedem integram consequetur, et eam, 
qua ez fratris progressu accedit : quam alter alte- 
ri tam verbis quam factis ex jugi congressu atque 
consolatione debemus conciliare. Hic igitur Basilii 
locus ad rem valde pertinet. Constat enim Regulas 
et Constitutiones in eo maxime inter se dissentire, 
quod in his anachoretarum status probetur in illis 
vero eorum vivendi genus acriter reprehendatur. 
Quare cum ex ea, quam modo citavi, epistola li- 
queat non probatum fuisse Basilio anachoretarumn 
vivendi genus, ratio suadet, ut Regule:, in quibus 
id vivendi genus non probatur, ei tribuantur, non 
autem Constitutiones, in quibus illud vite institu- 
tum prorsus probari vidimus. Ita enim et Basilius 
sibi ipse coristabit, et Regule cum ejusdem epi- 


stolis in eo consentient, quod in his eque ac in 
illis anachoretarum vivendi ratio improbetur. 


41. Satis quidem ex dictis constat Regularum 
auctorem nonnunquam videri paulo severiorem : 
sed tamen, quoniam ita expedit, ejus rei aliquot 
exempla rursus hoc loco proferam. Cum igitur in 
majoribus Regulis protulisset illud Matthei: Simile 
est regnum cxlorum homini negotiatori, quzrenti . 
bonas margaritas, inventa autem pretiosa marga- 
rita abiit *!, etc, sic persequitur (reg. 8, n. 21: Δῆλον. 


313 Matth. xin, 45 seqq. ** Luc. vi, 30, 29. 
PaTRoL. Gn. XXXI. 


D 


ἐπουρανίου βασιλείας παρείληπται, ἣν ἀδύνατον ἡμῖν 
προσγενέσθαι ὁ τοῦ Κυρίον δειχνυσι λόγος, μὴ πάντα 
ὁμοῦ τὰ προσόντα ἡμῖν, πλοῦτον, x«i δόξαν, x«t γένος, 
χαὶ εἴ τι ἄλλο τῶν πολλοῖς περισπουδάστων πρὸς τὴν ἀν- 
ταλλαγὴν αὐτῆς προεμένοις. Planum est enim, regnum 
caeleste per pretiosam margaritam adumbrari ; 
quod nos assequi non posse declarant Domini ver- 
ba, nisi omnia simul quae habemus, et divitias, et 
gloriam, et genus, et si quid aliud est, cujus studio 
desiderioque plerique teneantur, pro eo compa- 
rando deseramus. Heec nisi explicentur, ut falsa 
sunt, ita nimiam severitatem pre se ferunt, cum 
vendi omnia ad salutem comparandam nihil ne- 
cesse sit. Nec minus aspere loquitur auctor in Re- 


B gulis brevioribus, quarum centesima prima sic in- 


cipit : Τὸ, Παντὶ τῳ αἰτοῦντί σε (dou, xal τὸν θέλοντα 
ἀπὸ σοῦ δανείσασθαι μὴ ἀποστραφῃς, ὥσπερ πειρασμοῦ 
ὥχει τόπον, ὡς ἢ ἀχολουθέα τῶν συνημμένων δεὶχνυσι. 
Καὶ εἰς πονηρούς ἐστι τὸ προστεταγμένον, etc. 1Llud, 
« Omni petenti te (tribue, et volentem a te mutuum 
accipere ne averseris *, » est loco quasi tentatio- 
nis, quemadmodum eorum, qua proxime sequun- 
tur, series declarat. Atque preceptum illud da- 
tum est in improbos, etc. Et hec quoque exposi- 
tione indigent. Alioquin enim sequeretur impro- 
bos esse eos omnes, qui sua bona non vendide- 
runt, quandoquidem improborum nomine hic in- 
telliguntur ejusmodi homines, qui facultatibus suis 
non renuntiarunt. Verba Greca interrogationis 233 


C sunt haec : Ex πάντων τῶν χατορθωμάτων, ἐὰν ἕν λείπῃ 


τινὶ, εἰ διὰ τοῦτο οὐ costo; Ex omnibus recte fac- 
tis si vel unum desit alicui, num propterea salu- 
tem non consequitur. Cui questioni respondens 
auctor, sic scripsit : Ἵνα ἐν ἐνὶ μόνῳ δόξῃ παραχούειν, 
x«i τοῦτο οὔτε διὰ ὄχνον, οὔτε διὰ καταφρόνησιν, ἀλλὰ 
δι εὐλάδειαν xal τιμὴν τὴν περὶ τὸν Κύριον, ἐπὶ τούτῳ 
μόνω ἀχούει, ᾿Εὰν μὴ νιψω σε, οὐχ ἔχεις μέρος μετ ἐμοῦ" 
ubi (Pelrus, in uno duntaxat visus est non obe- 
dire, atque hoc neque ob segnitiem, neque ob 
coniemptum, sed propter reverentiam e: hono- 
rem Domini, οὐ id solum audit, « δὲ non lavem te, 
non habes partem mecum 3". » Quod hic dicitur, 
fore, ut quis salutem non consequatur, sj vel 
unum recte factum omiserit, id, nisi interpretere, 
plus justo severum est, potestque ad desperatio- 
nem adducere. Rogatus scriptor, quomodo cum 
iis agendum sit, qui devitant graviora peccata, 
patrant vero leviora indiscriminatim, ità respon- 
det, ut omnia peccata equalia efficere videatur : 
quod ut falsum,ita asperum esse nemo diffitebitur. 
Ejus autem hec sunt verba (reg. 263): Πρῶτον 
μὲν εἰδέναι χρὴ, ὅτι ἐν τῇ Καινῆ Διαθήχῃ ταύτην τὴν 
διαφορὰν οὐχ ἔστι μαθεῖν. Μία γὰρ ἀπόφασις xara πάντων 
ἁμαρτημάτων χεῖται, τοῦ Κυρίου εἰπόντος, ὅτε 'O ποιῶν 
τὴν ἁμαρτίαν, δοῦλὸς ἐστι τῆς ἀμαρτίας. Primum qui- 
dem nosse oportet hanc differentiam (peccatorum) 


δὲ Joan. xin, 8. 


& 


107 


PR/EFATIO. 


in Novo Testamento non reperiri. Una namque ha- A legitur : Ὡς τῷ μὲν ἀκουσέως τοῦ προσήκοντος ἁμαρτόντι 


betur sententia adversus qualibet peccata, cum 
Dominus dicat, « Qut facit peccatum, servus est 
peccati?*. » EL quod molestius videbitur, auctor ita 
imprudenter scripisse credi vix potest,:cum in re- 
gula quarta non dissimilia jam dixisset. Ex quibus 
omnibus colligi potest auctorem, nisi ejus verba 
recte iutellizantur, severiorem videri merito posse. 
Quare si difficilia qusedam Regularum loca incaute 
legeris, facile credas, Combefisii exemplo, quenivis 
alium potius earum auctorem esse, quam Basi- 
lium : sed si quispiam ejusmodi locorum senten- 
tiam riteet scrutatus fuerit et assecutus, nihil aspe- 
rius aut durius in ipsis inveniet, sibique plane per- 
suadebit severitatem illam in nullum alium magis 
convenire, quam in Basilium, qui eo ingenio erat, 
ut cum dogma aliquod explanare sibi non propo- 
saisset.aiquando liberius severiusque loqueretur. 
Nam :n rebus ad mores pertinentibus, nonnun- 
G:am m:Dus, ut ita. dicam, attendebat δὰ verba 
qu.5us cteretur, quam ad audientium salutem, ad 
quam quemque. quacunque ratione posset, perdu- 
cere conabatur. Nunc e Basilii orationibus exempla 
ἃ:.1Ὲ 3 subdam, ut cum iis, qu:e retuli. Regularum 
locis possint comparari. Basiiius igitur cum illud 
Luce. D?struam horrea mea, et majora :«dificabo, 
eX;..anaret., ita locutus est (tom. ll, p. 50, : Tt; ἐστὸν 
Σ πρευσιχτες, ας Rab τῷ χυταρχεία, Quis avarcs 
est? (Gui rebus qua satis sunt, contentus non est. 
Quoi ita breviter ac simpliciter dictum perterret. 


B 


X2 συγγνώμη τις ἴσως 1:26X τοῦ Θεοῦ γένοιτο" τῶ δὲ ἐξε-. 
πίτηδε: τὰ “χείρω 7501204520) 020 6:00 παραΐίτησις τὸ μὴ 
οὐχὶ πορλλαπλασίω τὴν κόλασιν ὑποτχεῖν. Enimvero qui 
α recto decoroque non voluntarie aberrarit, forte 
veniam aliquam obtinebit a Deo - qui vero fuerit 
consulto mala amplerus, implacabilter supplicia 
longe majora perferet. c qui legent, iis, nisi ca- 
veant, facile in mentem veniet, horum verborum 
hanc esse sententiam qui non voluntarie pecca verit 
eum [fortasse veniam consecuturum; qui autem 
consulto et voluntarie, nihil ei spei relinqui, sed 
omnem poenitentie locum prorsus adimi : quod 
non modo plus equo severum est, sed fslsum, eta 
Basilü mente remotissimum. Eodem illo ex libello 
rursus pauca subjiciam. Sunt autem hujusmodi 
(ibid. : 11775 χαλγωπεστὴν εἶναι xat ovouzy eg ms, ὁμοίως 
G2 4 67v χγεϊτύχι e.t δεῖν τοὺς τοιούτους, ὡς τὸ ἐταιοεῖν͵ 
ἢ τὐγοτοίοις γάμοις ἐπιβουλεύειν, Quare cincinnatum 
esse et appellari, »que turpe censendum dico at- 
que scortari, aut alienis nuptiis insidiari. Certe, 
cum ita locutus est Basilius, rem exaggerasse dici 
merito potest. Nam aliud multo est, cincinnatum 
esse appellarique, et aliud scortari, aut alienis 
nuptiis insidiari. Ex quibus liquet Basilium, cum 
animarum salus ageretur, naturali quodam im- 
petu quasi abreptum, raro quidem, sed nonnun- 
quani tamen aliqua dixisse, qu;e, nisi explicantur, 
severiora aut sunt, aut videri possunt. itaque 
quisquis rationem sequi voluerit, Regulas potius 


Nam.si ita est, pauci erunt, qui avari non sint. (c Basilio tribuet, quarum in nonnullis majorque- 


Lonze gravius est quod sequitur. Cum enim Basi- 
Lus in quadam oratione sermonem instituisset de 
eo aiolescente. cui, ut est apud Mattbeeum, Domi- 
nus Uiixerat: Vende qua habes,et da pauperibus***, 
tum demum ipsum ita alloquitur |tom. ll, p. 51): 
E: 222 52x ἔφόνευτας. ὡς σὺ τῆς. οὔτε ἐποίχευτας οὔτε 
ἔκηυεύσς. VUTE χατειλχοτυογσας τινος παοτυοίαν ψειυῦξ, 
ἐγσυνετη πιαύτω ποιεῖς τὴν πεοὶ ταῦτα SVO CH. πῇ πτοῦ7- 
τιθεῖς τὸ γεῖπον,) 1 οὔ πόνου δύνει, εἰσελθεῖν εἰς τὴν 5.τι- 
λεῖχν του Θιοῦ. Elenim, si non occidisli, ut ais, ne- 
que adulterium commisisli neque furatus es, ncque 
contra quempiam falsum testimonium diristi : ni- 
hilominus tamen adhibitam in his agendis diligen- 
tiam (ibi infructuosam efficis, qui quod reliquum 


est non adjicias. quo solo possis in Dei regnum in- ἢ 


gredi. Et vero quisquis audit illud : Nihilominus 
tamen adhibitam in his diligenliam tibi infructuo- 
sam efJicis, qui quod reliquum et non adjicias.quo 
sulo possis in Dei regnum ingredi, statim. nisi at- 
tentior sil, sibi in animum inducit Basilium hoc di- 
cere voluisse, fieri non posse, ut quis in reguum 
ceelorum ingrediatur, nisi fecerit quod huic adoles 

centi deerat, hoc est, nisi omnia sua vendiderit, 
dederitque pauperibus : quod nimis austerum esse 
vident omnes, Addam locum quemdam e sermone 
De legendis libris gentilium kom. Hl, p. 151?, ubi ita 


* Joan. vit, 31, ** Matth, xix, ?1. 


dam severitas apparet, quam monasticas Const- 
tutiones, in quibus ejusmodi severitatis ne vest- 
gium quidem ullum erstat. lta enim constabit 
Basilium, cum de moribus sermonem haberet, 
semper suisimilem fuisse : qui scilicet ubique 
tam in Regulis quem in aliis suis scriptis nonnun- 
quam se paulo severiorem ostenderit. Neque ta- 
men propterea statim reprehendendus est vir sum- 
mus, cum ejus verba quilibet paulummodo pers- 
picacior in bonam partem interpretari facile possit. 
42. Quod jam attinet ad ipsam scribendi ratio- 
nem, ingenue fatebor Regu.as, si eloquentia spe 
ctetur, a cretreris Basilii operibus nonnihil differre : 
sed hiec diversitas, cum rei argumentum ita postu- 
laret, neminem movere debet. Non enim decebati 
monasticis Regulis conscribendis uti geandiori sty- 
lo, sed simpliciore, quique ad res, quee tractaren- 
tur, aptior esset atque accommodatior. Ego igilur 
Regulas, si cum reliquis Basilii scriptis comparen- 
tur, minus elegantes esse non nego quidem : sed 
tamen contendo ipsas non indignas esse, que elo 
quentissimo scriptori ac facundissimo tribuantur. 
Et vero quid in Regularum stylo vel morosis dis- 
plicere possit, non video. Fluit ubique oratio libere 
ac suaviter. Ut verborum abundantia scriptores 
copiosissimum fuisse aperte ostendit, ita eorum, 


109 


PRAEFATIO, 


119 


delectus constructioque dubitare non sinit quin & « Ei qui vult tecum in judicio contendere, » etc. 


idem disertissimus fuerit. Quid plura ? A nobis fa- 
cit earum rerum optimus judex Photius. Ubienim 
de Asceticis Basilii loquitur, ita scribit (a) : In Ais 
tamen duobus libris non semper ad emphasim ve- 
currit. Statim enim primus liber nihil prz se fert 
tale, nisi quod semel alicubi perreticentiam malum 
omen avertat. Nam ad catera quod attinet, valde 
ibi est firmus, et 2que purus atque dilucidus, per- 
que duos hosce libros decurrit simplicior quidam 
et perfamiliaris sermo ac compositio, ad vulgi au- 
res comparata atque demissa, et ad solam demum 
auditorum salutem intenta. Greca videre qui cu- 
piet, ea superius legere poterit (num. 27). Sed hec 
generatim dicta sunt: nunc de certis quibusdam 


notis, equibus Basilium Regularum auctorem esse B 


eognosci possit, disseramus. Hanc dicendi formu- 
Jam, ego vídi, aut ego novi, Basilio perfamiliarem 
fuisse jam monui (5). Invenitur autem et in Regulis 
quoque ea ipsa scribendi ratio ; ob idque Basilius 
earum legitimus parens esse jure putandus est. 
lta igitur in regula 254 scriptum invenitur : 
“Ωσπερ οὖν τὸ ἀργύριον ἀχολουθίαν ἔχει τοῖς τραπεξίταις 
δίδοσθαι εἰς πορισμὸν, εἰσὶ γὰρ, ὡς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ ἔ-- 
γνων, οἱ ὑποδεχόμενοι xai τοῦτο ποιοῦντες, οὕτως, etc. 
Quemadmodum igitur pecunia solet nummulariüts 
ad quastum dari (sunt enim, ut ego Alezandrix 
noti, qui recipiant, et idipsum peragant), sic, eic. 
Et alibi cum de quibusdam rebus, que sponte na- 
ture fiunt, verba fecisset, persecutus est hoc mo- 


do (reg. 309): Ἐγὺ δὲ ἔγνων, ὅτι ταῦτα χατωρθώθη ( 


Χρισοτοῦ χάριτι χαὶ ἐν ἀνδράσι χαὶ ἐν γυναιξὶ, πίστει 
τῇ εἰς τὸν Κύριον γνησιᾳ. Ego autem novi haec Christi 
gratia completa fuisse tum in viris tum in feminis, 
per genuinam in Dominum fidem (c). Cum in tomo 
primo de ultimis duobus ἐπ Eunomium libris 
disputaremus, adnotavimus Basilium, si quid aut 
probasset, aut confutasset, aut explanasset, ita 
orationem concludere solitum, x«i ταῦτα μὲν ἐπὶ- 
τοσοῦτον, τὰ μὲν οὖν περὶ.... ἐπὶ τοσοῦτον, aut alio 
simili modo. Paria autem in Regulis invenimus, 
in quibus sic legitur (reg. 2 fus., n. 4) : Καὶ περὶ 
μὲν τῆς εἰς Θεὸν ἀγάπης τοσαῦτα, Sed. hactenus de 
dilectione Dei. Quando autem semel Basilii ἐπ 
Eunomium libris usus sum, ex his aliud argu- 
mentum petam. Igitur, cum initio libri tertii signi- 
ficare vellet Scripturam sacram, ita locutus est: 
᾿Αξιώματι μὲν γὰρ δευτερεύειν τοῦ Υἱοῦ παραδίδωσιν 
ἔσως ὁ τῆς εὐσεδείας λόγος. Dignitlate quidem [Spi- 
ritum] secundum esse a Filio tradit fortasse pieta- 
tis sermo. Secus autem in regula nona majore non 
legitur, ubi ita scriptum est (pag. 351) : Δικάξεσθαι 
δὲ περὶ αὐτῶν ἐπὶ διχαστηρίων ἐξωτιχῶν ἀπηγὸι 
ρευσιν ὁ τῆς θεοσεδείας λόγος, δι ὧν φησι" Τῷ θέλοντὲ 
σοι χριθῇῆναι, etc. Sed cum ipsis pro tribunal 
externo litigare vetat pietatis sermo, his verbis : 
86 Luc, xxir, 36. 


(a) Cod. cxca, p. 493. 
(0) Leg. n, ?9. 


Loca quedam Scripture diverse ab interpretibus 
versa fuisse non raro monet Basilius. Exempli 
causa, sic in opere Sez dierum scriptum invenitur 
(hom. 4 in Hez., n. 5) : Πρόσχειται δέ ἐν πολλοῖς τῶν 
ἀντιγράφων, Καὶ συνήχθη τὸ ὕδωρ τὸ ὑποχάτω τοῦ 
οὐρανοῦ εἰς τὰς συναγωγὰς αὐτῶν, χαὶ ὥφθη 1 
ξηρά - ἅπερ οὗτε τινὲς τῶς λοιπῶν ἐχδεδώχασιν ἐρμὴ-" 
νέων.... τὰ τοίνυν ἀχριδῇ τῶν ἀντιγράφων ὠθέλισται,. 
Additum est tamen in multis exemplaribus, « Et 
congregata est aqua, que sub calo erat, in con- 
gregationes suas, et apparuit arida.» Quo sane 
verba nulli ez reliquis interpretibus tradidere... 
Notata sunt igitur obelo exemplaria accuratiora. 
Basilius, cum psalmum vicesimum octavum co- 
ram populo explanaret (t. 1, pag. 114), eodem 
modo locutus est: Ἐν πολλοῖς μέντοι τῶν ἀντιγράφων 
προσχείμενον εὕρομεν τό, etc, In multis autem ezem- 
plaribus additam reperimus illud, eic. Insigne 
aliud exemplum proferam e secundo in Euno- 
mium libro (num. 20), ubi ita legitur : Τέως γε μὴν 
μηδὲ ἐχεῖνο ἀπαρασήμαντον καταλίπωμεν, ὅτι ἄλλοι τῶν 
ἑρμηνέων, οἱ καιριώτερον τῆς σημασίας τῶν, Ἑδραϊκῶν 
χαθιχόμενοι, Ἐχτήσατό με, ἀντὶ τοῦ, Ἔχτισεν, éxÓt- 
δῶχασιν. Interim tamen neque illud silentio pra- 
tereamus, interpretes. alios, qui convenientius 
Hebraicarum vocum sententiam assecuti. sunt, 
pro «creavit,» edidisse « possedit mme.» Et ne 
longus sim, omitto sciens, que leguntur in ho- 
milia prima in Hezaem. num. 6 ; item que scripta 
sunt in homilia in psalmum quadragesimum 
quarium, num. 4. Fit autem quoque in Regulis 
mentio illius in Scripturarum interpretatione va- 
rietatis. In his' enim ita scriptum est (reg. 251): 
Ὡς μὴ εἶναι πρόσταγμα, ᾿Αλλὰ νῦν ὁ ἔχων βαλάντιον, 
ἀράτω, ἦτοι ἀρεῖ (οὕτω γὰρ x«i τὰ πολλὰ τῶν ἀν- 
τιγράφων ἔχει), ἀὰλλ προφητείαν προλέγοντος τοῦ Κυ- 
ρίον, etc. Ita ut illud, « Sed nuuc qui habet. sac- 
culum, tollat,» seu « tollet?*, (sic enim etiam multa 
exemplaria habent), non sit quoddam preceptum, 
sed vaticinium Domini, qui pranuntiabat futurum, 
etc. Has dicendi formulas, τὸν ἐπιμέλειαν τὴν χοινὴν 
πεπιστευμένον, οἱ τὴν ὁδηγίαν τῶν πολλῶν πεπιστευ- 
μένοι, et alias id genus in Regulis sepius occurrere 
aliquanto ante ostendimus (d). Principium autem 
Proverbiorum exponens Basilius eodem loquendi 
genere usus est, hoe modo (pag. 106) : Oiov πορνεία 
x«i σωφροσύνη παρὰ goi χρίνεται, xal ὑψηλὸς προχαθέξε- 
ταί σου ὁ νοῦς πεπιστευμένος τὸ διχαστήριον. Exempli 
causa, scortatio et pudicitia apud te judicantur, et 
excelsa tua mens ejusmodi judicio sibi commisso 
prasidet. Decet igitur non Constitutiones, sed 
Regulas Basilio Magno tribui, cum in his Basi- 
liani styli multa monimenta exstent, in illis au- 
tem nihil tale usquam compareat. Neque hoc mihi 
credi postulo, sed Constitutionum librum attente 


(c) Prief. n. 72. 
(d) Leg. n. 38. 


441 


PRAEFATIO. 


112 


ac diligenter legi velim : quod qui fecerit, ita, ut A ὁμοίωσιν τῆς ἐπουρανίου βασιλείας παρείληπται, ὧν 


dixi, rem esse, suis oculis cernet. 

43. Scio aliter sentire doctissimum virum Com- 
befisium : sed quod pro firmo argumento attulit, 
Regulas aliquando severiores videri, id nostrse 
opinioni magis favere quam officere arbitror. 
Basilius enim, ut ex dietis (a) constat, in aliis quo- 
que scriptis suis se prestitit eum, qui aliquando 
severior fuisse credi possit: sed ita tamen, ut, si 
verborum ejus vera sententia intelligatur, nihil 
omnino neque in Regulis, neque in aliis ipsius 
]ucubrationibus aut predurum aut Stoicum inesse 
perspicuum sit. Fateor igitur non in Regulis modo, 
sed in aliis etiam quibusdam Basilii scriptis diffi- 
cilia quedam 1oca reperiri: sed non propterea 


ἀδύνατον ἡμῖν προσγενέσθαι ὁ τοῦ Κυρίο δείκνυσι 
λόγος, μὴ πάντα ὁμοῦ 7X ποοσόντα Luiv, καὶ πλοῦτον, 
καὶ, δόξαν, χαὶ γένος, καὶ εἴ τι ἄλλο τῶν πολλοῖς Ttpt- 
πουδάστων πρὸς τὴν ἀνταλλαγὴν αὐτῆς ποοεμένοις, Pla- 
num esi enim regnum caleste per pretiosam mar- 
garitam adumbrari : quod nos assequi non posse 
declarant Domini verba, nisi omnia simul quas 
habemus, et divitias, et gloriam, et genus, et si 
quid aliud est, cujus studio desiderioque plerique 
teneantur, pro eo comparando deseramus. Combe- 
fisius vero hoc modo (6) : Videtur istis satis aper- 
te auctor e regno celorum ezcludere, qui non re- 
nuntient. omnibus, nec paupertatem evangelicam 
amplexentur, quod Patres Gangrenses merito 


facile adducar, ut eas adulterinas esse putem. pg damnarunt. Est ergo ille pretiosus lapis omnibus 


Cur enim, qu&so, in spuriis ponerentur Regule 
nomine severitatis cujusdam majoris, alia vero 
illa Basilii scripta, in quibus non minores diffi- 
cultates occurrunt, pro veris haberentur? Cur 
rursus suspecte erunt Basilii Regule ob difficiles 
quosdam locos, aliorum vero sanctorum Patrum 
libri, in quibus loci aut seque difficiles, aut 
etiam difficiliores inveniuntur, carebunt suspicio- 
ne? Et alioqui levia sunt, que vir doclssimus 
Combefisius opponit, et talia, qualia in scholis 
publicis quotidie proponi solent, queque qua fa- 
cilitate objiciuntur, eadem vel ab adolescentibus 
solvuntur. Quare cum eruditissimus vir Tillemon- 
tius (^) Combefisii argumenta legisset, eorum- 
que cuique respondere statuisset, ita respondit, ut 
mirari se non raro significaverit, tam levia ab ho- 
mine docto serio proponi potuisse. Etsi autem 
Tillemontii libri rari non sunt, quoniam tamen 
fortasse ad manum non omnibus erunt, specio- 
sioribus Combefisii argumentis breviter hoc loco 
respondere mihi visum est : quod eo libentius fa- 
ciam, quia in variis responsionibus novi aliquid 
inveniri solet. Sed antequam ultra progrediar, 
annotare libet Combefisium, cum Eustathium Se- 
bastenum Regularum auctorem esse sibi semel 
falso persuasisset, sibi persuasisse non verius, 
eumdem illum Eustathium ob earum Regularumn 
perversam doctrinam in concilio Gangrensi con- 
demnatum fuisse: sed quod pro certo vir doctis- 
simus habuit, in valde incertum est. Sunt enim 
qui dicant sermonem in concilio Gangrensi de 
alio Eustathio haberi, quorum antesignani sunt 
eruditissimi viri Baronius, Blondellus et Dupi- 
nus. Sed cum hwc questio hujus loci non sit, 
mihi satis esse existimavi, si ea de re monuis- 
sem. Jam ergo ad propositum me refero; ipsa- 
que Combefisii verba, quibus regulam octavam 
majorem oppugnat, hoc loco exscribere non pige- 
bit. Primum autem Basilii, deinde Combefisii verba 
subjiciam. Basilius igitur ita loquitur (pag. 350): 
Δῆλον γὰρ, ὅτι ὁ πολύτιμος μαργαρίτης πρὸς τὴν 
81 Matth, xix, 21. 
(a) Leg. n. 41. 
(ὁ) Vie de saint Basile, p. 638. 


coemendus, perfectio illa sub consilio a Christo 
proposita, ut et virginitas ; non ipsa absolute vita 
eterna aut. pietus Christiana. Co.rbefisium au- 
tem si meminisset eorum que prius dixisset, talia 
non scripturum fuisse puto. Cum enim in ea ora- 
tione, quam Basilius in divites habuit, aliquid 
simile legisset, ita respondit, ut ejus responsio 
ad hunc Regularum locum optime accommodari 
possit. Basilii autem verba, que jam antea 
retuli, hic rursus edenda judicavi. Ubi igitur 
oratorum optimus Basilius verba facit de eo ado- 
lescente, cui a Domino dictum fuerat, Vende quz 
habes, et da pauperibus 3, sic scribit (tom. II, 
pag. 91): Ei γὰρ ovx ἐγόνευσας, ὡς σὺ ge, οὔτε 
ἐμοίσευσας, οὔτε ἔχλεψας, οὔτε χατεμαρτύρησᾷς τινος 
μαρτυριαν ψευδῆ, ἀνόνητον σεαυτῷ ποιεῖς τηνπερὶ ταῦτα 
σπουδὴν, μὴ προστιθεὶς τὸ λεῖπον δι᾽ οὗ μόνον δυνήσῃ 
εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν ro2 Θεοῦ, Etenim δὲ non 
occidisti, ut ais tu, neque adulterium commisisti, 
neque furatus es, neque contra quempiam falsum 
testinonium dixisti, nihilominus tamen adhibi- 
tam in his agendis diligentiam tibi infructuosam 
efficis, qui quod reliquum est non adjicias, quo 
solo possis in Dei regnum ingredi. In quem 1o- 
cum doctissimus vir Combefisius (t. 1, pag. 115) 
hec notavit : Durior, inquit, propositio, si intelli- 
gas de aterna salute, nec exponas in praparatio- 
ne animi. Ego igitur dico quoque duriora esse que 
Basilius in regula octava majore scripsit, 8ὲ :n- 
telligas de eterna salute, nec exponas in. prapa- 
ratione animi, sed si ejus verba ezponas in praepa- 
ratione animi, ea affirmo duriora non esse. Repre- 
henduntur quoque a Combefisio, que in regula 
tricesima secunda deparentibus ac cognatis legun- 
tur. Ibi autem ita scriptum est (pag. 376) : Ei dt 
ἐμπεπλεγμένοι εἰσὶ τω χοινῷ βίῳ" οὐδεὶς ἡμῖν κοινὸς πρὸς 
αὐτοὺς λόγος͵ τοῖς τὸ εὔσχημον xai εὐπάρεδρον τῷ Κυρίῳ 
ἀπερισπάστως χατορθοῦν ἐσπουδαχόσι. Quod si impli- 
cati sunt vita communi, nulla res cum eis nobis 
communis est, qui honestum decorumque servare, 
et assidue Deo coharere studemus, citra ullam 


(c) Basil. recens. tom. II, p. 16. 


113 


PEJEFATIO. 


11& 


mentis aberrationem: quee verba valde improbatis, A Basilium audiamus, qui sic loquitur (reg. 12 fus.): 


quem sepius dixi, vir eruditissimus Combefisius (a). 
Porro, inquit, ?stud de parentibus qui implexi sint 
τῷ xoà Bí», id est, quisecularimilitia vivant, quod 
nec visendi, nec recipiendi, nec juvandi, quasi jam 
liberis in cenobio monachi vitam agentibus nihil 
εἰ attineant, unum videtur et mazimum ez dam- 
natis in concilio Gangrensi. Honorandi semper 
parentes, ac cum egeant, quibus liceat, fovendi; 
sive in vita κατὰ Θεὸν, quam sic monachorum auctor 
vocat, sive in communi et saeculi vita, ac vel ipsa 
non prorsus laudabili ; quantum tamen status ipse 
patitur. Legi quoque potest Combefisii nota in re- 
gulam 190, ubi vir doctus in Regularum auctorem 
multo veL.ementius invehitur. Recte autem et vere 
adnotavit eruditissimus vir Tillemontius, aut equa- 
lia, aut etiam severiora in capite vicesimo Constitu- 
tionum inveniri: quod ne ipsum quidem Combefi- 
sium latuit. Cum enim ad id caput venisset, yidis- 
setque nullam ibi neque parentum, neque cogna- 
torum rationem haberi,ita scripsit: Nescio an satis 
Evangelio consonet tanta hac parentum abdicatio, 
si quid extreme laborantibus monachus opis przs- 
tare possit. Nunc ergo a Combefisio, si viveret liben- 
ter quererem, cur ille parentum quasi contemptus 
impedierit quin Regularum Basilium auctorem fa- 
ceret, non autem impedierit quin eidem tribueret 
Constitutionum librum, cum in utroque opere pa- 
rentum jura pariter violari videantur. Et alioqui 
non est timendum,ne unquam in liberorum animis 
penitus exstinguatur amor parentum, cum ex sese 
phonicis in modum semper renascatur. Quod in 
regula centesima prima vituperatur, improbos 
vocari eos, qui non omnia bona sua vendiderunt, 
id leve est, et nullius momenti. improbi enim di- 
cuntur non proprie, sed quod minus probi sint, 
minusque perfecti. Omisi, quod minime decuit, 
aliud Combefisii argumentum. Conqueritur igitur 
vir doctus, sanctiores matrimonii leges prorsus in 
regula duodecima prolixiore abrogari. Ipsius heec 
sunt verba : Non potest dici clarius aliquid ad vim 
illam quam Eustathiani adhibebant conjugis, ut 
pugnantem alterum conjugem, vi omni ad aiteri 
volenti renuntiare assentiendum cogerent, aul 
etiam illo invito renuntiantem reciperent ; quod 
nihil subjectione ad Deum nihil obedientia prasta- 
bilius ;, meritoque damnarunt Patres Gangreses. 


Sane virum ab uxorenon discedere, Dei preceptum 


est, castitatrem praeferre altero conjugum invito, 
non Dei jussis parere est, eique subjici, sed palam 
pugnare ; nisi cum ratum duntaxat conjugium est, 
nec ea plene conjugum mutua servitus cowit: quade 
renilil auctor cogitavit; sed vimabsolute conjugiis, 
quasi Deo jubente divortium ἀσκήσεως prateztu, 
faciendam admittit. Audivimus Combefisium: nunc 

31* | Cor. vi, 4. 


88 ibid. 15. *? Luc. xiv, 20. 


(a) Comb. in Basil. recens. tom. 1l, p. 77. 


Καί τοὺς ἐν συξυγίᾳ δὲ γώμον τοιούτῳ βιῳ προσερχο- 
μένους ἀναχρίνεσθαι δεῖ, εἰ ἐχ συμφώνου τοῦτο ποιοῦσι 
χατὰ τὴν διαταγὴν τοῦ ᾿Αποστόλον. Τοῦ γὰρ ἐδίου σώμα- 
τος, φησὶν, οὐχ ἐξουσιάξει, xai οὕτως ἐπὶ πλειόνων μαρ- 
τύρων δέχεσθαι τὸν προσερχόμενον. Atque ii etiam qui 
matrimonio conjuncti, ad hujusmodi vile genus 
accedunt, interrogandi sunt, an mutuo consensu 
id efficiant, ex Apostoli precepto : « Nam, inquit, 
sui corporis potestatem non habet *, » sicque qui 
accedit, coram pluribus testibus recipiendus est : 
que verba retulimus, non quod de his ulla con- 
troversia sit, sed quod ad respondendum necessa- 
ria esse videantur. Gravia sunt et difficilia que 
sequuntur. Ita igitur Basilius reliqua persequitur : 


B Ei δὲ διαστασιάξοι τὸ ἕτερον μέρος, xai διαμάχοιτο, 


ἔλαττον φροντίξον τῆς πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως, μνημο-- 
νευέσθω ὁ ᾿Απόστολος λέγων, Ἐν δὲ εἰρήνῃ χέχληχεν ἡμᾶς 
ὁ Θεός * χαὶ πληρούσθω τὸ πρόσταγμα τοῦ Κυρίον εἰπὸν-- 
τος " Εἴ τις ἔρχεται πρὸς μὲ, xoi οὐ μισεῖ τὸν πατέρα 
αὐτοῦ, χαὶ τὴν μητέρα, χαὶ τὴν γυναῖχα, καὶ τὰ τέκνα, χαὶ 
τὰ λοιπὰ, οὐ δύναταί μον εἶναι μαθητής. Quod. si. dis- 
sentia altera pars, repugnetque, quod minus solli- 
cita sit quomodo placeat Deo, in mentem veniat 
Apostoli, qui dicit : « In pace autem vocavit nos 
Deus **; » atque impleatur praeceptum Domini, qui 
dizit; « Si quis venit ad me, et non odit patrem 
suum, et matrem, et uxorem, et filios, etc., non 
potest meus esse discipulus *?. » Ex quibus perspici 
potest omnes quidem recipi debere in monasterio 


c de Basilii sententia, tam eos qui consentientibus 


uxoribus accedunt, quam eos, quorum uxores re- 
pugnant : sed non eodem modo. llli enim ita reci- 
piebantur, ut Basilius testes adhiberi vellet : hi vero 
cum reciperentur, testes adesse necesse non erat, 
utpote quorum Basilius mentionem non fa-iat. Unde 
autem hoc? nisi quia priores ad professionem 
admittebantur, sic non eis amplius e monasterio 
egredi liceret; ob idque intererant testes, ut si 
quando vota sua irrita facere vellent,hominum qui 
adfuissent testimonio retinerentur : alios vero co- 
ram testibus recipiBasibus non jubebat,quod non , 
ad professionem admitterentur, sed ad exercitalio- 


nem. Aliud autem multo est, admitti ad professio- 


nem, et aliud, ad exercitationem. Etenim semel qui 


p Professus est, non est amplius sui juris: qui vero 


exercitationis causa in monasterium introivit, non 
propterea sui juris esse desinit, sed, si ita lubet, 
egredi potest. Hanc autem Basilii sententiam fuisse, 
nemo, opinor, homo, qui ejus verba attente legerit, 
negabit. Cur enim, qus&so, rogari voluisset, an mu- 
tuo consensu id efficiant, si omnes ex equo recipi 
debere credidisset ? Interrogabantur autem ut, si 
uxores consentire constaret, profiterentur ; sin 
minus, admitterentur quidem ad exercitationem 


115 


PEJEFATIO. 


116 


per aliquod tempus, nunquam autem ad profes- A dicit, et a Combefisio, qui in ipsa Stoicum quid- 


sionem, nisi uxorum consensus tandem accederet. 
Id ita esse aperte ostendunt, que sequuntur. Sunt 
autem hujusmodi (pag. 354) : Ἡμεῖς δὲ ἔγνωμεν ἐν 
πολλοῖς πολλάκις xal διὰ Guvróvou προσευχῆς x«i vn- 
στείας ἀνενδότον, τὸν σχοπὸν τῆς ἐν ἀγνείᾳ ξωῆς περιγενό- 
μένον, τοῦ Κυρέον τοὺς μέχρι παντὸς ἀπειθοῦντας, xot 
dv ἀνάγκης πολλάκες σωματιχῆς τῇ συγκαταθέσει τῆς 
ὀρθῆς χρίσεως ὑπάγοντος. Catterum nos casta vita 
agendz consilium non raro tum vehementium pre- 
cum, tum assidui jejunii ope in multis pravaluisse 
novimus, Domino eos, qui prorsus obstinati erant, 
sape etiam per corporalem necessitatem ad rectum 
judicium comprobandum inducente. Causa igi- 
tur, cur Basilius quosdam invitis uxoribus in mo- 


dam reperit, longe dissentio. Neque eniu in Basilii 
verbis quidquam excipiendum arbitror, neque in 
iisdem ullum dogma Stoicum invenio. Velim igi- 
tur scopum sanctissimi Patris atque propositum 
spectari. Interrogatus fuerat Basilius, quomodo 
cum iis agendum sit,qui graviora quidem peccata 
devitant, sed leviora indiscriminatim committunt: 
cui interrogationi ita respondere debuit, ut id sibi 
ante omnia proponeret, ut illos monachos a prava 
illa consuetudine deterreret. Nihil ergo ab eo me- 
lius dici potuit, cum illa Domini sententia, que 
nullum in peccatis discrimen ponit, una omnium 
aptissima sit atque accommodatissima ad animos 
perterrendos. Ergo si finis ejus, quem sibi Basi- 


nasteria ad exercitationem introduci vellet, hec Β lius proposuit, ratio habeatur, nihil est in haec 


erat, quod ejusmodi caste vitse agendee consilium 
precibus et jejunjis sepe in multis prexvaluisse 
nosset. Quod addit Combefisius, traditam in hac 
regula doctrinam a Patribus Gangrensibus damna- 
tam fuisse, id ad rem non pertinere jam pridem 
monuit clarissimus vir Tillemontius. In eo enim 


concilio (a) he mulieres damnantur, que ideo ma- 


ritos relinquebant, quod matrimonium horrerent : 
quem conjugii horrorem tantum abest ut Regula- 
rum auctor suaserit, ut etiam nuptias et permissas 
et [Dei] benedictione honoratas fuisse expresse 
dicat (reg. 5 fus.). Quod ultimo loco Combefisuis 
objicit, id Tillemontio ita grave visum est, ut 
Basilium deserere non dubitarit. Qua de re ut 


cuivis melius existimare liceat, Basilii et Combe- α 


fisii verba referam. Basilius (reg. 293) : Πρῶτον μὲν 
εἰδέναι χρὴ, ὅτι ἐν τῇ Καινῇ Διαθήχῃ ταύτην τὴν διαφο- 
ρὰν οὐχ ἔστι μαθεῖν. Μία γὰρ ἀπόφασις χατὰ πάντων 
ἁμαρτημάτων χεῖται, τοῦ Κυρίου εἰπόντος * ὅτι Ὃ ποιῶν 
τὴν ἁμαρτιαν δοῦλός ἐστι τῆς ἁμαρτίας.... καὶ τοῦ Imdv- 
vou βοῶντος" 'O ἀπειθῶν τῷ Υἱῷ, οὐκ ὄψεται τὴν ζωὴν, 
ἀλλ᾽ ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ μενεῖ ἐπ᾽ αὐτὸν, τῆς ἀπειθείας οὐχ 
ἐν τῇ διαφορᾷ τῶν ἁμαρτημάτων, ἀλλ᾽ ἐν τῇ παραχοῇ τὴν 
ἀπειλὴν ἐχούσης. Primum quidem nosse oportet hanc 
(peccatorum) differentiam in Novo Testamento non 
reperiri. Una namque habetur sententia adver- 
sus qualibet peccata, cum Dominus dicat - « Qui 
facit peccatum, servus est peccati 9... » item cum 
Joannes clamet : « Qui non obedit Filio, non vide- 


bit vitam, sed ira Dei manebit super ipsum *!, » D 


contumacia non ob peccatorum discrimen, sed ob 
trangressionem, locum comminationi prebente. 
Combefisius (5) * Stoica peccatorum, auctori as- 
serta, aequalitas, cautiusque et alia vena, quos 
Hermantius quasi affines, aut etiam rigidiores suo 
hic Basilio, adducit Patres. Ego ea in re et a Til- 


lemontio (c), qui totam hanc regulam, exceptis tri- 


bus primis versibus, veram sanctamque ac miram 


regula, quod aut a Combefisio jure potuerit repre- 
hendi, aut a Tillemontio necessario excipi debue- 
rit. Basilius autem, quasi previdisset non defore, 
qui ipsius verba in malam partem acciperent, 
sententiam suam de discrimine peccatorum diser- 
tissime explicavit, cum h&c addidit (pag. 518) : 
Ὅλως δὲ si ἐπιτρεπόμεθα λέγειν μικρὸν xal μέγα Gun 
τημα, ἀναντίῤῥητον ἔχει τὴν ἀτόδειξιν, ἐκάστῳ μέγα εἶναι 
τὸ ἐκάστου χρατοῦν, xal μιχρὸν τοῦτο, 02 ἔχαστος χοα- 
τεῖ.... Δεῖ οὖν ἐπὶ παντὸς ἁμαρτάνοντος οἱονδήποτε ἀμάρ- 
τημα, φνλάσσειν τὸ χρῖμα τοῦ Κυρίου εἰπόντος, ὅτι Αν 
ἁμάρτῃ εἰς σὲ ὁ ἀδελφὸς σον, ὕπαγε, ἔλεγξον αὐτὸν με- 
ταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ μόνον, etc. Uno verbo, si parvum 
et magnum peccatum dicere nobis liceat, sine 
controversia negari non potest, hocque cuique ma- 

gnum esse, cujus quisque subjicitur dominio: illud 
vero parvum, cui quisque dominatur..... Qua- 
propler erga quemcunque cujuscunque generis 
peccatum admittentem servandum est preceptum 
Domini, qui dixit: « Si peccàverit in te frater 
(uus, vade, corripe eum inter te et ipsum 80- 
lum **, » etc. Primum quidem tanquam si dubi- 
tasset, ita locutus est, si nobis licet parvum et ma- 
gnum dicere : sed statim parva et magna peccata 
re ipsa discerni oportere aperte ostendit, oum ita 
scripsit : Sine controversia negari non potest, hoc 
cuique magnum esse cujus quisque subjicitur do- 
minio : illud vero parvum, cui quisque dominatur. 
Ecce enim tibi duo peccatorum genera perspicue 
distincta. Alia suo nos dominio subjiciunt : aliis 
nos dominamur ; hoc est, alia magna sunt, alia 
parva. Imo dilucidius etiam hec peccatorum dis- 
tinctio apparet ex his quie sequuntur verbis. Qua- 
propter erga quemcunque cujuscunque generis 
peccatum admittentem servandum est preceptum 
Domini, qui, etc. Nam hoc modo qui loquitur, pec- 
cata omnia unius et ejusdem generis esse non 
putat, sed multiplicis : cum vox quodcunque ex se 


*9 Joan. vir, 34. *! Joan. ir, 36. ** Matth. χγιπ, 15. 


P Can. 1& Conc. tom. II. 
b) Comb. in as. tom. II, pag. 223, 


(c) Vie de S. Basile, p. 642. 


PRAEFATIO. 


117 


118 


multiplex quiddam et varium significet. Preterea À mentaetcerta etindubitata iun Regulis exstare (c),ut 


cum Basilius ita locutus est, δὲ parvum et ma- 
gnum dicere nobis liceat, non proprie dubitavit an 
alia peocata magna essent, alia parva: sed credidit 
omnia peccata magna dici posse, si spectetur qui 
offenditur Deus : quod non impedit quin multa sint 
parva, si cum gravioribus comparentur. Denique 
omnia simul Combefisii argumenta, que ad sen- 
tentias, pertinent, arbitror facile solvi posse ab ec, 
qui universe dicet aliter locuturum fuisse Basilium 
&i aut ad episcopos, aut ad alios quosvis perspica- 
ciores viros scripsisset; nec mirum esse, 81 cum 
sibi sermo esset cum monachis, hoc est, cum in- 
genuis ac simplicibus hominibus; minus de verbo- 
rum delectu curarit, modo eos ad salutem perdu- 


ob exiguam in una re dissimilitudinem eas suspec- 
tas haberi equum non sit, cum ratio postulet, ut 
plurium similitudo unius dissimilitudine, eaque 
levissima, potior judicetur. Alterum, ejus generis 
adverbia non ita frequentia esse, ut propterea sus- 
picio aliqua suboriri merito possit. Cum enim in 
utrisque Regulis non amplius, opinor, quindecies 
adhibeantur, nemo erit, qui, si operis prolixitatem 
consideret, pauca ea esse non censeat. Complectar 
omnia uno verbo. Etsi, ut mox vidimus, styli solius 
ratio haberetur,tamen Regulas tribui Basilio opor- 
teret, cum parva aliqua in una re discrepantia ma- 
gne in ceteris concensioni cedere debeat. Nunc au- 
tem cum preter magnam illam styli in ceteris con- 


ceret. Ad c&tera pergam, si prius monuero alia B sensionem suppetant multa alia argumenta, par- 


quadam loca, que negotii aliquid Combefisio exhi- 
buerant, in notis illustrari. Quanquam igitur Com- 
befisius omnem suam operam in eo posuit,ut doce- 
ret Regularum doctrinam talem esse, que in san- 
etissimum virum Basilium convenire non posset : 
tamen adnotavit quasi preteriens, Regularum sty- 
]um a Basilii stylo aperte differre. Cujus argumenti 
vis ut magis intelligatur, altius repetenda res est. 
Meminisse ergo juvat, satis sepe ita Scripturam in 
Regulis citari, ut quedam adverbia preant; qualia 
&unt ὁριστιχῶς, δυσωπητιχώτερον, χαθολιχῶς, et ejus- 
modi alia, que in superioribus (a) videre cuivis li- 
cet. Hoc igitur cum animadvertisset Combefisius (b). 
ita scripsit : Affectatio istiusmodi adjectorum au- 


tim e ratione, partim e veterum scriptorum aucto- 
ritate petita, e quibus non obscure ostenditur Basi- 
lium Regularum verum parentem esse, nemini ulla 
causa esse potest, cur id opus alteri ascribat (d). 
Ex quibus omnibus intelligere licet, ᾿Ασχητιχόν, 
quod vocant, ad Basilium totum pertinere, hoc est, 
libellos De judicio Deiet De fide, Moralia et Regulas 
tam breviores quam longiores. Et «quando argu- 
menta multa, que nostre sententie adversari vi- 
deantur, colligere semel δορὶ, proponam et aliud, 
quod et ipsum quoque momenti plurimum atque 
roboris habere ab aliquibus credi possit. Fortasse 
igitur dicet aliquis, Basilium, auctore Gregorio Na- 
zianzeno (e), gymnasia et monasteria, in quibus 


ctori propria, et librorum de Baptismo iis ignota, c anachorete habitarent,exstruenda curasse; ob id- 


qua nullo scrupulo audiunt Basiliana.Ego quidem 
ejusmodi adverbia in reliquis Basilii scriptis non 
legisse me fateor : sed statim ob tam levem cau- 
sam Regulas in dubium revocari posse nego. Scire 
enim oportet, stylum paululum variare pro vario 
dicendi genere; ob idque mirum videri non debe- 
re, si Regularum stylus a reliquorum scriptorum 
stylo exigua in re discrepet. Cum igitur ejusmodi 
adverbiorum usus neque ad oratorium, neque ad 
epistolarem, neque ad dogmaticum stylum perti- 
neal,ea adhibere non potuit, nec debuit Basi- 
lius, cum aut concionaretur, aut epistolas scribe- 
ret, aut hereticorum errores confutaret : sed cum 
vir summus ad aliud scribendi genus animum ap- 


que dici nullo modoposse Regularum auctorem, in 
quibus illud vivendi institutum maxime vitupera- 
tur. Faterer quidem id argumentum multum vale: 
re, si, Regularum scriptor omnes omniuo anacho- 
retos reprehendendos censuisset: sed non ita esse, 
ex ipsis Regulis discimus. Cum enim auctor dixis- 
set. vix in solitudine reperiri quemquam, qui corri- 
gatur, cum nemo sit, qui corrigat, ita scripsit (reg. 
7 maj. n. 4) : Ὃν ἐπὶ τῆς μονώσεως εὑρεῖν ἄπορον, μὴ 
προενωθέντα xarà τὸν βίον, ὥστε συμῦθαίνειν αὐτῳ τὸ εἰρη- 
μένον ἐκεῖνο, Οὐαὶ τῳ ἐνὶ, ὅτι ἐὰν πέσῃ, οὐκ ἔστιν ὁ ἐγεί- 
pov αὐτόν. Talem autem [qui videlicet corrigatur], 
solitudine reperire difficillimum est, nisi prius 
in vi'a societatem fuerit adjunctus, Quare acci- 


pulisset, librosque asceticos conficere statuisset, ) dit ei quod dictum est : « Va uni, quia si ceciderit, 


orationem suam ad utilitatem eorum,quorum causa 
scribebat, accommodare necesse habuit. Quare 
cum hujusmodi adverbia ad tarda hominum sim- 
plicium ingenia commovenda plurimum valere 
cerneret, iis sibi utendum esse credidit, uteorum 
animos magis ac magis excitaret, Sed ad omnem 
dubitationem tollendam duo preterea consideraij 
volo. Primum, tam multa Basiliani styli monu- 


*3 Eccle. Iv, 10. 


(a) Leg. n. 38. 
(δ) Combef. tom. If, p. 162, 
(c) Leg. n. 42. 


non esi qui erigat eum **. » Ex quibus perspicuum 
est non omnes anachoretas a Regularum auctore 
vituperatos esse, sed eos unos, qui non prius sese 
ad virtutem in sodalitio exercuissent. Quod igitur 
ait Gregorius Nazianzenus, Basilium quedam pie- 
tatis gymnasia anachoretarum causaconstrixisse, 
id nullo modo cum Regulis pugnat, cum in ipsts 
aliquod anachoretarum genus manifeste compro- 


d) Leg. n. 39 et seq. 
e) Or. 20, p. 358 et 359. 


121 PR/EFATIO. 


122 


quos, neque apud recentiorescitantur, cum tamen A 45, Probare autem Constitutiones monasticas 


Regulas sepe citari constet : quod indicio est Re- 
gulas semper maxime in pretio fuisse, Constitu- 
tiones non item. Quare non satis queo Combefi- 
sium mirari,qui cum aliquod veterum aut recen- 
tiorum testimonium ad monasticas Constitutiones 
commendandas afferre debuisset, satis sibi esse 
credidit, si ipse eas impense laudaret. Causam au- 
tem,cur monasticarum Constitutionum Eustathium 
Sebastenum auctorem faciam, vident,opinor, om- 
nes. Cum enim prius pro certo et explorato sta- 
tuerim (a),monasticas Constitutiones et Regulas uni 
et eidem scriptori tribui non posseeodemque loco 
affirmarim Basilium parentem esse Regularum, 
consequens est, si mecum consentire velim, ut ali- 


Eustathio Sebasteno adjudicari oportere, est pro- 
prie actum agere. Nam omnia argumenta quibus 
usi sumus (d),partim, utostenderemus Regularum 
scriptorem alium esse ab eo, qui monasticasCon- 
stitutiones edidit; partim,ut planum faceremus (e), 
dubitari nullo modo posse, quin Basilius parens 
sit legitimus Regularum,si quid probent, probant 
quoque necessaria quadam consecutione, Eusta- 
thium Sebastenum Constitutionum monasticarum 
auctorem esse. Etenim, si verum estBasilium opi- 
ficem esse Regularum, consequens est, ut monasti- 
cas Constitutiones non ediderit, cum, ut dixi,Re- 
gularum etConstitutionum unuset idem auctornon 
sit. Cui autem, queso, melius ascribi poterunt 


quem Constitutionum auctorem, qui Basilius non B Constitutiones monastice, quam Eustathio, cui 


sit, queram. Quis autem, quaso,earum auctor ve- 
risimilius dici potest, quam Eustathius Sebaste 
nus,qui,ut est apud Sozomenum (5), librum asce- 
ticum, qui Basilii Cappadocis nomine inscriptus 
erat, edidisse a quibusdam credebatur? Nam licere 
nobis non arbitramur, veterum testimonia, nisi 
eorum falsitas aliunde manifesto probari possit, 
pro falsis habere.Cum ergo, ut Sozomenus refert, 
essent qui librum quemdam asceticum, qui Basilii 
nomen pre&ferebat, ab Eustathio Sebasteno con- 
scriptum fuisse affirmarent: sequitur, si quis liber 
sit in Asceticis, qui Basilio tribui non possit, eum 
. Eustathio ascribi oportere. Obscurum autem non 
est, talem esse Constitutionum librum. Nam, ut 


siepe dixi (c),non idem auctor est Constitutionum, C 


qui Regularum. Cum igitur Basilius Regularum 
auctor sit, ipse Constitutionum auctor esse non 
potest. Reliquumest igitur ut Constitutionum li- 
brum aut ad Eustathium pertinere dicamus, aut ad 
incognitum auctorem. Sed nemo hactenus, quod 
sciam, neque monasticas Constitutiones, neque 
ullam aliam Asceticorum partem :ncognito auctori 
tribuit. Omnes enim, auctoritatem Sozomeni se- 
cuti, Ascetica semper aut Basilio ascripsere, aut 
Eustathio.Et quidem etiamsieruditi mirifice dissi- 
deant inter se de Asceticis, in eo tamen omnes 
prorsus inter se conveniunt, quod eorum aut Basi- 
lium auctorem faciant, aut Eustathium ; ita ut si 
quis quid Basilio sustulit, id Eustathio largitus sit. 


Quodsi in manibus essent aliqua alia Eustathii D 


opera, fortassis e styli similitudine ostendi posset 
monasticas Constitutiones ad eum pertinere : sed 
cum nulla sint, hoc argumentorum genere uti non 
possumus. Attamen alia adhibere licet non mino- 
ris ponderisaut momenti. Cum enim constet inter 
omnes Ascetica, sive Asceticorum partes aut Basi- 
lii esse, aut Eustathii,si probaverimus monasticas 
Constitutiones Basilium auctorem non habere, eas 
Eustathio tribuendas esse simul probabimus. 


a) Leg. n. 34 et se 
n Lib. mr. c. 44, T 
o) Leg. n. 34 et seq. 

) Leg. n. 84 et seq. 


omnium consensu tribuendum est quidquid in 
Asceticis Basilianum non est ? Ex quibus perspici 
potest questionem, quam hic solvendam nobis 
proponimus, totam pendere ex iis locis, ubi, ut 
mihi quidem videtur, satis perspicue probavi, et 
Basilium Regularum legitimum parentem esse, et 
Constitutionum monasticarum auctorem alium esse 
ab eo, qui Regulas conscripsit (/); ob idque velim 
maxime ea Prefationis pars paulo attentiuslega- 
tur. Interim, ut magisintelligatur, monasticas Con- 
stitutiones non immerito a nobis Eustathio Seba- 
steno tribui, hic eorumdem argumentorum, que 
jam ante protuli (9), quasi epitomen quamdam ob 
oculos ponendam esse judicavi. Notarunt ante nos 
et alii, Regularum auctorem anachoretis infensis- 
simum fuisse, viderique hujusce vivendi generis 
periculaincommodaqueitaexaggerasse,utmodum 
excedere videatur, cum tamen Constitutionum 
scriptor sic eis faverit, ut mediam sui operis par- 
tem totam eorum causacomposuerit. Liquet autem 
ex Basilii Epistolis (epist. 295), summum hunc vi- 
rum anachoretarum vivendi rationem non pro- 
basse, ob idque jure ac merito dici debere Regu- 
larum auctorem. Namhoc modoconstabit, presti- 
tisse se eumdem tam in Regulis, quamin Epistolis, 
hoc est,anachoretarum exagitatorem osoremque. 
Quomodo vero fieri potuisset ut Basilius, cui certe 
anachoretarum institutum non placebat, scripsis- 
set Constitutionum librum, in quo illa vivendi ra- 
tio maxime probatur ἢ Restat igituruthic liber red- 
datur suo auctori Eustathio,qui,quidquid in Asce- 
ticis Basilii non est, ejus auctor semper ab om- 
nibushabitus est.Inspergunturin Regulis nonnulla, 
qu& severitatem quamdam redolent (A;,non aliter 
atque in quibusdam Basilii ecriptis; ἃ qua severi- 
tate longissime abest; Constitutionum auctor; ergo 
non unus et idem est Regularum etConstitutionum 
scriptor, sed duo, quorum alter paulo severior, al- 
ter paulo indulgentior videri poterat. Ergo Basilius 


(e) Itidem 39 et seq. 
(f) Do n. 33 et seq. et n. 37 et seq. 
j) ie . D. 34. 

) Leg. n. 3$ et 41, 


122 


PSUEKFATIO 


124 


Regularum auctor est, cum et in aliis suisscriptis A infioiabitur. Universe dici potest Regulas ita con- 


severitatis non mediocris monumenta certa reli- 
querit: Constitutionum autemlegitimus parens est 
Eustathius,cum, si quid in Asceticis sit, quod Ba- 
silii non sit, ejusopifex esse abomnibus credatur, 
lta scripti sunt Regules, ut referte sint Scriptura- 
rum testimoniis; ideircoque Basilius, qui in suis 
libris sacras Scripturas passim citaba!, putandus 
est composuisse Regu!as, non autem Constitutio- 
nes ,in quibus ejusmodi testimonia raro adhiben- 
tur. Nulli ergo alterorectius asoribi potest Consti- 
tutionum liber, quam Eustathio, cui tribui debet 
quidquidin Asceticis Basilianamseribendirationem 
non sapit. Familiare est Constitutionum scriptori, 
cum monasticum vivendi genus significare vult, 


scriptas esse, ut ipsa scribendi ratio Basilii phra- 
sim plane redoleat. Neque in hoc mihi fidem ha- 
beri volo, sed gravi et erudito scriptori Photio (f), 
qui in Regulis stylum Basilii et manum agnovisse 
se testatus est. Sunt preterea in Regulis peculia- 
res quedam Basiliani styli note, quas qui serio 
attenderit, eum ipsarum auctorem esse facile fate- 
bitur. Qualis est heec dicendi formula, ego vidi, 
aut, ego novi : qua familiariter uti solitum  Basi- 
lium adnotavimus (g). Similiter suo loco mozui- 
mus (À). Basilium, cum de aliqua re disseruisset, 
hao concludendi ratione maxime delectari, xei 
ταῦτα μὶν ἐπὶ τοσοῦτον, Vel, τὰ μὲν οὖν περὶ τοσοῦ- 
tw, vel alio simili modo. Hocauteu: dicendi genus 


vocibus aut φιλοσοφία, aut φιλόσοφος, aut φιλοσοφεῖν B in Regulis quoque usurpatur. Haud dissimile est 


uti (a): quas tamen voces invenire non est apud Ba- 
silium hoc sensu acceptas. Non male igitur Consti- 
tutionum liber adjudicabiturEustathio,qui,quod in 
Asceticis a Basiliano scribendi genere alienum est, 
suo quodam jure, eoque antiquo, sibi vindicat. 
Simile est quod sequitur. In memoriam igitur re- 
vocandum quod dixi, verbum ποιεῖσθαι ita in 
Constitutionibus adhiberi, ut ipsis etiam locis, ubi 
tempore passivo ponitur, tamen significationem 
&clivam servet (5): cujus rei suo loco multa 
exempla protulimus. Hic autem verbi ποιεῖσθαι 
usus Basilianus non est: Eustathianus igitur, cum 
E£ustathiana esse ab omnibus dicantur, que non 
Basiliana esse noscuntur. 


quodascribam. Scriptaram sacramsignificare vo- 
lens Basilius, ita locutus est (i), παραδίδωσιν ἴσως 
ὁ τς εὐσεύειας λόγος, tradit fortasse pietatis sermo. 
Ita autem loqui quoque Regularum auctorem ad 
idem significandum constat (j). Basilius in suis 
libris non raro monet alios interpretes aliter que- 
dam Scripture loca interpretari : quod etiam fecit 
qui Regulas in lucem edidit (k). Has dicendi for- 
mulas, τὸν ἐπιμέλειαν τὴν xot» πεπιστευμένον 
οἱ τὴν ὀδηγέαν τῶν πολλῶν πεπιστευμένοι, et ejusdem 
generis alias sepius in Regulis, inveniri aliquan- 
to ante multis exemplis ostendi (). Eodem autem 
illoinloco ostensum est, Basilium, cum principium 
Proverbiorum explicaret, non aliterlocutum fuisse. 


&6.Quantasitantiquorum scriptorum auctoritas c Ex quibus omuibus perspici potest, Basilio tribuen- 


in ejusmodi questionibus persolvendis,nemo, qui 
paulum modo humanior est, ignorat. Basilio autem 
Regulas antiquissimi et locupletissimi auctores tri« 
buunt, Rufinus, Cassianus, imperator Justinianus, 
Photius (c). Proinde, cum nulla causa sit, eur ab 
hac priscorum seriptorum opinione discedamus, 
Regulas Basilio:adjudicari equum est. Cum igitur 
satis constet ex dictis (d), ut mihi quidem videtur. 
Regularum scriptorem alium esse ab eo, qui Con- 
stitutionum librum edidit, nec Basilius earum opi- 
fex dici possit, qui scilicet ex veterum sententia 
Regulas confecerit, certe hic Constitutionum liber 
jure ascribitur Eustathio, quem omnes facile fa- 
tentur auctorem esse eorum Ascetioorum,qvorum 
Basilius auctor non est. Regule, si res ipsa dili- 
genter consideretur, opus sunt longe et doctius 
et perfectius, quam monasticee Constitutiones. Cum 
ergo ex his duobus operibus, ut sepius monui (e), 
alterum Basilio, alterum Eustathio ascribi opor- 
teat, convenit prestantiori Basilio, tribui Regulas, 
que presstantiores eunt: Eustathio vero minus pre- 
stanti, monasticae Constitutiones, quas nullus 
equus rerum estimator minus prestantes esse 

(a) Leg. n. 57. 

ἢ Ibidem. 

c) Leg. n. 39. 

(d) Leg. n. 34 et seq. 

n. 40 


(53 Y ot. 


'XCI, p. 493, 


das esse Regulas, in quibus Basiliani styli monu- 
menta multa exstant, non autem 1nonasticas Con- 
stitutiones, in quibus ne vestigium quidem illius 
ullum reperitur. Sed si Regule semel Basilio 
ascribantur, superest ut Eustathiusob eam, quam 
stepius protuli, causam Constitutionum monastica- 
rum auctoressedicatur.Preeterea notum est et con- 
fessum,optimum scriptorem Basilium argumentum 
quod semel disquirendum suscepissel, ita tractare, 
ut nunquam aliud agat,nunquam a proposito aber- 
ret,nunquam omittat quidquam eorum que ad rem 
pertineant. Ita autem scriptus est Constitutionum 
liber, ut ejus auctor aliud egerit, aberraveritquea 
proposito, nec quidquam dixeriteorum que ad rem 
pertinerent. Et vero nisi docuisset ipse (cap. 18), 
scripsisseseprimam sui operis partem ad anacho- 
retas instituendos, id prorsus ignoraremus. Que- 
cunque enim in prima illa monasticarum Constitu- 
tionum parte leguntur, hoc est in primis totisse- 
ptenidecim eapitibus,ea non magis ad anachoretas 
spectant, quam ad ceenobitas: imo vero plura sunt, 
qu& ad Christianosomnes referri possunt.Cuiergo 
persuaderi poterit, Basilium, quia proposito decli- 
g) Leg. n. 29 et 42. 

( Leg: eumdem n. 42. 

ὃ Ibidem. 

ἢ Ibidem. 

Ἢ Ibidem. 

(ἢ) Ibidem. 


135 


PRJEFATIO. 


-ς 


125 


nare non solebat, ejusmodi libri architectum esse, À νότες μετέσχον παραπλησίως exttvo τοῦ πάθους. Ομοαὶ au- 


in quo nihil proprium invenitur eorum quorum 
gratia conscriptus fuisse dicitur ? Certe, quantum 
ego auguror, si Basilius auctor esset Constitutio- 
num monasticarum, »oonits, consilia, precepta 
multa tradidisset, quibus anachorete partim ad 
proprias ejus status virtutes excolendas excitaren- 
tur, partim admonerentur, ut hujus instituti peri- 
cula, que magna et multa sunt vitarent : quod 
cum factum non sit, inde colligi debet, hunc librum 
tribui non posse Basilio, qui de quacunque re dis- 
serebat diligentissime, sed alteri auctori, qui tan- 
tam diligentiam in scribendo non ponebat. Reote 
ergo fecerimus, si Constitutiones monasticas Eu- 
stathio adjudicemus, imitemurque doctissimos 
quosque omnium statum homines, qui, si quid 
putarunt Basilii non esse in Asceticis, id episcopo 
Sebasteno ascribi oportere pronuntiarunt. 

&1. Libet alia quedam loca proponere; e quibus 
quisque facile intelligat Basilium Constitutionum 
. monasticarum auctorem vere dici non posse. 
Primum excribam, quod in premio legitur (pag. 
$33) : Πρόφασις μὲν οὖν, ὡς τὰ πολλὰ, τοῖς ἀνθρώποις 
τῆς περὶ τὰς κοσμικὰς ἐπιθυμίας τε χαὶ ἡδονὰς, καὶ 
φροντέδας, ὁ γάμος" οὔτε γὰρ τῆς τοῦ θήλεος ἐπιθυ»- 
μίας ἀνδ ράσιν, f$ γυναιξὶ τῆς τοῦ &pptvoc, 1900 poré- 
p«» xai βιαιοτέραν εὗροι τις ἂν ἐγχειμένην τῇ φύσει 
τοῦ σώματος" xxi μάλα γε εἰχότως, οἷα δὴ περι τὴν 
τῶν ἐχγόνων βλάστησιν συνίστασθαι πεφυχυῖαν, etc. 
Conjugium autem, ut plurimum, causa est homini- 
bus et occasio cupiditatisillius, que circavoluptates 
mundanas ac curas versatur : neque enim cupidi. 
tas utia, qua natura corporis insita sit unquam 
reperiri potest vehementior violentiorque, quam ea 
est, qua viri feminas, aut femine mares appetunt 
idque non mirum, cum ipsa suaptenatura ad libe- 
rorum procreationem tendat, etc. Quid, queso, at- 
tinebat monachos instituturum ita prefari? Basi- 
lium, meo quidem judicio, talia scribere puduis- 
set. Auctor primo capite ita loquitur * Διά rot τοῦτο 
xat ἐνηνθρώπησεν... iva κατὰ δύναμιν ἕκαστος xoi ἐχώσ- 
τὴ ὁρῶντες, ζηλώσωμεν τὸ ἀρχέτυπον, Quapropter etiam 
naturam humanam assumpsit,... ut unusquisque et 
unaquaque ad id respicientes, pro viribus arche- 
(typum et ezemplar íimitaremur. lllud autem, ἐχασ- 
τος x«i ἐχάστη. Basilianum non est. Etsi enim orator 
optimus multis admodum locis voce ἕχαστος utitur 
nusquam tamen, si bene memini, vocem ἐχαστη 
addidit ; in quo prestantissimos scriptores secutus 
est, qui vocem ἐχάστη, que plane redundat, voci 
ἔχαστος jungere non solent. lta aliquanto post le- 
gitur (cap. 4, n. 1) Τὰ δὲ πρὸς τὸν ᾿Αδὰμ εἰρημένα, ὅτι 
πᾶσι τοῖς ἐξ αὐτοι γεγεννημένοις εἴρηται, δῆλον ἐντεῦθεν. 
Καὶ γὰρ τὸν θάνατον ὥρισε μὲν Θεὸς χατ᾽ ἐχείνου, Γὴ εἶ, 
xai εἰς γῆν ἀπελεύσῃ, εἰπών' πάντες δὲ οἱ ἐξ αὐτοῦ γεγο-- 


δ Genes. ri, 19. 


(à) Erasmus in pref. edit. Basil. 


tem ea que Adamo dicta sunt, dicta sint. omnibus 
ex eo oriundis, hinc perspicuum est. Etenim illum 
quidem morti addizit Deus, « Terra es, et in ter- 
ram reverteris ὃν,» dicens : sed omnes quotquot ab 
eo originem duxere, non secus ac ipse hujus cala- 
mitatis participes exstitere. Cum hoc legis, Àine 
perspicuum est, credas sermonem haberi de re ali- 
qua, qus prius explicata sil: sed secus est. Etenim 
quod hic perspicuum esse dicitur, id tale esse pos- 
tea probatur. Auctor paulo peritior, ut mihi quidem 
videtur, aut vocem ἐντεῦθεν, qu& hoc loco male au- 
ditur, omisisset, sicque satis apte omnia consona- 
rent, et ita interpretari liceret, Quod autem ea qu» 
Adamo dicta sint, dictasint omnibus ez eo oriundis, 
perspicuum est. Nam illum quidem,etc.; aut si voce 
ἐντεῦθεν uti vellet, verba inter se connectere debebat, 
hoc modo, ἐντεῦθεν δῆλον, ὁτι τὸν θάνατον, etc., hinc 
perspicuum est, quod illum quidem, ete. Inter- 
pres vetus, cum videret verba Greca non belle in- 
ter se cohaerere, ita verterat, quasi reipsa ita legis- 
set, ut scribi debuisse dixi. Sic enim interpretatus 
fuerat. Quod autem que Ade dicta tum fuerint, ea 
omnibus etiam dicta sint qui ab eo sint oriundi, ez 
hoc liquido perspici potest, quod cum illum, etc. 
Neque vero vox, dicens, concinne locata est (a), 
neque merito credi potest Basilius hac Scripture 
citande formula usus fuisse : qui scilicet, ut jam 
alii notarunt, unus omnium aptissime eam ocitaret. 
Ita rursus capite decimo tertio scriptum invenitur 
(pag. 558), Ὅτι δὲ χαὶ τοῖς πραότητος ἐπιμελουμένοις 
πρέπει ἡ εὔχαιρος ἀγανάχτησις, δῆλον ἐντεῦθεν. Καὶ γὰρ 
Moecáüc πραότατος πάντων ἀνθρώπων μαρτυρηθείς, etc. 
Quod autem et eos qui mansuetudinem ezcolunt, 
deceat opportuna indignatio, hinc patet. Moses 
enim qui hominum omnium mansuetissimus f uisse 
perhibetur, etc. Sic, ut jam notavi, loqui potuit vir 
indisertus Eusthathius, non Basilius, oratorum 
prestantissimus. Nonnihil est, quod auctor de 
Pouloapostolo locuturus, ita scripsit (pag. 545) : Kai 
τούτου ἀξιοπιστότατόν σοι παρέξομαι μάρτυρα τὸν ἅγιον 
Παῦλον. Atque hujus rei testem fide dignissimum 
tibi adducam, sanctum Paulum. Etsi enim Basi- 
lius, ut jam alibi monui (δ), sepissime Paulum 
apostolum nominat, nusquam tamen, quod sciam 
epitheto illo, ἅγιος utitur. Et quoniam ejus loci 
mentionem feci, adnotabo quasi preeteriens, negli- 
gentiam quamdam in iis, que retuli, verbis depre- 
hendi, que, qu&ntulacunque est, diligentissimo 
scriptori Basilio tribui nullo modo potest.Cum igi- 
tur auctor scripsisset, παρέξομαι μάρτυρα τὸν ἅγιον 
Παῦλον, prosecutus est hoc modo, πὴ μὲν λέγοντα" 
expectas dum dicat πὴ δέ, sed frustra. Ubi enim 
πὴ δέ scriptum inveniré debuisses, hujusce auo- 
toris (cap. 20, n. 3) indiligentia factum est, ut 


(b) Pref. tom. I, n, 69, 


PRJEFATIO. 


128 


w. ripe 7t xiii». Cum alibi ita A opusessecognovissent hominis, qui ut Arianis con- 


» γααφιζεν παρεξόμεθα, ὅτι ὁ θεῖος 
"auris respondebímus, hoc a di- 
", fn possum quin rursus no- 
5t7«, mihi videri in genuinis Ba- 
Wtatam esse. Nec indignum arbi- 
.Inultas voces in μα cadentes 
tutéonum libro usurpari : quibus 
Δ delectatus esse mihi videtur. 
'cabula hec, σπούδασμα, ἄσχημα, 
σμα, ἀτόπημα, quibus tamen vo- 
Dasilium libenter uti. Animad- 
Oces ἐσπουδαχὼς, ἐσπούδαχε, Óu- 
'issime apud Basilium leguntur, 
1isticis Constitutionibus usurpari. 
licam, si Constitutionum liber ad 
et, fore, ut in eo aliquod saltem 
in& atque eruditionis vestigium 
niin vel invitus facunde et perite 
iutem non esse Constitutiones 
x eo solo intelligitur, quod nemo 
1 neque ob eloquentiam neque 
8 laudavverit. Imo ne ipse quidem 
am ipsas laudavit ob facundiam. 
r Combefisium facile sibi persua- 
ye ejusmodi opus, ex quo eruditi, 
bus, aut de aliis quibusvis rebus 
inquam ad illustrandas suas sen- 
. Et ut exemplo aliquo confir- 
velim legatur eximium illud opus 
na preestans Mattheus Petitdidier 
Ludovici Dupini errores conser - 
ur is, quem dixi, vir eruditissi- 
ilii sententias scitu dignissimas 
| Basilii scripta, ita genuina ip- 
ius citavit, sermonem 2e judicio 
atum De abdicatione rerum, Re- 
ores quam breviores ; et tamen 
Constitutionibus prorsus siletur. 
umentum proponere libet. Rufi- 
nterpretatus essel, easque Urseio 
tatuisset, ità eum in sua prefa- 
): Tui sane sit officii, etiam aliis 
»laria prabere ; ut seeundum ins- 
?mnia monasteria eisdem et non 


junctissimus et amicissimus, ita Basilio infensissi- 
musacinimicissimus erat? Futurum fuisse arbitror 
ego, ut monachi illi, qui Eustathium ducem ha- 
buissent, eum in ceteris Cappadocie locis, tum 
maxime in diccesi Csesariensi lapidibus a populo 
obruti fuissent. Fateor quidem nihil vetare, quomi- 
nus Eustathius, quietipse monachorum vitam imi- 
tabatur paucos quosdam e discipulis suis habuerit 
monasticee vitee;socios,qui ob simulatam et fidem et 
pietatem populum initio fefellerint: sed ab eo insti- 
tutum fuisse in Cappadocia monachorum ordinem, 
eumdemque ibidem perseverasse potuisse post co- 
gnitàm semel Eustathii in fide inconstantiam, et 
post apertam illius a Basilio alienationem, credibile 
non videtur, Par est igitur regulas, quibus, teste 
Rufino, monachi in Cappadocia regerentur, tribui 
non Eustathio, sed Basilio : quarum si Basilius se- 
mel opifex dicitur, Constitutionum monasticarum 
parens dicinon potest, cum ut ex dictis satis liquet, 
utriusque operis non idem scriptor sit. Nemo ergo 
mirari debet, si Constitutionum librum tribuamus 
Eustathio, cum nihil fecerimus, quod non fecerint 
c&eteri, qui Eustathio quoque ascripseruntquidquid 
in Asceticis non Basilianum esse sibi videbatur. 
48. Ultimo loco Combefisii argumento contra ip- 
sum Combefisium utar. Virigitur doctissimus,cum 
probare vellet, Basilium Regularum auctorem non 
esse, ita ratiocinatusest: Auctor libellorum De judi- 
cio Dei et De fide, idem est, qui Regularum. [5 au- 


C tem qui libellum De fide conscripsit, vocem ὁμοούσιος 


in sua fidei explanatione de industria reticuit, ut 
mitiorum Arianorumgraliam sibiconciliaret: quod 
silentium cum cadere non possit in Basilium, qui 
consubstantialitatis et fidem et vocem semper pa- 
Jam defendit, necesse estut cadatin Eustathium, 
qui cum Macedonianus esset, voce illa ὁμοούσιος uti 
recusabat. Ergo, inquit is, quem modo dixi, vir 
eruditissimus, dubitari merito non potest, quin Eu- 
stathius ut libellurum De jud$cio Dei et De fide, ita 
Regularum quoque legitimus parens sit. Ego au- 
tem facile quidem fatebor, eum qui libellos. De ju- 
dicio Dei et De fide composuit (c), alium non esseab 
eo qui Regulas in lucem edidit, idque caeteros om- 
nes pariter confessuros puto: sed aliud prorsus 


(isvel observationibus vivant. Ex D concludo. Itaqueita ^dversus ('ombetisiumratioci- 


im temporum monachos in Cap- 
808 fuisse ud auam instituendam 
uta illa obwervationesque, qua- 
io fit, nibil aliud esse quam ipsas 
uam mox laudavi, Rufini primfa- 
modo autem quaeso, Cappasdocjm 
ineesis Coariepels iponaehi pss 
as αἰ] sequendas proposuiwsent, 

fuiwat Eustathius 7? Quomodo 
Ui (uiwnent ejusmodi regulan, uns 


M02 at 86q,. 
9 u 


nari licet : Auctor libellorum De judicio Dei et De 
fide, idem est, qui Regularum : qui autem libellum 
De fide confecit, voce ὁμοούσιος ἢ sua fidei explana- 
tone usus est (tom. II, n. 4): non igitur hec fidei 
expositio tribui potest Eustathio, qui, quod a Ma- 
c&donio stabat, voceilla ὁμοούσιος minime uteba- 
tur : at hiec ipsa fidei expositio, iu qua vox ὁμοού- 
σιος agitur, optime convenit in Basilium Magnum 
qui voantn ὁμοούσιος privatim et publice acriter de- 
(μίσει »oinper gloriatus est. Rursus adversus 


(leg, n. 50 et woqq. 


129 


Reguls? eumdem aactorem habent, quem libelli De 
judicio Dei ac De fide : sed hic De fide libellus Eu- 
stathio ob eam, quam dixi, causam tribui non po- 
test: nec ipse igitur Regule ei ascribi possunt, 
cum idem auctor, Combefisio fatente, et Regulas οἱ 
hunc 2e fide libellum vulgarit. Sed, si neque libel- 
Jus De fide, neque Regulee ascribi possunt Eustathio, 
consequens est ut Basilio tribuantur, cum Basilius 
et Eustathius ita inter se Ascetica partiantur, ut 
quidquid in Asceticis ad alterum non pertinet, id 
ad alterum pertinere inter omnes constet. Nunc 
autem ad propositumita revertamur, ut Eustathium 
Constitutionum monasticarum auctorem esse pau- 
cis ostendamus : quod factu facile est. Etenim si 
Basilius ut libelli De fide, ita Regularum auctor esse 
dicitur, alius Constitutionum librum scripserit ne- 
cesse est, cum, ut sepe dixi, multisque probavi, 
Regularum et Constitutionum non unus sedduo au- 
ctores sint. Ex dictis autem liquet Basilium tam 
libellum 2e fide quam Regulas conscripsisse : non 
igitur Basilius, sed aliquis alius monasticarum Con- 
stitutionum auctor dicendus est. Eustathius au- 
tem solus'est, cui merito tribui possint : quem vi- 
delicet hactenus eruditi omnes auctorem fecerunt 
eorum, 485 in Basilii Asceticis pro spuriis et adul- 
terinis habita sunt. Et quando ex Combefisii ar- 
gumento opis aliquid ad meam opinionem stabi- 
liendam capere semel copi, ex eodem ipsam con- 
firmare pergam. Etenim, si Combefisio, qui in illo 
De fidelibello vocabulum ὁμοούσιος deesse falso pu- 
taverat, ita argumentari licuit : opus jn quo vox 
ὁμοούσιος tacetur, Eustathio convenit magis quam 
Basilio, non video cur nobis quoqueita argumentari 
non liceat: Opus in quo nomen ὁμοούσιος omitti- 
tur, Eustathio potius tribui debet quam Basilio : 
sed vocis ὁμοούσίος ne vestigium quidem in toto 
Constitutionum libro exstat; wequius est igitur ejus- 
modi librum Eustathio adjudicari, quam Basilio. 
Et ut hujus argumenti vis magis intelligatur, loca 
tria que maxime ad rem faciunt, hic exscribere 
non pigebit. Primum adducam e libello De fide, in 
quo ita legitur (pag. 228) : Οὕτω φρονοῦμεν, x«i οὕτω 
βαπτίξομεν εἰς Τριάδα ὁμοούσιον, Sic sentimus, sicque 
baptizamus in. Trinitate. consubstcntiali. Alia 
duo mutuabor e monasticis Constitutionibus (cap. 
2, pag. 541), in quibus ita scriptum invenimus: 
Ἡνίχα μὲν yàp ἡ ψυχὴ τὸ ἑαυτῆς ἀνακχινοῦσα νοερὸν 
τὸ φυσιχῶς ἐγχατεσπαρμένον αὐτῇ παρὸ τῆς πεποιηχυίας 
αὐτὴν ἀγίας Τριάδος, βουλεύεται τά, etc. Etenim 
animus quando sua intelligendi vi commota, qug 
ei naturaliter a sancta Trinitate ipsius opifice 
insita est, de rebus deliberat, etc. Et paucis inter- 
jectis sic persequitur ; Τοῦτο μὲν εἰς ἁγίαν x«l mpo- 
σχυνητὴν Τριάδα, κατὰ τὸ évov, ἀτενὲς ἐνορῶσα, etc. Hoc 
videlicet, quantum fieri potest, intentis animi 
oculis in sancta et adoranda Trinitate contuens, 
etc. Vocem ὁμοούσιος videmus in libello De fide 
usurpatam, cum mentio habetur de sanctissima 


PR/EFATIO. 
eumdem Combefisium ita ratiocinari possumus : A Trinitate 


130 


: at in monasticis Constitutionibus bis 
quidem sanctissima Trinitas nominatur, sed tamen 
utroque loco vocabulum ὁμοούσιος preetermittitur. 
Varia autem illa scribendi ratio diversum scripto- 
rem indicare merito videri posset : quorutn primus 
erit Basilius, qui voce ὁμοούσιος unice delectabatur: 
alter erit Eustathius, qui aliorum Macedoniorum 
exemplo eam,quam dixi, vocem diligenter vitabat. 
Jam ad reliqua properabo, sed si prius celebrem 
Sozomeni locum, qui his disputationibus materiam 
dedit, explicare conatus fuero : quod ut felicius 
succedat, eum locum iterum oculissubjicere visum 
est, sec s1c lamen ut verba Greca; que prius retuli 
(num. 27), hoc loco omittam. Ita igitur Sozomenus 
loquitur, lib. m, cap. 14: Apud Armeniosvero et Pa- 


B philagonas, et accolas Ponti, Eustathius, Sebastie 


C 


in Armenia episcopus monastica conversationis au- 
ctor fuisse dicitur : et de arctioris vite disciplina, 
de cibisquibus ulendum, aut a quibus abstinendum 
esset, de vestibus quibus uti oporteret, de moribus 
denique et exacta vivendi ratione praecepta tradi- 
disse ; adeo ut quidam affirment librum asceticum, 
qui Basilii Cappadocis nomine inscribitur, ab eo. 
conscriptum fuisse. Erantigitur olim, Sozomeno au- 
ctore, quorum judicio asceticus quidam liber, qui 
Basilii Cappadocis nomiue conscriptus erat ad Eu- 
stathium Sebastenum pertinebat. Puto autem Sozo- 
menum nibil aliud nisi monasticarum Constitutio- 
num librum indicare voluisse. Nec mirum cuiquam 
videbitur, librum qui Eustathii erat, nomine Basilii 
inscriptum fuisse, si meniinerit multa scripta esse, 
que tam in vulgatis quam in veteribus libris sancto- 
rum Patrum nomineinseribuntur,que tamen hodie 
ab eruditis hominibus in subdititiis et adulterinis 
poni videmus. Cum igitur Constitutionum monasti- 
carum liber, qui Eustathii erat, Dasilii nomine in- 
scriptus fuit, nihil einoviaccidit: sed eadem sortem 
habuit, quam multa alia scripta, quee cum aliorum 
essent, aliorum tamen nominibus falso inscripta 
sunt. Ejus rei causas querere, nihil ad me attinet : 
mihi satis est, si res ita sit, nec negari possit. Sed 
audire mihi videor qui conquerantur imnioratum 
me fuisse in probanda re non dubia, cum ostendere 
debuissem Sozomenum, cum ita locutus est : Adeo 
ut quidam affirment librum asceticum, qui Basilii 
Cappadocis nomine inscribitur, ab eo (Eustathio] 
conscriptum fuisse, nihil aliud his verbis significare 
voluisse, nisi solum Constitutionum monasticarum 
librum, quod ut maxime dubium, ita probatu diffi- 
cillimum videri potest. Ego autem aliter sentio, id- 
que arbitror non obscurum fore, siea, que mox re- 
tuli, Sozomeni verba paulo diligentius legantur. Ibi 
enim solum mentio fit de arctioris vite disciplina, 
de cibis quibus utendum, aut a quibus abstinen- 
dum, de vestibus, quibus uti oporteret, de moribus 
denique et exacta vivendi ratione : quibus verbis 
Constituti,num monasticarum liber tam persp 

cue indicatur, ut tantum non nominari videatul 

Omnia enim qua in illo Sozomeni loco legun 


PRJEFATIO. 


132 


9er. uxoce Constitutionum libro conveniunt, non , detur, pauca quidam monasteria ab Eustathio 


amsem Re£ulis, quas si Sozomenus designare vo- 
]msset, Gebuisset sane quod in his precipuum estet 
singuiare recensere: quod cum non fecerit, ne de 
ipsis quidem cogitasse putandus est. Nemo autem 
pescit, si quid eximium est et peculiare in Regulis, 
id situm esse in mira illa innumerorum Scripture 
testimoniorum collectione : qu& testimonia tam 
apte tamque concinne proferuntur, ut plurime 
atque gravissimze cujuscunque generis questiones 
doctissime ac dilucidissime solvantur, difficillima 
Scripture loca explicentur breviter simul et perdi- 
ligenter, et ubique saluberrima utilissimaque pree- 
cepta ad componendos mores tradantur. Rufinus 
Cassianusque et Photius, cum de Regulis loque- 
rentur, horum Seriptures locorum meminerunt ; 
nec immerito, cum Basilii Regule non aliunde ma- 
gis quam ex illis testimoniis ab aliorum aseeticis 
distinguantur. (Vide infra num. 62, prope fin.) Qua 
igitur ratione potuisset Sozomenus de his testimo- 
niis tacere, nec ullam mentionem facere eorum, 
que Regularum propria sunt, si ipsas eo, quem 
exscripsi loco indicare sibi proposuisset ? Non igi- 
tur Sozomeni verba accipienda sunt de Regulis, 
ad quas apte referri non possunt, sed de Consti- 
tutionum monasticarum libro, ad quem optime ac- 
commodantur quecunque Sozomenus hoc loco 
scripsit. Nunc autem quinam illi essent, qui asce- 
ticum illum librum nomine Basilii inscriptum Eu- 
stathio adjudicari oportere affirmarent, merito 
queri potest. Fuisse arbitror illius etatis erudi- 


constructa fuisse in Armenia, et, si quis ita velit, 
in Paphlagonia : in quibus Eustathiana vivendi 
norma ob viri malam famam non diu viguerit, 
et in que pro Eustathiano Basilianum institutum 
brevi introductum sit, ob magnam scilicet san- 
ctissimi ac eruditissimi Patris apud omnes existi- 
mationem. Quod autem additur de accolis Ponti, 
id Rufinus, qui Basilii equalis erat, falsum esse 
docet. lta enim lib. n, cap. 9, loquitur : Basilius 
Ponti urbes et rura. circumiens, desides gentis 
fllius animos et parum de spe futura sollicitos sti- 
mulare, verbis et praedicatione succendere, callum- 
que ab his longae neg ligentie cepit abolere, subegit- 
que, abjectis inanium rerum et secularium curis, 
suimet notitiam recipere; et in unum coire, mona- 
steria construere, psalmis et hymnis et orationibus 
docuit vacaFe; pauperum curam gerere, eisque habi- 
tacula honesta, et quc& ad victum necessaria sunt 
prabere ; virgines instituere, pudicam castamque 
vitam omnibus pene desiderabilem facere. Ita brevi 
permutataest totius provincie facies, ut in arido et 
squalenti campo videretur seges fecunda, ac leta 
vinea surrezxisse. Hoc idem confirmavit et Socrates, 
qui lib. 1v, cap. 26, ita scripsit: Δεδιὼς γὰρ μὴ πως 
᾿Αρειανὴ χαινοτομία xai τὰς χατὰ τὸν Πόντον ἐπινεμηθῇ 
ἐπαρχίας, δρομαῖος ἐπὶ τὰ ἐχεῖ μέρη διέβαινε: ἐχεῖ 
τε ἀσχητήρια συστησάμενος, χαὶ χατηχήσας τοὺς 
ἄνδρας ταῖς αὐτοῦ διδασχαλίαις, τοὺς σαλευομένους 
ἐστήριξε. Veritus enim [Basilius] ne Ariani dog- 
malis novitas Ponti quoque provincias depasce- 


tissimos quosque atque siudiosissimos, qui cum C retur, celeriter ad eas partes se contulit ; cumque 


assidui essent in volvendis auctorum libris, for- 
tasse antiqua quedam monasticarum Constitutio- 
num exemplaria invenissent, in quibus pro Basilij 
nomine nomen Eustathii positum esset : aut certe 
qui cognovissent ex styli dissimilitudine, ejusmodi 
opus ad Basilium pertinere non posse ; ob idque 
judicassent illud ascribi debere Eustathio, quem 
aliunde rescivissent scriptum aliquod as^eticum 
in lucem edidisse. Nec enim res talis sine causa 
affirmari potuit. Alii vero, qui in legendis auctori- 
bus minus versati essent, falsa libri inscriptione 
delusi, facile mera Eustathiana Basilio Magno as- 
eripserunt. Sed fortasse dicet aliquis; Si qua oliin 
exsüüssent exemplaria, in quibus pro Basilii no- 


mine nomen Eustathii scriptum esset, cur nulia D 


ejusmodi exemplaria hodie in bibliothecis reperiun- 
tur? Mihi verisimile fit, si quando tales libri ex- 
stiterint, librarios, qui male audire Eustathium 
viderent, vererenturque, ne, si illius nomen in iis, 
que exscribebant exemplaribus cerneretur, mi- 
noris libros suos venderent, propterea de inda- 
stria nomen tam mali ominis prorsus rescidisse. 
Quid tandem sentiam de primis illis Sozomeni 
verbis, Apud Armenios vero et PapAlagonas, et ac- 
eslas Ponti, Eustathius, Sebastie in Armenia epi- 
scopus, monastice conversationis auctor fuisse di- 
eitur, nunc aperiam. Mihi igitur satis probabile vi- 


tllic monasteria constituisset, et cunctos suis prz- 
dicationibus instituisset, nutantes eorum animos 
confirmavit. Pretereaque, si quis velit pauca quae- 
dam monasteria in Ponto etiam ab Eustathio in- 
stituta fuisse, quorum ipse jure auctor dictus sit, 
non pugnabo ego : nec enim video quid inde nostra 
sententia ledi possit. Etenim non nego Eustathium 
monasteria aliqua hic illic initio instituere potuis- 
se : sed dico, si res ita sit, mihi certissimum videri, 
Eustathianam illam vivendi normam in illis mona. 
steriis parum diu viguisse, ob hominis odiosissi- 
mum nomen, eique Basilianam statim subrogatam 
fuisse, ob piissimi ac doctissimi scriptoris fa- 
mam. 
8 XI. Pars octava, in qua de Epitimiis 
disputatur. 

49. Epitimia, de quibus disserere nunc aggre- 
dior, non eodem loco in editione Parisiensi legun- 
tur: quod ita factum est, ut ea que vera ac ger. 
mana esse putabantur, a falsis atque adulterinis 
secernerentur. Ego autem, qui de omnibus idem 
judicium tuli, omnia simul edenda esse censui: eo 
magis quod in uno codice Regio continenter legan- - 
tur. Ordo quidem postulabat, ut prius de Epiti- 
miis agerem quam de monasticis Constitutionibus, 
cum ea ante ipsas posuerim : sed quoniam argu- 
menta, quibus usus sutn partim in probandijs Re- 


tyo 


PRAEFATIO. 


124 


gulis, partim in repadiandisConstitutionibus, erant À siliana esse judiee. Et sienim Basilius passim ser- 


ejusmodi, ut alia ab aliis penderent, idcirco e& 
continua oratione proponere constitui; verebar 
enim ne, si a se invicem divellerentur, ipsorum vis 
ac pondus minueretur. Hec igitur cansa fuit, cur 
in hunc locum Epitimia rejecerim. Ita autem sen* 
tit doctissimus vir Combefisius (a), ut omnia hec 
Epitimia Basilii potius quam alterius esse putet : 
alii vero duntaxat eorum partem Basilio tribuunt. 
Quid autem de Epitimiis sentiam ipse, aperire non 
omittam.Sed, antequam rem aggrediar,existimavi, 
ne aliqua confusio suboriretur, Epitimia illa in tres 
classes dividenda esse. Prima, priora undecim no- 
stre» editionis Epitimia eomplectelur : secunda, 
reliqua omnia ad ueque sexagesimum : tertia eom- 
prehendet alterius generis Bpitimia, que ἃ neseio 
quibus ita inacripta sunt, ᾿Ἐπιτέίμεα εἰς τὰς «70 
νικάς, Epitimin in canonicas. Epitimia prime el 
terti cjaesis tanquam genuina in: Parisiensi edi- 
tione posita suBt ante monasticas Constitutiones : 
at Epitimia seeunde, tanquam adulterina post ip- 
sas rejecta sunt. His dietis, disputationem ingre- 
diamur. Arbittor quidem Epitimia omnia suppo- 
sititia esse atque adulterina, sed itatamen, ut alia 
ahis pejora sint, majoresque ac evidentiores pere- 
grinitatis notas pre se ferant. Ad quod genus re- 
ferenda esse puto ea, que» in secunda classe col- 
loeavimus : at prime ao tertie classis Epitimia 
et ipsa quoque meo quidem judicio spuria sunt 
et peregrina : sed, ut dixi, minora νοθείας indicia 
preferunt. Inocipiam ab Epitimiis prime ae tertie 
classis; postea de. secunda classe disputabo. 
Primum ejusmod? Epitimiorum antiquus nullus. 
scriptor mentionem unquam feeit : deinde in uno 
duntaxat aut altero veteri libro reperiuntur. Ae- 
cedít, quod multa aut nove dicta sint, aut novo 
quodam: modo. aecipiantur. Exempla, ut quid- 
que occurret, proferam. Sic igitur im quarte 
prime classis epitimio seriptum invenitur (pag. 
527) : Εἴ τις ὑδρίξοι ἣ ἀντιλέγοι..... καὶ μὴ ὑπ- 
αμούεε μετὰ πάσης τῆς ἐν Χριστῶ χαρᾶς, ὡς πλη- 


monem instituit de comnunitate, seu de ipso fra- 
trum conventu, nusquam tamen, ut jam monui (c), 
In Asceticis suis genuinis voce συνοδέα usus est. Il- 
lud quoque, χατὰ τὸν εἰπόντα ἄγων, adulterinum 
esse mihi videtur. Basilius enim, ubi citat aposto- 
lum Paulum, citat autem sepissime, tamen nullo 
loco simpliciter dixit, ὁ ἅγιος. 1mo etiam epithe- 
tum illud, ὁ ἅγιος, nusquam apud Basilium, 
ubi de Paulo apostolo sermo habetur, adhibi- 
tum fuisse invenitur. Et illud addere possim, 
quod Basilius cum testimonia quaedam e Scri- 
ptura profert, seriptores sacros in fine periodi no- 
minare non soleat. Ergo si horum Epitimiorum 
essel auclor, omissa voce ὥγέος, qua de Paulo 
loquens non utebatur, ita potius seripsisset, χω- 
ριξέσθω ὁ τοιοῦτος τῆς συνοδίας καντελῶς, χατὰ τὸν 
εἰπόντα, Mexpà ζύμῃ, elc., separetur prorsus qui est 
ejusmodi a commenitiale, juxta eum qwi dizit, 
« Modicum fermentum, » etc. Nec pretereundum. 
silentio, vocem συνοδία in epitimio undecimo re- 
peti : que» vocis insolite repetitio, horum Epiti- 
miorum peregrinitatem magis ac magis indicat. 
30. Hactenus de prima classe Epitimiorum: nune 
de tertia disserendum. Εἰ hic quoque paucis ab- 
solvam. Sane non video causam ullam, cur hujus 
classis Epitimia probarentur, cum priora prius re- 
pudiata sint; nam de omnibus pariter siletur apud 
antiquos. Omnia in uno duntaxat aut altero vetert 
libro inveniuntur. Preterea cum oculos conjicio in 
epitimium secundum, mihi persuadere non quee 
ejusmodi Epitimia Basilii Magni esse. In eo autem 
ita legitur (pag. 330): 'H βλασφημήσασά τινα τῶν 
πρεσδυτίδων τῶν πεπιστευμένων διατυποῦν τὰ ἐν τῶ 
ἀσχητηρίῳ, ἀφοριξέσθω ἐδδομάδα μίαν. Qua male- 
dizit alicui ex sororibus qus rebus aseeterii re- 
gendis proponuntur, cxterarum privetur consortio 
hebdomadam unam. lllud enim ἡ σκητήριον insolite 
dietum est, nee usquam, opinor, ea voce in suis. 
Asceticis. genuinis usus est Basilius. Ita scriptum 
est epitimtum decimum tertium, ut verborum 


ροφορῶν αὑτόν, ubi verbum πληροφορεῖν sumi vi") ordo non parum displiceat. Sic autem legitur : 'H 


detur pro eo, quod est, nimium in se confidere, 
et im suo sensw abundare , cum tamen apud 
Basilium pro persuadere, aut aertiorem, facere 
usurpari soleat (ὁ). Verba que mox exerr 
bam, sumpta sunt ex epitimio octavo. Ibi autem 
ita legitur : Ei δὲ τούτων γενομένων ἀμελοίη τῆς ἑαντοῦ 
σωτηρίας, χωριζέσθω ὁ τοιοῦτος τῆς συνοδίας παντελῶς. 


Μικρὰ γὰρ ξύμη ὅλον τὸ φύραμα ζξυμοῖ, κατὰ τὸν εἰπόντα. 


ἄγιον. Quod si his factis neglezerit suam salutem, 
separet«r prorsus qui est ejusmodi a communi- 
tate, nam « Modicum fermentum tolam massam 
corrumpit *5, » ut sanctus dizit : nbi duo non Ba- 


^5 Galat. v, 9. 


(a) Basil. recens. tom. II, pag. 225. 
(b) Lege n. 38. . 


χκοωταφρονητιχῶς, μετὰ δῆθεν ἡσυχίας μὴ πληροῦσα t6 
ἐπίταγμα, ἀφοριξέσθω, etc., ad verbum : Qua con- 
temptim, cum quiete videlicet non implet pracep- 
tum,cartterarutm consortio privetur, ete. Ubi vocul& 
μή posita est loco non suo. Sio enim potius soribi 
oportuisset : 'H κχαταφρονητιχῶς, μὴ δῆθεν μετὰ 
ἡσυχίας πληροῦσα τὸ ἐπέταγμα, etc., quod ad verbum 
it& interpretari licuisset : Qua contemptim, non 
autem quiete et silentio implet praceptum, etoc.; 
atque hoc pacto vox quelibet tam Grece quam La- 
tine locum suum obtinuisset. Nec magis placetquod 
in epitimio decimo. septimo legitur, in quo. ita 


(c) Num. 32. 


(98 


soriptum est : 
0o)TÀ TtYb τῶν ἕξω γναιχῶν, ἀγορετέσθω, et, 
Qux post absolutas synaxes cum aliqua externa 
muliere confabulabatur, separetur, etc. illad enim, 
τῶν συνάξεων, praeter Basilii consuetudinem posi- 
tum est : qui etsi communionis sacrze crebro men- 
tionem facit, nusquam tamen,quod quidem sciam, 
VO^e σύναξις utitur. 
51. Quod jam ad Epitimia secundae classis atir 
net, talia sunt, ut mirum sit eruditissimum virum 
Combefisium ejusmodi Epitimia pro veris ac ger- 
manis agnovisse, aut certe in eam opinionem valde 
propendisse. Cum enim dixisset Epitimia, qua in 
Parisiensi editione diversis locis posita sunt, in 
suo veteri libro continenter legi, sic loquitur :a, - 
Mazarini codex omnia simul complexus est, eidem- 
que ascripsit vero aut existtmato Basilso : ac potins 
tero, subnectens is opusculis qua communuer tn 
Basilii Magni genuinis numerantur. Et vero quot 
sunt voces in hac Epitirmniorum classe, tot sunt fere 
peregrinitatis notze : quod ex eorum lectione facile 
a quovis cognosci potest. Hic monere volo, hujus 
secundz classis epitimium primum in nostra edi- 
tione duodecimum esse. In eo autem ita legitur 
(pag. 327): Ei τις ἐξῶθοι τοῦ μοναστχρίου, ui Azur 
εὐλογίαν ἢ ἀπολυθεὶς RO τοῦ ἀοχιμανδρίτου μετὰ εὐχξς, 
ἔστω ἀχοινώνχτος, δὲ quis egrediatur e monasterio 
non accepta benedictione, aut non dimissus ab ar- 
chimandrita cum precatione, a czteris sejungatur. 
Certe prestare ausim, duas has voces, μοναστ- peo» 
et ἀρχιμανδρέτες, quae DON hiec solum, sed in alus 
etiam epitimiis siepe leguntur, nusquam apud Ba- 
silium reperiri. Addere possim et alia vocabula non 
pauca in iisdem illis Epitimiis passim occurrere, 
qui si non oropia, at pleraque tamen minus adhnc 
Basiliana esee videbantur. Qualia suat bmc, »7:- 
χουνίτις, IUPVMDY , VT24HV pia, μαιψύρον, Tul try; ἐσυχκο- 
τες, votwpe, wp ivuvUsosy;, qua voces, cum 
aut ἰδ sul, «ud valde ioeobiw, povi al 
quid simu) e&t. peszegeriau angtufeste j)ndieant. Et vero 
si Caroli Cauglü Gíossurusum Gracum legatur, 
ibi horum Epitimiorum non minimam partem e 
veteri quodau P«nitentiali Graeco citatam intueri 
licebit. Ejus quam dixi rei exempla duo e voce 
Q07,/27-1; proferam : si cui libucrit videre plura, 
alias quas modo notavi voces in ipso Gíossario 


qué&rere poterit ; bacque brevi ac facili via inve- D 


niet quod querit. In. eo igitur Glossario ita 
scriptum est, ubi vocis £7vx277x; declaratio tradi- 
tur : Ei τις εὑρεῦξ λαλῶν εἰς τὰ XEM, ἔχτος τῶν 
ξνοιχούντων αὐτὰ, Ὁ τῶν ὡσυχαστῶν, γενέσθω ἀπευλο- 
“ἰας. Rursus : EX τις περισσῶς, μετὰ τὸν ἐξίσχεγον 
τὰν μετὰ τὰ ορῦρενὰ, εἰσέρχεται εἰς τὸ νυσυχομεῖον, 
ἐχτὸς τῶν ζσυχαστῶν χαὶ τῶν τὰν φροντίϑθα ἐγχεει- 
βισμένων, γενέσθω ἀπευλογίας. Horum autem epi- 
^ Matth. x, 972. 411] Tim. τι, 2. 


(a) Basil. recens. t. 11, p. 225. 
(^) lbid. pag. 99. 


PRLEFATIO. 
Ἢ μετὰ τὰν ἀπόλυσιν τῶν συνάξεων» A timiorum primum, in nostra editione quadragesi- 


mum quartum esi; secundum. quartum et qu.n- 

quagesunum. Ex qaibos satis intellim:ur e;usmodi 

Epitimia non Basiio, sed recenaüonri cuipiam sceri- 

ptori tribuenda esse. 

$ XI. Pars nona, ubi expenduntur opuscula duo, 
quz Combefisius non ita pridem in. sw» Basilio 
recensito pro notis ac genuinis edidi. 

32. Horam opuscubrum primum ita exordi- 
tur (6. : Τοῦ Κύυξιον xn» Ixsvo X2t9792 Z19772779»- 
Tec 'O a£pe zz t» τὰ CTZ970X, εἶσπτε EP τῷ φωτί" 
ZEi ὁ ποῦς 79 9»; KXS57X-L, χξουξατε ETi τῶν $emscws- 
ZAEi τοῦ Ασυστταου. τῆς τιωυξξ: τὸ χοῖσα 9V.L043 
δεικνντος, etc. Cum Dominus noster Jesus Christus 


5 Przcipiat - « Quod vobis dico in. tenebris, dicite 


tm [(uce; et quod auditis in. ore. pradicate su- 
per tecia “ὁ: » Apostolus item silentu tremendum 
Judicium ostendens, eic. ita autem: desinit : Ἵνα 
XAXcw/UL t» La T9 7X9 τοῦ AZIV3-V)Vo εἰοχιένον 
ὅτε Ταῦτα zworóe, Ξιττιῖ: πνθοωχοις, € OR; ἰχανοὶ 
ἔσονται χαὶ εἐτέονυς διθαξαι QUO ἐπ τοδις impleatur 
tllud Apostoli - « Harc commenda fidelibus homi- 
nibus, qui et alios docere erunt idonei v. » Hic 
questo est, fueritne hoc opusculum conscriptum 
ab eo, qui Asceticum, quod vocant, in lucem edi- 
dit. an ab aliquo, qui Ascetici auctor falso haberi 
voluerit. Neminisse autem juvat, non intelligi pro- 
prie Asecéci nomine omnia scripta ascetica, sed 

dumiaxai hbelios De judicio ac De fide, Moralia 

εἰ Meguias tam breviores quam longiores. Ex 

quo fi, uisi h:c lucubratiuncula vera sit et ge- 

Baa, necessario aut Basilio tribuenda sit, aut 
Eustathio, cum alteruter Asceticum eo quem dixi 
modo acceptum vulgasse ab omnibus credatur. 
Combefisius nullo modo dubitat quin bec lucu- 
bratiuncula vera sit ac germana : Tillemontius (c) 
vero eam quidem pro vera habuit, sed ita tamen, 
ut non obscure indicaret se non longe abesse ab 
eorum opinione, qui aliter sentirent. Ait enim se 
jn ipsa parum et igniculorum et elegantis Basilii 
vidisse. Ego autem non dicam videre me in hoc 
opusculo parum Basiliani styli : sed affirmabo po- 
tius me nihil omnino in eo invenire, quod tanti 
viri phrasim vel paululum sapiat. Sermo humilis 
est et abjecius : verborum constructio in aliquibus 
locis nulla : sententie obscure. Sermonem abje- 
ctum esse et humilem, nemo, opinor, homo, qui 
hoc epistolium legerit, inficiabitur. Imo etiam id 
ita esse, ex eis quz mox exscribam fragmentis fa- 
cile a quovis intelligi poterit. Jam unum aut alte- 
rum locum proferam, ut verborum constructio- 
nem alicubi nullam esse probem. lta igilur 
aucior scripsil : Ηροσθξσεται dí μοι τὸ χρῖμα, πρῶτον 
μὲν TX» αἰτίαν χαὶ τὸν χίνδυνον τὸς τοσαύτος τῶν Ex- 


(e) Tom. IX, pag. 6314. 


137 


PR/EFATIO. 


138 


χλησιῶν τοῦ Θεοῦ x«i ἐχάώστου πρὸς (d) τὸ ἔργον διαφω- À charitatem scriberem, etc. Velim igitur, si quis 


γίας và x«i διαστάσεως" δεύτεηγον, τὰς ἐχ τῆς θεοπτεύ- 
στου Γραγῆς ἀποδείξεις περὶ τοῦ πᾶσαν παράθασιν 
ἐντολῆς Θεοῦ σφοδρῶς xai φοδεορῶς ἐχδιχήσαντος" ὥστε, 
etc. Qux verba sic Latine reddidit Combefisius : 
Hinc vero ejusce rei rationem adjungam ; primum 
quidem qu:e causa sit, quodve periculum; tanta 
Ecclesiarum Dei ac cujusque rebus agendis disso- 
nantiz ac dissensionis ; tum deinde certas ex di- 
vina Scriptura probationes ac rationes, quibus 
conficitur, in omnem Deum mandati transgressio- 
nem acri tremendaque districtione aniinadverteve, 
ut, etc. lllud, πρῶτον μὲν, τήν, etc., verbo caret : 
quod judiciuin ferendum est quoque de illo, δεύ-- 
τερον, τὰς Ex τῆς θεοπνεύστου.... φοδερῶς ἐχδικήσαντος. 


ad huc dubitet hereatque, hanc epistolam cum 
genuinis Basilii Epistolis comparet statimque, nisi 
valde fallor, animadvertet eam ab illis et perspi- 
cuitate, et elegantia, et urbanitate, et, ut verbo di- 
cam, toto scribendi genere prorsus differre. Certe 
cum ita lego ipso initio : Τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ 
Χριστοῦ προστάσσοντος: Ὃ λέγω ὑμῖν..... χαὶ τοῦ 
Αποστόλον τῆς σιωπῆς τὸ χρῖμα φοδερὸν δειχνύντος, δι᾽ 
ὧν φῆσι πρὸς τοὺς Ἐφεσίων πρεσθυτέρους᾽ Διαμαρτύρο- 
pec ὑμῖν τῇ σήμερον ἡμέρα, elc. Cum Dominus noster 
Jesus Christus prazcipiat  « « Quod vobis dico... » 
Apostolus autem silentii tremendum judicium os- 
tendat, dum sic Ephesiorum presbyteros alloqui- 
tur, « Contestor vos hodie 9, » etc. ; mihi quidem 


Scio quidem aliquid ab homine docto suppleri B facile persuadeo hoc epistolium scriptum fuisse 


posse : sed nemo non videt ellipsim hoc loco et 
violentam esse, eta Basilii perspicuitate alienaza. 
Ab his non multum abludit quod sequitur : Μετά 
ταῦτα περιέξει τὴν εὐσεδῇ τοῦ Θεοῦ xai Πατρὸς, x«i τοῦ 
μονογενοῦς Υἱοῦ αὐτοῦ καὶ Θεοῦ, x«i τοῦ ἀγίου Πνεύματος 
ὁμολογίαν" ἔπειτα, εἰς Ad verbum : Postea piam de 
Deo ac Patre, unigenuoque ejus Filio ac Deo, et 
Spiritu sancto confessionem complectetur : tum- 
que, eic. Hactenus nulla mentio facta est de ullo 
scripto, quod ad rem pertineat: et tamen auc- 
tor, quasi nominalivus ex superioribus sup- 
pleri, posset ac deberet, sic incipit, μετὰ ταῦτα 
περιέξει τήν, etc. Scriptor paulo diligentior ita lo- 
cutus fuisset : Μετώ ταῦτα ἡ ἄλλη βίδλος περιέξει 


τὴν, elc. Postea alius libellus complectetur, οἷς. α 


Sub finem cum auctor sermonem  .instituis- 
set de Moralibus, ita persecutus est: Ἐν οἷς τό 
τε ἀπηχριῤωμένον xai ἀχριθῶς χεχαθαρμένον τῆς πολι- 
τείας διαφανήσεται' xo τὸ, ty οὕτως εἴπω, ἀξίωμα τῶν 
ἐνταυθα παρεπόντων ἐχλάμψει, quem locum idem 
Combefisius ita interpretatus est : 75 quibus ex- 
acta atque exacte depurgata disciplina ratio elu- 
cescet ; eorumque, ut sic dicam, qui hic discipuli 
sequuntur dignitas persplendescet. Ubi in ultimis 
verbis Graecis obscuri aliquid deprehendo. lllud 
enim xal τὸ, ty οὕτως εἴπω, ἀξίωμα τῶν ἐνταῦθα παρε- 
πόντων ἐχλάμψει, ita simpliciter dictum non satis 
perspicuum videtur, et, nisi vox aliqua suppleatur, 
vix intelligi potest. Ad verbum, eorumque ut ita 
dicam, qui hic sequuntur, dignitas splendescet. 
Combefisius, ut ex ejus interpretatione liquet, vo- 
cem μαθητῶν supplevit : quod non fecisset, nisi 
credidisset verba Greca per se obscura esse, ob 
idque, ut intelligerentur, aliquid necessario sup- 
pleri debere. Notandum preeterea id quod maxime 
ad rem facit, hoc opusculum vere epistolam esse. 
Ita enim auctor loquitur : ᾿Αναγχαῖον ἐνόμισα ypa- 
ψαι πρὸς τὴν πάντων ὑμῶν ἐν Χριστῳ ἀγάπην, etc. Ne- 
cessarium putavi,ut ad vestram omnium in Christo 


9 Act. xx, 26. 


(a) Ità apud Combef. 
PATROL. GR. XXXI. 


ab aliquo, qui Basilii Regulas diligenter legisset 
(nam in illis ita fere aliquando loquitur Basilius) : 
sed puto hunc hominem, quisquis est, nunquam 
ejusdem Basilii Epistolas legisse, aut certe eas 
imitari non potuisse. Nullam enim Basilii epis- 
tolam esse, qute hoc vel simili modo incipiat, 
To) Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ προστάσσοντος..... 
xai τοῦ ᾿Αποστόλου, etc., affirmare ausim. Et qui- 
dem in indice Greco Basilianarum Epistolarum 
qui sd caleem editionis Parisiensis locatus est, 
nihil tale invenio. 

53. Nunc eonjecturam quamdam meam de hoc 
epistolio proponere libitum est : sed si prius mo- 
nuero, hoc idem epistolium, quod pro novo Com- 
befisius edidit, jampridem in Veneta editione vul- 
gatum fuisse. Suspicor igitur has litterulas anti- 
quas non esse, sed longe post Basilii etatem ex 
Photii Bibliotheca effictas fuisse et expressas. Qua 
de re ut cuique existimare liceat, utriusque scrip- 
toris verba subjiciam. Ita igitur Photius loqui- 
tur (56) : Ὁ μὲν οὖν πρῶτος αὐτῷ λόγος διεξέρχεται, τίς 
ἡ αἰτία χαὶ ὁ χίνδυνος τῆς τοσαύτης τῶν Ἐχχλησιῶν 
τοῦ Θεοῦ xal ἐχάστου πρὸς τὸν ἕτερον διαφωνίας τε xal 
διαστάσεως" δεύτερον, ὅτι πάσης ἐντολῆς Θεοῦ παράδα- 
σις σφοδρῶς x«i φοδερῶς ἐχδιχεῖται' χαὶ ἢ ἀπόδειξις ix 
τῶν Γραφῶν" τρίτον, περὶ τῆς εὐσεδοῦς πίστεως ὠμῶν, 
τοι τῆς tig τὴν ἱπεραγίαν Τριάδα καθαρᾶς ἡμῶν xal 
εἰλιχρινοῦς ὁμολογίας. 'O δεύτερος οἷον χαραχτῆρα 
Χριστιανοῦ χεραλαιώδη x«i σύντομον παρατίθεται, καὶ 
χαραχτῆρα πάλιν παραπλήσιον τῶν προεστώτων τοῦ 
λόγου. Εἴτα, etc. ]gitur primus ejus liber continet 
qua sit causa, quantumque periculum hujusmodi 
cum Ecclesiarum Dei, tum singulorum hominum 
inter ipsos dissensionis atque dissidii : deinde, 
quod omnis praecepti divini transgressio vehemen- 
ter ac terribiliter punitur, idque e Scripturis sacris 
demonstratum : tertio, de fide nostra catholica, 
sive de pura nostra et sincera confessione sanctis- 
simz Trinitatis. Liber vero secundus, Christiani 


(a) Cod. cxct, pag. 494. 


a PRAEFATIO. 


140 


prairies quaumalam veluti descriptionem per summa A. vera Basilii epistola haberi posset, sicque illud con- 


apud orevuderque exponit : similemque rursum de- 
τεμεῖν eorum, qui docendo Evangelio prafecti 
uu. Jede, ete. lta autem in epistolio scriptum 
4 2Ζυυσήκσεται δέ pot τὸ χρῖμα, πρῶτον μὲν τὴν αἷ- 
τυ xxt τὸν χωδυνον τῆς τοσαύτης τῶν Ἐχχλησιῶν τοῦ 
ϑεαῦ, xxi ἐχάστου πρὸς (4) τὸν ἕτερον διαφωνίας τ 
xai ἡιαστασετως" δεύτερον, τὰς Ex τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς 
ἀποδείξεις περὶ τοῦ πᾶσαν παοάδασιν ἐντολῆς Θεοῦ 
σφοδρῶς ἐκδιχήσαντος.... Μετὰ ταῦτα περιέξει τὴν 
εὐσεδ τοῦ Θεοῦ χαὶ Πατρὸς, x«i τοῦ μονογενοῦς γιοῦ 
αὐτοῦ χαὶ Θεοῦ, xci τοῦ ἀγίον Πνεύματος ὁμολο- 
ίαν.... ἐξὶ τούτοις οἱονεὶ χαραχτῆρα Χριστιανοῦ χεφα- 
λαιώδη χαὶ σύντομον ὅρου τύπον ἔχοντα πειράσεται δοὺ- 
ναι ἡμῖν ἐκ τῶν ἁγίων Γραφῶν ὁ λόγος, χαὶ χαρακτᾷρα 


sequeretur, ut omnes tandem Basilium ejus quod 
modo dixi scripti auctorem esse uno ore confite- 
rentur. Pauca, nisi actum agere veiim, de altero 
Combefisii opusculo dicam. Nam et ipsum quoque 
jamdudum in editione Parisiensi vulgatum est, sed 
ita tamen, utibi aliter, aliter apud, Combefisium 
inscriptum sit. ta enim ia editione Parisiensi ins- 
cribitur: Oudía AA. 075; πεοὶ τοῦ αὐτεξουσίου, Ho- 
milia XX XI. De libero arbitrio sermo : apud Con- 
befisium vero (δ, hoc modo, Τοῦ αὐτοῦ προλογος 
&3x1:u6;. Basilii Magni prologus asceticus. Coin- 
befisium, qui ut cateras, ita hanc ipsam ho- 
ILliam tricesimam primam in suo Basilio re- 
censito aliquibus locis emendaverat fallere po- 


πάλιν παραπλήσιον τῶν προεστώτων τοῦ λόγου, etc. Hinc By tuit inscriptionis varietas : ut ut hzc sunt, nihil 


vero ejusque rei ratione adjungam,; primum qut- 
dem qua causa sit, quodve periculum tante Ec- 
clesiarum Dei et alterius cum altero dissensionis 
atque dissidii ; tum deinde certas ex divina Scrip- 
tura probationes ac rationes, quibus conficitur 
in omnem Deum mandati (ransgvressionem acri tre- 
mendaque districtione animadvertere.... Ad hzc, 
piam de Deo ac Patre, unigenitoque ejus Filio 
ae J)jeo, nec non Spiritu sancto confessionem 
liber complectetur.... ae praterea, compendiosum 
brevemque velut characterem hominis Christiani, 
definitionis forma ex. Scripturis sacris conabitur 
dare; affÁnemque rursus characterem praposi- 
torum sermonis, etc. Velim igitur utriusque sceri- 


ptoris verba inter se conferantur : quod si quis fe- C 


eerit, animadvertet easdem voces utroque in loco 
hic illic adhiberi, quales sunt, αἰτία, χίνδυνος, 
Γραφὴ, ἀπόδειξις, παράθασις, ἐντολὴ, σφοδρῶς, φοδεοῶς, 
ἐχδιχεῖν, ob idque fortasse suspicari incipiet, hunc 
vel illum scriptorem plagiarium fuisse. Sed si 
paulo attentius consideraverit tum illud, τῆς 
τοσαύτης τῶν Ἐχχλησιῶν τοῦ Θεοῦ, x«i ἑχάστον πρὸς 
τὸν ἕτερον διαφωνίας τε καὶ διαστάσεως (Ἰἰἃ enim plane 
legendum est, ut in Veneta editione, non πρὸς τὸ 
ἔργον ut apud Combefisium), tum illud, οἱονεὶ 
χαραχτῆρα Χριστιανοῦ χεφαλαιώδη x«i σύντομον... .. 
καὶ χαραχτῆρα πάλιν παραπλήσιον τῶν προεστώτων τοῦ 
λόγον, facile, opinor, sibi persuadebit, alterum 
ab altero nonnulla aperte ad verbum sumpsisse. 


Cui autem verisimile fiet, doctissimum virum Pho- D 


tium, eumdemque scribendi peritissimum, a nes- 
cio quo non pauca ad verbum mutuatum fuisse ? 
quod eo minus probabile videbitur, quia hoo 
epistolium pessime conscriptum est. Reliquum 
est igitur, ut epistolii scriptor plagiarius fuisse 
dicatur. Sed fortasse queret aliquis, quo consi- 
lio scriptum fuerit hoc epistolium. Puto hon.i- 
nem ce&tera simplicem et bonum, qui ᾿Ασχητιχόν 
& nonnullis ob Sozomeni locum Eustathio tri- 
bui videret, tentare voluisse, si epistola sua pro 

(a) Ita in edit. Ven. 

(b) Hasil recens., tom. Ii, p. 107. 

(c) Lege Pref. $ 8. 


hic dicendum de hoc opusculo Coimnbefisiano arbi- 
tramur, cum illud jam in antecessum, ubi nobis 
de eadem illa oratione tricesima prima sermo 
erat, in spuriis atque adulterinis posuerimus (6). 
Hic tandem disputationibus asceticis clausulam im- 
ponam si prius hoc unum addidero, primum libel- 
lum a Combefisio e duobus libris veteribus Regiis, 
alterum ex uno itidem Regio editum fuisse (d). 
$ Xl). Basilione tribuendi sint duo De baptismo 
libri, necne. 

δὰ. Quod ait doctissimus vir Ludovicus Dupi- 
nus (e), duos hos De baptismolibros nusquam apud 
antiquos laudari, eo nihil verius dici potuit; sed 
quod addidit, eosdem a nemine in dubium revo- 
cari, id non vere dictum fuisse constat. Combe- 
fisius enim suspectos ipsos habuit : cujus verba 
referre non pigebit (f). Vir igitur eruditissimus 
cum in his libris adverbia quedam animadver- 
tisset, qualia sunt ὁριστικῶς, πολυτοοκως, ἐντρεπτιχώ- 
τερον, γανερῶς, et alia eju-dem generis multa, ita 
locutus est: Affectatior quam soleat hisce adrerbiis 
Basilius toto hoc opere, nec sui simillimus, nativa- 
que puritate gratus; ae, num que& inde Acxx-ixóv 
suspicio pulsare animum possit? Lector videat, de- 
que toto dicendi charactere austertorique doctrina 
conjecturam ducat. Tillemontius, vir peritissimus 
idemque diligentissimus, viderat quidem hunc 
Combefisii locum: sed non proptera vulgatam opi- 
nionem repudiavit. Imo etiam ait se criticis illis 
Combefisii notis in sua sententia magis ac magis 
confirmari. Sed ut heec melius intelligantur, rem 
altius petam. Meminisse ergo juvat, Combefisium 
᾿Ασχοτιχόν, quod vocant non Basilio, sed Eustathio 
Sebasteno tribuere, atque inter cetera argumenta, 
quibus vir doctus ad defendendam suam opi- 
nionem utitur, hoo quoque reperiri, quod Asce- 
tici scriptor ita Scripturam citat ut adverbia que- 
dam prinponat, qualia sunt, ὁριστικῶς, σαφῶς, ἀπο- 
yuvtu^t, Θὲ eodem de genere alia : qui adverbio- 
rum usus in aliis Basilii scriptis nullus est. Cum 


d) Jlasil, recens., tom, II, pag. 97 et 107. 
i Tom. Il, p. 540. 
Jjastl. recens., tom. I, pag. 241. 


[1 


PRAEFATIO, 


142 


igitur Combefisius(a) similia adverbia tamin Asce- À si opinionem eorum, qui As$teticum et duos hos 


tico quam in his De baptismo libris inspergi vide- 
ret, suspicatus est utrumque opus ad eumdem 
auctorem pertinere, hoc est ad Eustathium Sebas- 
tenum, quem, ut modo dixi, Ascetici auctorem fa- 
cit. Tillemontius autem, qui et ipse quoque ea de 
quibus agitur adverbia et in Ascetico etin duobu$ 
illis De baptismo libris animadvertit, inde quidem 
pariter collegit, utriusque operis eumdem aucto- 
rem esse : sed quoniam semel Asceticum Basilio 
adscripserat, eidem etiam et hos Je baptismo 
libros adjudicare necesse habuit. Nec ego negabo 
doctissimos viros Combefisium et Tillemontium 
congruenter suis principiis convenienterque judi- 
casse, viderique primo aspectu argumento satis 
probabili ad tuendam suam opinionem niti. Cum 
enim ejusdem generis adverbia non pauca tam in 
Ascelico quam in controversis istis De baptismo 
libris inveniri constet; certe, nisi attentiores si- 
mus, eo animus inclinabit, ut utrumque opus uni 
et idem scriptori tribuamus. Sed tamen si quis ea 
de quibus disputatur scripta paulo attentius lege- 
rit, id quod dixi argumentum nullius momenti aut 
ponderis esse facile, opinor, fatebitur. Non enim 
omnia adverbia illa sempereodem sensu accipiun- 
tur in utroque opere. Cum enim illud, ὁριστικῶς, 
semper in Ascetico pro eo quod est, modo decreto- 
rio loqui, sumatur, tamen in his De baptismo libris 
aliquando tam diverse usurpatur,ut ipsa diversitas 
diversum auctorem non obscure indicet. Nimirum 
ibi nonnunquam pro eo quod est, s(rictim ac com- 
pressius dicere, accipitur. Neque vero ejus interpre- 
tationis auctor ego sum, sed Combefisius ipse (5), 
qui deillis qui nune in controversiam vocantur 
libris, deque eorum auctore loquens, ita scripsit 
Ὁριστιχῶς passim vocat, quasi indicative strictim- 
que jubendo. Sicque quod ait, ὁριστικῶς x«i πολυτρό- 
κως ογ1., tuum indicando strictimque tradendo doc- 
trinam,tum varie explicando. Preterea alicubi mo- 
nui, ejusmodi adverbia, que in Ascetico leguntur, 
non ita multum, si operis prolixitas consideretur, 
frequentia esse, cum tamen in his De baptísmo li- 
bris tam frequenter usurpentur (c), ut sepe non 
minus eorum copia quam vocum novitate atque 
insolentia moveri nausea possit. Quod igitur pro 
firmo argumento attulerunt ii quos dixi viri eru- 
ditissimi, aut nihil, aut parum ad suam tuendam 
opinionem valet. Sed ne quid dissimulare videar, 
jngenue fatebor aliud argumentum proponi posse, 
cui respondere difficillimum sit, et ejusmodi, ut iis 
qui ad judicandum aliqua styli similitudine con- 
tenti sunt, validissimum videri possit. Constat hanc 
dicendi formulam, ἢ πρὸς Θεὸν εὐαρέστησις, Asceti 
auctori hon parum familiarem esse : cujus rei duo 
aut tria exempla proferam, plura prolaturue, 


$0 1 Cor. xit, 16. 


a) Tom. Il, pag. 124, 162. 
(6) Basil. recens. tom. 1, pag. 240. 


De baptismo libros, eidem scriptori tribuunt, sequi 
vellem. Ita igitur in Regulis brevioribus scriptum 
est (reg. 173) : Kai ἐὰν δοξάξηται lv μῶοος, xatà σχοπὸν, 
δηλονότι τῆς πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως, σνυγχαίρει πάντα 
τὰ μέλη, « Et si gloria afficitur unum membrum, » 
ex consilio videlicet placendi Deo, « congaudent 
omnia membra ὅθ. » Et paulo post scriptor ita lo- 
cutus est (reg. 179): Ἐὰν ἄρα δυσωπηθεὶς τὴν τοῦ 
Θεοῦ χρηστότητα, προτραπῇ εἰς ἐπιμέλειαν τῆς πρὸς 
αὐτὸν εὐαρεστήσεως, etc. Si forle bonitatem Dei re- 
veritus, hincque extimulatus, studeat ei compla- 
cere, etc. Nec ita multo infra sic legitur (reg. 187) : 
Ὅταν ἀμετεωριστῳ x«i τεταμένῃ ἐπιθυμια τῆς πρὸς 
Θεὸν εὐαρεστήσεως, etc. Tum cum assiduo ac vehe- 


B menti desiderio placendi Deo, etc. Nunc totidem 


exempla e duabus De baptismo libris subjiciam. 


Heec sunt igitur scriptoris verba (lib. 1, c. 1, n. 1): 


Κατὰ σχοπὸν τῆς πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως, juxia pro- 
positum placendi Deo. Rursus ita loquitur (lib. 4, 
c, 2, n. 17): Δύναμις τῆς πρός Θεὸν εὐαρεστήσεως, 
δικαιοσύνης δωρεά, elc. Virtus qua grati efficimur 
Deo et accepti, justitie donum, etc. Et alio loco 
sie scriptum invenitur : Τὰ μὲν νόσον θεραπεύοντα, τὰ 
δὲ προχοπὴν ἐμποιοῦντα πρὸς τελείωσιν ἄγουσαν τῆς 
πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως, etc. Partim morbum curan- 
tia, partim afferentia talem profectum, quo ad 
perfecte Deo placendum deducamur, etc. Certe ex 
his et similibus locis, que in ipsis fontibus legi 


C possunt, satis probabiliter effici videtur, Asceti- 


cum et controversos hos De baptismo libros ad 
eumdem auctorem pertinere. Quoniam tamen hoc 
fortasse aliquibus leve videbitur, aliud exemplum 
proferam, quod ab hominibus, qui ceteroquin non 
ita multum creduli sint, pro demonstrativo ha- 
beri queat. Patet ex dictis, Ascetici auctorem hac 
dicendi formula, qua voces aut πληροφορία aut 
πληρσφορεὶν ad integram quamdam persuasionem 
significanda adhibentur, ita delectari, ut nullo 
alio magis delectetur ; neque hic ejus rei exem- 
plum ullum, cum multa superius retulerimus (d), 
ponere necesse est. Constat autem idem loquendi 
genus in duobus quoque 2e baptismo libris tam 
frequenter usurpatum inveniri, ut in ipsis etiam 
passim occurrat. Sed ne falso dietum id fuisse vi- 
deatur, exempla multa aut proferam, aut eerte 
indicabo. lta igitur auctor scripsit (lib. 4, o. 1, 
n. 5): Στοχαζόμενος δὲ τῆς ἡμετέρας ἀσθενείας, xai 
δι᾿ ὑποδειγμάτων ηὐδόχησε βεδαιῶσαι ἡμῶν τὰς καρδίας 
ἐν πληροφοριᾳ τῆς ἀληθείας. Casterum. considerata 
imbecillitate nostra, etiam per ezempia voluit 
animum nosirum in veritatis certa persuasione 
confirmare. Haud longe ita (lib. 4, c. 2, n. 1) lo- 
cutus est : Πλὴν δὲ xai βεδαιότερον ἐκ τῆς περὶ τῶν 
ἱερέων καὶ τῶν προσφερομένων ξώων εἰς θνσίαν ἀκριθο. 


(c) Nova ed. t. II, p. 625. Lege n. 43. 
(d) Leg. n. 38. 


- 


1&3 


PRAEFATIO. 


44 


λογίας ἔστι πληροφορηθῆναι. Sed tamen firmius etiam A οὐδείς, quo inler natos mulierum major est nemo : 


ejus rei ez sacerdotum et animalium sacrifican- 
dorum accurata «consideratione convinci possu- 
mus. Rursus ita scripsit (lib. 4, c. 2, n. 10) : 'Ev 
πληροφορίᾳ τῆς ἀληθείας, etc., in indubitata veritatis 
gersuasione, eic. 1ta quoque legitur alio loco (lib. 
4, c. 2, n. 43) : Ὅπερ ἐν πληροφορίᾳ ἀληθείας δι᾿ ἐπι- 
μελείας σπουδαιοτέρας φυλάσσοντες, etc. Quod si in 
veritatis certa persuasione diligentius servaveri- 
mus, etc. Plura qui volent, legere poterunt caput 
2, lib. 1, num. 14 et 45, ubi earum quas dixi vo- 
cum duo exempla reperiuntur ; item caput ejus- 
dem libri, num. 1, item question. 6, lib. 1, num, 
1,item quaest. 8, num. 4 et 9. Jam ita argumen- 


tarilicet: Si quando quasdam dicendi formulas ἢ 


qui quodammodo singulares videri possint, in 
duobus operibus sepius inveniri contigerit, fere 
fit ut utrumque opus eidem scriptori tribuatur. 
Cum igitur id loquendi genus, quo voces aut ràx- 
ροφορεῖν aut πληροφορία in significatione integre 
cujusdam persuasionis ponuntur, quodammodo 
singulare sit, idemque tam in Ascetico quam in 
duobus De baptismo libris passim occurrat, con- 
sequens esse videtur, ut utriusque operis idem 
auctor esse dicatur. Sed, ut jam commonui (a), 
ejusmodi argumenta e quadam styli similitudine 
petita non tantum valent, quantum valere vulgo 
putantur. Nisienim alia quoque consonent faveant- 
que, nibil omnino in ipsis neque momenti ne- 
que roboris inest: quod nunc ostendere conabi- 
mur. Etsi enim Asceticum, cujus legitimus parens 
Dasilius est, in aliqua styli similitudine cum duo- 
bus De baptismo libris consentire viderimus (5), 
tamen dubitari nullo modo posse arbitramur, 
quin hi libri falso hactenus sanctissimo Patri as- 
cripti sint. Et vero aut nunquam licuit, quod ta- 
men licet sepissime, opus aliquod ob styli diver- 
sitatem in spuriis atque adulterinis numerare: 
aut ii de quibus agimus libri pro peregrinis ha- 
beri merito possunt. Mentior, nisi opus totum 
toto dicendi genere a Basiliano differt. Etenim si- 
cubi vox aliqua reperitur, que similitudinis ali- 
quidcum stylo Basiliano habere videatur, eodem 
loco adjunctte sunt voces alis, quibus peregrinitas 
aperte declaretur. 

55. Neque vero rara sunt νοθείας argumenta, 
sed passim obvia. Nam in his libris generale 
quoddam vitium notari potest, cujus pagina 
nulla expers est. Id autem, quod dico, vitium, 
continua quedam est earumdem aut vocum aut 
dictionum repetitio, que minime omnium in co- 
piosissimum hominem Basilium convenit. Et vero 
sicubi mentio fit aut apostoli Pauli, aut Joannis 
Baptiste, aut ipsius Domini, aut Dei, ibi sepissime 
additum invenis τοῦ ἐν Χριστῷ λαλοῦντος. Qui in 
Christo loquebatur : OO μείξων iv γεννητοῖς γυναιχῶν 


ni Lege n. 33. 
(6) Leg. n. 39 el seq. 


Τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθανόντος xai ἐγερθέντος" τοῦ μονογε- 
νοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ 702 ξῶντος, Qui pro nobis mortuus 
est οἱ resurrexit : qui unigenitus Filius est. Dei 
vivenlis : Kai τοῦ Xouzou αὐτοῦ, el Christi ipsius 
(p. 631). Nolim autem accipi in malam partem, 
que jam dixi, aut quie mox dicturus sum. Voces 
Ιησοὺς Χριστός passiin quoque repetuntur, modo 
ambe conjunctim, modo earum altera. Noverat 
Basilius, neque nos ignoramus, iis quas recensui 
vocibus, nihil melius esse, aut sanctius: sed ta- 
men ab earum tam frequenti repetitione se tem- 
perabat, quod, opinor, ejusmodi vocum continua 
repetiio nihil ad docendum conferret: id. quod 
Pater piissimus, cum scriberet, sibi in primis pro- 
ponebat. Ad eamdem ταντολογίαν pertinet ea scri- 
bendi ratio, qua vox ἀναγχαῖον passim in his libris 
ponitur. Ita igitur in brevissimo spatio scriptum in- 
venimus (p. 633) : Kat ὥσπεο δι᾽ ἐσόπτρου xai ἐν αἰνίγ- 
ματι ὁδιηγούμενοι εἰπεῖν ἀναγχαῖον, Et velut per specu- 
lum et in &nigmate ductos necesse est loqui. Et sta- 
tim : ᾿Αναγχαῖον δὲ λογίζομαι, etc., necesse autem esse 
duco, etc. Nec ita multo post : ᾿Αναγχαῖον xai ἡμᾶς 
ἐξητασμένως καὶ ἐπιτετηρημένως προσέχειν ἑκάστῳ ῥυτῶ, 
necesse est et nos accurate diligenterque singulis 
dictis attendere, et ad eumdem modum pleraque 
alia. Frequens est quidem in illo opere ea quam 
modo dixi scribendi ratio : sed in eodem frequen- 
tior est adhuc illud loquendi genus (pag. 656), xai 
πολλὰ τοιαῦτα, et tralia multa, aut, quod idem est, 

xai πολλὰ ἄλλα ὁμοίως, et multa hujusmodi alia, aut 

similia quiedam. Scriptor igitur cum alicubi retu- 

lisset verba aliqua e sacra Scriptura, sic persequi- 

lür xoi πολλὰ τοιαῦτα, et ejusmodi multa. Et paucis 
interjectis, ita locutus est, x«i πολλὰ τοιαῦτα εὕροις 
ἂν παρὰ τε τοῖς εὐαγγελισταῖς, etc., et multa id genus 
invenias et apud evangelistas, etc., ubi in transitu 
notari potest, paria quatuor exempla in tribus qua 
proxime sequuntur paginis reperiri. Usus immodi- 
cus verbi παιδεύειν ad idem vitium referri potest : 
quod idem de verbo φυλάσσειν dictum volo. Usus 
quoque prepositionum ita frequens est (c), ut 
nullo modo convenire possit in prestantissimum 
oratorem Basilium, cujus oratio non minus dictio- 


D num quam rerum varietate omnibus erat admira- 


tioni. Velim autem experiatur per se quisque, an 
vera sint que dixi. Spero tot earum quas notavi re- 
rum exempla inventum iri, ut nemo futurus sit, qui 
non libenter fateatur ejusmodi opus,in quo eedem 
voces perpetuo repetuntur, peritissiraum dicendi 
magistrum Basilium nullo modo docere. Eodem re- 
dit illa genitivorum quasi silva, sic ut in hoc opere 
nihil aliud nisi ejus quem dixi casus incondita que- 
dam congeries cernatur. Et vero participia in his 
De baptismo libris ita ad reliquam orationem ac- 
commodantur, ut fere quolibet versu genitivus oc- 


(c) Lege p. 653 et 657. 


145 


PRAEFATIO. - 


146 


currat. Ita legere est in prima pagina(pag.624): Ei- A ob spem vita aterno et regni caelestis, et judicio 


πόντος διὰ Δαξὶδ τοῦ mpoyntov, dicentis per David 
prophetam ; ἐπεὶ οὖν προστάξαντος τοῦ Κυρίον, etc., 
cum igitur, Domino pracipiente, etc., καὶ τότε ἐπ- 
αγαγόντος, deinde subjungente : 
ἐντολὴν τοῦ ᾿Αποστόλον ποιεῖν, ἐὰν μὴ εὐθὺς ἀποχρι- 
νώμεθα, εἰπόντος, elc., ratio contra mandatum 
Apostoli facturos nos, si non statim respondeamus, 
cum dicat, etc. 


λογισάμενοι παρ᾽ 


: ἐνταῦθα μὲν οὖν, Μαθητεύσατε, 


εἰπόντος, ἠἡχούσαμεν, hic igitur audivimus dicen- 


tem, « Docete. » Ex quibus videre licet, alios esse, 
genitivos, qui absoluti vocari solent, alios esse. 
quiab aliqua orationis parte pendent : quo geniti- 
vorum usu ita oblectatus est scriptor, ut genitivis 


transitionum loco sepe utatur. Sed nihil mihi ma- B 


gis novum aut insolitum visum est, quam vocum 
harum Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστός jugis perpe- 
tuaque repetitio (a). Affirmare possum eas, quas 
adnotavi, voces aut bis, autter, aut quater, aut 
etiam quinquies in una eademque pagina nonraro 
inveniri: que earumdem vocum frequens ileralio 
facit, ut tibi legere videaris, non librum vulgarem, 
sed quasdain quasi litanias, in quibus idem sex- 
centies repetitur, aut, si in rebus seriis ita loqui 
licet, audire parochum quempiam, qui morienti in 
aurem continuo occinat, Dominus nosler Jesus 
Christus. Scio quidem confiteorque ea que indi- 
cavi nomina omnium esse et optima et sanctis: 
sima : sed non propterea vetitum est dicere, ejus- 
modi repetitionem tam frequentem apud Basilium 
inusitatam esse, ex eaque merito colligi posse, 
hosce De baptismo libros ad ipsum non pertinere, 
Et quoniam fortasse nisi exemplum aliquod ob 
oculos poneretur, multis non credibile videretur 
quam in brevi spatio voces ille repetantur, unum 
aut alterum locum integrum exscribere constitui, 
ulex his de aliis judicium ferri possit. Auctor 
igitur ita alicubi (pag. 629) scripsit ; Ἐν ἀγάπῃ 
Χριστοῦ ᾿Ιησοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ἐη’ ἐλπίδι ξωης 
αἰωνέον x«l ἐπουρανίου βασιλείας, x«i τὰ χρίματα 
τῆς δικαίας ἀνταποδόσεως τῶν τε ποιούντων τὰ ἀπε 
ἡγορουμένα, ἢ ἀθετούντων τὰ ἐγχεχριμένα εἰς χό- 
λασιν αἰώνιον, χαὶ τῶν ἀξίως τοῦ Εὐαγγελίον Θεοῦ 
πολιτευομένων ἐν ὑγιαινοήύσῃ, πίστει, δι’ ἀγάπης 
Χριστοῦ ἐνεργουμένῃ ἐπ᾿ ἐλπίδι ξωῆς αἰωνίου χαι 
ἐπουρανιον βασιλείας τῆς ἐν Χριστῳ ᾿Ιησοῦ τῳ Κυ- 
pie ἡμῶν. Αόγοσ β΄. Πῶς βαπτίξεταί τις χατὰ τὸ ἐν τῷ 
Εὐαγγελίῳ τοῦ Κυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ βά- 
πτισμα. Τοῦ Κυρίον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐντολὴν 
διδωχότος ἡμῖν ἀγαπᾷν ἀλλήλους χαθὼς αὐτὸς yd- 
πῆσεν ἡμᾶς, xai διὰ Παύλου τοῦ ἀποστόλου διδά- 
σχοντος ἡμᾶς, ἀνέχεσθαι ἀλλήλων ἐν ἀγάπη, τὸ ἐπί- 
ταγμα τῆς ὑμετέρας ἐν Χρισστῷ εὐλαδείας, τὸ περὶ 
τοῦ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Κυριου ἡμῶν 'IncoU 
Χριστοῦ ἐνδοξοτάτου βαπτίσματος, προθύμως ἐδεξά- 
μὴν, etc. [n dilectione Jesu Christi domini nostri, 


5! 1 Joan. ui, 14. ) 


D γουμένη, χαθὼς γέγραπται: δι᾿ ἧς 


justa mercedis, tam eorum, qui patrant prohibita, 
aut respuunt approbata, ad supplicium eternum, 
quameorum,qui pro dignitate Evangelii Deiin sana 
fide,quzper Christi charitatem operaturvizerunt, 
οὗ spem vite eterna et regni celestis, quod est in 
Christo Jesu Domino nostro. Caput Il, Quomodo 
quis eo baptismate baptizatur, quod in Evangelio 
Domini nostri Jesu Christicommend4tur.Cum Di- 
minus noster Jesus Christus proceperit nobis, ut 
diligamus nos mutuo,sicut ipse dilexit nos, hocque 
nos , erapostolum Paulum doceat, ut nos mutuo in 
dilectione toleremus,vestra in Christo pictatis pra- 
ceptum,de gloriosisimo secundum Evangelium Do- 
mini nostri Jesu Christi baptismate animo alacri 
suscepi, etc. Dicant, queso, quiin versandis Basili 
voluminibus multisunt,an tale quicquam in illlius 
geuuinis scriptis unquamlegerint.Et tamen hisnon 
contentus auctor, statim in hacipsa pagina ita 
persecutus est (pag. 629) : Οὕτω γὰρ αὐτὸς ὁ Κύ- 
pto; χαὶ Θεὸς ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ μονογενὴς 
Yüg τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος ἐνετείλατο τοῖς ἑαυτοῦ μα-- 
θηταῖς, [ta enim Dominus ipse et Deus noster Je- 
sus Christus, Unigenitus Dei viventis Filius, disci- 
pulis suis pracepit. Sed ut nunc de illa quarum- 
dam vocum repetitione sileam quis non videt 
orationem dissolutam esse, nec suaviter fluere, iv 
ἀγάπῃ, ἐπ᾽ ἐλπίδι, δι’ ἀγάπης, ἐπ᾽ ἐλπίδι, τὸ περι 
τοῦ, χατὰ τό, elc. ἢ Prieterea cum scriptor jam paulo 
ante scripsisset, ἐπ᾽ ἐλπίδι ζωῆς αἰωνίου xal ἐπου- 


C ῥανίου βασιλείας, quid, quseso, attinebat eadem 


verba statim repetere ? sed ad propositum me re- 
fero. Alter igitur locus, quem excribere integrum 
libet, hie est (pag. 646); Τότε γὰρ ὡς Υἱὸν Θεοῦ 
ἐνδυσάμενος, χαταξιοῦται τοῦ τελείον βαθμοῦ, καὶ 
βαπτίξεται εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ τοῦ Κυ- 
ρου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, xarà τὴν τοῦ 
μαρτυρίαν διδόντος ἐξουσίαν τέχνα Θεοῦ 
Θεοῦ τοῦ λέγοντος: Ἐξέλθετε 
xai ἀφορίσθητε, ἀχαθάρτου 

εἰσδέξομαι ὑμᾶς, ἔσομαι ὑμῖν εἰς πατέρας 
x«i ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς υἱοὺς xai θυγατέρας, 
λέγει Κύριος παντοχράτωρ, χάριτι αὐτοῦ τοῦ Κυ- 
ρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ 
Θεοῦ τοῦ ξῶντος, ἐν ᾧ οὔτε περιτομή 
οὔτε ἀχροδυστία, ἀλλὴ πίστις δὲ 


᾿Ιωάννου 
γενέσθαι, 
ἐχ μέσον αὐτῶν, 
μὴ ἅπτεσθε’ χἀγὼ 
χαὶ 


τι ἰσχύει, 
ἀγάπης ἐνερ- 
εὐόδως ἡμῖν 
χατορθοῦται τὸ ἐπενεχθὲν συνημμένως τῷ παραγ- 
γῶματι τοῦ βαπτισματος παρὰ τοῦ αὐτοῦ Κυρίου 
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἰπόντος οἷα. Tunc enim 
quasi Filium Dei indutus, fi dignus gradu perfecto, 
baptizaturque in nomen Patris ipsius Domininostri 
Jesu Christi,quijuzta Joannis testimonium eam po- 
testatem dedit ,ut Deiefficiamur fiilii*' ,Dei, inquam. 
qui dicit : « Ezite de medio eorum, et separemini, et 
immundum ne tetigeritis : et ego recipiam vos, et 
ero vobis in patrem,et vos eritis mihi in filios et fi- 


(a) Legi possunt p. 620, 628, 629, 033. 635, 636, 642, θ44, 646, etc. 


447 


PR/EFATIO 


148 


lias, dicit Dominus omnipotens 9*,» per. gratiam À Dei vwentis Filius, eic. Alio loco (p. 646). Xdpu- 


ipsius Domini nosiri Jesu. Christi, unigeniti Fili 
Dei viventis, « in quo neque circumcisio aliquid va- 
let, nequepraputtum, sed fides, quee per charitatem 
operatur 58, uti scipLlum est,per quam nobis pro- 
spere cedit id quod ab ipso Domino nostro Jesu 
Christo continenter cum baptismatis precepto ap- 
positum est ubi,dixit, ete. Ex quo loco tanquam ex 
specimine quodam intelligi potest, opus totum va- 
riis Soripture testimoniis referciri: quae quam 
belle, cum reliqua oratione coherant. ali vide- 
rint. Sed quod ad rem facit adnotabo scriptorem, 
cum sacras Scripturas citaret, in idem ταυτολο- 
γίας vitium incidisse. Eadem enim, etiam cum 
nihil opus est,sepe repetuntur. Proponam locum 


unum insignem, quicum iis que paulo ante retuli B 


verbis comparari possit, cum igitur auctor, qui- 
cunque ille fuit, locutus fuisset ita, ut mox dixi, 
statim hoe modo persequitur (pag, 648): Tov δὲ 
Υἱὸν τοῦ Ωεοῦ ἐνδυσάμενοι τὸν δόντα ἐξουσίαν τέκνα 
Θεοῦ γενέσθαι, ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρὸς βαπτιξόμεθα, 
xxi τέχνα Θεοῦ ἀναγορευόμεθα τοῦ προστάξαντος 
χαὶ ἐπαγγειλαμένον, χαθὼς εἶπεν ὁ προφήτης" Διὸ 


ἐξέλθετε ἐκ μέσον αὐτῶν χαὶ ἀφορίσθητε, λέγει 
Κύριος, χαὶ ἀχαθάρτου μὴ ἅπτεσθε: xdyo εἰσ- 
δέξομαι ὑμᾶς χαὶ ἔσομαι ὑμῖν εἰς πατέρα, χαὶ 


ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς νἱοὺς x«i θνηατέρας, λέγει 
Κύριος παντοχράτωρ' Postquam | autem induimus 
Dei Filium,qui eam potestatem,ut Dei filii efficia- 
mur prabet in nomine Patris baptizamur, przdi- 


camurque filii Dei, qui praecepit et edixit velul ait Q 


propheta : « Quapropter exite de medio eorum, et 
separemini, dicit Dominus,et immundumne tetige 
ritis: et ego recipiam vos, et ero vobis in patrem, 
et vos eritis mihi in filios et filias, dixit Dominus 
omnipotens.» Hic preterquam quod item Scripture 
testimonium, ubi non ita multum opus erat, bisin 
brevi spatio repetitur,preterea et voces et sen- 
tentie, quse utroque in loco Scripture verbis 
preeunt, eedem quoque sunt: quam r«vroAo- 
χίας notam copiossisimus vir Basilius sibi inuri 
nunquam passus esset. Neque vero voces 1118, Κύ- 
ρίος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, repetuntur solum in 
his De baptismo libris freqentius, quum apud 
Basilium fieri solet, sed alie etiam non ex sanc- 


tissimi Patris consuetudine ipsis adduntur, rem D 
. ergo auctor scribit (p.660) : Καθὼς εἶπεν αὐτὸς ὁ Κύ- 


exempla clariorem reddent. Scriptor igitur sic 
incidit (pag.624): Ὁ Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Xpt- 
στὸς ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ξῶντος etc. Domi- 
nus noster Jesus Christus, unigenitus Deiviventis 
Filius, etc. Alibi ita loquitur (pag. 628) : Τήν τε ἐν 
ἀρχῇ τοῦ Θεοῦ μιὰ τοῦ μονογενοῦς αὐτοῦ Υἱοῦ τοῦ 
Κυρίον x«l Θεοῦ ἡμῶν ᾿[ησοῦ Χριστοῦ, etc. Initioa 
Deo per unigenitum suum Filium Dominum et 
Deumnostrum Jesum Christum, etc. Rursus (p.629) 
Οὕτως γὰρ αὐτὸς ὃ Κύριος xal Θεὸς ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς 
6 μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ξῶντος, ete. Ita enim Domi- 
nus ipse el Deus noster Jesus Christus, unigenitus 
5 1] Cor. v, 17. ** Galat. v.,6. 


αὐτοῦ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ μονογενοὺς 
Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, etc. Per gratiam ipsius 
Domini nostri Jesu Christi unigeniti Filii Dei vi- 
ventis, etc. Aliquando post(p. 651) : Axovózt εἰς 
ἀνεξάλειπτον μνήμην τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν ἀποθανόντος ᾿Ἰγσοῦ 
Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, x«i ἐγεοθέντος, etc. Vi- 
delicet ad indelebilem memoriam Jesu Christi Do- 
mini nos(ri, qui pro nobis mortuus est et resur- 
rerit, etc. lbidem : Ἐν τῷ μὴ διὰ τῆς μνήμης τοῦ 
ὑπὶρ ἡμῶν ἀποθανόντος χαὶ ἐγερθέντος Ἰησοῦ Χρι- 
στοῦ τοῦ Κυρίον ἡ μῶν, τὸ εἰρημένον φυλάσσειν, etc. Quod 
non per memoriam Jesu Christi Domini nostri, 
qui pro nobis mortuus est et resurrexit,servat quod 
dictum est,etc, Nec ita multo infra(p. 633): Καθὼς 
ἐπηγγεῶατο ὁ ἀψευδὴς Κύριος xoi Θεὸς ἡμῶν Ἰχσοῦς 
Χριστός sicut promisit verax Dominus,et Deus nos- 
ter Jesus Christus, Hoc ipso in loco : Τὸ ἐρώτημα, εὶ 
xal παντάπασιν  Qválto) παντὸς τοῦ χαταδεξαμένου 
ὁμολογεῖν τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν μονογενὴ Υἱὸν 
τοὺ Θεοῦ τοῦ ξῶντος, dí 0o τὰ πάντα ἐγένετο τά τε ὁρατὰ 
καὶ τά ἀόρατα, etc. H«c quastio tametsi prorsus 
indigna est quocunque, qui Dominum nosirum 
Jesum Christum unigenitum Dei Filium, per quem 
omnia (tam visibilia quam invisibilia facta sunt, 
confiteri uon recusarit, etc. Sub finem (p.672) Εἰ ὁ 
Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς, ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοὺ 
Θεοῦ τοῦ ζῶντος, δι᾽ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο ὁρατὰ τε xoi 
ἀόρατα, ξζῶὴν, ἔχων, etc. Si Dominus noster, Jesus 
Christus unigenitus Filius Dei viventis, per quem 
omnia (um visibilia tum invisibilia facta sunt, 
qui vitam habet, etc. 1n ipso fine (p.073) : Καθὼς 
ἐπηγγείλατο ὁ ἁψευδὴς Κύριος xat Θεὸς ἡμῶν ᾿Ιησοὺς 
Χριστὸς, ὁ μονογενὴς τοῦ Θεοῦ ζῶντος Υἱός, quemad- 
modum promisit veraz Dominus et Deus noster 


' Jesus Christus, unigenitus Dei vivi Filius. Basilius 


autem sicubi (id quod parcius fecit) his verbis, K»- 
ριοςἡ μῶν ᾿Ιησοῦς Χριστός, usus est: nusquam lamen, 
quod quidem sciam, ea que mox vidimus addita- 
menta ipsis conjunxit. 

56. Nunc proponam alia, quee a superioribus non 
ita multum abludunt. Auctor cum aliquod sacre 
Scripture testimonium proferre vult.tanto verbo- 
rum circuitu utitur, ut in hoe quoquenovam pere- 
grinitatis notam viderc mihi visus sim. Εἰ ut rem 
ipsis oculis subjiciam, ad exempla confugio. Ita 


puos ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ 
τοῦ ξῶντος: Μαχάριοιοί πεινῶντες. Sicut ipse Dominus 
noster Jesus Chrisius unigenitus Dei viventis Fi- 
lius dizit : « Beati qui esuriunt, » etc. Rursus (p. 
671) : Δῆλον, ὅτι xot πάντα ἀσφαλέστερον παιδευόμεθα, 
μνημονεύοντες αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ 
τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ξῶντος, ἡνίκα 
Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς εἶπεν αὐτῷ ᾿Εγὼ χρείαν. 
ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπσιοθῆναι, xoà σὺ ἔρχῃ πρὸς μέ- 
ἀποχριναμένον, ὅτι "Agtc ἄρτι, ete. Perspicuum est 
omnia etiam a nobis certius disci, si ipsius Dominj 


149 


PR/EFATIO. 


150 


nosiri Jesu Christi unigeniti Filii Dei vivi memo- A dictionum repetitionem perpetuam in his libris re- 


res simus, qui cum Joannes Baptista ei dixisset : 
* Mihi opus est ut abs te baptizer, et tu venis ad 
me, » respondit, « Sine modo?*, » etc. Statim (p. 
671), Τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ μονογενοῦς 
Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, δι’ οὔ τὰ πάντα ἐγένετο ὁρατά τε καὶ 
ἀόρατα, ὁμολογοῦντος μὲυ, ὅτι Οὐν ἀπεστάλην, etc. 
Cum Dominus noster Jesus Christus unigenitus 
Dei Filius, per quem omnia facta sunt et visibilia 
et invisibilia confiteatur, « Non sum missus, » etc- 
Neque solum scriptor, cum Christum Dominum 
loquentem inducit, majori verborum apparatu 
utitur, quam Basilius soleat: sed idem etiam facit 
cum apostolum Paulum laudat. Et quoniam pauc 
sunt, qui ejusmodi loca in ipsis fontibus querant 
ea hic conscribenda esse judicavi. Ita igitur alicu' 
bi in his libris legitur (p. 623) : Μαρτυρεῖ δὲ καὶ à ἐ, 
Χριστῷ λαλῶν Παῦλος, γράψας " Ο δὲ δοῦλος, etc. Tes. 
tatur hoc idem et qui in Christe loquebatur Pau- 
lus, cum scribit  « Qui vero servus,» elc. Aliquan. 
to infra (p. 631) : Παῦλος δὲ ὁ ἀπόστολος.".. ἐν Χριστῷ 
λαλῶν διαμαρτύρεται.... ποτὲ μὲν εἰπὼν ὁριστίχῶς, ὅτι 
Oi τὰ τοιαῦτα, etc. Paulus vero apostolus... in 
Christo loquens declarat ea... modo cum minus 
late dixit : « Qui talia, » etc. Haud longe (p. 634): 
Ηαῦλος ὃ ἐν Χριστῷ λαλῶν, δογματιχῶς παραδίδωσι, λέ- 
yv * Ἢ ἀγνοεῖτε, ete, Paulus in. Christo loquens, 
modum decretoriis his verbis tradit, « An ignora- 
tis, » etc. Nec ita multo post (p. 646) : Αὐτοῦ τοῦ ἐν 
Χριστῷ λαλοῦντος Παύλου τοῦ ἀποστόλου, εἰποντος * 'EXy 
ταῖς γλώσσαις, ete. Cum. Paulus apostolus qui in 
Christo loquebatur. dicat : « Si linguis, » etc. Alibi 
(pag. 663): Καὶ Παῦλος δὲ ὁ ἀπόστολος ὁ ἐν Χριστῷ 
λαλῶν φησιν" Εἴτε ἐσθίετε, etc. Et quem Paulus apo- 
stolus in. Christo loquens tradidit, cum dixil : 
« Sive manducatis, » etc. Rursus (p. 668) : Ὡς ὁ ἐν 
Χριστῷ λαλῶν Παῦλος ὀριστιχῶς ἀπεφήνατο, λέγων " Μὴ 
σνγχοινωνεῖτε, οἷο. Uti Paulus in Christo loquens 
definite pronuntiavit, ubi dizit : « Nolite commu- 
nicare,* etc. Auctor alicubi (p. 639) pro ἐν Χριστῷ 
λαλοῦντος SCripsit, ἐν Χριστῷ προφητεύοντος. Velim 
legantur diligenter Basilii Regule tam majores 
quam breviores : in quibus, nisi valde fallor, heec 
longior citandi ratio, Παῦλος ὁ ἐν Χριστῷ λαλῶν, se- 
mel duntaxat invenitur (reg. 20, n. 2); cum tamen 


C 


in Regulis e Pauli Epistolis sexcenta testimonia p 


proferri constet. Certe si idem auctor omnes Regu- 
las et duos De baptismo libros scripsisset, futurum 
fuisse puto, ut habita ratione prolixitatis utriusque 
operis, is quem dixi citandi modus quinquagies 
in Regulis reperiretur Neque facile crediderim 
idem illud loquendi genus frequentius in ceteris 
Basilii libris inventum iri. Possim quidem et alia 
loca indicare, quibus ostendam scriptorem, cum 
Joannis Baptiste mentionem haberet, pari verbo- 
rum circuitione usum esse (pag. 632, 638, 658); sed 
ne longior esse viderer, ea sciens omisi. Ex quibus 
omnibus satis liquet multarum. aut vocum aut 
5*5 Matth. rii, 14, 45, 


periri; quam si quis seriptori vitio dare nolet, ta« 
men, si germana Basilii scripta paulo attentius le- 
gat, non negaturum spero, id preter ejus consue- 
tudinem factum esse. Mihi cum hos libros legerem, 
in mentem venit scriptorem veritum esse, ne r«v- 
τολογίας vitium sibi objiceretur, ob idque Apostoli 
exemplo se excusare voluisse. Sic enim scribit(pag. 
639) : Εἰδὼς δὲ ὁ ᾿Απόστολος ὅτι ταυτολογία ὠφελιμω- 
τέρα ἐστὶ τοῖς ἀχούουσι πρὸς τὴν ἀσφάλειαν, x«i βεθαιο- 
τέραν ἐμποιεῖ διὰ τῆς ἐπαναλήψεως τῶς αὐτῶν τὴν πληρο- 
φορίαν τῆς ἀληθείας. Cum autem Apostolus non 
ignoraret repetitionem audientibus ad. integram 
confirmationem utilem esse, etíam iisdem rebus re- 
petitis ueritatispersuasionem magis stabilit. Videant 
eruditi, si ejusmodi excusatio accipienda sit. 

57. Superest aliud argumentum, quod et ipsum 
quoqueerationecitandarum Scripturarum sumam. 
Monere igitur opere pretium est, hanc eitande 
Scripture formulam, iv τῷ εἰπεῖν, ἐν τῶ γραφειν, aut 
similes quasdam horum librorum auctori unas 
omnium fuisse familiarissimas, easque ei, si qua 
alia, valde admodum placuisse. Multa quidem ejus 
rei exempla addicam in medium, sed ita tamen, 
utea quam brevissime potero referam. Sic igitur 
auctor alicubi (pag. 6025) scribit: Ἐν τῷ εἰπεῖν " 
O ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν, etc., cum dizit: « Qui facit 
peccatum, » etc. Sic persequitur (p. 626): Εν τῷ 
εἰπεῖν" Ταλαίπωρος ἐγώ, etc., cum dicil: «Infelix 
ego,» etc. Alio loco (p. 630 5s) loquitur hoc mo- 
do: Ἐν τῷ εἰπεῖν. Τοῦ ἱεροῦ μεῖξον ὧδε, his verbis, 
« Templo magis aliquid hic est,» etc, Ibidem : Ἐν 
τῷ εἰπεῖν" " Q) παρέθεντο πολύ, etc., ubi. dixit * « Cui 
commendaverunt multum,» etc. Rursus (p. 635): 
E» τῷ εἰπεῖν, 'O γνοὺς τὸ θέλημα, etc. cum dicit, « Qui 
cognovit voluntatem, » etc, Deinde (p. 639): Ἐν τῷ 
εἰπεῖν. Ὃ ἐμοὶ διαχονῶν, etc. cum dicit, « Quisquis 
mihi ministral.» etc. Paulo post (p. 640) : Ἐν τῷ 
εἰπεῖν. Εἰ γὰρ σύμφντοι, etc. cum dicit, « Sí enim 
complantati,» etc. Tum (p. 642): Ἐν τῷ εἰπεῖν. Τὰ 
γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας, etc. his verbis : « Stipendia 
enim peccati,» etc. Nec ita multo infra (p. 645) : Ἐν 
τῷ εἰπεῖν - Αὐτὸς γάρ ἐστιν T) εἰρήνη ἡμῶν, etc., dum 
dicit : « Ipse enim est paz nostra, » etc. Aliquanto 
post (p. 648): Ἐν τῷ εἰπεῖν. Ἐν ᾧ ἔχομεν τὴν 
ἀπολύτρωσιν, etc., ubi dicit : « [n quo habemus ve- 
demptionem, » etc. Mox (p. 649 bis): Ἔν τῷ εἰπεῖν. 
Πάντα ποιεῖτε χωρὶς γογγυσμῶν, ete., his verbis: 
« Omnia facite sine murmurationibus, » etc. Hoo 
lpso in loco : Ἐν τῷ εἰπεῖν. Ἐμὸν βρῶμα ἐστιν, etc., 
his verbis : « Cibus meus est, » etc. Statim (Ρ. 650): 
Εν τῷ εἰπεῖν. Ἢ ἀγάρ αγαπὴ τοῦ Χριστοῦ συνέχει ἡμᾶς, 
quo dicit: « Charitas enim Christi constringit 
nos.» Inferius (p. 057): Ἐν τῷ εἰπεῖν, ὅτι Πᾶς ὁ 
βλέπων, etc., cum dicit: « Omnis qui videt, » etc. 
Haud ita longe (p. 6604 bis) ; Ἐν τῷ εἰπεῖν' Μαχάριος 
ὁ δοῦλος ἐχεῖνος, etc., his verbis: « Beatus servus 
tile, » etc. 1n eadem pagina : Ἐν τῷ εἰπεῖν. Ἤ οὔ ^ 


151 


PREJEFATIO. 


152 


αὐτὴ ἡ φύσις, Cum dixit, « Annon natura ipsa, » À ματος εἰς πάντας ἀνθρώπους εἰς διχαίωσιν ξωῆς, quee 


etc. In sequenti (pag. 662 {67). 'Ev τῷ εἰρηχέναι" Οὔτε 
ἐν Ἱερουσαλὴμ, οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ, etc , his verbis: 
« Neque in Jerosolymis, neque in monte hoc, « etc. 
Ibidem (p. 666): Ev τῷ λέγειν πρὸς πάντας μέν * Παρα- 
χαλὼ δὲ ὑμᾶς, etc., cum dicit ad omnes quidem : 
« Obsecro autem vos,» etc. Hoc ipso in loco: 
Ἐν τῷ λέγειν * Aéyo γὰρ διὰ τῆς χάριτος, etc. ubi ait - 
« Diro enim per gratiam, etc. Denique: Ἐν τῷ μὴ 
εἰπεῖν, τούτῳ, ἀλλὰ, τῷ τοιούτῳ, Cum mon dizerit, 
« cum hoc, » sed « cum tali. » Ex quibus a quovis 
intelligi potest, quod dixi, ἃ me non temere dic- 
tum fuisse: sed re ipsa illam quam indicavi 
Scripture citandee rationem scriptori multum arri- 
sisse. Basilius autem eodem illo dicendi genere 


tam parum oblectabatur, ut semel (reg. 207), non g 


amplius, quod quidem sciam, ita locutus sit. Ecce 
igiturtibi duo scriptores, quorum unus certa qua- 
dam dicendi formula familiariter uti consueverat ; 
alter vero preter consuetudinem casu nescio quo 
hunc illum loquendi modum semel usurpavit. 
Certe si Basilius auctor esset librorum illorum, in 
quibus Scripture passim citantur ita, ut superius 
dixi, necogitans quidem easeodem modo in cteteris 
suis scriptis millies citasset. Scriptores enim, si quo 
dicendi genere delectantur, eo data occasione uti 
solent. Atque etiam iis que protuli exemplis et alia 
multa adjungere possem, ex quibus plane consta- 
ret auctorem, etiam tunc cum Scripture verba 
non referret, similem loquendi rationem sepe in 


verba perturbata esse cum credidisset vetus inter- 
pres, ita vertit hunc locum, ut vocuru Grecarum 
ordinem prorsus mutaverit. Sic enim interpretatus 
est: In spe vite eterne per Jesum Christum Do- 
minum nostrum, per cujus unius justificationem 
in omnes homines ad justitiam vite, sicut per 
unius delictum in omnes homines ad condemna- 
tionem. In quo ego non reprehondo interpretem, 
sed auctorem potius, qui ipse prior aliquid hoc 
loco pertubasse jure credi potest. Ibidem (num. 
10): Καὶ iva, ὡς προείρηταὶ, διὰ τῶν γνωριμωτέρων 
ῥητῶν Tt χαὶ πραγμάτων ὁδηγηθῶμεν εἰς χατανόησιν 
τοῦ σωτηρίου χαὶ ἐν τῷ βαπισματι δόγματος : ubiillud, 
τοῦ σωτηρίου xat ἐν τῷ βαπτισματι δόγματος, non pla- 
cet, nec videtur optimum scriptorem decere. Ad 
verbum, ducarhur ad cognitionem salutaris et in 
baptismate dogmatis. Nihilo meliora sunt qure ad- 
scribam. Sic igitur auctor scripsit (p. 640): Nov μὲν 
χατὰ τὸ μέτοον τῆς ἐνανθρωπήσεως συμμοοφούμενοι 
τὸν ἔσω ἄνθρωπον ἐν τῇ χαινότητι τῆς ζωῆς, x«i τῇ 
μέχρι θανάτου ὑπαχοῇ ἐν πληροφορία τῆς ἀληθείας τῶν 
ῥηματων αὐτοῦ " ἵνα, etc. Ad verbum, Nunc quidem 
juxta incarnationis mensuram internum hominem 
conformem pr«astantes in novitate vitz, et in obe- 
dientia usque ad mortem, in. integra persuasione 
veritalis verborum ipsius, ut, etc. Hic preeter- 
quam quod oratio non absolvitur, illud, xaz« τὸ 
μέτρον τῆς ἐνανθρωπήσεως, Juxta incarnationis men- 
suram non ita apte dictum videtur. Optime dicas 


suis libris adhibuisse.lta enim loquitur non procu] (, μάτρον πίστεως, mensuram fidei: non item for- 


ab initio (pag. 6235): Ἐν rà ῥυσθῆναι ἀπὸ τῆς τῶν 
ἁμαρτημάτων χαταδυναστείας, dum a peccatorum do- 
minio liberatur. Nec ita muito post (p. 626) : Τῷ 
εἰπεῖν πεποιηχέναι πάντα τὰ ὑπὸ τοῦ Κυρίου εἰρημένα, 
qui scilicet dixisset fecisse se omnia qua fuerant 
α Domino dicta, et alia id genus non pauca 4a); 
cum tamen Basilius aut nunquam, aut rarissime 
hoe modo scripserit. Sed ne ipsa exemplorum 
copia molesta foret et ingrata, ejusmodi loca 
omittenda esse judicavi. 

58. Hic pauca ex multis congeram, ex quibus 
confirmari possit, duos De baptismo libros Basilio 
Magno tribui non debere. Statim occurrit illud 
(p. 032) : Ὅσον δὲ διαφέρει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον τοῦ 
ὕδατος, τοσοῦτον ὑπερέχει, δηλονότι, χαὶ ὁ βαπτίξων 
ἐν Πνεύματι ἁγίῳ τοῦ βαπτιζξοντος ἐν ὕδατι, xai αὐτὸ τὸ 
βάπτισμα’ ὥστε, ete. Ad verbum: Quanto autem 
excellentior est Spiritus sanctus aqua, tanto videli- 
cel praestat et is qui baptizat in Spiritu sancto, eo 
qui baptizat in aqua, et ipsum baptisma ; sic ut, 
etc. Illud, et ipsum baptisma, ita ἔλλειπτικῶς posi- 
tum non placet; alius scriptor peritior pluribus 
verbis rem explicasset. Aliquando post (p. 635): 
Ἐπ’ ἢπίδι ζωῆς αἰωνίου διὰ, Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυριον 
ἡμῶν, δι οὗ, ὥσπερ δι᾽ ἑνὸς, φησὶ, παραπτώματος εἰς 
πάντας ἀνθρώπους εἰς κατάχριμα, οὕτω καὶ δι᾽ ἑνὸς δικαιώ- 


tasse, μέτρον ἐνανθρωπήσεως, mensuram incarnatio- 
nis. Cetera, iv τὴ xxi t5, ἐν πληροφορία, hominis 
sunt, qui verba verbis eleganter connectere non 
novit. Neque hic solum, sed in toto opere oratio- 
nis partes fere non aliter, quam prepositionum 
ope inter se copulantur. Fortasse aliquando etiam 
pejora videbuntur que paulo post scripta inveni- 
mus (p. 641): Χριστὸς ἡμᾶς, ἐξηγόρασεν ix τῆς xa- 
τάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν χατάρα. [Πολὺ δὲ 
πρότερον τῆς ἁμαρτίας δηλονότι χάριτι τοῦ Κυρίον In- 
σοῦ Χριστοῦ, χαθὼς γέγραπται. Interpres vetus, cujus 
menti inepta loquendiratio tenebras offudisset. ita 
verterat : Christus nos liberavit a maledicto legis, 
factus pronobis maledictio. Quoniam autem peccati 


D plurimum pracessitl, manifestum est, quod gratia 


Doruini nostri Jesu Christi hoc prestitit, sicut scri- 
ptum est. Potius ita seriptum vellem, πολὺ δὲ ποοτε- 
pou ἐλευθερούμεθα τῆς Guapríxs, atque hoc pacto ob- 
scuritas oinnis vitabatur: Longe autem potiori 
jure liberamur a peccato, videlicet gratia, eic. Ne- 
que eo quem mox exscribam loco videtur apte lo- 
cutus auctor, qui ita scripsit (p. 662): Τοῦ ᾿Αποστό- 
λον παιδεύοντος ἡμᾶς..... χαὶ διὰ τῆς ἐν ἀλλήλοις 
τῶν μελῶν τοῦ σώματος πρὸς τὸ εὔσχημον χαὶ ἀχιν- 
δννον χατηναγχασμένης εὐταξίας χανονιξοντὸος ἐν ἡ μῖν 
τὴν ἡμῶν πρὸς ἀλλήλους εὐάρεστον τῷ Θεῷ ἐν ἀγάπῃ 


(a) Leg. p. 628, 637 δὲς, 641 bis, 0&7, 051 bis, 668 bis. 


133 


PRAEFATIO. 


154 


Χριστοῦ Ἰησοῦ εὐταξίαν ἐν τῇ διαφορᾷ τῶν χαρι- À beo. Primi hic est titulus, Tractatus S. Basilii de 


σμάτων. Λέγει γάρ, elc., que verba eo retuli, ut 
magis pateret orationem et perplexam esse et in- 
tricatam, nimiaque et inepta prepositionum copia 
redundare. Haud longe a fine sic scriptum est 
(p. 672): Καλεῖ δὲ, ὅτε ἐστὶ πρὸς, τὸν Θεὸν xai τὸν 
Χριστὸν αὐτοῦ ἀγάπη πληρῶσαι τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίον 
εἰπόντος" ᾿Εντολὴν χαινήν, eic. Quid est, queso, 
illud, ἐστὶν ἀγάπη πληρῶσαι᾽ qui illud, πρὸς τὸν 
Θεὸν x«i τὸν Χριστὸν αὐτοῦ, ita sine ulla copula po- 
situm? Saltem additum oportuisset articulum, hoc 
modo : à πρὸς τὸν Otóv..... ἀγάπη. Monebo hic quasi 
preeteriens, totum fere fragmentum, quod in Ap- 
pendice ex uno codice Regio oralioni cuidam addi- 
dimus, e capite tertio libri primi De baptismo sum- 
ptum esse. Ejus quam dixi, orationis initium est 
(in App. pag. 583): Ὁ βαπτιξόμενος εἰς Τριάδα βαπτί- 
ξεται, εἰς Πατέρα xai Υἱὸν χαὶ ἅγιον Πνεῦμα. Qui ba- 


(izatur, in Trinitatem baptizatur, in. Patrem et : 


Filium et Spiritum Sanctum ; fragmenti vero 
(p, 385) : ᾿Επεὶ δὲ Θεοῦ τοῦ ἀγαθοῦ χάριτι, τῇ μνήμῃ 
τῶν τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ξῶντος ῥημάτων, 
etc. Sed enim ex optimi Dei gratia, recordatione 
verborum unigeniti Filii Dei viventis, etc. Ut hio, 
ita et alias sepe Deus in his libris vivens nomi" 
natur: cujus creberrime repetitionis non video 
ego causam, nisi forte scriptor veritus sit, ne qui 
Deum mortuum-'esse arbitrarentur; ob idque ne- 


consolatione in adversis, incerto, sed antiquo inter- 
prete : secundi, Ejusdem S. Patris Basilii salutare 
et eruditum opus,de laudesolitarie vite, incertoin- 
terprete- tertii, S. Basilii Caesaree Cappadocia epi- 
scopiadmonitio ad filium spiritualem, incerto inter- 
prete. Quod autem in inscriptione cujuslibet opu- 
sculi legitur, incerto interprete, non nostrum est, 
sed eorum, qui editiones antiquas adornarunt. An 
enim ulla ex his lucubratiunculis unquam Grece 
exstiterit, dubitari merito posse arbitramur : imo 
potius, nisi valde fallimur, tria heec opuscula a La- 
tinis composita fuisse pro certo haberi potest. Opu- 
sculi primi mentionem faciens eruditissimus vir 


B Joannes Albertus Fabricius,ita scribit (4): Non est 


Basiliionece Gracoversus,sed Latinescriptus a Vic- 
tore,qui post Rusticum Cartenne Mauritanie in 
Á frica episcopus circa A .C. &60 fuit,et hunc consola- 
torium libellum,guietiam inter S. Eucheriiopera le- 
gitur,ad nescio quem Basilium super morte filüscri- 
nsit,teste Gennadio cap. 67 De scriptoribus eccles, 
Eadem notavit doctissimus vir Casimirus Oudinus, 
cujusheee sunt verba (tom.1, p.572) : Epistola conso- 
latoria in adversis neutiquam spectat ad sanctum 
Basilium Czsarezarchiepiscopum, vel ad Graecum 
alium auctorem ; sed hominis Latiniest Victoris Car- 
tenna in Áfricaepiscopi, qui eam ad amicum suum 
quemdam omine Basilium scripsit ,ut infra dice- 


cesse esse judicarit, ut eum vivere sepius affir- c mus. Alio autem illo in loco Victoris Cartennensis 


maret. 

8 XIII. De Liturgia Basilii, deque Latinis tribus 
opusculis, et de veteri quadam Rufini quarum- 
dam orationum interpretatione. 

59. De Basilii Liturgia tam multi tam multa scri- 
pserunt, ut siquid novi addere vellem, tempus male 
locare mihi viderer. Quamdam autem Basilii Litur- 
giamolim exstitisse facile fatenturomnes. Ejusrei et 
antiqui et recentes testes citantur, Proclus, Petrus 
Diaconus, Leontius Byzantinus, episcopi in Trullo 
congregati, Patres concilii septimi, Cabasilas Mar- 
cus Ephesinus. Video igitur satis hodie inter eru- 
ditos constare, Liturgiam aliquam a Basilio Magno 


seripta recensensidem Oudinus, ita loquitur (ibid. 
p. 1282) : Item, liber De consolatione in adversis ad 
Basilium,inter opera sancti Basilii Magni: quod 
nullus adnotavit. Jam autem ipsius Gennadii verba 
referre opere pretium est(a), Hiec autem sunt: Vic- 
tor Cartenna Mauritlaniz civitatis episcopus, scri- 
psit adversus Arianos librum unum longum... et ad 
Basilium quemdam super morte filii consolatorium 
librum,speresurrectionis,perfectainstructione mu- 
nitum. Nec aliud de eo libello sentit Guillelmus Ca- 
vus. Ego autem non negabo quidem illam doctissi- 
morum virorumsententiam veram videri: sedipsam 
veram esse non facile fatebor. Cui enim unquam 


scriptam fuisse : sed inter eos non minus conve- ἢ persuaderipoterit,libellum,inquoneunum quidem 


nit, eam ad nos integram et puram non pervenisse, 
sed aliquibuslocis aut mutilam, aut auctam; aut va- 
riis denique modis mulatam. Et quidem Petrus Dia- 
conus cujusdam precationis meminit, quam in nos. 
tris exemplaribus nonexstare constat. Inter ceteros 
autem, qui nostra celate de Basilii Liturgia disse- 
ruere, recenseri possunt, Guillelmus Cavus, Tille- 
montius, Ludovicus Dupinus, Joannes Albertus Fa- 
bricius, Casimirus Oudinus, et virclarissimusidem- 
quedoctissimus Eusebius Renaudotus: cujusscripta 
quirerumliturgicarum curiosisunt,legere poterunt. 

60. Pauca de Latinis tribus opusculis dicere ha- 


(a) Genn. De viris ill.. c. 71. 


verbum de aniissioneliberorumlegitur,illud ipsum 
opus esse Victoris Cartennensis, quod Gennadius 
ait ideoscriptum fuisse a Victore, ut quemdam ami- 
cum suum super morte filiiconsolaretur? Certe non 
estin exemplis, tale quidquam unquam accidisse. 
Quisquis igitur libellum consolatorium, qui inter 
Basilii opera invenitur (pag. 697), legerit, statim 
animadvertet, ipsum confectum fuisse non causa 
patris, cujus filius mortuus esset, sed causa mise- 
rorum, quacunque calamitate aut erumna affice- 
rentur : seditatamen,utscriptorinterea dum omnes 
calamitosos consolari vellet, precipue iis solatium 


(!) Bibl. Grec. tom. IX ed. Harles. Vide inter Prolegomena hujus editionis, pag. ccLxvi D. EpiT. PATR. 


δ 


PRAEFATIO. 


1356 


aifer7» :onatrs sit. qui lepesze morbo afflicetabantar. A me speravi. si veteris ilius interpreus opus in lu- 


Nam 530 .nilo iia auctor loquitur : Quemadmodum 
Tuis. un 4ndarwm tempestate quassatur. nisi gu- 
üernuturem peritissimum habeat, a fuctibus maris 
exa eonteritur : ita et homo cum in aliqwibus adver- 
As f/'ueri eomstitutus, nis habwuil mentem dirinis 
eioquus ?vruditam, cito animus ejus frangüur, et 
salutis sud. sustimet damnum. Quisquis ergo ille 
es positus in adversis, paulisper, peto, verbis meis 
&urem diligenter accommoda. ut tibi, m quantum 
possum, consolationem ex Scripturarum fontibus 
proferam. Propositum ergo erat auctori. non priva- 
tim solari patrem filio orbatum, quaderenusquam 
expresse loquitur.sed quemiibetgeneratim.adversa 


eem edendum enrarem : eoque mazis. quod, eum 
Grseea etiamnum exstent, Latina eum hrs a quoli- 
bet comparari poterunt, sicque mazis inteibgere 
heebit, quantum liceen:uae in verteniis Grecorum 
seripüs sibi sumeret is. quem dixi. anüquissimus 
mterpres Rufinus. Duobus autem libris vetenbas 
usi sumus, uno Regio. aitero Coiberuno : quorum 
IR primo orationes duntaxat quiBque. τῷ altero au- 
iem octo reperiuntur. Quxsto hie oriri potest, quot 
Basilii orationes Rufinus interpretatus sit, octo an 
decem. Dubitandi autem causa est, quod Rufinus, 
ubi significat vertisse se decem Basilu orabones, 
ambigue locutus sit: qui tamen alibi distincte di- 


fortuna utentem. Et interjectis multis, ita scripsit g cit, se duntaxat octo Basilii eoneiones Latine red- 


(pag. :01) : Voci enim quosdam, maxime eos, qui 
lepre macula swnt corpore aspersi, in tantam de- 
sperationem pro hac plaga venire, ut. putent se 
omnino destitutos esse a Domino. Statim autem eo- 
dem illo de morbo loquens, ita persequitur : Et tu 
Cum sis in plagis ac doloribus constitutus, et ad 
hac lutea urbe exclusus, sa sapienter kac. tolera- 
veris. et humilkter Deo (wo servieris, civitatis ipsius 
ac paradisi colonus efficieris. Nor. enim pro exse- 
cratione anime, sed proper qualitatem argritudi- 
nis, a populi consortio recessisti, eo quod generis 
ejus morbus (ut quidam asserere volunt ; contacta 
suo soleut polluere. Nec ita multo infra sic legitur 
(pag. 02): Sed quoniam nunc in hac parte cmi- 
mum (uum cgrotare intell;go, cum dicas hoc : Qui 
cwn plaga lepra de mundo excesserit, ita eum de- 
A0 posl mortem resurgere. ete. Ex quibus perspici 
potest, auctorem, eum seriberet, praesertim ad ie- 
prosos respexisse. Non possum quin notem mi- 
serrimam esae condiüonem seriptorum. qui saepe 
de rebus aut exiguis. aut etiam nuliius momenti 
serio disputare coguntur ; contraque. quibus ali- 
quando àe rebus gravissimis loqui non licet. Tan- 
Une fuerit, quaeso. orationis. quz muitis merito 
luce indigna videri potest, anctorem mosse ? Nune 
eomminieabo cum studiosis quamdam hominis 
periussimi conjecturam qua ipsis. opinor. non 
dispheebit. Putat igitur vir non minus acri judieio 
qnam acu.o mgenio praeditus. hanc. lucubratiun- 


por?. quo leprae ines has regiones maxime infesta- 
Ie. »écuBdam antes oraliunculam caput esse 
decimum nomum Lhbelli cujusdam Petri Damiani 
I « Dominus cobiscum, » jam alii notarunt. Ter- 
bum denique opuseuinm affirmare ausim Basilii 
qiem non esse - sed aut a quo. aut quo tempore 
luc bratum sit, plane ignoro. T 
, 51. Serutur quarumdam Basilii orationum vetus 
Baierpretatio pag. 713) : eujus Rufinus auctor est. 
Bem autem eruditis hominibus gratam facturum 

5 Hut.l.m.e.9. 

' b, Lege App.. p. 713. 

'e. Tom. IX, p. 394. 


didisse. Primo igitur loco his verbis usus est ια : 
Exstant quoque utriusque ingenü. Basin et Gre- 
gorii. monmenta magnifica (ractatuum quos er 
temypo-e in ecclesiis deciamabant. Er quibus nos 
denas ferme singularum oratiunculas transfudi- 
mus m Latium. Non enim asseveranter dicit ver- 
lisse se decem orationes, seii ferme decem. In altero 
antem loco :ó: Rufinus Apronianum. cui suam .n- 
terpretationem dedieabat, itaaliocutus esi : Aqua 
tis in Latinum certi olim poposceras, Aproniane, 
Ai charissime: quod et ex parie aliquae feci in prz- 
senti dum m. Urbe essem, sed et nunc aliquantum 
adadidi.Ocio ergo Bzati Basiiu breves is(0s homileti- 


ς C96 transtuái übeiios. Quod igtur ait eruditissimus 


vir Tillemontius. e decem Basilii orationes ἃ Ru- 
fino Latine reiditas fuisse, de eo mihi cum illo 
mon omnino -onvenit. Nam vocula. ferme, qua Ru- 
finus utitur. facit, ut eum a0n plus octo orauones, 
wertüisse suspicer: eoque magts. quod non plures 
sed touiem ad Apronianum miserit. Quod si quis- 
psam coazende:-e veut, non ego repugnabo: satis 
essc iuco. conje-turam quie mihi maxime proba- 
bakis v.5a est, ezitorum judicio permusisse. Nec 
fortasse Rufinus plures Gregorüi Nazanzeni ora- 
tiones in Launam Llnguam transtulit. Nam hodie 
meque in impressis, neque in veteribus Lbris plus 
septem ant octo inveniuntur id. 


62. Notavi nonnulla in Ambrosium : quorum in 
uno haliucipatus sum (e. Neque vero leve est hoc 
maeendum., sed tale, ut ne puero quidem condonari 
facile possit. Nam vel ipsi infantuli oculos saliem 
paululum attoliere possunt: quod 3i quis fecerit, 
statim ex iis que proxime antecedunt. Ambrosii 
verbis 0) intelliget, legiillo loco debere, non, ut 
duxi, Noli ergo Deo non credere, sed iia, utin. vul- 
gatis legitur, Noli ergo Deum credere, hoc est, cave 
eredas solem Deum esse. Plura ea de re dicere in- 

illem. t. IX, . 

(ie pies; tti 

(f) Lib. 1v, :n Hez.. n. t. 


157 


PREUEFATIO. 


188 


stitueram : sed est causa, cur ea in aliud tempus A videare : sed eum nihilominus, ut dixi, omni re 


rejecta velim. Interpres psalmi xxvin cum ita scri- 
psisset (pag. 338): Καὶ ἡ ix τοῦ μαμωνᾷ τῆς ἀδιχίας 
γινομένη φιλία χατασχηνοῖ, inepte et insulse locutus 
fuisse mihi visus est (a) : et tamen ex his que 
retuli verbis apta et idonea sententia, eaque non 
obscura efficitur. Signiticavitenim interpres, amici- 
tiam, que ex mammona iniquitatis conciliatur, no- 
bis ad beatam requiem aditum dare. Ubi dixi (5) 
illud psal. cxv : 'AXY' εἴθε χἀμοὶ γένοιτο πιστεῦσαι ἀξίως 
ἵνα λαλήσω νῦν τῇ ᾿Ἐχχλησίᾳ τοῦ Θεοῦ τῇ μεγάλή ταύτῃ 
λόγους ἐν τῷ νοΐ uou ἀποτηγανίξεσθαι, Sed utinam et 
mihi contingat digne credere, ut nunc magnae 
huic Dei Ecclesie verba quinque in sensu meo 
loquar, ubi igitur dixi heec verba mihi displicere, 


non monui, id quo decebat, eadem apud Paulum pg 


inveniri quidem 55, sed sensu alio. Nam apud Apo- 
stolum non de fide, sed de simplici lingue alicujus 
notitia sermo habetur. Inter cetera vocabula quee 
apud Basilium inusitata esse existimavi, verbum 
quoque ἀποτηγανίζεσθαι reperitur (c): quo tamen 
orator optimus in prima De jejunio oratione usus 
est. Similiter ubi notavi illud (d), εἶναι τὰ ἔθνη συγ- 
χληρονόμα x«t σύσσωμα, non áta simpliciter scriptum 
oportuisse, sed addi debuisse, εἰς τό ut esset, εἰς τὸ 
εἶναι τά, etc.. opinione mea falsus sum. Neque enim 
illud,ei; có,apud apostolum Paulumlegitur?5, neque 
ab interprete Greco adjici decuit. Cum instituissem 
sermonem de interpretibus Basilii (e), Adamum 
Fumanum, qui Ascetica interpretatus est, nullo 
discrimine habui: quem tamen cum Ascetica re- 
censerem, vulgum interpretum longe antecellere 
intellexi. Janum Cornarium laudavi, quem laude 
dignum etiamnum puto: sed ei tamen Fumanus 
anteponendus esse mihi videtur. Cornarius fidelius 
quidem quam temporibus illis fieri soleret, inter- 
pretatus est : sed preeterquam quod ejus interpre- 
tatio dura sit asperaque et minus Latina, 5:06 el 
ipse quoque auctoris sententiam non consecutus 
est. At Fumanus Latine eque ac Grece doctus 
erat : qui etsi frequentius ab auctoris sententia 
aberrabat, id vitium Latinitate accuratiore com- 
pensabat. Nec dissimulabo Fumanum in magnum 
aliud vitium, a quo Cornarius alienissimus erat, 
incidisse. Ita enim Greca Latine reddebat, ut para- 
phrasim potius quam interpretationem legere tibi 


53 [ Cor. xiv, 19. 95 Ephes. 1, 6. 


(a) In Preef., t. I, n. 34. 
(b) In Pref., t. I, n. 41. 
(c) In Pref., t. I, n. 54. 
(d! In Pref., t. 1, n. 55. 


considerata, Cornario preferri debere existimo. Non 
committam, ut sodalem nostrum Joannem ]Ja- 
cobum Raverdy non laudem, hominem multi labo- 
ris, et ad bona studia juvanda natum : qui omnem 
curam atque operam in eo posuit, ut novus Basi- 
lius nitidior et emendatior legatur. Alius e nostris 
sodalibus indicem quam diligentissime contexuit. 
Conquestus est vir clarissimus idemque doctissi- 
mus, me nullum argumentum attulisse, ex quo ef- 
fici posset. Basiliumtertii in Eunomium l:bri aucto- 
rem esse : id quod tamen promiseram. Hic promis- 
sum complerem, nisijudicarem, me, cum in tertio 
volumine preeclariillius De Spiritu sancto libri legi- 
timum parentem indagabo, multo commodius ea de 
re locuturum. Cu: paulo ante (num. 48) probare 
conarer, Sozomeni locum, in quo Basilii Ascetica 
a quibusdam Eustathio Sebasteno attributa fuisse 
dicuntur, non de Regulis, sed de monasticis con- 
stitutionibusaccipiendum esse,hoc argumento usus 
sum,quod si Sozomenus regulas indicare voluisset, 
ita de his fecisset mentionem, ut Scripturarum 
testimonia, quibus referte sunt, laudasset : quo- 
rum Scripture locorum meminerunt Rufinus Cas- 
sianusque et Photius (f). Hoc autem eodem modo 
intellectum nolo. Cuin enim Cassianus et Photius 
de his testimoniis expresse mentionem habuerint, 
tamen Rufinus ea perspicue notare satis habuit : 
qui scilicet de Basilii responsis (g) locutus sit, in 
quibus ejusmodi Scripturarum loca continentur. 
De panegyrica oratione, quie de martyre Barlaam 
habita fuit, copiose quidem disputatum est: sed ta- 
men omisi quod notatu non indignum erat (A), vi- 
delicet in vetustissimo libro ita scriptum inveniri: 
Eig τὸν ἅγιον Βαρλαὰμ τὸν ᾿Αντιοχείᾳ μαρτυρήσαντα, 
In sanctum Barlaam, qui Antiochic passus est : 
qua nota opinio nostra non nihil confirmatur. Etsi 
enim talia non sunt ejusmodi librariorum testi- 
monia, ut quidquam ex his certo concludi possit, 
tamen non omnino contemnenda ea esse constat. 

Sepe rogavitme vir clarissimus Joannes Baptista 
Coignard, regius architypographus, ut monerem, 
si tertium volumen non tam cito in lucem prodeat, 
id non negligentie 518,56 adversc mese valetudini 
assignatum oportere. Enitar, Deo juvante, utantein- 
sequentis anni finem inceptum opuspersequamur. 


(e) In Pref., t. 1, n. 7. 
jJ Cod. cxca. 

g) €od. Hegul. p. 91. 

(^) Leg. n. 5 et seq. 


159 PR/EFATIO. 160 





ELENCHUS VETERUM LIBRORUM 


AD QUOS 


Exacta et emendata sunt Basilii opera, qux: in hoc et sequenti volumine continentur. 


Homilie de diversis recensiüe sunt ad.eos manuscriptos, qui infra notantur. 

Hegius codex 1906, quem vocamus primum ; sicque de reliquis ordine, ita ut qui primo loco ponitur, 
vocetur prianus ; qui secundo, secundus, etc. Hic liber membranaceus est et antiquus et eleganter 
scriptus. 

Reg. codex 1907, membr., scriptus decimo seculo. 

Reg. codex 2287 ter, membr. et antiquissimus ac optime note. 

Colb. codex 457, membr., scriptus undecimo seculo. 

Colb. codex 499, membr., scriptus decimo seculo. 

Colb. codex 1934, optime note, scriptus decimo seculo, membr. 

Coisl. codex 230, noni seculi : quo tamen parcius usi sumus, quia non parum mendosus est. 

Duceeani codices, qui sic notantur, Oliv., Anglic. Sunt autem duo Oliv. 

Combefisiani codices, quorum varie lectiones in Basilio recensito leguntur. 


Pro Asceticis. 


Reg. codex 1908, membr. et antiquus, qui jam antea fuerat a Combefisio collatus, sed sic ut maximam 
variantium lectionum partem omisisset. 

Iteg. codex 2288, membr. et antiquus, eodem modo jam a Combefisio collatus. 

Rey. 2895, membr. et antiquus. 

Colb. 3063, inembr., scriptus decimo saeculo. 

Coisl. 231, membr. undecimo seculo scriptus. 

Coisl. codex 233, membr., et antiquus. His duobus ultimis codicibus identidem usi sumus. 

Voss. codex a viro doctissimo Andrea Scotto collatus, membr. et antiquissimus. 

Editio Ven. ad quam adornandam adhibiti sunt veteres quatuor libri : cujus in ora multe variantes 
lectiones reperiuntur : quas diligenter notavimus. 


Pro Constitutionibus monasticis. 


Reg. codex 1824, membr., quem vocamus primum. Ex quo fit ut codex Regius 1908, qui pro supe- 
rioribus Asceticis primus est, secundus sit pro monasticis Constitutionibus. Eadem causa Regius codex 
2288 tertius est pro monasticis Constitutionibus. Pariter Reg. codex 2895 quartus est pro iisdem Con- 


stitutionibus monasticis. 
.Pro libris De baptismo. 


Reg. codex 1908, membr. et antiquus. 
Reg. codex 2288, membr. et antiquus. 
Reg. codex 2895, membr. et antiquus. 





| MONITUM. 


nimus, ut genuine Orationes obtineant primum locum, Ascetica 
(etium, duse lucubratiuncule Coteleriane et altera Combefisiana 
inm, Liturgia sextum, alia quedar Latine scripta ultimum. Hoc 

1 partes divisum est: quarum in prima genuine lucubrationes, 

oui ea quam dixi rerum dispositio errorem objiciat, monere 
'egrina quedam admisceri. Statim igitur inter certas ac indu- 


161 . PRJEFATIO. lea 


bitatas invenitur secunda De jejunio oratio, non quod eam certam esse atque indubitatum putem, wed 
quod a doctissimis viris talis esse credatur. Rursus panegyricam orationem, quie de martyre Darlaam 
habita est, inter germana ac sincera collocavi : quam tamen peregrinam esse arbitror. Sed heec concio, 
etsi meo judicio aliena, ita tamen elegans est et ornata, ut inter genuiuas locum mereri mihi visa sit, 
Reliquas autem orationes omnes, que in prima voluminis parte leguntur, pro verisaocertis habeo: eoquo 
magis in hac mea sententia confirmor, quod earum nullam hactenus ab eruditis in dubium revocatum 
fuisse videam. Neque vero id cuidam miruin videri debet, cum in his nihil sit, unde suspicio vel mi 
nima oriri possit. Nam ut interim de quibusdam orationibus quarum veteres mentionem fecere, taceam, 
neminem inficias iturum spero, si in omnibus, pariter omnes dicendi virtutes, quas antiqui in Basilio 
laudarunt, splendescere ac micare affirmem. Et vero miras illas ingenii dotes, quibus Basilius excel- 
luisse a veteribus dicitur, in iis quas dixi orationibus videre cuique licel, eloquentiam incredibilem, re- 
rum et verborum copiam, summam inundane sapientie cognitionem ubomniostentationealienissimam, 
eruditionem, pietatem, artis ornamenta omnia sine ulla significatione artis, in. explicandis tnysteriis 
tradendisque inorum preceptis diligentiam maximam, perspicuitatem, perfectissimum liberaliuu dísci- 
plinarum intelligentiam, vim persuadendi singularem, et, ut verbo dicam, felicem quamdam naturam 
cum ad ceetera tum ad panegyricum dicendi genus accommodatissimain. Neque míhi loc eredi postulo : 
imo meis verbis fidem facile adhiberi egre ferrem. Ita enim: entio, quod attentius diligentiusque hu con- 
ciones legentur, eo minus suspectas fore. Et alioquin dignissime sunt, que scepius ab omnibuslegantur, 
cum earum lectio cuivis et utilissimaetjucundissima futura sit. Uoctissimi quique inirabuntur orationes, 
in quibus nihi] otiosüm, nihil redundaas reperitur; in quibus densa sunt et compacta omnía nervoruirn- 
que et virium plena, cum omnibus condita dicendi festivitatibus, tum preclarissimíis saluberrimisque 
preceptis refertissima. 


Ascetica plus mihi negot'iexhibuerunt. Modo eorum nonnulla in secunda tomi parie reponebam : mo- 
do eadem in primam revocabam. Sed tamen cum rem eamdem ín Asceticis omnibus tractari cogitavi, 
alia ab aliis non separanda esse censui. Quare ne vera cum falsis incaute confundantur, hoc loco breví- 
ter singula recensere nort pigebit. Genuina sunt et germana, ut nobis quidem videtur, ascetíca tria opus- 
cula previa, libelli De judicio Dei ac De fide, Moralía, Regul tam longiores quam breviores : in spuriís 
vero cetera numeramus, videlicet breves duos libellos qui post Moralía locatí sunt, Constitutiones mo- 
nasticas, Epitimia, duas quas Combeftisius edidit lucubratiuncujas. Attuliiín Prefationeargumenta omnis 
generis, quibus probari posse credidi, tractatum quemque aut genuinum esse, aut adulterinum. Quare 
hie quidquam addi iis de rebus necesse non puto, cum potius vereri debeam, ne singulis explicandis 
diutius immoratus fuisse videar. 


Pars voluminis secunda a prima in hoc differt, quod quecunque in ea reperiuntur, aut spuría sint aut 
certe spuria esse mihi videantur : quod tamen ita accipi volo, ut Rufiniana quarumdam Basilii oratío- 
num interpretatio in subdititiis non ponatur. Cum autem prestüterim in Prefatione, quecunque homo 
mese sortis preestare poterat, in eaque omnia disposuerim suo ordine et loco, nec quidquam omiserim 
eorum, quibus meam sententiam defendi posse arbitrarer, teedium parerem, sí res fuse explícatas híc 
fusius explicare conarer. Satis igitur habebo petere ac rogare ab eruditis hominibus hoc unum, uf pro 
sua humanitate atque benevolentia Prefationem nostram benigne et legant et interpretentur. 


163 ᾿ς S. BASILII MAGNI . 164 





TOY EN ATIOIX IIATPOX HMON 


BAXIAEIOY 


APXIEIIIZKOIIOY KAIZAPEIAZ KAIITIAAOKIAZ 


"TTEPI NHTEIAX AOTOX A. 


S. P. N. BAS'LII 
C/ESARE/E CAPPADOCUE ARCHIEPISCOPI 


DE JEJUNIO HOMILIA I. 


1 !. Clangite, inquit, in initio mensis, buccina A 


in insigni diesolemnitatis ves(irz!. Hoc mandatum 
est propheticum. Porro festum quod hos dies ante- 
cedit, quavis tuba vocalius, et quovis insirumento 
musico significantius indicant nobis scripture re- 
citate. Nam ex lsaia didicimus jejuniorum gra- 
tiam, qui ut Judaicum jejunandi modum aversa- 
tus est, 9 ita verum jejunium nobis commonstra- 
vit. Ne jejunetis ad lites ac contentiones, sed dis- 
solve omne vinculum iniquitatis? Et Dominus: 
Nolite fieri tristes, sed lava faciem tuam, et unge 
caput tuum ?. Sic igitur animis affecti simus, 
quemadmodum sumus edocti, ac dies instantes 
haudquaquam tristi, sed hilari animo excipiamus, 
sicuti decet sanctos. Nemo dejectee mentis corona- 
tur, nemo morens tropeum statuit. Noli tristis 
esse, dum curaris. Absurdum fuerit non laetari de 
sanitate anime, imo de commmutatis cibis dolere, 
ac videri tales qui plus tribuamus voluptati ven- 
tris, quam cure mentis. Nam in ventre sistitur sa- 
tietatis delectatio; sed jejunium in animam subve- 
hit lucrura. Sis hilari animo, quod tibi a medico 


! Psal. Lxxx, 4. ? Isa. Lvir, 4-6. 


(1) Editi perinde ut Regii secundus et tertius : Τοῦ 


αὐτοῦ πεοὶ νηστείας λόγος α΄, Ejusdem sermo primus 
de jejunio. Reg. primus: Ὁμιλία εἰς τὴν παρείσδασιν 
τῶν νηστειῶν, Homilia in ingressum jejuniorum. At 
duo Colbertini : Περὶ νηστείας λόγος 8, Sermo secun- 
dus de jejunio. Quod ait vir doctissimus Tillemon- 
tius, duas has quas in editione Parisiensi habemus 
orationes Dominica prima Quadragesimee habitas 
esse, sed non eodem anno, de eo cum ipso conten- 
dere nolumus: sed eidem, utramque orationem 
Basilii videri affirmanti, non ita facile assentiemur. 


|. Σαλπίσατε, φησὶν, iv νεομηνίᾳ (2) σαλπιγγι᾽ 
ἐν εὐσήμω ἡμέρᾳ ἑορτῆς ὑμῶν. Τοῦτο πρόσταγαα 
ἐστι προφητιχόν. Hpiv δὲ πάσης σιώλπιγγος μεγα- 
λοφωνότερον, χαὶ παντὸς ὀργάνον μονσιχοῦ εὐσημότε- 
pov, τὴν προάγουσαν (3) τῶν μερῶν ἑορτὸν ὑποση- 
μαίνει τὰ ἀναγνώσματα. ἘἘγνωρίσαμεν γὰρ τῶν 
νηστειῶν τὴν χάριν τοῦ Ἡσαΐου, τὸν μὲν ᾿Ιουδαι- 
χὸν τῆς νηστείας τρόπον παρωσομένου, τὴν δὲ ἀλη- 
θινὴὲν (4) νηστείαν ἡμῖν παραδείξαντος. Μὴ εἰς xpi 
σεις χαὶ μάχας νηστεύετε, ἀλλὰ os πάντα σύν- 
δεσμον ἀδιχίας. Καὶ ὁ Κύριος: Mà γίνεσθε σχυ- 
θοωποὶ, ἀλλὰ νίψαι σον τὸ πρόσωπον παὶ ἄλειψαί 
σον τὴν χεφαλήν. Διατεθῶμεν τοίνυν, ὡς ἐδιδάχθη- 
μεν, μὴ χατασχυθρωπάξοντες ἐπὶ ταῖς προσιούσαις 
ἡμέραις, ἀλλὰ φαιδρῶς πρὸς αὐτὰς, ὡς πρέπει 
ἁγίοις, διατιθέμενοι. Οὐδεὶς ἀθυμῶν στεφανοῦται" 
οὐδεὶς στυγνάζων τρόπαιον ἴστησι. Μὴ σχνθρωπά- 
σῃς θεοαπευόμενος. Ἄτοπον μὴ χαίρειν ἐπὶ ὑγεία 
ψυχᾷς, ἀλλὰ λυπεῖσθαι ἐπὶ βοωμάτων ὑπαλλαγῇ (5), 
xal πλείονα χάριν φαίνεσθαι διδόντας ὡδονῇ γαστρὸς 
ἢ ἐπιμελείᾳ ψυχῆς. Κόρος μὲν γὰρ εἰς γαστέρα τὴν 
χάριν ἴστησι: νησετία δὲ πρὸς ψυχὴν ἀναδιθάξει τὸ 


* Matth. vr, 16, 17. 


Ea de re in Prefatione. 

(2) Editi ἐν νεομηνίαις, in initiis mensium. At. ir. 
antiquis quinque libris et apud LXX legitur év veo- 
μηνία, in initio mensis 

(3) Veteres aliquot libri προσάγουσαν τῶν, male. 

(4) Reg. secundus τὴν δὲ ἀληθῆ, Mox. Colb. pri- 
Inus λύετε παντα. 

(5) Illud, ἐπὶ βρωμάτων ὑπαλλαγῇ, sic verterat 
Erasmus, ob cibos subtractos: ubi, ut omnes 
vident, vertere debuerat, ob cibos commutatos. 


165 DE JEJUNIÓ HOMILIA í. 166 


xépdoc. Εὐθύμησον, ὅτι dot δέδοται παρὰ τοῦ ἰατροῦ 
φάρμαχον ἁμαρτίας ἀναιρετιχόν. "Ὥσπερ γὰρ οἱ ἐν 
τοῖς ἐγχάτοις τῶν παίδων ζξωογονούμενοι σχώληχες 
φαρμάχοις τισὶ δριμυτάτοις ἐξαφανίξονται, οὕτως 
ἁμαοτίαν, ὑποιχουροῦσαν τῷ βάθει, ἐναποχτείνει τῇ 
ψυχῇ ἐπεισελθοῦσα νηστεία, ἣγε ὡς ἀληθῶς τῆς προ- 
σηγορίας ταύτης ἀξία. 

2. “Λλειψαί σον τὴν χεγαλὴν, x«i νίψαι τὸ πρόσ- 
eov, Ἐπὶ μυστήριά σε χαλεῖ ὁ λόγος. Ὁ ἀλειψά- 
μενος ἐχρίτατο" ὁ νιψάμενος ἀπεπλύνατο (6). Ἐπὶ 
τὰ ἔνδον λάμθανε τῶν μελῶν τὴν νομοθεσίαν (T). 
᾿Απόπλυνε τὴν ψυχὴν ἁμαρτημάτων. Χρῖσαι τὴν χε- 
φαλὴν χρίσματι ἁγίῳ, ἵνα μέτοχος γένῃ Χριστοῦ, 
xai οὕτω πρόσελθε τῇ νηστεία. Μὴ ἀφανίσης τὸ πρόσ- 
ωὠπὸν σου ὥσπερ οἱ ὑποχριται. ᾿Αφανιξεται πρόσ- 
ὠπον͵ ὅταν Y) ἔνδον διάθεσις ἐπιπλάστω σχήματι τῷ 
ἔξωθεν ἐπισχοτῆται, ὥσπερ ὑπὸ παραπετάσματι τῷ 
ψεύδει καλυπτομένη. Ὑποχριτής ἐστιν ὁ ἐν θεάτρῳ 
ἀλλότριον πρόσωπον ὑπελθών- δοῦλος ὧν, πολλάχις 
τὸ τοῦ δεσπότου, καὶ ἰδιώτης, τὸ τοῦ βασιλέως. Οὔ- 
τω xai ἐν τῷ βίῳ τούτῳ, ὥσπερ ἐπὶ ὀρχήστρας τῆς 
ἑαυτῶν ζωῆς οἱ πολλοὶ θεχτρίξουσιν, ἄλλα μὲν ἐν 
τῇ κχαρδίχ φέροντες, ἄλλα δὲ τῇ ἐπιφανείᾳ τοῖς 
ἀνθρώποις δειχνύντες. Μὴ ἀφάνιξε οὖν τὸ πρόσω- 
πον. Οἵος εἶ, τοιοῦτος φαίνου" μὴ κατασχηματίξον (8) 
σεαυτὸν πρὸς τὸ σχυθρωπὸν, τὴν ix τοῦ δοχεῖν ἐγ- 
χρατὴς εἶναι δόξαν θηρώμενος. Οὔτε γὰρ εὐποιίας 
σαλπιξομένης ὄφελος, χαὶ νηστείας δημοσιευομένης 
χέρδος οὐδέν. Τὰ γὰρ ἐπιδειχτιχῶς γινόμενα οὐ πρὸς 
τὸν αἰῶνα τὸν μέλλοντα τὸν χαρπὸν ἐχτείνει, ἀλλ᾽ 
εἰς τὸν τῶν ἀνθρώπων ἔπαινον χαταστρέφει. Ἡρόσ- 
δραμε τοίνυν φαιδρῶς τῇ δωρεᾷ τῆς νηστείας. 'Ap- 
χαῖον δῶρον ἡ νηστεία' οὐ παλαιούμενον xxi γηρᾶ- 
σχον, ἀλλ᾽ ἀνανεούμενον ἀεὶ, χαὶ εἰς ἀχμὴν ἐπαν- 
θοῦν. 

3. Οἴει με τὴν ἀρχαιογονίαν αὐτῆς ἀπὸ τοῦ νόμου 
κίθεσθαι; Καὶ νόμον πρεσθυτέρα νηστεία. Ἐὰν μι- 
xpó» ἀναμείνῃς, εὑρήσεις τοῦ λόγον τὴν ἀλήθειαν. 
Mà οἵου τὴν ἡμέραν τοῦ ἱλασμοῦ, τὴν διατεταγμέ- 
γὴν τῷ Ἰσραήλ τῷ ἐῤδόμῳ μηνὶ, τῇ δεχάτῃ ἡμέρᾳ 
τοῦ μηνὸς, ταύτην εἶναι τῆς νηστείας τὴν ἀρχήν. 
Δεῦρο δὴ διὰ τῆς ἱστορίας βαδίξων, ἀνερεύνησον τὴν 
ἀρχαιογονίαν αὐτῆς. Οὐ γὰρ νεώτερον τὸ ἐφεύρεμα: 
πατέρων ἐστὶ τὸ χειμήλιον, Ἠᾶν τὸ ἀρχαιότητι δια- 
φέρον, αἰδέσιμον. Δυσωπήθητι τὴν πολιὰν τῆς Yn- 


5 Matth. vi, 17. * Levit. xvi, 29 ; xxiit, 27. 

(6) Haec verba, ὁ ἀλειψάμενος ἐχρίσατο δ᾽ Mr 
voc ἀπεπλύνατο, sic interpretatus est Erasmus,Qut 
alios ungebat, unctus est ; qui lavabat, ablutus 
est ; quibus ex verbis que apta sententia idonea- 

ue effici possit, non video. Ita igitur interpretare: 

ui unctus est, inunzit : qui ablutus fuit, abluit. 
Hocest:Christusquiunctusest,ungicaput nostrum 
voluit : Christus, qui ablutus est in baptismate, 
faciem nostram ablui jussit.—'O ἀλειψάμενος ἐχρί- 
σατο" ὁ νιψώμενος ἀπεπλύνατο. Qui. illinit, inungil, 

i lavat, abluit. Cum vellet Basilius illud prze- 
ceptum Christi, ᾿Αλειψαί σον τὴν χεφαλὴν, καὶ νίψαι 
τὸ πρόσωπον, ad animam transferre, observat has 
vOCe8, ἄλειψαι, νέψαι, tiüline, lava, idem valere ac, 
unge et ablue, que anime melius congruunt. In 


A datum est phariracum efficax abolendo peccato. 


Quemadmodum enim vermes, qui in puerorum in- 
testinis germinant, pharmacis quibusdam vehe- 
menter actibus et amaris excutiuntur, ita pecca- 
tum, in intimis secessibus inhabitans, delet ene- 
catque, simul atque in animam supervenerit, je- 
junium, quod scilicet veresit hoc nomine dignum. 

2. Unge caput tuum, et lava faciem*. Ad myste- 
ria te vocat Scriptura. Qui unctus est, inunxit ; qui 
ablutus fuit, abluit. Transfer preceptum ad in- 
terna membra. Ablue animam a peccatis. Unge 
caput unguento sancto, ut consortium habeas cum 
Christo, sicque accedito ad jejunium. Noli obscu- 
rare faciem tuàam more hypocritarum. Obscuratur 
facies, cum internus affectus externo quodam ha- 
bitu simulato obumbratur, mendacio veluti velo 
obtento contectus. Hypocrita est qui in theatro 
personam sustinet alienam, sepe heri, cum sit ser- 
vus, aut regis, cum sit privatus. ltidem in hac 
vita velut in orchestra quadam agunt plerique ví- 
tam theatricam, aliud in corde gerentes, aliud in 
specie hominibus ostendentes. Itaque ne obscures 
faciem. Qualis es, talis appare; ne teipsuin trans- 
figures in habitum tristem ac tetricum, hinc lau- 
dem acgloriam aucupans, quod videare continens, 
ac temperans. Neque enim boni operis, cui tuba 
precinit, utilitas est ulla, neque fructus ullus je- 
junii, quod ad publicam fit ostentationem. Qut 
enim ostentationis causa fiunt, ea nequaquam por- 
rigunt fructum in seculum venturum,verumin ho- 
minum laudem commendationemque desinunt. 
Proin hilariter accurre ad jejunii donum. Vetus do- 
num est jejunium,quod non veterascit,nec senescit, 
sed usque renovatur, sed perpetuo vigore pubescit. 


3. Putasne me jejunii antiquitatem a legis initio 
supputare? Etiam ipsa lege antiquius est jejunium. 
Paulisper si manseris, comperies verum esse quod 
dixi. Cave existimes diem propitiationis, 8 qui 
designatus [sraelitis erat mense septimo, decimo 
die mensis ?, fuisse jejunii principium. Ades huc, 
ac per historiam decurrens, vestiga jejun:i antiqui- 
tatem. Neque enim recens inventum est, sed pre- 
tiosus thesaurus a majoribus repositus ao traditus. 
Quidquid vetustate preecellit, idem venerabile est. 


eadem oratione p. 8, A, 10 : Σὺ δὲ, ὑπερπιαίνων μὲν 
σεαυτὸν χαὶ χατασαρχῶν, οὐχ Gv(no; ἐχτήχων δὲ τὸν 
νοῦν ἐν ἀτροφία τῶν σωτηρίων χαὶ ξωοποιῶν διδαγμάτων, 
οὐδένα λόγον ποιῇ ; Tu vero nullumne finem factu- 
rus es treipsum supra modum saginandi ac carne 
onerandi? animum autem a te labefieri salutarium 
et vivificorum documentorum inedia,paryi pendes? 
ARAN. 

(7) Antiqui duo libri τῶν μελῶν τὴν ὀνομασίαν, velim 
accipias de internis appellationem membrorum, 
Alii quatuor mss. et editi μελῶν τὴν νομοθεσίαν, 

(8) Olim, ut notat Dueseus, in Oliv. pro χατασχῃ- 
patito» legebatur κατασχυματίζον, quam lectionem 
alteri preetulimus. Ita enim legi debere, si nibil 
aliud, ipsa certe orationis series ostendit. 


1671 S. BASILH MAGNI. 168 
Reverere jejunii canitiem. Tam vetus est, ut simul A στείας. Συνηλιχιῶτίές ἐστι τῆς ἀνθρωπότητος: νὴ 


cum homine condito ceperit : in paradiso preescri- 
ptum est. Primum illud preceptum accepit Ada- 
mus : De ligno scientia boni et mali non comede- 
tis*. Illud autem, non comedetis, jejunii et absti- 
nentie lex est.Si alignojejunasset Eva,nequaquam 
hoc nunc jejunioopus haberemus.Neque enim opus 
est valentibus medico, sed male habentibus?. Fui- 
mus per peccatum lesi; sanemur per poniten- 
tiam - penitentia autem sine jejunio iners est et 
infrugifera. Maledicta terra, spinas et cribulos ger. 
minabit tibi?. In tristitia vivere jussus es, non in- 
dulgere deliciis. Per jejunium satisfacito Deo. Quin 
et ipsa in paradiso vita, jejunii simulacrum est, 
non ob id modo quod homo, communi cum ange- 
lis vivendi ratione utens, ipsis efficiebatur similis, 
utpote paucis contentus ; verum etiam quod, que- 
cunque post hominum cogitatio commenta est, ea 
nondum degentibus in paradiso excogitata erant : 
nondum vini potatio, nondum pecudum mactatio, 
nonaliaquecunqueperturbant mentem humanam. 

4. Quoniam non jejunavimus, exsulamus e pa- 
radiso : jejunemus igitur, ut ad illum revertamur. 
An non vides, quomodo Lazarus per jejunium in- 
gressus est paradisum?? Noli imitari Eve inobe- 


dientiam, noli rursus serpentem iu consilium adhi-- 


bere, edulium ad carnem mollius curandam pro- 
ponentem. Ne causeris corporis infirmam valetu- 
dinem ac debilitatem. Neque enim mihi istas 
excusationes profers, sed scienti dicis. Age, dic 
mihi, jejunare non potes, et potes continuo expleri 
cibis, potes conficere corpus pondere escarum ? 
Atqui infirmis nonciborum varietatem, sed inediam 
et abstinentiam ἃ medicis solere preescribi scio. 
Qui fit igitur ut, cum ista possis, illa te non posse 
causeris? Utrum ventri facilius est tenui victu 
transmittere noctem, an copia ciborum gravatum 
jacere? imo ne jacere quidem, sed crebro huc et 
huc verti, dehiscentem ac stridentem? Nisi forte 
dicturus es illud, quod naucleri facilius servant na- 
vim sarcinis onustam quam eam que expedit:or 
est ac levior. Nam oneris magnitudine gravatam, 
quamvis exiguus fluetus adoriens demergit ; con- 
tra, cujus sarcina moderata est ac modica, hec 
facile fluctus superat, eo quod eam his fieri altio- 
rem impediat nihil. Eumdem ad modum et homi- 
num corpora assidua expletione degravata facile a 
morbis demerguntur ; que vero facililevique utun- 
tur alimonia, non modo quod ex morbo imminet 


5 Gen. 11, 17. ? Matth. ix, 12. * Gen. ni, 17, 18. 

(9) Augustinus, cum peccatum originale probare 
vellet, hunc Basilii locum protulit lib. 1 Contra Jul., 
cap. 5, num. 18. 

40) In duobus Colbertinis pro ἐδεόμεθα legitur 
ἐδεήύημεν. 

41) Unus eodex Regius στυγνάζξειν ἐπετάχθης. 
Alius itidem Regius ἐτάχθης. ^ 

(12) Reg. secundus τοῖς ἀνθρώποις. Nec ita multo 
post editi διαιτωμένοις ἐπενενόητο. Libri veteres ἐπι- 


στείᾳ (9) & τῷ παοαδείσω ἐνομοθετήθη. Τὴν πρώ- 
τὴν ἐντολὴν ἔλαδεν ᾿Αδάμ: ᾿Απὸ τοῦ ξύλου τοῦ 
γινώσχειν χαλὸν χαὶ πονηρὸν οὐ φάγεσθε. Τὸ δὲ, 
οὐ φάγεσθε, νηστείας ἐστὶ χαὶ ἐγχρατείας νομοθε- 


σία. Εἰ ἐνήστευσεν ἀπὸ τοῦ ξύλον ἡ Εὔα, οὐχ ἄν 


ταύτης νῦν ἐδεόμεθα (10) τῶς νηστείας. Οὐ γὰρ 
χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ οἱ χα- 
χῶς ἔχοντες. Ἑχαχώθημεν xu τῆς ἁμαρτίας" ἰαθῶ 
μὲν διὰ τῆς μετανοίας: μετάνοια δὲ χωρὶς νηστείας 
ἀργή. Ἐπικατάρατος: ἢ 5, ἠχάνθας x«i τριθό- 
λους ὠνατελεῖ σοι, Στυγνάξειν προσετάχθης (11), 
μὴ γὰρ τρυφᾶν. Διὰ νηστείας ἀπολόγησαι τὼ Θεῷ. 
᾿Αλλὰ χαὶ ἢ ἐν παραδείσῳ διαγωγὴ νηστείας ἐστὶν 
εἰχὼν, οὐ μόνον χαθότι τοῖς ἀγγέλοις ὁμοδίαιτος ὧν ὁ 
ἄνθρωπος, διὰ τῆς ὀλιγαρχίας τὴν πρὸς αὐτοὺς ὁμοίω- 
σιν χατώρθου, ἀλλ᾽ ὁτι x«l ὅσα ὕστερον ἡ ἐπίνοια τῶν 
ἀνθρώπων (12) ἐξεῦρεν, οὕπω τοῖς ἐν τῷ παραδείσῳ 
διαιτωμένοις ἐπενενόητο᾽ οὕπω οἰνοποσίαι, οὕπω ζωο- 
θυσίαι, οὐχ ὅσα τὸν νοῦν ἐπιθολοῖ τὸν ἀνθρώπινον. 


4, Ἐπειδὴ οὐχ (13) ἐνοστεύσαμεν, ἐξεπέσομεν τοῦ πα- 
ραδείσου- νηστεύσωμεν τοίνυν, ἵνα πρὸς αὐτὸν ἐπαν3)- 
θωμεν. Οὐχ ὁρὰς τὸν Αἄζαρον, πῶς διὰ νηστείας εἰσ- 
ἦλθεν εἰς τὸν παράδεισον: Μὴ μιμόσῃ τῆς Elo 
τὴν παραχοὴν, μὴ πάλιν σύμθδουλον παραδέξῃ τὸν 
ὄφιν (14) ; φειδοῖ τῆς σαρχὸς τὴν βρῶσιν ὑποτιθέμε- 
vov. Μὴ προφασίξον ἀῤῥωστίαν σώματος xat ἀδυνα- 
μίαν. Οὐ γὰρ ἐμοὶ τὰς προφάσεις, ἀλλὰ τῷ (15) εἰδότε 
λέγεις. Νηστεύειν οὐ δύνασαι (εἰπέ μοι) ; χορέννυσθαι 
δὲ du βίου, καὶ συντρίδειν τὸ σῶμα τῷ βάρει τῶν 
ἐσθιομένων δύνασαι; Καὶ piv τοῖς ἀσθενοῦσιν οὐχὶ 
βρωμάτων ποικιλίαν, ἀλλ᾽ ἀσιτίαν χαὶ ἔνδειαν οἶδα 
τοὺς ἰατροὺς ἐπιτάσσοντας. Ho οὖν ὁ ταῦτα δυνά- 
μένος, ἐχεῖνα προφασίξζὉ μὴ δύνασθαι; Τί εὐχοπώ» 
τερον τῇ αστρί; λιτότωτι διαίτης παρενεγχεῖν τὴν 
γύχτα, ἢ δαψιλείᾳ βρωμάτων βεδαρημένην χεῖσθαι ; 
μᾶλλον δὲ μηδὲ κεῖσθαι, ἀλλὰ πυχνὰ μεταστρέφεσθαι 
διαῤῥηγνυμένην καὶ στένουσαν ; εἰ μὴ χαὶ τοὺς χυ- 
Cspvíárag φήσεις βαρννομένην τοῖς ἀγωγίμοις ὀλχάδα 
εὐχολώτερον σώζειν τῆς εὐσταλεστέρας καὶ χούφης. 
Tà» μὲν γὰρ πεπιεσμένην τῷ πλήθει βραχεῖα κχύμα- 
rog ἐπανάστασις χκατεῤάπτισεν. ἡ δὲ συμμέτρως τῶν 
ἀγωγίμων ἔχουσα ῥᾳδίως ὑπεραίρει τοῦ χλύδωνος, 
οὐδενὸς ἐμποδίξοντος αὐτὴν ὑψηλοτέραν γενέσθαι. 
Καὶ τοένυν τὰ τῶν ἀνθρώπων σώματα, συνεχεῖ μὲν 
τῷ χόρῳ κχαταδαρυνόμενα, εὐχόλως ὑποθρύχια ταῖς 
ἀῤῥωστέαις γίνεται" εὐσταλεῖ δὲ χαὶ χούφῃ τῇ τροφῇ 
χεχρημένα, xai τὸ προσδοχώμενον ἐχ νόσου χαχὸν 


9 Luc. xvi, 20-31. 


νενόητο. 

(13) Codex unus ἐπεὶ dt ix, 

(4) Reg. primusita habetin contextu μὴ... παρα- 
δέξῃ τὸν ἐχθρόν, cave inimicus adhibeas in consi- 
lium ; at in ora libr, scriptum invenitur τὸν 99'v -. 

(15) Illud loquendi genus, εἰδότε λέγεις» SCtentt 
dicis, in proverbii consuetudipem veDisse) κατ 
net vir doctissimus Duceus, gjus era 3 V** 
notam studiosi legere poterupt. 


111 S. BASILII MAGNI 172 


prodigiis Dei cognitionem acceperat, per gulam ad A 
insanam AEgyptiorum idololatriam devolutus est. 


XXi πῶς τρυφὴ τὴν σωτηρίαν ποοδίδϑωσι (91). Κατάβα 
ὁδῷ βαδίξων ἐπὶ τὰ xázo. 


Hec utraque inter se componito: hinc quomodo jejunium adjungat Deo, illinc quomodo luxus auferat 
salutem. Descende, ac via qua crepisti ad inferiora perge. 


6. Ecquid inquinavit Esau, et servum fecit fra- 
tris? Nonne edulium unum,ceujus gratia vendiditjus 
primogeniti!* ? Jam Samuelem nonne deprecatio 
cum jejunio conjuncta donavit matri !*? Quid for- 
tissimum virum Samsonem invictum 5 reddidit? 
Annon jejunium, quocum in utero matris conce- 
ceptus est!*? Hunc peperit jejunium, hunc enutri- 
vit jejunium instar nutricis, jejunion in virum ado- 
levit, quod jejunium angelus presscripserat matri: 
Quidquid proficiscitur e vinea, ne edat,vinumque et 5 
siceram ne bibat "1. Jejunium prophetas generat, 
roborat fortes; jejunium legum latoribus submini- 
strat sapientiam: bona anime custodia, corpori 
tutus contubernalis, armatura fortiter belligeranti- 
bus, athletis exercitium. Hoc tentationes depellit, 
ungit ad pietatem, sobrietatis domesticus comes, 
opifex castitatis. In bellis fortiter agit, in pace do- 
cet quietem. Nazareum sanctificat, perficit sacer- 
dotem. Neque enim fieri potest, ut absque jejunio 
audeat ad sanctum ministerium accedere,non tan- 
tum in mystico horum temporum vero cultu, ve- 
rum etiam in eo qui juxta legem in figuris perage- 
batur. Jejunium Eliam magni illius spectaculi spe- 
ctatorem fecit,qui cum quadraginta dierum jejunio ( 
repurgasset animam, ita demum in spelunca que 
est in Choreb, promeruit videre Dominum 5, quan- 
tum quidem licet homini videre. Jejunans reddidit 
vidue filium,fortis factus adversus ipsam mortem 
per jejunium. Vox abs jejunantis ore profecta, sce- 
lerato populo clausit ccelum annos tres ac menses 
sex. Utenim hominum duram cervicem habentium 
cor indomitum emolliret, voluit et seipsum ea ca- 
lamitate cum ceteris condemnare.Propterea, Vivit 
Dominus, inquit,si erit aqua super terram,nisi per 
os meum 19. Et jejunium intulit per famem populo 
omni, videlicet ut ortam ex deliciis vitaque disso- 
luta nequitiam corrigeret. Rursus quinam victus 
Elis:ei? quomodo apud Sunamitidem hospitio usus p 
est? quomodo ipse prophetas excepit? Nonne 
agrestia olera ac farine pauxillum hospitalitatis 
munus explebant 39 ? quo tempore etiam colocyn- 
thide sumpta, erant periclitaturi qui gustarant, ni 


6. Τί τὸν Ἡσαῦ ἐδεβήλοσε, xai δοῦλον ἐποίη σε τοῦ 
ἀδελφοῦ; Οὐ βοῶσις μία, δι᾽ ἦν ἀπέδοτο τὰ πρωτο- 
τόχια ; Τὸν δὲ Σαμουὴλ οὐχ ἢ μετὰ (22) νηστείας 
προσευχὴ ἐχαρίσατο τῇ μεητοί; Τί τὸν μέγαν ἂρι- 
στέα τὸν Yawjow ἀχαταγώνιστον ἀπειογάσατο ; Οὐχ 
ἢ νηστεία, uiÜ' ἧς ἐν τῇ αστρὶ τῆς μητρὸς συν- 
ἐλήφθη ; Νηστεία αὐτὸν ἐχύγσε' νηστεία αὐτὸν ἐτι- 
θηνήσατο' νηστεία αὐτὸν ἥνδοωσιν, ἣν ὁ ἀγγελος 
διετάξατο τῇ μπτρί' Ὅσα ἐχπορεύεται ἐξ ἀαπῶον, οὐ 
μὴ φάγῃ, καὶ οἶνον x«i σίχερα οὐ μὴ πίῃ. Νηστεία 
ποοφήτας γιννᾷ, δυνατοὺς ῥώννυσι' νηστεία νομοθέτας 
σοφίξει, ψυχῆς ἀγαθὸν φυλαχτήριον, σώματι σύνοιχος 
(23) ἀσφαλὴς, ὅπλον ἀριστεήουσιν, ἀθγηταῖς γυμνάσιον. 
Τοῦτο πειρασμοὺς ἀποχρούεται, τοῦτο ἀλείφει πρὸς 
εὐσέδειαν, νήψεως σύνοικος, σωφροσύνης δημιουργός. 
Ἐν πολέμοις ἀνδραγαθεῖ, ἐν εἰρήνῃ ἡσυχίαν διδάσχει, 
Τὸν Ναξιραῖον (24) ἀγιάξει, τὸν ἑξοέα τελειοῖ, O2 γὰρ 
δυνατὸν ἄνευ νηστείας ἑεοουργίας χατατολμῇῆσαι, οὐ 
μόνον ἐν τῇ μυστιχῇ νῦν x«i ἀληθινῇ λατρεία, ἀλλὰ 
καὶ ἐν τῇ τυπικῇ τῇ χατὰ τὸν νόμον προσαγομένῃ. 
Αὐτὴ θεατὴν ἐποοίησε τοῦ μεγάλου θεάματος (25) τὸν 
λίαν: τεσσαοάχοντα γὰρ ἡμέραις νηστεία τὰν 
ψυχὴν ἀποχαθάοας, οὕτως ἐν τῷ σπηλαίῳ τῷ ἐν 
Xepi6 ἰδεῖν χατηξιώθη, ὡς δυνατόν ἔστιν ἰδεῖν 
ἀνθρώπῳ, τὸν Κύριον. Νηστεύων ἀπέδωχε tà. χήρα τὸν 
παῖδα, ἱσιχυρὸς φανεὶς χατὰ τοῦ θανάτου διὰ νηστείας" 
Ἀπὸ νηστεύοντος στόματος φωνὴ ἐξελθοῦσα ἀπ- 
ἔχλεισε (26) τῷ παρανομοῦντι λαῷ τὸν οὐρανὸν τρία 
ἔτη καὶ μῆνας ἔξ. "Iva γὰρ μαλάξῃ àv ἀδάμαστον 
καρδίαν τῶν σχληροτραχήλων, εἵλετο x«i ἑαντὸν τῇ 
χαχοπαθείᾳ συγκαταδικάσαι, Διὰ τοῦτο, Ζῦ Κύ- 
pus, ἔφη (27), εἰ ἔσται ὕδωρ ἐπὶ τῆς γᾷς, εἰ μὴ 
διὰ στόματός μὸν. Καὶ ἐπήγαγε παντὶ τῷ λαῷ 
νηστείαν διὰ τοῦ λιμοῦ, ὥστε τὸν ἐκ τῆς τρυφᾷς 
x«i τοῦ ἀνειμένον βίον χαχίαν ἐπανορθώσασθαι, 
Ἑλισσαίῳ δὲ ποταπὸς ὁ βίος ; πῶς μὲν παρὰ τῷ Σου- 
γαμίτιδι τῆς ξενίας ἀπέλανσε (28) ; πῶς δὲ αὐτὸς 
τοὺς προφήτας ἐδεξιοῦτο; Οὐχὲ λάχανα ἄγρια χαὶ 
ἀλεύρον βραχὺ τὴν φιλοξενίαν ἐπλύήρον ; ὅτε, καὶ τῆς 
τολύπης συμκαραληφθείσης, κινδυνεύειν ἔμελλον οἱ 
ἁψάμενοι, εἰ μὴ τῇ εὐχῷ τοῦ νηστεντοῦ ὑμαυρώθη 


'* Genes, ΧΧΥ͂,30-94. 151 Reg. 1, 13-16. (6 Judic. xur, 4. 17 ibid. 14. !* III Reg. xix,8-13. !* ΠῚ Reg. xvii, 


41. 1? [V Reg. iv, 42-44. 


(21) Colb. primus σωτηρίαν ἀποδιώχει, salutem 
fugat. Non contemnenda lectio. Aliquanto post 
idem codex £roínos τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ. 

(22) Veteres aliquot libri οὐχ ἢ μετά, Editi οὐχὶ 
μετά, Et infra quoque, ubi edili habent οὐχὶ à vz- 
στεία, legitur in aliquot mss. οὐχ ἢ νηστεία, Error 
autem utroque in loco inde evenit, quod librarii ex 
bis duabus vocibus οὐχ ἢ unam effecerint, οὐχί vi- 

elicet. 

(23) Veteres quinque libri σώματος σύνοιχος, Editi 
G^»'AU Tt. 

(3) E rozione vocis Ναξιοκζον in ora Colbertini 


173 


DE JEJUNIO HOMILIA I. 


174 


τὸ δηλητήριον. Καὶ ἀπαξαπλῶς εὕροις d» τὴν vx- A fuisset jejunatoris prece dissipatum venenum 34. 


στείαν πάντας τοὺς ἀγίους tig τὴν χατὰ Θεὸν mo- 
λιτείαν χειοραγωγήσασαν. Ἔστι τις φύσις σώματος, 
ἣν χαλοῦσιν ἀυίαντον, ἀνάλωτος πυρὶ, ἧἣτις, ἐν pit» 
τῇ φλογὶ χειμένη, ἀπηνθραχῶσθαι δοχεῖ, ἐξαιρεθεῖσα 
δὲ τοῦ πυρὸς, ὡς ὕδατι λαμπουνθεῖσα, καθαρωτέρα 
ίνεται, Τοιαῦτα ἦν τὰ τῶν τριῶν παίδων ἐκείνων 
σώματα ἐπὶ τῆς Βαδυλωνίας ἐχ τῆς νηστείας ἔχοντα 
τὸ ἀμίαντον (29). Ἔν γὰρ τῇ μεγάλῃ φλογί τῆς 
χαμένον, οἱονεὶ χρυσοῖ τὴν φύσιν ὄντες, οὕτω χρείττους 
τῆς ἀπὸ τοῦ πυρός ϑιιδείκνυντο βλάδης. Ἥπου χαὶ 
χρυσοῦ δυνατώτεροι διεδείχνυντο' οὐ γὰρ ἐχώνευεν 
αὐτοὺς τὸ πῦρ, ἀλλ᾽ ἐφύλασσεν ἀχεραίους. Καίτοι οὐδὲν 
ἂν ἐχείνην τότε τὴν φλόγα ὑπέστη, ἂν νάφθα xai πίσσα 
xxi χλυηματίδες ἔτρεφον, ὡς ἐπὶ τεσσαραχονταεννέα 


Atque, ut semel omnia dicam, reperies quotquot 
fuere sancti, omnes per jejunium ad vitant Deo di- 
gnam institutos fuisse. Ea est natura corporis cu- 
jusdam, quod amíanton vocant, ut igni consumi 
non possit. Id siin flamma ponatur, videtur quidem 
ignescere, et in prunam verli : sed si eximatur 
igni, perinde quasi fuisset aqua illustratum, eva- 
dit purius. Hujusmodi erant trium illorum puero- 
rum corpora in Babylone, naturam amianti per je- 
junium habentia 33. Siquidem in vehementi forna- 
cisflamma, quasinatura fuissent aurei, ita apparue- 
runt noxa ignis ac injuria superiores. Quin et auro 
ostensi sunt fortiores : neque enim ipsos conflabat 
ignis, sed integros illibatosque tuebatur. Atqui ni- 


πήχεις (30) αὐτὴν ϑιαχεῖσθαι, x«l τὰ xóxka αὐτῆς B hil est quod illam tum flammam sustinere potuis- 


ἐπινεμομένην πολλοὺς τῶν Χαλδαίων ἐξαναλῶσαι" 'Εχεί- 
wn» τοίνυν τὴν Trupx«ik» μετὰ νηστείας εἰσελθόντες 
χατεπάτουν οἱ παῖδες, λεπτὸν ἀέρα γαὶ ἔνδροσον 
ἐν οὕτω λάδρῳ πυρὶ ἀναπνέοντες. Οὐδὲ γὰρ τῶν τριχῶν 
τὸ πῦρ κατετόλμησε, διὰ τό ὑπὸ νηστείας αὐτὰς ixrpa- 
φῆναι. 


1. Δανιὴλ δὲ ὁ ἀνὴρ τῶν ἐπιθυμιῶν, ὁ τρεῖς ἐδδο- 
μάδας ἄρτον μὴ φαγών, χαὶ ὕδωρ μὴ πιὼν (31), καὶ 
τοὺς λέοντας νηστεύειν ἐδίδαξε, χατελθὼν εἰς τὸν 
λακχον (32). Ὥσπερ γὰρ ἐκ λίθον ἣ χαλχοῦ, à ἄλ- 
λης στεῤῥοτέρας τινὸς ὕλης συμπεπηγότι, ἐυδαλεῖν 
οὐχ εἴχον τοὺς ὀδόντας οἱ λέοντες. Οὕτως οἰονεὶ 
βαγὴ σιδήρου τὸ σῶμα τοῦ ἀνδοὸς ἡ νηστεία στο- 
μώσασα, ἀδάμαστον (33) ἐποίει τοῖς λέουσιν" οὐ γὰρ 


ἤνοιγον κατὰ τοῦ ἀγίον τὸ στόμα, Νηστεία ἔσδεσε: 


δύναμιν πυρὸς, ἔφραξε στόματα λεόντων. Νηστεία 
προσευχὴν εἰς οὐρανὸν ἀναπέμπει, οἱονεὶ πτερὸν 
αὐτῇ γινομένη πρὸς τὴν ἄνω πορείαν. Νηστεία οἵ- 
xem αὔξησις, ὑγείας μήτηρ, νεότητος παιδαγωγὸς, 
χόσμος πρεσϑύταις, ἀγαθὴ σννέμπορος ὁδοιπόροις, 
ἀσφαλὴς ὁμόσχηνος τοῖς συνοίκοις, Οὐ, ὑποπτεύει 
γάμων ἐπιθουλὴν ὁ ἀνὴρ, νηστείαις ὁρῶν (34) τὴν 
γνναῖκα συξῶσαν. Οὐ τήχεται ζξηλοτυπίαις γυνὴ, 
τὸν ἄνδρα βλέπουσα νηστείαν καταδεχόμενον. Τίς 
τὸν ἑαυτοῦ οεχον ἠλάττωσεν ἐν νηστεία ; ᾿Αρίθαησον 


3! 1V Reg. iv, 39-k1.. 32 Dan. 1, 8-16. 35 Dan. in 24-50. 1 Dan. x, 2. 


sot, quam naphthe, pix, et G sarmenta síc alebant 
ut ad quadraginta novem cubitos diffusa esset, at- 
que cireumjacentia depascens, plurimos Chaldeos 
absumpserit. Hoc igitur tantum incendium pueri 
cum jejunio ingressi conculoarunt, liquidum ac ro- 
seidum aerem in igne tam vehementi respirantes. 
Neque enim ignis vel pilosillorum ausus est attin- 
gere, eo quod ἃ jejunio essent aliti 38, 

7. Porro Daniel vir desideriorum, cum tres he- 
bdomadas panem non edisset, nec bibissset a- 
quam?*, demissus in lacum etiam leones jejunare 
docuit 35, Neque enim leones dentes in illum im- 
pingere valuerunt, perinde quasi e lapide, aut ere, 


'aut alia quapiam rigidiore materia concretus fuis- 


set. Adeo jejunium velut quxdam ferri tinctura fir- 
marat viri illius corpus, ac leonibus insuperabile 
reddiderat; neque enim os aperuerunt adversus 
sanctum. Jejunium restinxit vim ignis, obturavit ora 
leonum. Jejunium precationem transmittit in ce- 
]um, dum ipsi est alarum loco ad supernum iter 
conficiendum. Jejunium domorum incrementum 
est, sanitatis mater, juventutis predagogus, orna- 
mentum senibus, bonus comes viatoribus, tutus 
contubernalis conjugatis. Nullas maritussuspicatur 
conjugio strui insidias, conspiciens uxori familiare 
jejunium. Non contabescit uxor zelotypia, cernens 
maritum amplecti jejunium. Quis rem familiarem 


“5 Dan. VI, 16-22. 


(29) Reg. secundus ἔχοντα τὸ αἰϑέσιμον. Aliquanto D vir doctissimus nihil Dasilium juvat. Non enim 


post Reg. primus πυρὸς ἐδείχνυτο. 

(30) Codex Oliv. ἐπὶ ἐννέα καὶ τεσσαράκοντα πή- 
A5. " , . 
^ (34) Et in impressis libris et in duobus Oliv. 
et in nostris quinque codicibus constanter legi- 
tur, x«t dup μὴ vtov, et aguam non bibens. Quem 
locum interpretans Erasmus, vidensque Basilii 
verba cum verbis Danielis non concordare, in- 
terpretis neglecto munere, pro Basilianis verba 

rophetee ita expressit ; nec vinum bibisset : qua 
in re, ut alibi sepe, nimium sibi indulsit vir 
alioquin eruditissimus. Ait quidem Duceeus, fleri 
potuisse, ut Basilius rationem habuerit puero- 
Tum captivorum quotidiani victus, de quibus 
scriptum est Danielis 1, 12: Dentur nobis le- 
gumina ad vescendum, et aqua ad bibendum ; scd 


ipsum ab errore vindicat, sed errorem cum errore 


commutat. Satis enim intelligitur ex his qus pro- 


tuli Danielis verbis, Danielem et alios pueros cap- 
tivos aquam bibisse. Ergo si Basilius respexit ad 
puerorum captivorum quotidianum victum, quo- 
modo ita scribere potuit, Δανιὴλ ὕδωρ μὴ mt», 
Daniel aquam non bibens? Dicam igitur libentius, 
et, αἱ puto, verius, Basilium respexisse ad versicu- 
lum secundum capitis decimi Danielis : sed ipsum 
quod aliquando contingit vel summis viris, me- 
moria lapsum fuisse, atque pro oivov incaute ὕϑωρ 
scripsisse. 

32) Reg. secundus ἐν τῷ λάχχῳ, male. 

23) Codex Combef. ἀδάμαστον αὐτόν. 

34) Veteres quinque libri preter Oliv. et Anglic. 
νηστείαις ὁρῶν. Edil v«e7:iv. 


17$ 


S. BASILII MAGNI 


176 


diminuitin jejunio? Recense hodie domus supellec- ἃ σήμερον τὰ ἔνδον, x«i ἀρέθμνσον μετὰ ταῦτα' οὐδὲν 


tilem, ac postea denuo numera ; nihil deerit ob je- 
juniumin rebusdomesticis. Nullum animal deplorat 
mortem, nusquam sanguis, nusquam sententia ab 
inexorabili ventre adversus animantia prolata. Ces- 
sat macharracoquorum, mensa contenta est sponte 
nascentibus. Sabbatum Judeis erat traditum, ut 
requiescat, inquit 36, jumentum tuum et servus 
tuus. Sit jejunium famulis requies a perpetuis la- 
boribus, qui tibi pertotum annum inserviunt. Dato 
respirationem et moram coquo tuo, sine vacare 
structorem mensarum ; siste pocillatoris manum ; 
sit aliquando respiratio variorum bellariorum ac 
cupediarum architecto. Conquiescat tandem ipsa 
domus ab infinilis tumultibus, a fumo, a nidore, 
ab is qui sursum deorsum cursitant, ac ventri vel- 
ut imperiosee domine ministrant. Prorsus etiam 
tributorum exactores sibi obnoxiis pusillum con- 
cedunt libertatis. Det aliquantum vacationis et 
venter ori, paciscatur nobiscum quinque dierum 
inducias, qui semper alioqui flagitat, nec unquam 
desinit, dum quod accepit hodie, cras obliviscitur. 
Cum fueritexpletus, tum de abstinentia philosopha- 
tur ; ubi detumuit, dogmatum illorum obliviscitur. 

8. Jejunium non novit fenoris naturam ; non 
olet usuras jejunantis mensa; non prwefocat or- 
phànum jejunatoris filium ws alienum a patre con- 
flatum, quod serpentium ritu circumvolvatur. 
Quanquam et alias jejunium occasio est hilaritatis. 
Nam quemadmodum sitis efficit, αἱ 7 jucundus sit 
potus, et sicut quie preivit fames, epulas suaves 
reddit : ita quoque qu& sumuntur edulia condit 
jejunium, atque edulcat. Dum enim medium se in- 
terponit, ac deliciarum continuum usum interrum- 
pit, sumptionem, utpote intermissam, tibi jucun- 
damexhibebit. Proinde si vis tibi mensam apparare 
suavem, admitte ex jejunio vicissitudinem. Tu ve- 
ro, quod deliciis nimium addictus es,insipidas red- 
dis tibi delicias imprudens, ac pre voluptatis 
amore voluptatem fugas. Nihil enim tam cupitum 
est, quod non habeas in fastidium, si perpetuo 
fruare. At quee raro habentur, his avide fruimur. 
Sic et qui condidil nos Deus, providit ut dona 
ipsius gratiam apud nos obtineant ipsa vivendi va- 
rietate ac vicissitudine. An non vides solem esse 
letiorem post noctem ? ac vigiliam esse jucundio- 


36 Exod. xx, 10. 


(35) Colb. primus ἔλειψε τῶν, 

(36) Ait Duceus, videri Erasmum scriptum of- 
fendisse, δὸς ἀογίαν τῷ τοχπεξοποιῷ, cum interpre- 
tatus sit : Da otium mensarum apparatori, sed si 
ita interpretatus est Erasmus non conlinuo putan- 
dus est ἀογίαν legisse; cum vel ex lexieis notum 
sit voce ἄδεια, vocationem et otium nonnunquam 
significari : quod et Hesychius jampridem adnota- 
vit. Nec ita multo post Colb. primus τὰ ποιχίλα τῶν, 

(37) Codex Combef. γαστὴρ τῷ στόματι, Memini 

uiesitum olim ex me esse, quae essent inducire 
illas dierum quinque, e' qui horum verborum esset 


διά τὴν νηστείαν λεέψει τῶν (35) ἐν τῷ οἴχω, Οὐδὲν 
ξῶον ὀδύρεται θάνατον, οὐδαμοῦ alium, οὐδαμοῦ ἀπό- 
φασις παρὰ τῆς ἀπαραιτήτου γαστρὸς ἐχφερομένῃ 
χατὰ τῶν ξώων, Πέπαυται μαγείρων ἢ μάχαιρα" ἢ 
τράπεξα ἀρχεῖται τοῖς αὐτομάτοις, Τὸ X«66a-ov ἐδόθη 
τοῖς Ἰουδαίοις, ἵνα ἀναπαύσηται, φησὶ, τὸ ὑποζύγιόν 
σου χαὶ ὁ παῖς σου. Γινέσθω ἡ νηστεία ἀνάπαυσις 
£X τῶν συνεχῶν πόνων τοῖς διὰ τοῦ ἐνιαυτοῦ παντὸς 
ὑπηρετοῦσιν οἰχέταις. ᾿Αναπαυσὸν σον τὸν μάγειοον, 
δὸς ἄδειαν τῷ τραπεξοποιῷ (36). στῆσον τὴν χεῖοα 
τῷ οἰνοχόῳ' παυσάσθω ποτὲ χαὶ ὁ τὰς ποιχιλίας 
τῶν πεμμάτων ἐπιτηδεύων. Ἠσυχασάτω ποτὲ xoi 
ὁ οἶχος ἀπὸ τῶν μυρίων θορύδων, χαὶ τοῦ χαπνοῦ, 
xai τῆς χνίσσης, καὶ τῶν ἄνω xai χάτω διατρεχόντων, 

B x«i οἱονεὶ ἀπαραιτήτῳ δεσποίνῇ γαστρὶ λειτουρ- 
γούντων. Πάντως ποτὲ χαὶ οἱ φορηλήγοι τοῖς ὑποχει- 
ρίοις ἐλευθεοιάσαι μιχρὸν ἐπιτρέπουσι. Δότω τινὰ 
ἐχεχειοίαν χαὶ ἡ γαστὴρ τῷ στόματι (37), σπεισάσθω 
ἡμῖν πενθημέρους σπουδὰς, ἡ ἀεὶ ἀπαιτοῦσα xal 
οὐδέποτε λήγουσα, ἢ λαμθάνουσα σήμερον καὶ αὔριον 
ἐπιλχνθανουένη. Ὅταν ἐμπλησθξ, πεοὶ ἐγχρατειας 
φιλοσογεῖ" ὅταν διαπνευσθᾷ, ἐπιανθάνεται τῶν δο- 
μάτων. 

8. Νχστείχ δανείου φύσιν οὐχ οἶδεν" οὐκ ὄξει τόχων 
τράπεζα τοῦ νηστεύοντος" οὐχ ἀγχουσιν ὁρφανὸν 
νηστευτοῦ παῖδα τόχοι πατρῷοι, ὥσπεο ὄφεις πιρι- 
πλεχόμενοι, Καὶ ἄλλως δὲ ἀγοομὴ εἰς εὐφροσύνεν 
ἐστὶ τὸ νηστεύειν. Ὡς γάο ἢ δίψα ἡδὺ τὸ ποτὸν 
εὐτρεπίξει, χαὶ λιμὸς ἡγησάμενος (38) ἡ δεῖαν παρα- 

Q σχινάξει τὴν τοαπιξαν᾿ οὕτω χαὶ τὸν τῶν βρω- 
μάτων ἀπόλαυσιν νηστεία φαιδρύνει. Μέσην γὰρ 
ἑαυτὴν παρινθεῖσα, χαὶ τὸ συνεχὶς τῆς τρυφᾷς δια- 
χόψατα, ποθεινήν σοι τὴν μετάληψιν φανᾷζναι ποιζ- 
σει ὥσπιεο ἀπόδημον. “Ὥστε, εἰ βούλει σεαυτῷ ἐπι- 
θυμυτὴὲν χατασχευάσαι τὴν τράπεξαν, δέξαι τὴν x 
τῆς νηστείας (39) ἀεταδολήν. Σὺ δὲ, ὑπὸ τοῦ σφό- 
ὅδρα τῆε τρυγῆς περιέχεσθαι, λέληθας σεαυτῷ ἀμαυ- 
ρῶν τὴν τρυφὴν, x«i ὑπὸ φιληδονίας τὴν ἡδονὴν 
ἀφανίξων. Οὐδὲν γὰρ οὕτως ἐπιθυμητὸν, ὡς μὴ τῇ 
συνεχεία τῆς ἀπολαύσεως εὐχαταφρόνητον γίνεσθαι. 
Ὧν δὲ σπανία ἢ χτῆσις, τούτων πεοισπούδαστος À 
ἀπόλαυσις. Οὕτω xoi ὁ χτίσας ἡμᾶς, διὰ (40) τῆς 
χατὰ τὸν βίον ἐναλλαγῆς παραμένειν ἡμῖν τὴν χάοιν 
τῶν δεδομένων ἐμηχανήσατο. Οὐχ ὁρᾷς, ὅτι xai 

D ἥλιος φαιδρότερος μετὰ (41) τὴν νύχτα ; x«i iypi- 


sensus : cui inlerrogationi satisfacere promptum 
fuerat. Cum enim non jejunent Greeci neque die 
Dominica neque Sabbato, reliquum est ut in 
qualibet Quadragesime hebdomade supersint 
solum quinque diés, quibus jejunium servari 
oporteat. ) 

(6) Colb. primus λιμὸς προηγηδάμενος. 

39) Sic mss. plerique. Editi τὴν τῆς νηστείας, 
Paulo post Colb. primus λέληθάς re. 
(40) Reg. primus ἡμᾶς Θεὸς διά, 

(H) Sic mss. nonnulli. Deest articulus in vul- 
ga IS. 


171 


DE JEJUNIO HOMILIA I. 


178 


γορσις ἡδίων μετὰ τὸν ὕπνον ; χαὶ ὑγεία ποθεινο- À rempostsomnum? et sanitatem esse desiderabilio- 


τέρα μετὰ τὴν πεῖραν τῶν ἐναντίων ; Καὶ τράπεζα 
τοίνυν χαριεστέρα μετὰ τὴν νηστείαν’ ὁμοίως μὲν 
πλονσίοις χαὶ εὐτραπεζοις, ὁμοίως δὲ τοῖς λιτοῖς χαὶ 
αὐτοσχεδίοις τήν δίαιταν. 

9. Φοδήθητι τὸ ὑπόδειγμα τοῦ πλουσίου, Ἐχεῖνον 
παρέδωχε τῷ πυρὶ ἡ διὰ βίου τρυγή. Οὐ γάρ ἀδιχίαν 
ἀλλὰ τὸ ἀδροδίαιτον ἐγχληθεὶς, ἀπετηγανίξετο ἐν τῇ 
φλογὶ τῆς χαωμίνον. Ἵνα τοίνυν σθέσωμεν ἐχεῖνο τὸ 
πῦρ, ὕδατος χρεία. Καὶ οὐ πρὸς τὰ (13) μέλλοντα μόνον 
ὠφέλιμος n νηστεία, ἀλλὰ χαὶ αὐτῇ τῇ σαρχὶ λυσι- 
τελεστέρα. Αἱ γὰρ εἰς ἄχρον εὐεξίαι ὑποστοοφὰς, 
ἔχουσι x«i μεταπτώσεις, ὀχλαζούσης τῆς φύσεως, 
xai ἀναφέοειν τὸ βάρος τῆς εὐεξίας ἀδυνατούσης. 
Ὅρα μὴ, νῦν (43) διαπτύων τὸ ὕδωρ, ὑότεοον ῥανί- 
δος ἐπιθυμήσῃς, ὡς χαὶ ὁ πλούσιος. Οὐδεὶς ἐχοαιπά- 
λησεν ἀπὸ ὕδατος. Οὐδινὸς χεφαλὴ ὠδυνήθη ποτὲ ὕδατι 
βαρχθεῖσα. Οὐδεὶς ἀλλοτρίων ποδῶν ἐδεήθη ὑδοοπος 
σίᾳ σνξῶν. Οὐδενὸς ἐδέθησαν πόδες, οὐδενὸς χεῖρες 
ἀπυηχοειώθησαν, ὕδατι χαταρδόμεναι. Τὸ γὰρ περι 
τὴν πέψιν πλημμθδθοες, ὃ τοῖς τρυφῶσιν ἀναγχαίως 
ἀχολουθεῖ, τοῦτο τὰ σγοδοὰ νοσήωχτα τοῖς σώμασιν 
ἐνεργάξεται, Νηστεύοντος σεμνὸν τὸ χρῶμα, οὐκ εἰς 
ἐούθημα ἀναιδὲς ἐξανθοῦν,, ἀλλ᾿ ὠχρότητι σώφρονι 
χιχοσαγμένον. ὀφθαλμὸς πραύς, χατεσταλμένον βώ- 
δισμα, πρόσωπον σύννούν, ἀχολάστῳ γῶλωτι μὴ χαθ- 
υδριζόμενον, συμυμετοίκ λόγου, «αθαοότης χαρδίας. 
Μνήσθητι τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος ἁγίων, Ὧν οὐχ ἦν ἄξιος 
ὁ χόσμος, οἱ περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις 
δέρμασιν, ὑστεοούμινοι, θλιθόμενοι, κχαχουχούμε- 
νοι, ἐχείνων μίμησαι τὴν ἀναστρογὴν, εἴπερ ἐπι- 
ξητεῖς αὐτῶν τὴν μερίδα. Τί τὸν Λάξαρον ἐνανέπαυσε 
τοῖς (&&) χόλποις τοῦ 'A6paXu ; Οὐχὶ νηστεία ; ᾿Ιωάν- 
vou δὲ ὁ βιος μία νηστεία ἦν" ὃς οὐ χλίνην εἶχεν, οὐ 
τράπεζαν, οὐ “ἣν ἀοοσίμην, οὐχ (48) ἀροτῆρα ὑοῦν, 
οὐ σῖτον, οὐ σιτοποιὸν, οὐχ ἄλλο τι τῶν χατὰ τὸν 
βίον. Διὰ τοῦτο Μείξων ἐν γεννητοῖς γυναιχῶν οὐχ 
ἀνέστη Ιωάννον τοῦ Βαπτιστοῦ. Παῦλον μετὰ τῶν 
ἄλλων χαὶ ἢ νηστεία, ἣν 
Jor? χαυχήμασιν ἀπηοιθμήσατο, εἰς τὸν τρίτον οὐ- 
ρανὸν ἀνήγαγε. Κεφάλαιον δὲ ἐπὶ τοῖς εἰοημένοις, ὁ 
Κύριος ἡμῶν νησεία τὴν σάρχα, ἦν ὑπὶο ἡμῶν ἂν- 
ἔλαθεν, ὀχυρώσας, οὕτως ἐν αὐτῇ τοῦ διαβόλου τὰς 
προσϑολὰς ὑπεδέξατο, ἡμᾶς τε παιδεύων νηστείαις 
ἀλείγειν χαὶ παιδοτριδεῖν ἑκυτοὺς πρός τοὺς ἐν τοῖς 


ἐν τοῖς ὑπὶο τῶν θλι- 


πειρασυοῖς ἀγῶνας, x«i τῷ ἀντιπάλῳ διὰ τῆς ἐνδείας 
οἷον λαῤὴν ἐνδιδούς. ᾿Απρόσιτος γὰρ ὧν αὐτῷ διὰ τὸ 
ὕψος τῆς θεότητος, εἰ μὴ διὰ τῆς ἐνδείας ὑπέθη ποὸς 
τὸ ἀνθρώπινον. ᾿Επανιὼν μέντοι εἰς οὐρανοὺς, τρο- 
y^s ἥψατο, τὴν φύσιν τοῦ σώματος τοῦ ἀναστάντος 


Ἵ Luc. xvi, 34, 38. Hebr. xi, 36, 37. 
33 [[ Cor. xi,27 ; xij, 3. 9? Matth. iv, 2. 


(42) Colb. primus x«i οὐχ εἰς τά. 

(43) Rursus Colb. primus Ὅρα οὖν μή. Notes ve- 
lim, olim ut carnium, ita vini usum prohibitum 
fuisse in Quadragesima, ob idque hic solius aque 
fieri mentionem. 

(1) Legitur in duobus Colbertinis ἐπανέπαυσε 
τοῖς : in alio vero codice ἀνέπανσεν iv τοῖς, 

(43) Hunclocuminterpretans Erasmus, addidit 


C 


13? Luc. xvi, 23. 


rem contraria expertis ? Itidem et mensa et gra- 
lior post jejunium, idque ut divitibus et iis quibus 
mensa est opipara, ita tenuibus et iis qui parabili 
facilique victu utentur. 

9. Terreat te divitis exemplum, quem vita in de- 
liciis acta tradidit incendio. Non enim ob crimen 
injustitie, sed ob vitee mollitiem jin camini flamma 
torrebatur; Proin ut hoc inuendium extinguamus, 
opus est aqua. Neque vero ad futura solum utile 
est jojunium, sed hic etiam ipsi carniconducibilius 
est. Siquidem habitudo corporis extreme bona 
sensim alteratur, mutaturque ; nimirum succum- 
bente natura, nec valente corpulentie pondus sus- 
tinere. Vide ne quinunc aquam respuis, in poste- 
rum quoque, exemplo divitis illius 51, stillam aque 
concupiscas. Nemo per aque potum lapsus est in 
crapulam, nulli eaput unquam doluit aqua grava- 
tum. Nullus eguit alienis pedibus, cui fuerit fami- 
liaris aque potus. Nullius pedes preepediti sunt, 
nullius manus usum suum amiserunt, aqua irri- 
gale. Nam concoctionis vitium, quod viventes in 
deliciis necessario comitatur, acres morbos gignit 
in corporibus. Jejunantis color venerabilis est, non 
inverecundo rubore floridus, sed modesto pallore 
cohonestatus ; oculi placidi, incessus compositus, 
vultus cogitatione defixus, nec intemperator risu 
dedecoratus, concinnus sermo, purum cor. Revoca 
in memoriam quotquot ab orbe condito fuere san- 
cti. Quibus dignus non erat mundus, qui circum- 
ibant in pellibus ovium et caprarum,egentes,pressi 
afflicti ** ; illorum imitare vitam, si modo, illorum 
cupis assequi sortem. Que res Lazaro quietem 
paravit in sinu jAbrahamee ?? ? Nonne jejunium ? 
Porro Joannis vita, unum erat ac continuum jeju- 
nium ??, Non habebat lectum, non mensam, non 
arva, non aratorem bovem, non triticum, non pi- 
storem, denique non aliud quidquam eorum qua 
ad victum pertinent. Ideoque Inter natos mulierum 
nonsurrezit major Joanne Baptista?!, Paulum cum 
alia, tum jejunium, quod super afflictionibus suis 
glorians recenset, in terlium colum subveait 55, 
Porro & quod praecipuum est ex iis quie diximus, 
Dominus noster non priusin carne, quam pro no- 
bisassumpserat,diaboli insultusexcepit, quam eam 


D jejunio communisset ??, tum nos erudiens ut nos- 


met jejuniis ad tentationum certamina ungamus et 
exerceamus, tum adversario per esuritionem pra- 
bens accedendi quasi ansam. Alioqui propter di- 
vine nature sublimitatem non patebat ad illum 


39 Matth. imm, 4. ?! Matth. xi, 11 


hiec verba, ut ait Hesiodus ; nec tamen Basilius 
ejus poete meminit : sed vir multe lectionis et 
propemodum infinite, indicare voluit Basilium, 
cum bovem aratorem dixit, hoc epithetum ab He- 
siodo mutuatuin fuisse. Versus Hesiodi, teste Du- 
cieo, quadringentesimus tertius est in Operibus et 
diebus, 


119 


S. BASILII MAGNI 


aditus diabolo, nisi se per esuritionem ad huma- Α πιστούμενος, Σὺ δὲ ὑπεοπιαίνων μὲν σεαυτὸν xml 


nam imbecillitatem submisisset. Attamen prius- 
quam reverleretur in celos, cibum gustavit **, 
corporis quod resurrexerat naturam ao veritatem 
comprobaturus. Tu vero nullumne finem factu- 
rus es teipsum supra modum saginandi ac carne 
onerandi ? nullamne animo ex fame et inedia exta- 
bescente, habiturus es rationem salutarium ac vi- 
vificorum dogmatum ? An ignoras, quod perinde 
atque in acie hinc atque hinc instructa, qui alteri 
parti fert suppetias, facit ut altera vincatur : ita 
qui carni sese adjungit, expugnat spiritum, et qui 
ad spiritum transit, carnem in servitulem redigit ? 
H«c enim sibi invicem adversantur ?*, Proinde si 
cupis mentemreddere validam, fac carnem domes 


jejunio. Hoc enim est quod ait Apostolus, quod p 


quantum externus homo corrumpitur, tantum in- 
ternus renovatur ?*, Item illud : Cum  infirmor, 
tunc potens sum V. ltane non contemnes islas 
escas, que corrumpuntur? itane non te capiet illius 
mensre desiderium, que est in regno covorum, 
quam prorsus hic jejunando tibi preparabis? An 
ignoras, quod immoderata explelione libi ipsi pin- 
guem tortorem vermem paras ? Quis enim in splen- 
didis epulis, perpetuisque deliciia particeps factus 
est ullius doni spiritualis ? Moyses ut alteram acci- 
peret legem, altero jejunio opus habuit. Nisi una 
cum Ninivitis jejunassent et ipsa bruta animalia, 
haudquaquam effugissont subversionis commina- 
tionem 8. Quorum cadavera prostrata sunt in de- 


serto ?? ? Nonne eorum, qui esum carnium flagita. ( 


bant *^? Illi donec erant contenti manna et aqua 
de petra fluente,superabant /Egyplios, per mare fa- 
ciebant iter. Non erat infirmus in tribubus eorum": 
posteaquam vero recordati sunt carnium ollas, 
et desiderio reversi sunt in /Egyptum, non vide- 
runt terram repromissam. Non metuis exemplum? 
non horres edacitatem, ne forte ἃ bonis que 
speramus, te excludat ? Ao ne Daniel quidem ille 
sapiens visiones vidisset, nisi jejunio reddidisset 
animam 9 limpidiorem. Siquidem pinguiore pastu 
ceu fumosi quidam vapores exhalantur, qui 
lucem sancii Spiritus in hominis mentem irradian- 


δὲ Luc. xxiv, 43. ? Galat. v. 17. 86 II Cor. iv, 16. 3111 Cor. xir, 10, 38 Joan. mi, 4-10. 
45 Exod. xvi, 3. 


ni, 17. ** Num. xiv. 31. *! Psal. ctv, 37. 


χαταχαρχὼν οὐχ ἀνέηᾳ ; ἐχτήχων δὲ τὸν νοῦν ἐν «rpo- 
yix, τὼν (40) σωτηρίων x«t ζωοποιῶν διδαγμάτων 
οὐδένα λόγον mot; ; Ἢ ἀγνοεῖς, ὅτι, ὥσπερ ἐπὶ παρα- 
τάξεως ἡ τοῦ ἐτέορον συμμαχία ἧτταν ποιεῖ τοῦ ἔτέ- 
βου, οὕτως ὁ τῇ σαοχὶ ποοσθέμενος τὸ πνεῦμα χατ- 
ἀγωνίζεται, χαὶ ὁ πρὸς τὸ πνεῦμα μεταταξάμε- 
νος (4) χαταδουλοῦται τὸν σάοχα ; Ταῦτα γὰο 
ἀλλήλοις ἀντίχειται. Ὥστε, εἰ βούλει ἐσχυρὸν ποιξ- 
σαι τὸν νοῦν, δϑάμασον τὴν σάοχα διὰ νηστείας. 
Τοῦτο 440 ἐστιν 6 φησιν ὁ ᾿Απόστολος, OTi ὁσον Q 
ἔξωθεν ἀνύοωπος (A8) διαγθείοιται, τοσοῦτον ὁ ὅσω- 
θεν ἀνχχαινούται: χαὶ τὸ Ὅταν ἀσθενῶ, τότε δὺ- 
νατὸς εἰμι, Οὐ καταψοονήσιις φθειοο"λένων 
βοωμάτων ; οὐχ ἐπιθνλίαν λέψη τῆς ἐν τῇ βασιλεία 
τραπέζης. ἣν πάντως d ἐνθάδε φηστεία ποοετοῖπί- 
σει ; ᾿Αγνοιῖς τῇ αἀμετοία τοῦ xó509 παχὺν σιαυτῷ 
τὸν δατανιστὲν γατασχευΐξων σχύληχα; Τίς γὰ ἐν 
τουγῇ θανιίλεῖ χαὶ τουγξ 8εχνεκεῖ ἐδέξατο τινα (40) 
χοινωνίαν χαρίσματος πνευματιχοῦ ; Μωῦσᾷι, δευν- 
τέοαν λαμῥάνων νολοθετίαν, δευτέρας νεστείας ποογ- 


τῶν 


ε)εηύη, Νινενίταις εἰ αἰ χαὶ τὰ αλογα συνενξστεν- 
σεν, 07X ἂν διέγνον τὲν ἀπειλὴν τῆς χαταστοοφᾷς. 
Τίνων ἔπεσε τὰ χῶλα ἐν τῇ ἐρήμῳ ; Οὐ τῶν χρέωφψα- 
ἡἰὰν ἐπιζητούντων  Ἐχεῖνοι, ἕως uf? χροχοῦντο τῷ 
μάννα χαὶ τῷ PA τῆς πέτρας ὕδατι, Αἰγυπτίους ἐνί- 
χων, Qux ὑαλάστης ὥδευον" Οὐχ ἦν ὦν» ταῖς ψυλαῖς 
αὐτῶν ὁ ἀσθενῶν" ἐπειθκ δὲ ἐν σῆς σαν τῶν χρεῶν 
τῶν λιρήτων, xxi ἐστονησαν ταῖς (90) ἐπιθναίαις 
εἰς Αἴγυπτον, οὐχ εἶδον τὴν ἦν τἧς ἐπαγγελίας. 
Οὐ φοῦξ τὸ ὑπόδειγακ ; οὐ ψοίσσεις τὸν dÓx- 
ψαγίαν, ὠζπὸν σὲ τῶν ἐλπιζομένων ἀγαθῶν ἀξο- 
κλείσῃ ; AAA οὐδ᾽ ἂν ὁ σογὸς Δανιὺλ τὰς ὀπτασίας 
εἶδεν, εἰ uà λνοστεία διανγεστέοαν ἐποίησε Tiv 
ψυχήν. 'Ex γὰρ τῆς παχείας τρογᾷς (51) οἷον αἰθα- 
λώθεις ἀναύναιχσεις ἀνκπειλπόμεναι, νεγέλες δίκην 
πτυχνᾷς, τὰς ἀπὸ τοῦ αἀγίου Ινεύματος ἐγγινομένας 
ἔλλάαψεις ἐπὶ τὸν νοῦν διαχόπτουσιν. Εἰ di χαὶ ἀνγγέ- 
λων ἐστέ τις τροφὶ, ἄοτος ἐστίν, ὡς yx Tt» ὁ ποοψὴ- 
τῆς: Ἄοτον ἀγγέλων ἔγιαγεν ἀνύρωπος: οὐ χρέα, 
οὐδὲ οἶνος, οὐδὲ 7X .52) τοῖς δούλοις τῆς γαστρός 
διεσπούϑασται. Νιεστεία ὅπλον ἐστὶ πρὸς τὴν χατὰ τῶν 
δαιμόνων στρατιάν" Τοῦτο γὰρ τὸ γένος φὺκ ἐξέρχε- 


39 Hebr. 


(46) Unus codex Combef conjuncle ἐν ἀτοοφίᾳ D rantur ista ad illa quee preecesserunt, ἄοτος ἐστιν, 


τῶν, et ita legit Erasmus : sed virgulam, quam in- 
veniin editione Paris. post vocem αἀτοοφία, relin- 
quere malui. Nam hoc pacto ejus loci sententia 
aptior efficitur et concinnior. 

(1) Unus codex Combef. χαταταξάμενος, male. 
Mox. Colb. primus ἀλλέλοις ἀντίχεινται, Subinde 
Reg. primus uno verbo ἱσχυροποιξσαι τὸν νοῦν. 

(48) Reg. primus ὁ ἔξωθεν μῶν ἀνύοωπος. 

(49) ἐ b. primus ὑπεδέξατο τινα. Mox Reg. pri- 
anus ἐδεήθη. 

(58 Unux codex Colb. καὶ ὑπέστρεψαν ταῖς, 

Colb. US παχοτέρας τρογᾷς" Aliquanto 
"εἶν pA πναύμαιτος FLA ^a Dx 
(02) M4 | Duocemus, in Oliv, οὐ χρέας, οὐδὲ 
"wed s» sic ut, inquit vir doctissimus, refe- 







Recte quidem, opinor, εἰ vere judicavit, cum mo* 
nuit illud, οὐ χοέας, referri ad 1d quod preecedit, 
doro; ἐστίν" sed quomodo vox οἶνον ad vocem 
ἄρτος referri itidem possit, non video : cum una 

sitasit in nominativo, alterain accusativo. Puto 
Igitur Oliv. codicem hac parte mendosum esse ; 
quemadmodum et alii quinque codices mendosi 
sunt, in quibus pariter legitur. οὐδὲ οἶνον. Quare 
vulgatam lectionem οὐδεοῖνος retinendam censui: 
eo magis, quod auctoritate vetustissimi codicis 
Regii tertii confirmelur. Jam si qui requirat cur 
non ediderimus xoiz;, ut in. Oliv. scriptum inve- 
hit Ducieus, dicam id non inde faetum, quod hec 
vox displiceat; sed quod et in impressis libris et 
In nostris mss. κοέα legatur. 


181 . DE JEJUNIO HOMILIA I. 182 


ται εἰ ἡ ἐν προσευχῇ καὶ νηστεία. Καὶ τὰ μὲν ix τῆς À lem, quasi densa nubes interveniens, intereipiunt. 
γηστείας ἀγαθὰ τοσαῦτα " ὁ δὲ χόρος ὑθρεων ἀρ ἡ (33. — Quodsi angelorum quoque cibus est ullus, panis 
Εὐθὺς γὰρ συνεισπίπτει τῇ τρυφῇ xci τῇ μέθῃ χαὶ — est, quemadraodum ait propheta: Panem angelo- 
ταῖς παντοδαπαῖς χαρυχείαις πᾶν εἶδος ἀχολασίας — rum manducavit homo **: non carnes, non vinum, 
βοσχηματώδους. Ἔνθεν ἵπποι θηλυμανεῖς οἱ ἀνθρωποι non denique quecunque alia, que qui serviunt 
διὰ τὸν ix τῆς τρυφῇς οἶστρον ἐγγινόμενον τῇ ψυχῇ. ventri, ingenli studio exquirunt. Jejunium arma- 
ἸΙαρὰ τῶν μεθνόντων αἱ τῆς φύσεως ἐναλλαγαὶ, ἐν tura est ad confligendum cum daemonibus. Nam 
ἄῤῥενι μὲν τὸ θῆλν, ἐν δὲ τῷ θήλει τὸ ἄῤῥεν ἐπιζητούν-. — Hoc genus non ezit nisi in oratione οἱ jejunio "". 
των, Νηστεία δὲ xoà γαμιχῶν ἔργων μέτοα γνωρίζει, — Tam multa bona proveniunt e jejunio : contra, 
x«i τῶν £x νόμον στγχεχωρημένων (55) τὴν ἀμετρίαν — salietas lascivise initium est. Statim enim una cum 
xo)«Qouga, σύμφωνον σχολὴν ἐμποιεῖ, ἵνα παραμεί — deliciis ebrietate, eL omni genere conditis bellariis, 
νωσι τῇ ποοσενχῇ. prodit libidinis pecunie genus omne. Hinc equi 
iusanientes in feminas fiunt bomines *5, ob estrum ao furoremn quem in animo gignunt delicise. A 
temulentis orta est nature inversio, dum in masculino sexu femininum, in feminino masculinum 
(quierunt, Jejunium vero etiam in usu conjugii modum temperantiamque docet, ac voluptatum lege 
"oncessarum immodicum usum castigans, parit concors otium, ut perseverent in precatione 6. 

10. Μὴ μέντοι ἐν τῇ ἀποχῇ μόνῃ τῶν βρωμάτων τὸ Β 10. Cave tamen ne jejunii utilitatem sola esca- 
iX τῆς νηστείας ἀγαθὸν ὀρίξον, Νηστεία γὰρ ἀληθὴς Tum abstinentia metiaris. Verum enim jejunium 
ἡ τῶν καχῶν ἀλλοτρίωσις, Λύε πάντα σύνδεσμον — esta vitiis esse alienum. Solve omne vinculum ini- 
ἀδικίας" ἄφες τῷ πλησίον τὴν λύπην" ἄφες αὐτῷ τὰ — QUilGlis " : condona proximo molestiam illatam 
ὑγλήματα. Μὴ εἰς χρίσεις xai μάχας νηστεύετε. libi: remitteilli debita. Nolite ad lites ac contentio- 
Κρεῶν οὐχ ἐσθίεις, ἀλλ᾽ ἐσθίεις τὸν ἀδελφόν, Οἶνον nes jejunare **. Carnes non edis, sed comedis fra- 
ἀπέχῃ, ἀλλ ὕθρεων (95) οὐ χρατεῖς. Τὸν ἑσπέραν irem. A vino abstlines, sed ab injuriis tibi non tem- 
ἀναμένεις εἰς μετάληψιν, ἀλλὰ δαπανᾷς τὴν ἡμέραν peras. Exspectas vesperam, ut cibum capias, sed 
εἰς δικαστήρια, Ojal ot μεθύοντες, οὐχ ἀπὸ οἴνου. diem totum absumis apud tribunalia. Υ iis qui 
Θυμὸς μέθη ἐστὶ τῆς ψνχῆς, ἔχρρονα αὐτὴν ποιῶν — ebrii sunt, non a vino? Ira, mentis est tremulentia, 
ὡς ὁ οἶνος, Λύπῃ μέθη ἐστὶ x«l αὐτὴ, x«ra6anrí- | eamque desipientem reddit, haud aliter quam vi- 
ξουτα τὴν διάνοιαν. Φόδος ἑτέρα μέθη, ὅταν dy à  — num, Tristitia est quoque temulentia mentem ob- 
μὴ δεῖ γένηται (ὅθ) "᾿Απὸ φόδον γὰρ, φησὶν, ἐχθροῦ ruens, ac demergens. Alia temulentia metus est, 
ἐξελοῦ τὴν ψυχήν μον, Καὶ ὅλως ἔχαστον τῶν — oum babetur ubi non oportet. A timore enim, in- 
παθημάτων ἐχστατιχὸν διανοίας ὑπάρχον, μέθη X» quit, inimici eripe animam meam "Ὁ [n summa, 
δικαίως ποοσαγορεύοιτο, ᾿Εννόησόν μοι τὸν ὀργιξόμε- (C; quivis affectus dimovens animam a statu suo dici 
voy ὅπως μεῦύει τῷ πάθει, Οὐχ ἔστιν αὐτὸς ἑαυτοῦ — merito potest ebrietas. Cogita mihi hominem ira 
χύριος, Cyvost ἑαυτὸν, ἀγνοεῖ τοὺς παρόντας" ὥσπερ — percitum, quam temulentus sit eo vitio. Non est 
ἐν νυχτομαχίᾳ πάντων ἅπτεται, πᾶσι mpognzaís.* — Sui compos, non novit semetipsum, non novit qui 
ἁταμέευτα φθέγγεται, δυσκάθεκτός ἐστι, λοιδορεῖται, — adsunt; sed velut in pugna nocturna, omnes at- 
τύπτει, ἀπειλεῖ, διόμνυται, βοᾷ, διαῤῥήγνυται. tingit, in quoslibet obvios incidit, inconsiderata 
Φύγε ταύτην τὴν μέθην, μηδὲ τὴν διὰ τοῦ οἶνον loquitur, non potest cohiberi, conviciatur, percu- 
προσδέξῃ. Μὴ προλάδης πολυποσίᾳ (57) τὸν vdpomo- lit, minatur, dejerat, vociferatur, disrumpilur. 
σίαν, Mà μυσταγωγείτω σὲ ἐπὶ νηστείαν" ἡ μέθη, —Fugito istam temulentiam, sed ne illam quidem 
Οὐχ ἔστι διὰ μέθης εἴσοδος tig νηστείαν * οὐδὲ γὰῤξρ — qure ex vino nascitur, admitte. Noli aque potum 
διὰ πλεονεξίας εἰς διχαιοσύνην, σύδιὲ, δὲ ἀχολατίας  largiore vini polu prevertere. Ne te ad jejunii 
εἰς σωφροτύνην, οὐδὲ, συλλήθδην εἰπεῖν, διὰ τῆς — mysteria introducat ebrietas. Non est per temu- 
χκαχίας εἰς ἀρετήν. ᾿Αλληὴ θύρα ἐπὶ νηστείαν. Μέθη  lentiam aditus ad jejunium. quemadmodum nec 
εἰς ἀχολασίαν εἰσάγει, ἐπὶ νηστείαν αὐτώρχεια. 'O δα justitiam accessus est per fraudationem, neo ad 
ἀθλῶν προγυμνάξεται " ὁ νηστεύων mpotyxpattór- — Castimoniam per lasciviam, nec, ut summatim di- 
ται. Mà ὡς ἀμυνόμενος τὰς ἡμέρας, μὴ ὡς χατα:- p cam, per nequitiam ad virtutem, Aliud ostium est 
σοφιζόμενος τὸν νομοθέτην, τῶν πέντε ἡμερῶν τὴν δὰ jejunium. Ebrietas ad lasciviam inducit, ad je- 
χοαιπάλην προαποτίθεσο. Καὶ γὰρ ἀνόνητα πο-  junium frugalitas. Athleta ante certamen exerce- 


55 Psnl. ΥΧΧΥῚῚ, 35. 55 Mare, rx, 38. Jerem. v, 8. 661 Cor. vir, ὅ. "7 188. 1Χ1, 6. ** ibid. 4. 
** ]sa. xi, 21. 9 Psal. xui, 2. 


(93) Reg. primus ὕῤρεως ἀρχή. (87) Antiqui duo libri προλάδῃς οἰνοποσία, vini 
(9$) Colb. primus νόμον συγχωρουμένων. Mox — potu: quam scripturam optimam esse et maxime 
Reg. priinus ἵνα παραμένωσι. Aliquanto infra Colb. — kloneam arbitramur, nec lamen quidquam muta- 
primus ἀποχῇ μόνων. - vimus, quod vulgatam lectionem Keg. tertius 

(55) Unus codex Reg. ἀλλ᾽ ὑύρεως, codex optimus idemque vetuslissimus (ueatur. 

(36) Reg. secundus ὅταν ἐφ᾽ à δεῖ μὴ γίνχκται, Mos, qui his temporibus misere viget, multorum, 
quando non fit ubi fieri debel. Neo ita multo — qui ante diem Cinerum genio plus equo indul- 
post quatuor mss. éx«crov τῶν παθῶν, gent, hic a Dasilio redarguitur. 


483 


S. BASILII ΝΟΥ. 


18£ 


L 
e. 


tur; qui jejunaturus est, przeparat se per absli- Α νεῖς 58). τὸ mb τῶπα συντοίζων. πὶ τανκαυνθοῦμε- 


nentiam. Ne velut ulciscens hos dies, neu veluti 
fucum facturus legislatori, ante hos quinque dies 
colloca crapulam. Nam laboras frustra, si corpus 
quidem conficis, nec tamen solatium esuritioni ad- 
moves. Infida est cella, in pertusura dolium infun- 
dis. Etenim vinum diffluit, ad suam recurrens 
viam ; contra remanet peccatum. ἘΦ Famulus 
profugit ab hero verberante : tu vero non recedis a 
vino, quod fuum quotidie caput pereutit? Modus 
utendi vino optimus est corporis necessitas. Quod 
si fines preatergredieris, postridie venies capitis 
gravedine affeclus, oscitans, vertigine laborans, 


γος 9t 7X» ἔνδειαν. Δξιστον ἐστι τὸ (59; ταπεῖον, εἷς 
τετοχαενον cibus ἀντλεῖς Ὁ ui» γὰρ voe; δικοδέει, 
Ti» ἰδίαν δὲν ἀξοτοέχων" X δὲ κεαοτια ἐνασναένει. 
Οἰκέτες δοκξετεσει δεσπύτεν τύξτοντα- 72 δε πα- 
ὑααένεις τῷ wie. xxÜ ἐχάττεν ἔμέραν τὲν χεναλζν 
συν τύπτοντι; Μέτουν ἀοιστον τῆς τοῦ vv» χεζστως 
E χοῖτὶα τοῦ σώπατος. EX» 0: ἔξω τῶν ὅτων qv, 
αὐριῦν ζξεις χαυχζαεῶν, χασπώπους. UrfqUw», 
σισεποτο- GV» ἀτοξων᾿ ταῦτα σός πεεινέοεσθαι, 
ταντα δονεϊσύκι δόξει. Μὲς yR& ὕπνον up» ἐξεῖγει, 


αὐελοῦν ὕκνακτον, ἔγεζγούτιν OI Cette πουτεοι- 
Συῖα». 


putrefactum obolens vinum ; omnia tibi zircumferri, omnia circeumvolvi videbuntur. Ebrietas ut 
somnutn affert mortis germanum, ita vigiliam habet somniis assimilem. 


11. An ignoras quem es hospitio excepturus * B 


Nimirum illura, qui nobis ita pollicitus est : Ego 
et Pater reniemus, e! mansionem opud eum facie- 
mus*!. Cur igitur prius recipis temulentiam, ae 
Domino ingressum preecludis? eur hostem inducis, 
vt tua prior munimenta occupet? Ebrietas non 
recipit dominum, ebrietas Spiritum propellit. Fu- 
mus quidem, abigit apes, dona vero spiritualia 
fugat crapula. Jejunium civitatis est ornamentum, 
fori columen, domorum pax, incolumitas faculta- 
tum. Vis jejunii videre dignitatem ? Confer mihi 
hodierni diei vesperam cum vespera crastini, con- 
spicies civitatem e tumultu ac tempestate mutatam 
in profundam tranquillitatem. Ltinam autem et 
hodiernus dies crastino similis sit sanctitate et gra- 


11. Ἄρα οἶδας τίς 70 ἐν ὑπυϑέετθαι ui; ἢ 
'O ἐπαγγτύ μενος: ζαῖν. 67: Eye xmi Ὁ {Πατὸϑ ξαξ»" 
σουπεθα., χαὶ πονὴν TE) αὐτῷ Ξοιχϑυπεν (60). Ti 
οὖν πουλπιΐανει: τὸ uiUL. χαὶ κἀπξύχλείεις τῷ M- 
σπὸτε τὴν εἴσοδον; τί ποοτοὲξε τὸν ἐχθοὺν ποῦσχατα- 
σχεῖν σου τὰ ὑχυφώπατα: Mit Κυτιον οὐχ vzo9í- 
grx- αὐός Πνεῦμα ἀγιῦν ἀξοϑιωχει. Βαξνὸς nip 
“ἂρ ἀποδιωχει πρλίσσας (0l. χαείτακτα δὲ Ξνεὺ- 
“ατιχὰ κπυϑεώχει x2EOCGOR. Νχττεία πυλεως εὐσχε- 
μοσὺνς, ἀγονὰς εὐσταύτια, οἴχων εἰτένς͵, σωττοία 
τῶν ὑππκοχύντων. Βούλει αὐτὸς Oi τὴν σεμνότττα; 
Συγποινὸν uet Ti» σταξοῦν ἐσπεῦαν τὸ (62! &20t0», 
χαὶ ὄψει TÀ» Ξῶνν ἐκ ταςαχξ: χαὶ ἔκας: εἰς “ες- 
wx» θαθιῖαν πεταξαλούσαν. E2jvamt δὲ xxi τὲν σέ - 
nt59» τὸ αὐφιῦν ἐνιχένπι χατα τὲν στανοτεῖα c xci 


vitate, et crastinus dies hodierno non cedat hilari- C τὲν κύριον ux3r ταιδοοτετε τῆς iuis» ἀξφλεῖξε- 


tate * Caeterum qui nos produxit ad hunc temporis 
recursum Dominus, prasstet nobis tanquam certa- 
toribus, ut in hoc certaminum exordio firmam ae 
constantem temperantiam ostendamus, pervenia- 
musque ad arbitram coronarum diem, ut recorde- 
mur nunc quidem salutifersee passionis, in futuro 
vero seculo fruamur premio, pro his qui in hac 
vita gessimus, reponendo in justo judicio Christi 
ἱρείαε, quoniam illi gloria in secula. Amen. 
*! Joan. xiv, 23. 


(55), Editi ἀνόχτα πονεῖς, stulte laboras. At duo 
Regii mss. et Oliv. et Colb. primus «x72 πονεῖς, 
frustra. laboras. Denique Colb. tertius ανόκτα 
z^ui;, Sslulte facis. 

(39, Colb. primus zz4xs:5» ἔστι τὸ, cella est 
ínerxplebitis. Haud longe Reg. primus et Colb. 
tertius εἰς τετ2εκεένον πέδον, depravate. 

(60, Unus codex Reg. αὐτῷ ποιχσόμεήα. Monere 
juvat, Eucharistiam non obscure hoc loco indi- 
cari : 41] quam qui accederent, Dominum ipsum, 
ut docet Basilius, non Domini umbram aut figu- 
ram recipiebant. Quo Basilii testimonio, ut sexcen- 
tis aliis sanctorum Patrum, plane constat Domini 
corpus in Eucharistia vere et proprie recipi. 

(61, Antiqui duo libri et editi ἀποδιώχει ἁλεισσας. 
Alii quatuor mss. φυγαλεῦες πελέσσας. Sed suspicor 
Ita correctum ab aliquo, qui existimaret verbum 
σποδούχεο in urfo aut altero versu ter repeli non 
debere, cum tamen in hac repetitione elegantis 
aliqui et leporis inesse videatur. 

(42, EAili τὴν σέκιοον ἑσπέραν τῇ, ele., Confer 
tiila hdierní diei vesperam cum vespera crastiní. 
εχ, prius et alii tres mss. Colbertni τὰν oxus- 


σθαι. Ὁ dt ἀγαγὼν ζαᾶς εἰς Ti» Ξπεοίοθον τοῦ χού- 
νου Κύοιος παράσχοι tui», οἷον ἀγωνισταῖς. εἰς τοὺς 
Tov yas κοὐτοῦς τὸ 971525» χαὶ &279»» τῆς x&2- 
τεοία: ἐπιδειξαιένους (63). ψθαται xxi &zi τὸν χυ- 
cix» τῶν στιγκνων Uuioz»- v2» ut» τῆς e»Ru»i- 
σιως τοῦ σωττοίον παύους δὲ, ἐν δὲ τῷ πελλοντι 
αἰῶνι τῆς ἀνταποθοστως τῶν βεξιωπένων Lui» ἐν τὸ 
διχαιοχοισία τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ, ὅτι αὐτῷ X, δοξα (65) 


εἰς τοὺς αἰῶνας. Aut». 


φεγὰν ἐσπέοαν τῇ, DOD dissimili sensu. At Regii se- 
cundus et ter'ius et Colb. primus τὸν 2x 2125» x1 ui- 
ox» τῷ. Confer mihi cum die crastino diem hodie- 
num. Nihil in contextu mutandum judicavimus. 

(63) Veteres septem libri ἐξιδειξαλένους. Editi 
ἐπιδειξακένοις. 

(60$?! Legenti mibi Erasmum, qui illud, νῦν ui» 
τῆς ἀναινζστως τοῦ σωτχοίου παόους, interpretatus 
est hoc modo, ut recordemur nunc quidem salu- 
tiferz afflictionis,in mentem venit quorumdam, 
qui, ne viderentur antiquitatis aut ignari aut 
parum studiosi, non ἢ , sed persuasionem, 
non sacramentum corporis Dominici, sed sanc- 
LGficum. erustulum, et alia id genus dicebant : 
quam loquendi rationem nemo sapiens un- 
quam approbabit. Preestat igitur, ut mihi qui- 

em videtur, ità vertere: ut recordetur nunc 
quidem saluliferz passionis. 

(65) Colb. primus ἐν τὸ διχαιοχρισία τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ, 
ὅτε αὐτῶ ὃ δόξα νῦν x«i exi, etc. Aliter in aliis mss. 
legitur; nequeid mirum videbitur iis qui paululum 
in conferendis veteribus libris versati sunt cum 
clausula in variis codicibus varie scribi soleat. 


185 


DE JEJUNIO HOMILIA TII. 


186 


rc c c e RERUM C Ai e 


ΠΕΡῚ ΝΗΣΤΕΙ͂ΑΣ ΛΟΓῸΣ Β΄ (06). 


41. Παραχαλεῖτε, φησὶν, ἱερεῖς, τὸν λαόν" λαλή- 
σατε εἰς τὰ ὦτα Ἱερουσαλήμ. Ἱἱχανὴ τοῦ λόγον ἢ φύσις 
τῶν μὲν σπουδαίων τὰς ὁρμὰς ἐπιτεῖναι, τῶν δὲ ῥαθύ- 
μὼν χαὶ νωθρῶν ἐπεγεῖραι τὸ πρόθυμον. Ὅθεν στρα- 
τηγοὶ pt», εἰς παράταξιν τὸν στρατὸν χαθιστῶντες, 
τοῖς παραχλητιχοῖς λόγοις πρὸ τῶν ἀγώνων χέχρηνται, 
χαὶ τοσαύτην ἔχει δύναμιν ἡ παραίνεσις, ὥστε 
πολλοῖς x«i θανάτου πολλάκις χαταφρόνησιν ἐμποιεῖν" 
“νυνασταὶ δὲ x«i παιδοτοιῦοι, πρὸς τοὺς ἕν τοῖς 
σταδίοις ἀγῶνας τοὺς ἀθλοῦντας πρσάγοντες (67), 
πολλά πεοὶ τοῦ χρῆναι πονεῖν ὑπὶρ τῶν στεφάνων 
διαχελεύονται: ὥστε x«i συνεπείσθησαν πολλοὲ τῇ 
περὶ τὴν νίχην φιλοτιμία τῶν σωμάτων ὑπεριδεῖν. 
Καὶ τοίνυν χαὶ ἐμοὶ, τοὺς Χριστοῦ στρατιῶτας πρὸς 
τὸν χατὰ τῶν ἀοράτῶν ἐχθρῶν πόλεμον διατάσσοντι, 
xxi τοὺς ἀθλητὰς τῆς εὐσιδειας ἐπὶ τοὺς τῆς 
δικαιοσύνης στεφάνους διὰ τῆς ἐγχρατείας παρα- 
σχευάξοντι, ἀναγχαῖος ὁ λόγος τῆς παραχλήσεως. Τί οὖν 
φημι, ἀδελφοί; Ὅτι τοὺς μὲν τὰ ταχτιχὰ μελετῶντας, 
x«i τοὺς ἐν παλαίστραις (68) διαπονουμένους, ἀχό- 
λουθόν ἐστι τῇ δαψιλεία τῆς τροφῆς χατασαοχοῦν 
ἑαυτοὺς, ὡς ἂν εὐτονώτερον τῶν πόνων ἀντιλαμθάνοιντο" 
οἷς δὲ Οὐχ ἔστιν Q πάλη πρὸς αἴωαα καὶ σάρχα, 
ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχὰς, πρὸς τὰς ἐξουσιας, πρὸς 
τοὺς χοσμοχράτορας τοῦ σχότους τούτον, πρὸς τὰ 
πνευματιχὰ τῆς πονηρίας, τούτοις διὰ τῆς ἐγχρα- 
τείας χαὶ τῆς νηστείας ἀναγχαῖόν ἐστι τὸ πρὸς τὸν 
ἀγῶνα χαταγυμνάξεσθαι. Ἔλαιον μὲν γὰρ πιαίνει 
τὸν ἀθλητὴν" νηστεία δέ τὸν ἀσχητὴν τῆς εὐσεθδείας 
χρατύνει. Ὥστε ὅσον ὑφαιρεῖς τῆς σαρχὸς, τοσοῦτον 
ποιήσειςτῆς πνενυατιχῆς εὐεξίας τὴν ψυχὴν ἀμοστιλθειν, 
Οὐ γὰρ σωματιχοῖς τόνοις, ἀλλὰ χαρτερίᾳ ψνχῆς καὶ 
τῇ πρὸς τὰς ὑλέψεις ὑπομονῇ τὸ πρὸς τοὺς ἀοράτους 
ἐχθροὺς περιγίνεται χοάτος, 

2. Ἔστι uiv οὖν πάντα τὸν χρόνον ἢ νηστεία ὠψέ- 
λιμος τοῖς αἱρουμένοις αὐτὴν (οὗτε γὰρ ἐπήρεια dac 
μόνων χκατατολωᾷ τοῦ νηστεύοντος, χαὶ οἱ (69) φύλα- 
χες τῆς ζωῆς ἡμῶν ἄγγελοι φιλοπονώτερον παραμέ- 
γουσι τοῖς διὰ νηστείας τὴν ψυχὴν χεχαθαρμένοις). 
πολλῷ δὲ πλέον νῦν, OTt εἰς πᾶσαν τὴν οἰχουμένην 
πεοιαγγέλλεται τὸ χήρνγμα. Καὶ οὔτε τις νῆσος, οὐχ 
ἤπειρος, 09 πόλις, οὐχ ἔθνος, οὐχ ἐσχατιὰ ἀνήχοός 
ἐστι τοῦ χηρύγματος. ᾿Αλλὰ χαὶ στρατόπεδα, καὶ 
ὁδοιπόροι, χαὶ πλωτῆρες, καὶ ἔμποροι, πάντες ὁμηίως 


À 


C 


DE JEJUNIO HOMILIA 1I. 


1. Exhortamini, inquit, sacerdotes, populum : 
loquimini ad aures Jerusalem?*. Ea vis est oratio- 
nis, ut et studiosis possit impetum intendere, et 
ignavis ac segnibus excitare alacritatem. Hanc ob 
causam duces cum aciem instruunt, exhortatoriis 
orationibus ante conflictum uti solent, tantamque 
vim habet ea exhortatio, ut compluribus etiam 
mortis contemptum frequenter afferat. Similiter 
exercitiorum magistri et pedotribe, si quando in 
stadiis certaturos producunt, multis admonent 
labores necessario pro coronis perferendos esse ; 
adeoque victori&e consequende studio adducti sunt 
multi ad sua corpora contemnenda. Proinde mihi 
quoque, qui Christi milites ad bellum cum invisibi- 
libus hostibus gerendum instruo, et athletas pieta- 
tis per 1 1 abstinentiam preparo ad justitie coro- 
nas, opus est oratione exhortatoria. Quid igitur est 
quod dico, fratres? Nempe quod iis qui bellicis in 
rebus exercentur, quippe in palestris luctando de- 
sudant, convenit, ut copia ciborum reddant seip- 
sos corpulentos et obesos ; videlicet quo validiori- 
bus nervis labores queant capessere : contra vero, 
quibus. Non est colluctatio adversus sanguinem et 
carnem, sed adversus principatus, adversus potes- 
tates, adversus mundi dominos lenebrarum ha- 
rum, adversus spirituales nequitias 58, hos oportet 
persobrietatem ac jejunium ad certamen exerceri. 
Etenim quemadmodum oleum pinguefacit athle- 
tam : ita jejunium robur addit ei qui ad pietatem 
exercet sese. ltaque quantum subtraxeris carni, 
tanto reddes animam bona habitudine spiritali niti- 
tidiorem. Non enim ex viribus corporis, sed ex 
animi tolerantia atque in afflictionibus patientia 
adversus hostes invisibiles robur suppetit. 

2. Est quidem jejunium omni tempore utile, iis 
quilubenti animo illud suscipiunt (neque enim as- 
sultus demonum quidquam audet adversus jeju- 
nantem ac vite nostre custodes angeli diligentius 
adsunt iis quijejunio purgatam habent animam) : 
sed multo magis hoc tempore, quo per universum 
terrarum orbem undique denuuntiatur jejunii pra- 
conium. Nec ulla est insula, nec ulla terra conti- 
nens, non civitas, non gens ulla, non extremus 
mundi angulus, ubi non audiatur jejunil edictum. 


καὶ ἀχούουσι τοῦ παραγγῶματος, καὶ περιχαρῶς D Quin et exercitus, et viatores, et nautie, et nego- 


ὑποδέχονται. Ὥστε μηδεὶς ἑαυτὸν ἔξω ποιείτω τοῦ 
καταλόγου. τῶν νγηστενόντων, ἐν ὦ πάντα γένη, χαὶ 
πᾶσα ἡλιχία, x«i ἀξιωμάτων διαφοραὶ πᾶσαι κατα- 
λέγονται. "Αγγελοί εἰσιν οἱ καθ᾽ ἐχάστην ἐχχλησίαν 


5: [sa xr, 1. ?! Ephes. γι, 12. 


66) Colb. secundus λόγος πρῶτος, sermo primus 
Colb. tertius λόγος α΄. Ita, teste Combefisio, legitur 
in Regio quodam codice, τῇ δ΄ οὗτος ὁ λόγος, quarta 
die recitatur hic sermo. Unus codex Colbertinus, 
quem Combefisius vocat minorem, sie habet in 
prima oratione, τῇ δ΄ τῆς τυρινῆς hic sermo recitari 
solet die quarta ejus hebdomadis,qua caseis uti (i- 
cet :insecunda veroita, τῇ παρασχευΐ τῇ ςτυρινῆς, Aic 


tiatores, omnes pariter audiunt edictum, et summo 
gaudio excipiunt. Ne quis igitur semet excludat a 
numero jejunantium, in quo omne genus homi- 
num, omnis eetas, omnes dignitatum ordines re- 


sermo recitatur die sexta ejus hebdomadis, qua ca- 
seis uti Licet. Putat autem vir doctissimus ,librarios 
heec eo notasse, ut Ecclesiarum suarum ritus de- 
clararent. Plura qui cupit,ejus notam legero poterit. 

(07) Antiqui tres libri ἀθλοῦντας προσάγοντες. 
Alius codex et edili προάγοντες. 

(68) Reg. primus τοὺς iv παλαίστρα. 

(69) Unus codex Colb. ἀλλὰ χαὶ οἱ, 


181 


8. ΒΑΘΠῚ MAGNI. 


183 


censentur. Angeli sunt qui in singulis ecclesiis A ἀπογραφόμενοι τοὺς νηστεύοντας. Ὅρα μὴ ϑιὰ μι- 


describunt ac recensunt jejunantium capita. Vide 
ne ob parvam eduliorum voluptatem simul et pri- 
veris angeli recensione, et teipsum apud eum qui 
exercitum collegit, obnoxium facias desertoris cri- 
mini. Minus periculum foret, si quis fugiendo scu- 
tum in acie abjicere deprehenderetur, quam si ma- 
gnum illud scutum jejunium videatur projecisse. 
Dives es? Ne jejunium affeceris contumelia, exclu- 
dens illud fastidiose a mense tuc consortio, neve 
absque ullo honore e domo tua ipsum expuleris, a 
voluptate victum ac superatum ; nequando te reum 
peragat apud jejuniorum legislatorem, fiatque ut 
condemneris ad longe majorem inediam mulcta 
nomine, sive ex adversa valetudine corporis, sive 
ex alio quopiam tristi casu, Contra qui pauper est, 
ne ludum jejunium faciat ; quandoquidem illud 
jam olim habet et domesticum et mense socium. 
Porro mulieribus quam est naturale respirare, 
tam est conveniens jejunium. Pueri, velut plante 
virides, jejunii aqua irrigentur. Senibus levem red- 
dit laborem contratra jam olim cum jejunio fami- 
liaritas, labores siquidem, quorum factum est 
experimentum longo usu,minore molestia afficiunt 
exercitutos. Viatoribus expeditus itineris comes 
est jejunium. Quemadmodum enim luxus cogit il- 
los onus perferre, 1 9 nimirum ea quibus se ingur- 
gitarunt cireumferentes : sic jejunium eos et leves 
reddit et expeditos. Ad hec, indicta procul expedi- 
tione, militibus commeatus suppeditatur, non ad 
delicias, sed ad necessitatem ; an non multo magis 
Dobis qui adversus hostes invisibiles prodimus in 


χρὰν £devà» βοωμάτων ζημιωθξς μὲν τὸν ἀπογοα- 
φὴν τοῦ ἀγγῶου, ὑπόδιχον δὲ σαυτὸν λειποταξέου 
ἡραφᾷς τῷ στρατολογώσαντι χαταστήσῃης. ᾿Ελάττων 
ὁ κίνδυνος ῥίψασπιν ἐπὶ παρατάξεως ἀπελεγχθξναί 
τινα ,ἣ τὸ μέγα ὅπλον τὸν νηστείαν ἀποθαλόντα (70) 
φανῆναι, Πλούσιος εἶ; Μὴ χαθνθρίσῃς τὴν νηστείαν, 
ἀπαξιώσας λαθεῖν αὐτὲν ὀμοτράπεξον, μηδὲ οἰκίας 
σεαντοῦ ἄτιμον ἀποπέμψῃ παρευημερηθεῖσαν ὑπὸ τῆς 
ὁ δονῆς, μέποτέ σε χαταγγείλῃ (71) ἐπὶ τοῦ νομοῦέ- 
TOU τῶν νηστιῶν, xal πολλαπλασίονά σοι ἀπὸ χαταδίχῃς 
ἐπαγάγῃ τὴν ἔνδειαν, ἃ ἐξ ἀῤῥωστίας, σώματος, 
ἥ ἐξ ὥλης τινὸς σχυθρωπῆσ περιστάσιως Ὁ πένχς 
μὴ εἰρωνευέσθω πρὸς τὴν νηστείαν, παλαι σύνοικον 
αὐτὴν xai ὁμοδίαιτον ἔχων (72). Γυναιξὶ δὲ, ὥσπερ τὸ 
ἀναπνεῖν, οὕτω x«i τὸ νηστεύειν οἰχεῖόν ἐστι xe 
χατὰ φύσιν. Οἱ παῖδες͵ ὥσπερ τῶν φντῶ" τὰ εὐθαλᾷ, 
τῷ τῆς νηστείας ὕδατι χαταρδευέτθωσα,. Τοῖς πρεσ- 
ὑντέροις (13) χοῦφον ποιεῖ τὸν πόνον ἢ ἐκ παλαιοῦ 
πρὸς αὐτὴν οἰκείωσις" πόνοι γὰρ ἐκ μαχρᾶς συνχθεέας 
μελετηθέντες, ἀλυπότερον προσπίπτουσι τοῖς γεγυ- 
μνασμένοις, Τοῖς ὁδοιπόροις εὐσταλής ἐστι συνέμπορος 
ἢ νηστεία. Ὥσπερ γὰρ à τρυφὴ ἀχθοφορεῖν αὐτοὺς 
ἀναγχάξει τὰς ἀπολαύσεις περιχομίζοντας οὕτω χού- 
φους αὐτοὺς x«i εὐξώνους à νηστεία παρασχευάζει. 
Εἶτα, στρατείας piv ὑπερορίον προγραφείσης, τὰ 
ἀναγκαῖα, οὐχὶ τὰ πρὸς τρυφὴν, ἐπισιτιξζονται στρα- 
τιῶται' ἡμῖν δὲ πρὸς τὸν χατὰ τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν 
πόλεμον ἐξιοῦσι, xal μετὰ τὴν τούτων νίχτν πρὸς 
τὴν ἄνω πατρίδα ἐπειγομένοις, οὐ πολλῷ μᾶλλον 
C ἁρμόσει, ὥσπερ ἐπὶ στρατοπέδον διαιτωμένοις αὐτοῖς 
ἀρκεῖσθαι τοῖς ἀναγχαίοις ; 


prelium, ac post eos devictos ad supernam patriam festinamus, conveniet, tanquam in castris de- 


gentibus, necessariis esse contentos ! 

3. Sulfer afflictionem velut bonus miles, et 16- 
gilimme certa, ut curoneris**, illud haud ignorans, 
quod quicunque certat, in omnibus sibi temperat. 
Sed quod míhi modo inter dicendum venitin men- 
tern, haud 1nerito omitteretur, videlicet quod hu- 
ju* riundi militibus pro laborum ratione augetur 
olnonium ; contra, inter spirituales inilites, qui mi- 
nushabet alimenti plus habet honoris. Nam quem- 
wimodlui galea nostra sua natura differt a corrup- 
tbili, siquidem illius materia est es, nostra vero 
€x spe salutis ** est conflata : itidem illis scutum e 
ligno ac tergore bubulo confectum est, nobis vero 


7. Καχοπαῦησον ὡς χαλὸς στρατιώτης, x«l OX σὸν 
νομιίαως, ἵνα στιφανωθῆῇς, ἐχεῖνο εἰδὼς, ὅτι πᾶς ὁ 
ἀγωνιξόμενος πάντα ἐγχρατεύεται. ^O δέ με ὑπὲδλ- 
θεν ἀρτίως λέγοντα, ἄξιον μὴ παριδεῖν" ὅτε τοῖς 
μὲν τοῦ χόσμον στρατιώταις χατὰ τὴν τῶν χαμάτων 
ἀναλογίαν τὸ σιτηρέσιον αὔξεται: τοῖς δὲ πνευματι- 
κοῖς ὁπλίταις ὁ τὸ ἔλαττον ἔχων τῆς τροφῆᾷς τὸ μεῖ- 
ζον ἔχει τοῦ ἀξιώματος. Ὡς γὰρ ἡ περικιφαλαῖα 
ἡμῶν παρήλλαχται τὴν φύσιν πρὸς τὴν φθαρτὴν" 
τῆς μὲν γὰρ ὕλη ἐστὶν ὁ χαλχὸς, & δὲ ἐκ τῆς ἔλπι- 
dog τοὺ σωτηρίον cuvíctuxt: x«i ὁ θυρεὸς ἀχείνοις 
μὲν (74) ἐκ ξύλον χαί βύρσης πιποίηται, ἡμῖν δὲ τὸ 


fidei tutamen loco est scuti**: rursum nos thorace ἢ τῆς πίστεώς ἐστι προθόλαιον (T3): x«i θώραχε ἡμεῖς 


** | Cor. ix, 25, 55 | Thes. v, 8, ** Ephes. vt, 17. 


(70) Heg. primus παρατάξεως ἔλεγύϊναι tta, p τὸ 
μέγα ὑπλὸν τῆς γχστείας «mob, 

114) Veteres quatuor libri χαταγγεῶχ, Editi x«r- 
vt. 

U2) Ὁ πένης μὴ εἰρωνευίσύω πρὸς τὴν νηστείαν, 
T4/4t 729200 αὐτὴν Y44 ὀμρδέαλιτον ἔων, Qui pauper 
est, ne ludum jejunium faciat ; quandoquidem il- 
lud jar olim habet domesticum et suense socium, 
Cum basilius hoc loco pauperes ipsos hortetur 
ad jejunandum, mujto aptior et commodior erit 
illius oratio, si legamus sublata negatione, eipo- 
wc πρὸς τὰν νηστείαν, ludum. existónet. feju- 


níum, quandoquidem jejunio, jamdudum assue- 
tus est. MaRAx. 

(73) Reg. primus τοῖς πρεσδύταις. Nec ita multo 
post idem codex προσπίπτουσι τοῖς ἐγγυμνασμένοις. 
Subinde edili οὕτω καὶ χούφονς. At. vocula x«i in 
nostris codicibus non legitur, 

C$) Editi x«i ὁ ὑυρεὸς μὲν ἐκείνοις. Antiqui tres 
libri καὶ ὁ ὑνρεὸς ἐκείνοις μέν. 

(75) Vetores quinquelibri cum utraque edilione 
Paris, et Basil ἐστὶ περιδόλαιον' quem locum ita ver- 
tit Erasmus, nostrum vero munimentum fides est. 
$cd preterquam quid περιθδόλαιον munimentum non 


189 


DE JEJUNIO HOMILIA II. 


190 


μὲν τῷ τῆς διχαιοσύνης περιπεφρώγμεθα, ἐκεῖνοι δὲ À justitiee obarmamur, illi tunicam hamis consertam 


χιτῶνά τινὰ ἀλυσυδωτὸν (70) περιφέρονσι' καὶ μά- 
χαιρὰ ἡμῖν μὲν ἡ τοῦ πνεύματός ἐστι πρὸς ἄμυναν, 
οἱ δὲ τὴν 6&x σιδήρον προδώγλονται: οὕτω δὅλον, ὅτι 
τροφαὶ οὐχ αἱ αὐταὶ ἀμφοτέροις τὴν ἰσχὺν ἐμποιοῦ- 
qv ἀλλ᾿ ἡμᾶς μὲν τὰ δόγματα τῆς εὐσεδείας ῥὼν- 
γυσιν, ἐκείνοις δὲ ἢ πλησμονὴ τῆς γαστρὸς ἀναγκαία. 
Ἐπεὶ οὖν ἤγαγεν ἡμῖν πιριτρέχων ὁ χρόνος τὰς 
πολυποθήτους ταύτας ἡμέρας, ὡς παλαιὰς τροφοὺς, 
ἄσμενοι πάντες ὑποδεξώμεθα, δὲ ὧν ἐτιθηνήσατο 
ἡμᾶς ἡ Ἐχχλησία πρὸς τὴν εὐσίδειαν, Μέλλων τοί- 
yv» νηστεύειν μὴ σχυθρωπάσῃς ᾿Ιουδαϊχῶτ' ἀλλ 
εὐαγγελικῶς σεαυτὸν παταφαίδρυνον, μὴ πενθῶν τῆς 
γοστρὸς τὴν ἔνδειαν, ἀλλὰ σνυνηδόμενος τῇ ψυχῇ τῶν 
πνιυματιχῶν ἀπολαύσεων. Οἶδας γὰρ, ὅτι Ἢ σὰρξ 


cireumferunt : preeterea nobis adest gladius spiri- 
Lus ad defensionem, illi ferro defenduntur: ita quo- 
que nos non iisdem cibariis quibus illi, vegetamur 
viresque colligimus ; sed nos pietatis dogmata cor- 
roborant, illis ad parandas vires expletione ventris 
est opus. Quoniam igitur temporis circulus dies 
hos vehementer optabiles nobis reduxit, eos tan- 
quam veteres nutritios, lubentes et hilares quisque 
excipiamus, per quos Ecclesia nos ad pietatem 
educat, Proinde jejunaturus noli tristis esse, Ju- 
deorum more; sed, juxta doctrinam evangelicam, 
teipsum hilarem et alacrem prebe*' ; neque lu- 
geas ventris inediam, sed anime potius gratulare 
spiritualibus epulis fruenti. Scis enim quod Caro 


ἀπιθυμεῖ xarà τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα χατὰ τῆς B concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus 


σαοχός, Ἐπεὶ οὖν ταῦτα ἀλλήλοις ἀντίχειται, ὑφέλωμεν 
τῆς σαρχὸς τὴν εὐπάθειαν, αὐξόσωμεν δὲ τῶν ψυχῶν 
τὴν ἰσχὺν (77), ἵνα, διὰ τῆς νηστείας κατὰ τῶν παθῶν. 
λαδόντες τὰ νικητήρια, τοὺς τῆς ἐγχρατείας στεφγάνους 
ἀνχδησώμεθα, 

4, Ἤδη οὖν σεαυτὸν ἄξιον παραίκεύασον τῆς σεμνο- 
τάτης νηστείας" μὴ (78) τῇ σημερινῇ μέθη τὴν αὔριον 
διχφθείρῃς ἐγχράτειαν, Καχὸς ὁ λογισμὸς, πονηρὰ ἥ 
ἐπίνοια Ἐπειδὴ πέντε ἡμερῶν νηστεία ἡμῖν προχε- 
κήουχται, σήμερον ἑαυτοὺς τῇ μέθῃ χαταδαπτίσωμεν. 
Οὐδεὶς, γυναῖχα νόμοις γαμιχοῖς ἐπάγεσθαι μέλλων, 
παλλακίδας καὶ ἑταίρας προλαδὼν εἰσοικίζεται (79). 
Οὐ γὰρ ἀνέχεται ἢ νομίμη τὴν μετὰ τῶν διεφθαρμέ- 
νων συνοίχησιν, Mà τοίνυν χαὶ σὺ, προσδοχωμένης 
νηστείας, προιισαγάγῃς τὴν μέθην, τὴν πάνδημον ( 
πόρνην, τὴν ἀναισχνντίας μητέρα, τὴν φιλόγελων, 
τὴν μαινάδα, τὴν πρὸς πᾶσαν ἰδέαν ἀσχημοσύνης ε- 
χολον, Οὐ γὰρ μὴ εἰσέλθῃ νηστεία χαὶ δέησις εἰς 
ψνχὴν ῥυπωθεῖσαν ὑπὸ τῆς μέθης. Τὸν νηστεύοντα 
εἴσω τῶν ἱερῶν περιθόλων παραδέχεται ὁ Κύριος" τὸν 
χραιπαλῶντα (80) ὡς βέδηλον x«i ἀνίερον οὐ προσίε- 
ται, ᾽Εὰν γὰρ ἔλθῃς αὔριον οἶνον ἀπόξων, xal τούτου 
σισηπότος, πῶς εἰς νηστείαν σοι τὴν χραιπάλην λο- 
γίσομαι; Mà γὰρ ὅτι πρόσφατον οὐχ ἐνεχέω (81) τὸν 
ἄχρατον, ἀλλ᾽ ὅτι οὐ χαθαρεύεις οἶνον, τοῦτο λογίξον, 
Hog σε τάξω ; Ἐν τοῖς μεθύσοις, ἣ ἐν τοῖς νηστεν- 
ταῖς; Ἵ παρελθοῦσα οἰνοφλνγία πρὸς ἑαυτὴν ἐπι- 
σπᾶται' ἡ παροῦσα ἔνδεια νηστείαν προσμαρτυρεῖ, 
᾿Αμφισδητήσιμος εἶ τῇ μέθῃ ὥσπερ ἀνδράποδον, καὶ 
οὐχ ἀφέξεταί σον δικαίως, ἐναργεῖς τὰς ἀποδείξεις ἢ 
τῆς δουλείας παρεχομένη, τὴν ὀσμὴν τοῦ οἶνον ὥσπερ 
ἀγγείῳ ἐναπομείνασαν. Εὐθὺς ἢ πρώτη τῶν νηστειῶν 
ἀδόχιμός σοι (83) γενήσεται, διὰ τὸ ἐναποκεῖσθαί σοι 


81 Matth. vi, 16, 41. ὅ8 (ialat. v, 47. 9 ibid. 


est, sed indumentum, debuerat ita ihterpretari : 
nobis vero fidei munimentum loco est scuti. In 
Reg. priino pro περιδόλαιον legitur προδόλαιον : quod 
melius veriusque judico. Mox Oliv. et Angl. cum 
editis περιπερρώγμιθαι. At mss. nostri plerique 
omnes simpliciter περράγμεθα, 

(76) Editi ἀλυσεδετόν. Libri veleres ἀλνσιδωτόν, 

(77) Colb. primus τῆς ψνχῆς τὴν ἰσχύν. 

(78) Et hanc orationem habitam esse die Domí- 
nica patet ex illo, Ne hodierna temulentia cras- 
tinam abstinentiam corrumpas, [mprobum istuc 


carnem"**. Itaque cum hec sibi invicem adversan- 
tur ??, subtrahamus carni delicias, augeamus ani- 
me robur ; ut per jejunium a vitiis atque libidl- 
nibus victoriam reportantes, abstinentie coronis 
cingamur. 

&. Jam igitur teipsum exhibeas dignum jejunio 
oum primis venerabili, ut ne hodierna temulentia 
orastinam abstinentiam corrumpas.improbum istue 
consilium est, prava cogitatio est, ita dicentium : 
Quoniam nobis quinque dierum jejunium indi- 
ctum est, hodienosipsos temulentia obruamus. Me- 
mo pudicam uxorem legitimo conjugio ducturus, 
prius scor(a et concubinas domum inducit. Neque 
enim conjux legitima patitur convictum contuber- 
niumque corruptarum. Proinde tu quoque, cum 
exspectatur jejunium, cave prius introducas ebrie- 
tatem, scortum illud publicum, impudentice ma- 
trem, risus amantem, insanientem, ad omnia tur- 
pitudinis genera proclivem. Neque enim jejunium 
et precatio introibunt in animam temulentie 13 
sordibus inquinatam. Jejunantem intrasacroscan- 
cellos suscipit Dominus ; at luxu crapulaque ple- 
num, veluti profanum et a sacris alienum nequa- 
quam admittit. Etenim si cras venias vinum obolens, 
jdque cruditate corruptum ac pultrefactum, quo- 
modo tibi crapulam pro jejunio imputabo ? Neque 
enim illüd cogita, quod merum tibi recens infu- 
sum non est; sed quod a vino purus non es, hoc 
reputa. In utro te ordine collocabo ? Inter ebrio- 
80s, an inter jejunantes? Preeterita vinolentia te 
sibi asserit: preesens inedia jejunium testiflcatur. 
Anceps 62, el controversum temulentie veluti 
mancipium, nec unquam dimittet te, idque optimo 


consilium est, ita. dicentium : Quoniam nobis 
quinque dierum jejunium, etc. 

(79) Reg. primus προλαδὼν εἰσοιχίξει. u 

(80; Antiqui tres libri τὸν χραιπαλῶντα. Editi 
χραιπαλοῦντα, Mox idem Reg. primus ἀνίερον οὐ 
προσδέχεται. 

(81) Unus mss. οὐχ ive; 
οὐχ ἐνεχέω. Haud longe 

θύουσιν. 

(82) Reg. primus νηστειῶν ἄλογός σοι, erit tibi 
irritus, Ibidem idem codex διὰ τὸ ἀποχεῖσθαι. 


έου. Alii quatuor et editi 
eg. primus τάξω ἐν τοῖς 


191 


S. BASILIU MAGNI 


192 


jure : quippe que manifesta servitutis argumenta Α τῆς uíüzc τὰ λεέψανα. Ὧν δὲ & ἀπαρχὴ &dóxtuos, 


proferat, odorem vini velut in lagena residentem. 
Protinus tibi primus jejunii dies abjudicabitur, ob 
temulentite reliquias in te repositas.Quorum autem 
primitie rejiciuntur, haud dubium quin in his 
totum quoque sit rejiciendum. Ebriosi reynum bei 
non possidebunt *9. Sj temulentus accedis ad jeju- 
nium, quid utilitatis aufers? Nam si te ebrietas 
excludit ἃ regno coelorum, quisnam tandem e jeju- 
nio fructus ? Annon vides, quod qui in domandis 
equis, qui ad certamina aluntur, peritissimi sunt, 
cum instat certaminis dies, eos inedia preparant ? 
Tu contra, data opera temetipsum deprimis satu- 
ritate : adeo gnle vitio bruta etiam animalia pre- 


x«i τὸ πᾶν ἀπόδλετον διλονότι. μέθυσος Θεοῦ Saci- 
λείαν οὐ χλκοονομέσουτιν. ΕΣ μεθύων ἔοχε ἐπὶ τὴν 
νηστείαν, τί σοι τὸ 691405; Εἰ γὰρ ἀποχλείει σε τὸς 
βασὰΔείας μέθη, ποῦ σοι λοιπὸν χοξσιμον τὸ νι- 
στεύειν ; Οὐχ ὁοᾷς, ὅτε xai τῶν ἕππων τοὺς ἀγωνι- 
στὰς οἱ ἐαπειρότατοι πωλοδάμναι, τῆς ἀγωνίας ποοσ- 
δοχωμένες (83), διὰ τῆς ἐνδείας ποοευτοεπέζουσιε ; Σὺ 
δὲ ἐξιδίτεδες σεαυτὸν χαταπιέξεις τῶ χόοω" τοσοῦ- 
τὸν τῇ γαστοιμασία xci τὰ ἄλογα παοιλαύνεις. Βα- 
ρουμένε γαστὲρ οὐχ ὅπως ποὸς δοόμον, «XX οὐδὲ 
ποὸς ὕπνον ἐπιτεϑεία- διότι, χαταθλιβοιεένς τῷ πλέ- 
θει (84), οὐδὲ Zosutiv συγχωρεῖται, ἀλλ ἀναγχάξεται 
πολλὰς ποιεῖσθαι τὰς πιοιστοοφὰς i9 ἑχκάτεοα. 


curris. Venter onustus non solum ad cursum, sed ne ad somnum quidem accommodus est, eo quod 
distento ciborum copia, non datur quiescere, sed cogitur subinde semet nunc in dextrum, nunc in 


levum latus vertere. 

9. Jejunium servat parvulos, sobrium reddit 
juvenem, venerabilem facit senem ; venerebilior 
enim est canities jejunio decorata. Jejunium femi- 
nis ornatus est congruentissimus ; ἰδία ac robore 
vigentibus pro freno est ; jejunium matrimonii cu- 
stodia est, virginitatis nutritius. Atque hec quidem 
commoda affert privatim jejunium, in singulis 
edibus, in quibus colitur. At publice quomodo 
vitam nostram gubernat? Totam confestim civi- 
tatem, totumque populum ad tranquillitatem com- 
ponit, consopit clamores, eliminat lites, conviciis 
imponit silentium. Cujus magistri presentia puero- 
rum strepitus tam subito compescit, quam jeju- 
nium oboriens civitatis tumultus coercet? Quis 
commessaltor prodiit in jejunio? quis unquam cho- 
rus lasciviens a jejunio coactus est? Teneri risus, 
meretricie cantilense, insanm saltationes subito 
diffugiunt e civitate, a jejunio tanquam ab austero 
quopiam judice in exsilium acte. Quod si omnes 
jejunium ad res gerendas in consilium adhiberent, 
nihil obstaret quominus per universum terrarum 
orbem alta pax esset, videlicet nec aliis gentibus 
in alias insurgentibus, nec exercitibus manus inter 
se conserentibus. Ne arma quidem cuderentur, si 
jejunium vigeret, nec fora judicialia exstrueren- 
lur, neque quisquam habitaret in 1 & carceribus. 
In summa, nec deserta haberent maleficos, nec 
civitates sycophantas, nec mare piratas. Si omnes 
essent jejunii discipuli, prorsus non audiretur, 
ut Job ait*!, vox exactoris ; nec vita nostra tot 


suspiriis, tot meroribus esset differta, si jejunium D 


vitam nostram gubernare. Perspicum est enim 
quod unumquemque doceret non tantum in eduliis 
“1 Cor. v1, 10. *! Job in, 18. 


(83) Heg. primus ἀγωνίας προχειμένης: quam 
scripturam s»queremur, nisi editi et alii mss. vul- 
Kalam lectionem tuerentur. Haud longe edili et 
IDss. χαταπιέζεις τῷ x60», DOD χαταπιαίνεις, Ut 
Tilmannus ia ora libri adnotarat. Nec ita multo 
po*t mss. duo δουλομένη 440. 

5*, Antiqui duo libri Colberlini x«-«61i£ou£r 
τ 7//«. Aliquanto post Heg. primus σεμνοποιεῖ 


B. Νιεστεία φυλάσσει virt, σωφοονίξει τὸν νέον, 
σεμνὸν ποιεῖ τὸν ποιεσόύτχν" αἰδετιμωτέρα γὰο πο- 
λιὰ νεστεία xtxogurufrz. Γυναιξὶ χόσμος ἀομοδιὼ- 
τατος, ἀχμαξόντων “χαλινὸς, συτυ ίας φυλαχτίοιον, 
παρθενίας τοογός. Τοιαῦται μὲν «i xx 'ix«7-03 οἱἷ- 
xov» αὐτῆς üriufittaut, áÁxuocixm δὲ πῶς τῷ Die Luey 
ἐἑμπολιτεύεται ; Haga» ἀθοόως ri» πόλιν, xai πάντα 
τὸν diuo» αἰθαομόξει ποὸς εὐταξίαν, χοιμέξει χραυ- 
qi», ἐξορίξει μάχην (85), λοιδοοίαν χατασεγάξει. Τί- 
wo; διδασχάλου παρουσία παίδων 660760» οὕτως 
ἀθρόως χαθίστεσιν, ὡς X νεστεία παοαγανεῖσα τα- 
pax» πόλεως χαταστέλλει ; Hoio; χωπαστὲς ἔν vi- 
στεία ποοξλθε; ποῖος χορὸς «gti; ἀπὸ νχστείας 
συνέστι ; ᾿Απαλοὶ γέλωτες, χαὶ ἄσματα ποονιχᾶ, χαὶ 
ὀοχέσεις ἐχαανεῖς ἐξαπίνης τῆς πόλεως ὑπεξέοχον- 
ται (86), ὥσπεο ὑπὸ ϑιχαστοῦ τινος αὐσττοοῦ τὸς 
γεστιίας φυγαϑδευθεῖσαι. Εἰ δὲ πάντες αὐτὲν εἰς τὴν 
ὑπὲρ τῶν ποαχτέων σύμβουλον παοελάμβανον, ὀὐδὲν 
ἐχώλυς βαθεῖαν εἰοζνεν εἶναι χατὰ πᾶσαν τὸν οἰχου- 
μένην: μήτε ἐθνῶν ἐπανισταμένων ἀλλύλοις, uit 
στρατοπέδων συῤῥκγνυμένων. Οὐχ ἄν ἐχαλχεύετο 
ὅπλα, νεστεία: χοατούσες, οὐδ᾽ ἂν διχαστζοια συν- 
ἐχοοτεῖτο, οὐδ᾽ ἂν ὥχουν τινὲς τὰ δεσμωτζοια, οὐδ᾽ 
ἄν ὅλως εἶχον αἱ ἐρχμίαι τοὺς χαχσυογοῦντας, E αἱ 
πόλεις τοὺς συχογᾶντας, E τοὺς χαταποντιστὰς X 
θάλασσα. EC πάντες ἔσαν μαθχταὶ τῆς νηστείας, οὐδ᾽ 
ἂν ἐχούσθη ὅλως, χατα τὸν τοῦ 'e6 λόγον, ψωνὴ 
φορολόγου, οὐδ᾽ ἂν οὕτως X» (81) ὁ βίος μῶν πολυ- 
στέναχτος xul χατχφείας πλζοχς, εἰ νχστιία τὸν 
βίον ἡμῶν ἐπουτάνευε,. Δξλον γάο, ὅτι ἐδίδαξεν ἂν 
πάντας οὐχὶ βοωμάτων uóvoy ἐγχράτειαν, ἀλλὰ xci 
φιλαογυρίας, χαὶ πλεονεξίας, x«l πάστς χαχίας παν- 
τελξ ψυγὰὲν χαὶ ἀλλοτοίωσιν. Ὧν ἑξαιοεθέντων, οὐδτν 


τὸν πρεσδύτον" αἰδεσιμωτάτι γάρ. 
(85) Editi ἐξομαλίξει κάχχν. At Regii tres mss. 
et totidem Colbertini et Coisl. ἐξοοίξει, multo re- 
cuus., 
(80) Colb. primus πόλεως ἐξέοχονται. 
. 81) Codex Combef. τὸν 4 
ἂν ζω. 


ὧῤ λόγον.... οὐδ 


193 


DE JEJUNIO HOMILIA 1f. 


195 


ἐχώλυεν ἐν εἰρήνῃ βαθείᾳ (88) x«i ἀταραξίᾳ ψυχῶν τὴν A temperantiam, verum etiam ab avaritia et rapinis, 


ξωὴν ἡμᾶς παραπέμειν. 


denique ab omni vitio prorsus abhorrere et alie- 


num esse. Quibus exstirpatis nihil vetaret quominus et nos in alla pace animorumque tranquillitate 


vitam nostram transmitteremus. 

6. Νὺν δὲ οἱ μὲν τὴν νηστείαν ἀποπεμπόμενοι, τὴν 
τρυφὴν δὲ ὡς μαχαριότητα βίου μεταδιώχοντες, τόν 
τε πολὺν ἐχεῖνον τῶν χαχῶν ἑσμὸν ἐπεισήγαγον, καὶ 
τά ἑαυτῶν προσδιαφθείρουσι σώματα, Παρατήρη σόν 
μοι τῶν προσώπων τὴν διαφορὰν, τῶν τὰ σὴ μερὸν 
σοι χατὰ τὴν ἱσπέραν φανησομένων xui τῶν αὔριον, 

μ ; à d N py ἣν Lnd Fa. 
Σήμερον οἰδοῦντο, ὑπέρυθρα, ἰδρῶτι λεπτῷ νοτιζξό 
μενα, ὀφθαλμοὶ δίνγροι, προπετεῖς, τὸ ἀχριδὲς τῆς 
αἰσθήσεως ἐκ τῆς ἔνδοθεν ἀχλύος ἀφῃρημένοι " αὔριον 
δὲ χατεστολμένα, σεμνὰ, τὴν ix τῆς φύσεως χρόαν 
ἀπολαβόντα (89), συννοίας γέμοντα χαὶ πάσης ci- 
σθήσεως ἀχριθδοῦς, οὐδεμιᾶς ἔνδοθεν αἰτίας ταῖς φυ- 
σιχαῖς ἐνεργείαις ἐπισχοτούσης. Νηστεία ἢ τῶν ἀγ- 
γῶων ὁμοίωσις, ἢ τῶν δικαίων ὁμόσχηνος, ὁ τοῦ 
βίου σωφρονισμός. Αὐτὴ νομοθέτην ἐποίησε τὸν 
Ἡωῦσῆν' νηστείας ἐστι χαρπὸς Σαμουήλ, Νηστεύουσα 
προσηύξατο τῷ Θεῷ Αννα. ᾿Αδωναὶ Κυρις, "Et (90) 

[ L] 

Σαδαώθ ἐὰν ἐπιθλέπων ἐπιῤλέψης ἐπὶ τὴν δού- 
λὴν σου, x«i ϑῷς μοι σπέρμα ἀνδρὸς, δώσω αὐ- 

, * 4 4 r1 
τὸν ἐνώπιόν σον dorów Οἶνον χαὶ σιχερα οὐ μὴ 
πίοι (91), ἕως ἡμέρας θανάτου αὐτοῦ. Αὐτὴ τὸν 
μέγαν Σαμψὼν ἐτιθηνήσατο, xci ἕως ὅτε συμπαρῆν 
τῷ ἀνδρὶ, χατὰ χιλίους ἔπιπτον οἱ πολέμιοι, x«i πύ- 
λαι (02) πόλεων ἀνεσπῶντο, χαὶ λέοντες τῶν “ειοῶν 
τὴν ἰσχὺν οὐχ ὑφίσταντο. Ὅτε δὲ μέθη αὐτὸν x«l 

T^. -* - MA - 
πορνεία παρέλαδον, ἀλώσιμος Tv τοῖς ἐχθοοῖς, xci 
τῶν ὀγθαλαῶν στερηθεὶς, ταίγνιον προέχειτο τοῖς 
"^ 5, 5 9 -* 
παιδαρίοις τῶν ἀλλοφύλων. Νηστεύσας (93) Ἠλίας 
4 4 *- 4 ^" p d.d 4 

ἀπέχλεισε τὸν οὐρανὸν τρία ἔτη x«i μῆνος ἐξ, Ἐπειδὴ 
γάρ εἶδε πολλὴν ἐκ τοῦ χόρου τιχτομένην τὴν ὕθριν, 
ἀναγχαίως αὐτοῖς τὴν ἀχούσιον ἐχ τοῦ λιμοῦ νηστείαν 
ἐπήγαγε. δι᾿ ἧς πρὸς τὸ ἄμετρον ἤδη χεομένην αὐτῶν 
γὴν ἡμαρτίαν ἔστησεν, οἷον χαυτῆρέ τινι $ τομῇ τῇ 
γηστείᾳ τὴν εἰς τὸ πλέον πρόοδον τοῦ χαχοῦ διαχόψας. 


, ρ - 

^. Δέξασθε αὐτὴν, οἱ πένητες, τὴν σύνοιχον ὑμῶν xol 
ὁμοτράπεζον. Οἱ δοῦλοι, τὴν ἀνάπαυσιν τῶν συνεχῶν 
τῆς ὑπηρεσίας χαμάτων. Οἱ πλούσιοι, τὴν ἰατρεῦου- 
. ) . , . 
σαν ὑμᾶς τῆς ἐχ τοῦ χόρου βλάβης, x«i τὴ μεταβολῇ 
-τοπυότεοχ ποιοῦσαν τὰ ὑπὸ τῆς συνηθείας χατα- 
: ' ' * - . , , 
9027021294. Oi ἀόῤωστοι, τὴν τῆς ὑγείας μητέρα. 
' ' * Ww, L4 DA , . 
Oi εὐςχτόῦντες, τὸ τῆς εὐεξίας ὑμῶν φυλαχτήριον, 
Ἐσοώτησον τοὺς ἱχτροὺς, χαὶ ἀναγγελοῦσι σοι, ὅτι 
[ 4 , P * 9 » M Y. ΜΝ 
σφαλερωτατόν ἔστι πάντων Ὁ ἐπ ἄχρον εὐεξία, Διό 
πῖο διὰ νηστείας ὑφαιροῦσι τὸ πλεονάξον οἱ ἑμπειρό- 
à , , N 
τατοι, ὡς μὴ uos τῆς πολυσαρχίας ὑποχλασθὴ - 
“ ᾿ d ' w , 4 4 - » ^ 
ναι τὴν ϑύναμιν. Ἐξεπίτηδες γὰρ διὰ τῶς ἐνδείας 


Β 


6. Nunc vero qui ut jejunium rejiciunt, ita deli- 
cias tanquam in his sita sit vite felicitas, expe- 
tunt, non tantum infinitum illud vitiorum examen 
induxerunt, verum et sua ipsorum corpora cor- 
rumpunt. Observa mihi vultuum discrimen, tum 
eorum qui hodie sub vesperam conspicientur, tum 
eorum qui cras apparebunt. Hodie tument, rubore 
suffusi, sudore tenui rorantes, oculi humentes, 
procaces, atque ob internam caliginem exacta cer- 
nendi facultate privati; crastino vero die videbis 
eosdem vultus compositos, graves, colore naturali 
recepto, toto habitu presentem animum pre se 
ferentes, omnibus sensibus integris, utpote quo- 
rum naturalibus actionibus nulla intus causa te- 
nebras offundit. Jejunium similitudo est hominum 
cum angclis, justorum contubernalis, vite mode- 
ralio. Per jejunium Moyses factus est legislator : je- 
junii fructus est Samuel. Jejunans Anna Deum de- 
precala est: Adonai Domine, Eloi Sabaoth, si ves- 
piciens respezxeris ad. ancillam tuam, dederisque 
mihi semen viri, dabo illud in conspectu tuo do- 
num**, Vinum et siceram non bibet, usque ad diem 
obitus sui*?. Jejunium magnum illum Samsonem 
educavit, idque quandiu viro affuit, cadebant 
hostes mille, urbium porte evellebantur, leones 
robur manuum illius non sustinebant **, At simul 
atque ebrietas ac scortatio apprehendit hominem, 
facile in manus hostium incidit, atque exoculatus 
pro ludo expositus est pueris alienigenarum. Elias 
cum jejunasset clausit colum tres annos ac 
menses sex$*, Etenim cum videret multam nasci 
e satietate petulantiam, accedente faine illos in- 
vitos coegit jejunare; eoque peccata illorum jam 
in immensum excurrentia cohibuit, dum jejunio 
velut ustione aut sectione quadam, majorem mali 
progressum interrupit. 

7. Excipite hoc, pauperes, contubernale vobis, 
ac mense socium. Excipite, servi, uti relaxatlionem 
aperpetuis servitii laboribus. Excipite,divites,quod 
noxe a luxu vobis illatte medeatur,quodque vicis- 
situdine et novitate vobis jucundiora reddat ea 
que nunc ob assuetudinem fastidiuntur. Excipite, 
male valentes, sanitatis matrem. Qui bona estis 
habitudine, excipite bone vestre habitudinis cu- 
stodem. Interroga medicos, ac dicenttibinihil esso 
perieulosius habitudine corporis extreme bona. 
Quapropter qui peritissimi sunt artis, per jeju- 
nium detrahuntredundantia,ne vis nature pondere 


$1 [ Reg. r, 11. 9 Judic. xiu, 14. ** Judic. xv, 16; xvi, 3; xiv, 6. 65 |II Reg. xvi, 1. 


44579 βαθείᾳ. 


ii 1668 ἐχώλνεν ἐν 
(88) Regii duo codices ἐκώλυεν «λήνῃ βαθείᾳ. 


Ilaud longe editi τὴν uds xci ἡυᾶς. 
ostris mss, non invenitur. — 
" (89) Unus codex Regius χρόαν ἀναλαθόντα. 
(90) Editi et π188.. habeat Ἐλωΐ, At apud LXX 
legitur 'Eo£. Mox editi δώσω αὐτό, Antiqui sex li- 


bri αὐτόν, Colb, tertius δώσω σοι αὐτόν. 

(91) Reg. primus σίκερα οὐ πίεται, Alii duo mss, 
οὐ μὴ πίη. 

(92) In Colb. tertio legitur πύλαι πόλεως, Mox idem 
codex πορνεία παρέλαδεν. 

(93) Unus codex Reg. νηττεύων. 


195 


$. DASILII MAGNI 


196 


corpulentia fracta succumbat. Nam quod nimium A καθελόντες τὴν ἀμεέτριαν, εὐρυχωρίαν τινὰ, καὶ ἀνα- 


est, per inediam ac famem consulto detrahentes, 
15 capacitatem quamdam, ac alteram nutricatio- 
nem, alteriusque incrementi principium facultati 
nutrienti prestant. Adeo omni instituto omnique 
corporis habitudini jejunii congruit utilitas, ac pa- 
riter omnia condecorat, domos, fora, noctes, dies, 
civitates, deserta. Cum igitur tot modis sua com- 
moda nobis impertiatur, hilariter illud, juxta Do- 
mini preceptum *5, excipiamus, non tristes sicut 
hypocritee, sed mentis hilaritatem absque fuco pre 
nobis ferentes. Quanquam non arbitror tanto mihi 
labore opus esse, ut vos ad jejunium exhorter, 


quanto ut dehorter ne quis hodie in vitium ebrie- B 


tatis incidat. Nam jejunium quidem plerique, par- 
tim ob consuetudinem, partim ob pudorem inter 
ipsos mutuum, suscipiunt. Verum ab ebrietate me- 
tuo, quam vinolenti, non aliter quam paternam 
hereditatem, mordicus tenent. Quemadmodum 
enim qui longinquam perfectionem adornant, ita 
nonnulli vecordes hodie adversus quinque dierum 
jejunium vino indulgent. Quis est usqueadeo vesa- 
nus,ut priusquam bibere incipiat, ebriorum more 
deliret? An ignoras quod venternon servat deposi- 
tum ? Yenter est pessima fide in conventis. Penum 
incustoditum,in quod cum multareposueris,noxam 
quidem retinet, at non servat deposita. Vide ne tibi 
quoque, si cras postebrietatem veneris, dicanturea 
que modo lecta sunt: Non istud jejunium elegi, 
dicit Dominus * . Quid misces ea que misceri non 
possunt ? Quod consortium teimulentie cum jeju- 
nio? qus societas vinolentie cum abstinentia ? 
Quis consensus templo Dei cum idolis **? Templum 
enim Dei sunt, in quibus habitat Spiritus Dei ** : 
contra, templum idolorum sunt, qui foedam im- 
pudicitie colluviem per ebrietatem admittunt. 
Hodiernus dies vestibulum est Jejunii. Neque vero 
qui in vestibulis profanatur, dignus est qui ad 
sancta introcat. Nullus famulus cupiens herum 
suum placare, hostem illius patronum ac recon- 
ciliatorem adhibet. Ebrietas inimicitiaest in Deum ; 
jejunium, ponitentie initium. Itaque si cupis per 
confessionem reverti ad Deum, fugito temulen- 
tiam, ne magis te a Deo alienet. Attamen ad hoc, 
ut laudem promereatür jejunium, non est per se 
satis abstinere a cibis, sed jejunium jejunemus 
acceptabile, Deo gratum. Verum jejunium est, a 
vitiis alienum esse, continentia lingue, ire cohi- 
'bitio, concupiscentiarum amputatio, obtrecta- 


τροφὴν, καὶ ἀρχὴν δευτέρας αὐξήσεως τῇ θρεπτιχῇ 
δυνάμει παρασχευάξουσιν. Οὕτω παντὶ ἐπιτηδεύματι 
x«i πάσῃ σώματος ἔξει τὸ παρ᾽ αὐτῆς ὡγέλιμον 
ἀπαντᾷ, xoi πᾶσιν ὁμοίως ἐπιποέπει, τοῖς οἶχοις, 
ταῖς ἀγοραῖς, ταῖς νυξὶ, ταῖς ἡυέοαις, ταῖς πόλεσι, 
ταῖς ἐρημίαις. Τὰν τοίνυν διὰ τοσούτων ἡμῖν τὸ Tao 
ἑαυτῆς χαλὸν “καοιξζομένην φαιδοῶς ὑποδεξώμεθα, 
χατὰ τὸν τοῦ Κυοίον λόγον, μὴ χατασχυθρωπάζοντες 
ὡς οἱ ὑποχριταὶ, ἀλλά τὸ ἱλαοὸν τῆς Ψψυχξς ἀνεπιτι- 
ϑιύτως διαδειχνύντες. Καὶ οὐ τοσούτον μοι δεῖν ἀνγῶ- 
γος ἡγοῦμαι τὴν περὶ νηστείας παράχλῃσιν, ὅσον 
τὸ μὴ σήμιοόν τινα τοῖς χαχοῖς τῆς μέθης πεοι- 
πισιῖν. Τὴν μὴν γὰρ νηστείαν καὶ διὰ τὴν συνήθειαν 
xxi διὰ τὴν πρὸς ἀλλήλους αἰδὼ oi πολλοὶ χαταϑέ- 
χονται " φοθοῦμαι di viv. μέθην, ἣν, ὥσπιο τινὰ χλξ- 
po» πατρῷον, οἱ ῳίλοινοι διασώζουσιν. Ὡς "yàp οἱ 
ποὸς τὰς μαχρὰς ἀποδημίας ἀπαίροντες, οὕτω τοὺς 
τῶν ἀνοάτων σήμερον πρὸς τὰς πέντε τῶν νηστειῶν 
ἡμέρας οἱνίζονται. Τίς οὕτως ἀνόκτος, ὥστε, ποὶν 
ἄρξασθαι πίνειν, τὰ τῶν μεθνόντων παραφρονεῖν ; 
Οὐχ οἶδας, ὅτε γαστὰρ παραχαταθηχὴν 02 διασώξει : 
Γαστὴρ συναλλαχτής ἔστιν ἀπιστότατος. ταμιεῖον 
ἀφύλαχτον, πολλῶν ἑἐναποτεθέντων, τὰν μὲν βλάβην 
παρακατέχουσα, τὰ μέντοι παρατεθέντα (θ4) οὐ δια- 
σώζουσα. Ὅρα x«l μή σαι αὔριον ἀπὸ μέθης ἔλθόντι 
τὰ v)v ἀναγνωσθέντα λεχθῇ " Οὐ ταύτην τὴν νχ- 
στείαν ἐξελεξάμην, λέγει Κύριος. Τί μιγνύεις τὰ 
ἄμικτα; Τίς μετοχὴ νηστείας πρὸς μέθην; τίς χοι- 
νωνία τῇ οἰνογλυγία (95) πρὸς τὴν ἐγχράτειιν Τίς 
συγχατάθεσις ναῷ Θιοῦ μιτὰ εἰδώλων; Ναὸς μὲν 
γὰρ Θεοὺ εἰσιν ἐν οἷς τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἐνοιχεῖ, ναὸς 
δὲ εἰδώλων οἱ διὰ τῆς μέθης τὸν συρφετὸν τς ἄκολα- 
σίας ὑποδεχόμενοι. Ἡ (96) σέμεγον ἡ μέρα προπύλαιόν 
ἐστι τῶν νηστείων, Οὐ δύέπου δὲ ὃ ἐν τοῖς ποοθύροις 
βεδηλωθεὶς ἀξιός ἔστιν εἰσελθεῖν εἷς τὰ ἅγια, Οὐϑεὶς 
οἰχέτης, ἐξευμενίτασθαι θέλων τὸν ἑαυτοῦ δισπότεην, 
τῷ ἐχθοῷ αὐτοὺ προστάτῃ x«i διαλλαχτῇ κέχρηται. 
MéÓv, ἔχθρα ἐστὶν εἰς Otov: νηστεία δὲ ἀρχὴ μετανοίας. 
Εἰ οὖν βούλει διὰ τῆς ἐξομολογήσεως ἐπανελθεῖν ποὸς 
τὸν Θεὸν, φεῦγε, τὴν μέθην, μή σοι χαλεπωτέραν κατα- 
σχευάσῃ τὴν ἀλλοτρίωσιν. Οὐ μέντοι ἐξαρκεῖ χαθ᾽ 
ἑαυτὴν ἡ ἀποχὴ τῶν βρωμάτων πρὸς τὴν ἐπαινετὴν 
νηστείαν, αλλά νηστεύσωμεν νπστείαν δεκτὲν, εὐάρι- 
στον τῷ Θεῷ (97). ᾿Αλγθὰς νηστεία ἢ τοῦ χαχοῦ ἀλλο- 
τοίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἐποχὰ (98), ἐπι- 
θνμιῶν χωρισμὸς, χαταλαλιᾶς, ψεύδονς, ἐπιορχίας. 
Ἦ τούτων ἔνδεια νχστεία ἐστὶν ἁληθές. Ἕν τούτοις 
μὲν οὖν ἢ νηστεία xa)óv. 


tionis, mendacii, perjurii. Ab his abstinere, verum est jejunium, in his igitur situm est bonum 


ac laudabile jejunium. 
8. Ceterum delectemur in Domino, in medita- 


8. Κατατρυφήσωμεν δὲ τοῦ Κυρίον, ἐν τὸ μελέτη 


** Matth. vi, 16, 47. 51 Isa. Lvin, ὅ. ** 11 Cor. vi, 16. ** I Qor. ui, 16. 


(94) Antiqui duo libri Regii τὰ μέντοι παραδοθέντα. 
Statim Reg. primus ἐγὼ ibtd. T 
M Unus codex Colb. τς οἰνοφλυγίας. 
(96) Aliquanto ante ostendimus hanc orationem 
habitam esse die Dominico. Nunc ex illis, Aodier- 
nus dies vestibulum est jejunii ; nec certe qui, etc., 


plane constat eadem prima Dominica Quadra- 
gesime habitam esse. 

(97) In Regio primo scriptum invenimus ev«- 
βέστον τῷ Κυρίῳ. 

(98) Colbertini duo θυμοῦ &roz d 


197 


HOWMILIA IN ILLUD, ATTENDE TIBI IPSI. 


τῶν λογίων τοῦ Πνεύειχτος, xxi f» 7E ἀνα I0 τῶν A tione eloquiorum Spiritus, inque suscipiendis salu- 


σωτηρίων vwouiuar, xvi ἐν πᾶσι τοῖς διοοθωτιχοῖς 
τῶν ψυχῶν Lus doyaxTO. Ἀπὸ αἶντοι τς ἐν τῷ 
χουπτῷ νχεστείας φυλαξυπεῦα, πτοὶ ὥς χαὶ ὁ (99) 
προφήτεος ἀπεύχεται ἔων. Οὐ γιχοχτογέσιι Κύ- 
ptc ψυχὰς διχαίων- χαὶ τὸν Οὐχ εἶδον δίχαιον 


ἐγχαταλελει νον, οὐδιτὸ σπέολα αὐτοῦ ὑττοῦν 
ἄρτους. Οὐ 0 X» πεοὶ αἰστόττῶν docu» εἴπεν Ó 


εἰδὼς τοὺς παῖδας τοῦ πατοιχοχον tw» 4) 'lxxsf 
ἄοτων ἕνεκεν χαταῤαντας εἰς Αἴγυπτον. ἀλλὰ πιοὶ 
τῆς πνευματιχξς Myr τοογξς, χκαδ᾿ ἦν 9 ἔσω ζῶν 
ἄνθρωπος τελειοῦται. Μὲ DÓr xxi t? ταῖς (9) x 
τοῖς Ἰουδαίοις ἀπελχκθεῖσα νὙκττεία 150 xo Eui- 
pat ἔρχονται, λέγει Κύοιος, χαὶ ἐπάξω ἐπὶ τὸν Ji» 
ταύτην λευὸν, οὐ λικὸν ἀότου. οὐδὲ dije» 232*-9;. 


taribus instituts, denique in eunctis dogmatibus, 
quibus emendantur animi nostri.Rursus ab interno 
mentis iejunio caveamus. quod et propheta depre- 
catur. his verbis: Non occidet Dominus fame ani- 
sas justorum "5. c rursus : Non ridi justum dere- 
lictum.nec semen ejus quarens panem^!. Nec enim 
loquitur de panib:is sensibilibus, qui noverat filios 
patriarchee nostri Jacob panum causa descendisse 
in .Egvptum. sed de spirituali loquitur alimonia, 
qua interior 16 noster homo perficitur. Ne veniat 
etiam in nos jejunium quod Deus comminatur Ju- 
diis: Ecce enim dies veniunt, dicit Dominus,et in- 
ducam mm terram hane famen,non famem panis,ne- 
que sitim aquz, sed famem audiendi verbum Do- 


ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀχοῦσαι Lj) Κυρίου" ὅν διὰ τοῦτό B mini^!: quam ideo immisit justus judex, quod 


ἐπ γανεν ὁ ϑδίχαιος χοιτὲς, ἐπειδὲ doom αὐτῶν τὸν 
pi» νοῦν ὲν τε &-099í2 τῶ τῆς 0x6 i2; dejaxwi (3) 
λιμαγχονούπενον, ὑπεοπιπινόμενον 51 αὐτῶν xai χα- 
τασαοχούμενον τὸν ἕξω αυϑοωπο. Πατας τοῖν τὰς 
ἐγεξῆς ξαέρας (mugs uà; τὸ Πνεύαα τὸ ἅγιον 
ἐωθιναῖς τε x«i ἐσετοιναῖς Μπ7εὶ: 
ἑκουτίως ἀπολιχπανέσδω (À) τῆ ς Ξοευαλχτιχῆς εὐωχίας. 
Πάντες υτνάσχωμεν τοῦ υχφαλίου χοχτῆοῦς. 
σοφία, χεοάσασα, ποοίδχχεν nut ἐξίτου,. χαῦ 6375 
ἐστὶ χωρητιχὸς ἑχαήτος Gruo2:7521. "Exi2z3t “,Χ9 
τὸν ἑαυτῆς χοατξοα, χαὶ ἔσταξε “πὰ ἱπυτῆς δύπαται 
τουτέστι, ti» τῶν τελείων τουγὴν. Τῶν διὰ τὸν ἔξω 
τὰ αἰσθητέοια γεγυμνασιένα ἐχόντων ποὺς διζχοιτσι 
χαλοῦ τε χαὶ χαχοῦ. Ὧν ϑαγνώῶς ἐπφορπθῶτες, 


£2259 7T. 


2» t€ 


perspiceret eorum mentem verorum dogmatum 
inedia, fame necari ;: contra vero, externum eorum 
hoininem supra modum pinguescere et obesum 
fieri. Per omnes igitur hosce sequentes dies convi- 
vio excipiet vos Spiritus sanctus, matutinis simul 
et vespertinis epulis. Nemo sua sponte seipsum 
fraudet hoc epulo spirituali. Omnes participes si- 
mus sobrii calicis, quem ipsa Sapientia temperavit 
ac nobis apposuit ex equo, ut quantum quisque 
capax est hauriat. Miscuit enim craterem suum ,oc- 
cidit hostias suas ** ; hoc est, perfectorum cibum, 
Quipropter assuetudinem sensus ezercitatos habent 
ad discretionem boni et mali?**. Quibus affatim 
expleti, reperiamur et illo digni gaudio,quod exhi- 


s)ptÜtix us» ἄξιοι χαὶ τῆς ἐν τῷ νυμγῶνι 2229771; C bebitur in sponsi thalamo, in Christo Jesu Domino 


ἐν Χοιστῷ Ἰχσοῦ τῷ Κυρίῳ ἐπῶν, ὦ t δόξα xxi τὸ 
χρᾶτος sie τοὺς αἰῶνας. ᾽Δζν (5). 


nostro, cui gloria et imperium in secula. Amen. 





OMIAIA ΕἸΣ TO, 
Πρόσεχε σεχυτῷ (6). 

1. Τοῦ λόγον τὸν P4 Lir) déduxz tai» ὁ χτίσας ἡμᾶς 
Θεὸς, ἵνα τὰς βϑουλὰς τῶν χαολιὼν ἀλλήλοις ἀποχα- 
λύπτωμεν, xdi διὰ τὸ χοινωνιχὸν τῆς φύσεως ἔχαστος 
τῷ πλᾳσίον μεταδιδῶμιν, ὥτσπιο ix τινων ταμιείων, 
τῶν τῆς χαρδίας χρνυπτῶν, ποογέοοντες τὰ βου λεῦ- 
ματα. Ei μὲν γὰρ γυμνξ τὸ ψυχᾷ διεζῶμεν, εὐθὺς 
ἂν ἀπὸ τῶν νοημάτων ἀλλζλοις συνεγινόμεθα" ἐπειδὴ 
δὲ ὑπὸ παραπετάσματι τῇ σαοχὶ χαλυπτομένῃη ἡμῶν 
ἡ ψυχὴ τὰς ἐννοίας ἐργάξεται, ῥημάτων δεῖται καὶ 
ὀνομάτων πρὸς τὸ διμοσιεύειν τὰ ἐν τῷ βάθει χεί- 
μῆνα. ᾿ΕἘπειδὰν οὖν ποτε λαάδηται φωνᾷς σημαντιχῆς 
$ ἔννοια μῶν (1, ὥσπερ πορθμείω τινὶ τῷ λόγῳ 


HOMILIA IN ILLUD, 
Attende (ibi ἐρεῖ". 

1. Qui nos condidit Deus, ideo impertivit nobis 
sermonis usum, ut alter alteri cordis consilia ape- 
riamus, eaque unusquisque propter nature socie- 
tatem communicemus cum proximo, ex abditis 
cordis recessibus, velut ex vellis quibusdam pena- 
riis, depromentes. Etenim si constaremus anima 
nuda,statim certe cogitationum ope inter nos con- 


D grederemur : quia vero anima nostra carnis tegu- 


mento operta, cogitationes producit, verbis opus 
habet et nominibus, ut ea que in recondiliore 
mentis secessu delilescunt, proferat in apertum. 
Mens igitur nostra simul ut vocem quidpiam si- 


7* Prov. rx, 3. ?! Psal. xxxvi, 35. 12 Amos vin, 11. *? Prov. ix, 2. 1) Hebr. v, 14, 15 Deut. xv, 9. 


99) Antiqui tres libri περὶ ὥς xat ὁ, Aberat vo- 
cula x«i a vulgatis.:Mox Reg. primus Κύριος Vogt. 
(4) Veteres quinque libri πατριάρχον $us». Ulti- 
ma vox in impressis libris deerat. 
, (2; Colberüini primus et tertius μὴ ἔλθοι xai ἐφ᾽ 
υμᾶς. 
(8) Sic Regii primus et tertius. Alii mss. οἱ editi 
διδαγμάτων. 


(4) Antiqui duo libri Colbertini ἑκουσίως ἀπολει- 


πέσθω. 

(5) Colb. primus τὸ κράτος σὺν τῷ Πατρὶ χαὶ τῷ 
&yle Πνεύματι νῦν xol εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 
Apiv. ΜΝ 

(6) In Reg. primo ita scriptum invenimus: Οὗτος 
ὁ λόγος ἀναγινώσχεται τῇ D. τῆς τυοινῆς. Hic sermo le- 
gitur die secunda ejus hebdomadis, qua lacticiniis 
vesci licet. 

(7) Colb. tertius ἡ ἐπίνοια ἡμῶν. 


190 


S. BASILII MAGNL. 


200 


gnificantem apprehendit, sermone velut cymba Α ἐποχουμένη, διαπερῶσα τὸν ἀέρα, £x τοῦ gÜryya- 


quadam vehitur, et aerem transvolans, a loquente 
transit ad audientem. Quodsi nacta fuerit altam 
tranquillitatem ac quietem, tum sermo veluti por- 
tum quemdam placidum actranquillum,discipulo- 
rum aures subit ; sin autem excitatus ab auditori- 
bus tumultus,quasiasperaquedam tempestas con- 
tra aspirarit, medio in aere dissolutus naufragium 
facit. Date igitur quietem sermoni per silentium. 
In eo enim fortasse videbitur aliquid utile, nec in- 
dignum quod hinc vobiscum exportetis. Difficilis 
captu est veritatis sermo, ac facile potest effugere 
non attentos. Ita enim voluit Spiritus sanctus ser- 
monem suum contractumesse ac brevem,ut paucis 
multa significet, nulloque negotio ob brevitatem 
valeat facile memoria retineri. Nam et naturale 
sermonis munus est,neque obscuritate 1'7 ea que 
significatur occultare, neque supervacaneum esse 
et vanum, ac temere rebus circumfluum. Certe 
ejusmodi sunt ea verba,que modo nobis ex Moysis 
libris recitata sunt, quorum omnino recordamini 
vos qui studiosi eslis, nisi forte ob suam brevita- 
tem vestras preterfluxerint aures. Ita autem s& ha- 
bet sententia : Attende tibiipsi, ne quando fiat ver- 
bum occultum in corde tuo iniquitas. Sumus nos 
homines ad peccata cogitationum proclives. Qua- 
propter qui corda nostra singillatiin finxit 186, haud 
nescius in voluntatis appetitione compleri mazxi- 
mam peccatorum partem, puritatem in principali 
anime parte sitam, ceu principem ac primariam 
nobis constituit. Nam maxime qua parte facile pro- 
labimur in peccata, hanc custodia ac cura majore 
dignatus est. Quemadmodum enim medici provi- 
dentiores imbecilliora corpora monitis quibusdam 
ad cautionem adhibitis multo ante communiunt : 
eumdem ad modum communis curator, et verus 
animarum medicus, quam partem ad peccatum 
pronam in nobis maxime novit, eam validioribus 
presidiis preemunivit. Etenim corporee actiones 
tempore indigent, opportunitate, labore, adjutori- 
bus, denique reliquo commeatu. E diverso, animi 
motus citra temporis moram fiunt, perficiuntur ci- 
tra lassitudinem, citra negotium ullum consistunt, 
idoneum ipsis est tempus omne. Et sane nonnun- 
quam invenitur qui arrogans sit, superbiatque de 
gravitate et castitate, quique extrinsecus pre se 
ferenstemperantiw larvam, ac plerumque inter eos 
qui ipsum ob virtutem beatum predicant,desidens 
medius,mox tamen cogitatione per occultum cor- 
dis motum ad peccati locum accurrat. Videt animo 
concupita, comminiscitur congressum quempiam 
indecorum, ac denique in abdita cordis officina, 
claram in seipso voluptatis speciem depingens, 
nullis testibus intra se pcccatum perpetrat, omni- 


76 Psal]. xxxiv, 11. 
(8) In aliquibus codicibus Combefisianis legitur 
δυνάμενος ἐχφυγεῖν, Nec ila multo post tres mss. 


ὥστε πλεῖστα ἕν. 


μένου μεταδαίνει πρὸς τὸν ἀχούοντα' χὰν μὲν εὐοῊ 
ἡαλήνην βαθεῖαν καὶ ἡσυχίαν, ὥσπερ λιμέσιν εὐδίοις 
χαὶ ἀχειμάστοις ταῖς ἀχοαῖς τῶν μανθανόντων ὁ λόγος 
ἐγχαθορμιξεται ἐὰν δὲ οἷον ζάλη τις τραχεῖα ὁ παρὰ 
τῶν ἀχουόντων θόρυδος ἀντιπυεύσι,, ἐν μέσῳ τῷ ἀέοι 
διαλυθεὶς ἐνανάγησε. Ποιζσατε τοίνυν γαλήνην τῷ 
λόγῳ διὰ τῆς σιωπῆς. Ἴσως γὰρ ἂν τι φανείη “ρή- 
σιμὸν ἔχων τῶν ἀγψωγίμων. Δυσθήρατός ἐστιν ὁ τῆς 
ἀληθείας λόγος, ῥᾳδίως δυνάμενος ἐχφεύγειν (B) τοὺς 
μὴ προσέχοντας, οὕτω τοῦ Πνεύματος οἰχονομὶ σαν- 
τὸς συνεσταλυένον αὐτὸν εἶναι χαὶ βραχὺν, στε πολλὰ 
ἐν ὀλίγοις δηλοῦν, χαὶ διὰ συντομίαν εὔκολον εἶναι 
τῇ μνήμῃ παραχατασχέσθαι (9). Καὶ γὰρ φύσει ἀρετὴ 
λόγον μήτε ἀσαφείᾳ χρύπτειν τὰ σηυαινόμενα, μήτε 
περιττὸν εἶναι χαὶ μάταιον εἰχῇ τοῖς ποάγαασι Ti0to- 
ῥέοντα. Ὁποῖος οὖν δή ἐστι χαὶ ὁ ἀρτίως ἡμῖν Ex τῶν 
Μωσέως βιύλων ἀνεγνωσμένος λόγος, οὔ μέμνησθε 
πάντως οἱ γε φιλόπονοι, πλὲν εἰ u$ που διὰ δραχύ- 
τῇτα παρέδοαμεν ὑμῶν τὰς xo. Ἔχει δὲ ἡ λέξις 
οὕτως" Πρόσεχε σεαυτῷ, μή πότε γένηται ῥῆμα 
χουπτὸν ἐν τῇ χαρδία σὸν ἀνόμημα. Εὔχολοί ἔσμεν 
πρὸς τὰς χατὰ διάνοιαν ἁμαρτίας οἱ ἄνθρωποι. 
Διόπεο ὁ πλάσας χαταμόνας τὰς καρδίας ἡμῶν, 
εἰδὼς, ὅτι τὸ πλεῖστον τῆς ἁμαρτίας ἐν τῇ ὁρμᾷ 
πληροῦται τῇ χατὰ πρόθεσιν, τὴν ἔν τῶ ἡγεμονιχῷ 
χαθαρότητα πρώτην ἡμῖν διετάξατο. Ὦ γὰρ μάλιστα 
προχείρως ἑξαυαρτάνομεν, τοῦτο πλείονος φυλαχῇ ς 
x«i ἐπιμελείας ἠξίωσεν. Ὥσπερ γὰρ τῶν σωμάτων 
τὰ ἀσθενέστερα οἱ προμηθέστεροι τῶν ἱατρῶν ταῖς 
προφυλαχτιχαῖς ὑποθήχαις πόῤῥωθεν ἀσφαλίζονται" 
οὕτως ὁ χοινὸς χηδεμὼν, x«i ἀληθινὸς τῶν ψυχῶν 
ἰατρὸς, ὃ μάλιστα ἡμῶν οἷδε (10) ποὸς ἁμαοτίαν 
ὀλισθηοότερον, τοῦτο ἰσχυροτέραις προκατελάθετο 
φυλακαῖς. At μὲν γὰρ διὰ τοῦ σώματος πράξεις xol 
χρόνου δὲονται, καὶ εὐχαιρίας, x«i χαμάτων, xoi 
συνεργῶν, χαὶ τῆς λοιπῆς χορηγίας αἱ δὲ τῆς δια- 
νοίας χινήσεις ἀχρόνως ἐνεργοῦνται, ἀχόπως ἐπιτι- 
λοῦνται, ἀπραγματεύτως συνίστανται, πάντα χαιρὸν 
ἐπιτήδειον ἔχουσι. Καί πού τις τῶν σοδαρῶν χαὶ 
χατωφρνωμένων ἐπὶ σεμνότητι, πλάσμα σωφροσύνης 
ἔξωθεν περιχείμενος, ἐν μέσοις χαθεξόμενος πολλάκις 
τοῖς ἐπ᾿ ἀοιτῇ αὐτὸν μαχαρίξουσιν, ἀπέδοαμε τῇ 
διανοια πρὸς τὸν τῆς ἁμαρτίας τόπον ἐν τῷ ἀφανεῖ 
τῆς χαρδίας χινήματι. Εἶδε τῇ φαντασίᾳ τὰ σπουδα- 
ξόμενα, ἀνετυπώσατό τινα ὁμιλίαν οὐχ εὐπρεπῇ, 
xai ὅλως ἐν τῷ χρυφαίῳ τῆς χαρδίας ἐργαστηρίῳ, 
ἐναργῆ ἐν ἑαυτῷ τὴν ἡδονὴν ξωγοαφήσας, ἀμάοτυ- 
po» ἔσω τὴν ἁμαρτίαν εἰργάσατο, ἄγνωστον πᾶσι 
ἕως ἂν ἔθη ὁ ἀποχαλύπτων τὰ χρυπτὰ τοῦ σχό- 
τοὺς, xul φανερῶν τὰς βουλὰς τῶν χαρδιῶν. Φύλαξαι 
οὖν, uf, ποτε γένηται ῥῆμα χρυπτὸν ἐν τῇ καρδία σου 
ἀνόμημα, Ὃ γὰρ ἐμόλέψας γνναιχὶ πρὸς τὸ ἐπι- 
θυμῆσαι, ἤδη ἐμοίχευσεν ἐν τῷ χαρδία αὐτοῦ. 


(0) Codices Combefisiani παραχατασχέσθαι, No- 
stri et editi προσχατέχεσθαι. 


(10) Antiqui duo libri ἡμῶν εἶδε, 


HOMILIA IN ILLUD, ATTENDE TIBI IPSI. 


τι el μὲν τοῦ σώματος πράξεις ὑπὸ πολλῶν δια- A bus ignotum, donec veniat qui revelabit occulta 


χόπτονται, 0 δὲ χατὰ πρόθεσιν ἁμαρτάνων, τῷ τώχει 
τῶν νοημάτων συναπαρτιξομένην ἔχει τὴν ἁμαρτίαν. 
. Ὅπου οὖν ὀξὺ τὸ παράπτωμα, ταχεῖα δέδοται ἡμῖν 

ἢ φυλαχή. Διαμαρτύρεται γὰρ, Μήποτε γένηται ῥῆμα 
χρυπτὸν ἐν τῇ καρδία σου ἀνόμημα. Μᾶλλον δὲ ἐπ' 
αὐτὴν τοῦ λόγου τὴν ἀρχὴν ἀναδρώμωμεν. 


tenebrarum, et manifestabit consilia cordium 15. 
Cave igitur ne quando verbum occultum in. corde 
tuo fiat delictum. Quisquis enim aspezit mulierem 
ad concupiscendum eam, jam adulterium commisit 
in corde suo ", Nam corporis acliones a multis 
intercipiuntur: qui vero peccat voluntate, statim 


ilationum motu peccatum explevit. Ubi igitur lapsus est repentinus, ibi repentina cavendi 


facultas fuit nobis tradita. Obtestatur enim, Nequando verbum occultum in corde tuo fiat delictum: 
Jam polius ad ipsum sermonis recurramus exordium. 


2. Πρόσεχε, φησὶ, σεαυτῷ, Τῶν ζώων ἔχαστον παρὰ 
τοῦ τὰ πάντα συστησαμένου Θεοῦ οἴχοθεν ἔχει τὰς 


ἀφορμὰς πρὸς τὴν φυλαχὴν τῆς οἰχείας συστάσεως, 


Καὶ εὕροις ἄν, εἰ καταμάθοις, ἐπιμελῶς, τῶν ἀλόγων Β 


τὰ πλεῖστα ἀδίϑαχτον ἔχοντα τὴν πρὸς τὸ βλάπτον 
διαδολήν" καὶ ψυσικῇ τινι πάλιν ὀλχῇ πρὸς τὴν τῶν 
ὠφελούντων ἀπόλαυσιν ἐπειγόμενα. Διὸ χαὶ ἡμῖν ὁ 
παιδεύων ἡμᾶς Θεὸς τὸ μέγα τοῦτο παράγγελμα δέ- 
δωκεν, ἵνα, ὅπερ ἔχείνοις ix φύσεως, τοῦτο api» ix 
τῆς τοῦ λόγον βοηθείας προσγένηται' χαὶ ὅπερ 
κατορθοῦται τοῖς ἀλόγοις ἀνεπιστάτως, τοῦτο παρ᾽ 
ἡμῶν ἐπιτελῆται διὰ τῆς προσοχῆς καὶ τῆς συνεχοῦς 
τῶν λογισμῶν (11) ἐπιστάσεως" χαὶ φύλαχες ὦμεν 
ἀχριδεῖς τῶν παρὰ Θεοῦ δεδομένων ἡμῖν ἀφορμῶν" 
φεύγοντες μὲν τὴν ἁμαρτίαν, ὥσπερ τὰ ἄλογα φεύγει 
τῶν βρωμάτων τὰ δηλητήρια: διώχοντες δὲ τὴν δι- 
χαιοσύνην, ὥσπερ χἀχεῖνα μεταδιώχει (12) τῆς πόας 
τὸ τρόφιμον, Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, ἕνα δυνατὸς. ἧς 


διαχρίνειν τὸ βλάπτον ἀπὸ τοῦ σώξοντος, Ἐπειδὴ δὲ C 


διπλοῦν τὸ προσέχειν" τὸ μὲν, σωματιχοῖς ὀφθαλμοῖς 
ἐνατενίξειν τοῖς ὁρατοῖς" τὸ δὲ, τῇ νοερᾷ τῆς ψνχῆς 
δυνάμει ἐπιβάλλειν τῇ θεωρίᾳ τῶν ἀσωμάτων" ἐὰν 
pe» ἐπὶ τῆς τῶν ὀφθαλμῶν ἐνεργείας κεῖσθαι εἴπω- 
μὲν τὸ παράγγελμα, εὐθὺς αὐτοῦ τὸ ἀδύνατον ἀπ- 
ἐλέγξομεν. Πῶς γὰρ ἂν τις ὅλον ἑαντὸν τῷ ὀφθαλμῷ 
χαταλάδοι; Οὐδὲ γὰρ αὐτός ἐφ᾽ ἑαυτὸν ὁ ὀφθαλμὸς 
κέχρηται τῷ ὁρᾷν (13) οὐ χορυφῆς ἐφιχνεῖται, οὐ 
τὰ νῶτα οἶδεν, οὐ πρόσωπα, οὐ τὴν ἐν τῷ βάθει τῶν 
σπλάγχνων διάθεσιν, ᾿Ασεδες οὖν τὸ λέγειν ἀδύνατα 
εἶναι τὰ τοῦ Πνεύματος παραγγέλματα (14). Λείπεται 
τοίνυν ἐπὶ τῆς χατὰ νοῦν ἐνεργείας τοῦ προστάγμα- 
τὸς ἐξακούειν, Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ" τουτέστι, Παν- 
ταχόθεν σεαυτὸν περισχόπει, ᾿Αχοίμητον ἔχε πρὸς 


?. Attende, inquit, tibi ipsi. Animal quodvis ad 
se tuendum ab omnium conditore Deo habet intus 
impetum quemdam. Invenias itidem,si modo ani- 
mum diligenler atlenderis, maximam brutorum 
animalium partem, nullo magistro, noxia vitare 
aversarique: contra vero,naturali quadam propen- 
sione ad sua commoda, capienda incitari. Quapro- 
pter et qui nos erudit Deus, magnum hoc nobis 
praeceptum dedit, ut quod illa a natura accepere, 
idipsum accedat nobis rationis ope ; et quod fit a 
brutis inconsiderate, hoc a nobis perficiatur ex 
animi attentione etassidua mentis consideratione: 
item, ut datos nobis a Deo impetus diligenter cus- 
todiamus, fugientes peccatum perinde atque bruta 
animalia venenatum pabulum fugiunt ; sectantes 
vero justitiam, velut illa herbas edules consectan- 
tur. Attende igitur tibi ipsi ut possis 18 noxium a 
salubri discernere. Quoniam autem duplex est 
attentio: altera, cum 'consideranlur oculis cor- 
poreis visibilia; altera, eum speculamur incorpo- 
rea intelligente animi facultate ; si dixerimus qui- 
dem hoc prieceptum in oculorum actione esse si- 
tum, statim id fieri non posse deprehendemus. Qui 
enim fieri potest, ut quis seipsum totum oculo 
complectatur? Neque enim oculus ipse ad seipsum 

videndum adhibet suos obtutus ; non pertingit 
ad verticem, lerga; non novit, non vultus, non in- 
ernam viscerum dispositionem, Denique impium 
fuerit discére priecepta Spritus sancti perfici non 
posse, Superest igitur ut illud preceptum de men- 
tis actione accipiamus. A (tende igitur tibi ipsi : hoc. 
est. Teipsum omni ex parte conspice. Habeto ocu- 
lum anims» insomnem ad tui ipsius custodiam. 


τὴν σεαυτοῦ φυλακὴν τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα, Ἐν μέσῳ D In medio laqueorum transis ?*. Latent laquei multis 


παγίδων διαβαίνεις, Κεχρυμμένοι βρόχοι παρὰ τοῦ 
ἐχθροῦ πολλαγόθεν χαταπεπήγασι, Πάντα οὖν περι- 
σχύπει, ἵνα σώξῃ ὥσπερ δορχὰς ἐχ βρόχων, καὶ 
ὥσπερ ὄρνεον ix παγίδος, Ἢ μὲν γὰρ δορχὰς ἀν- 
ἀλωτὸς ἔστι τοῖς βρόχοις dv ὀξύτητα τῆς δράσεως" 
ὅθεν xal ἐπώνυμός ἐστι τῆς οἰχείας ὀξυδορχίας" τὸ 
δὲ ὄρνεον χούφῳ τῷ πτερῷ ὑψηλότερον τῆς ἐπιβουλῆς 


in locis ab hoste defixi. Cireumspice igilur et lustra 
omnia, Ut serveris tamquam damula e laqueis, et 
tanquam avis e reti ??. Caprea enim pre visus 
claritate capi laqueis non polest; inde esl etiam 
quod id nominis acceperit a proprio visus acu- 
mine: avis vero, si modo sibi allendal, levi penna 
sursum erecta, redditur altior quam ut incidat in 


76 1 Cor tv, 5. " Matlh. v, 28. ?* Eccle. ix, 20. 19 Prov. vi, 5. 


(44) Editi et Reg. tertius τῶν λόγων. Alii mss. 
τῶν λογισμῶν. Ibidem in Reg. primo pro ἐπιστάσεως 

gitur ἐπιτώσεως, 
12) Editi διώχει, At mss. plerique omnes μετα- 


t, 
(13) Unus codex Reg. et edili τὸ ὁρᾶν, Alii non 
pauci τῷ ὁρᾶν. Stalim unus codex Combef. νῶτα 
PATROL. Gn. XXXI. : 


7 





203 
aucupum insidias. Cave igitur, ne brutis animan- 
tibus deterior videare ad teipsum custodiendum, 
nequando laqueis irretitus, preda efficiaris diaboli, 
&b eo captus et ad illius voluntatem adductus 30, 


3. Attende itaque tibi ipsi: hoc est. Non tuis, 
neque his que circum te sunt, sed tibi ipsi soli 
attende. Aliud enim sumus nos ipsi, aliud nostra, 
aliud que circum nos sunt. Nos quidem anima su- 
mus et mens, quatenus ad imaginem Conditoris 
sumus facti ; nostrum vero corpus est, et qui per 
ipsum sunt sensus ; circum nos autem pecunie, 
artes et reliqua vite suppellex. Quid igitur ait 
Scriptura ? Ne carni attende, nec ullo modo pro- 
sequare illius bona,sanitatem,pulchritudinem, vo- 
luptatum usum, longam vitam; nec pecunias aut 
gloriam, aut potentiam admirare ; nec alia que- 
cunque temporalis tue vite munera erplent, ma- 
gna aut eximia tanti duxeris, ut horum studio 
primariam tuaia vitam negligas, sed attende tibi 
ipsi ; hoc est, anime tue. Exorna illam, et ejus cu- 
ram gere, ut sordes omnes ex nequitia ipsi acce- 
dentes, submoveantur per animi attentionem, om- 
nisque vitiorum turpitudo expurgetur, ac contra 
condecoretur illustreturque omni virtutis orratu. 
Perscrutare te ipse, quis sis ; fac noscas tuam ip- 
sius naturam, nimirum corpus quidem mortale 
esse, animam vero immortalem : item, duplicem 
esse vitam nostram,alterám carnis propriam, cito 
transeuntem ; alteram anime cognatam, limites 
nullas admittentem. Attende ergo (ibi ipsi, neque 
iis que peritura sunt, ac si eterna essent, δά - 
seris, neque eeterna quasi fluxa asperneris. Carnem 
despicito, quippe que transeat; curam habeas ani- 
m: rei 19 immortalis. (Omni diligentia tibi ipsi 
intende, ut quod utrique profuturam sit, noveris 
disperüri, carni quidem alimoniam et tegumenta: 
anime vero pietatis dogmata, institutionem urba- 
nam, virtutis exercitationem, vitiorum emendatio- 
nem. Neque vero plus &quo pinguefacias corpus, 
neque sis sollicitus de copia carnium. Quoniam 
enim Caro concupiscit adversus spiritum, spiritus 
autem adversus carnem,et hac sibi invicem adver- 
santur *!, cave nequando addictus carni, multas 
vires tribuas deteriori. Nam quemadmodum in sta- 
terarum momentis ua2am lancem si degravabis,ne- 
cesse est omnino ut oppositam reddas leviorem : ita 
etiam in corpore et animo, dum unum redundat, 
alterum necessario imminuitur. Fruente enim cor- 
pore habitudine bona, atque obesitate aggravato 
consequens est ut mens ad peculiares sibi actiones 
infirnasitac debilis; contra,animose benehabente 


806 [I Tim. 1,26. *! Galat. v, 17. 


(19) Reg. primus αἱ διὰ τούτον. 

(19; Unus codex ἡδονῶν ἀπόλαυσιν, 
, :17) Antiqui duo libri ὅσα σον. Alii mss. et editi 
ὁσα 75'. Nec ita multo post editi et Reg. tertius vo- 
μίσας,κι τῇ, Sed voculam καί delevímus; fidem 


S. BASILII MAGNI. 


206 


À τῶν ἀγρευόντων, ὅταν προσέχῃ, γίνεταί. Ὅρα οὖν 
μὴ χείρων φανῇς τῶν ἀλόγων πρὸς τὴν σεαυτοῦ φυ- 
λαχήν: μήποτε, ταῖς παγίσιν ἁλοὺς, θήραμα γένῃ 
τοῦ διαθδόλου, ἐξωγρημένος ὑπ᾽ αὐτοῦ εἰς τὸ ἐχείνον 
θέλημα. 


3. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ" τοντέστι͵ Μότε τοῖς σοῖς 
μήτε τοῖς περὶ σὲ, ἀλλὰ σιαντῷ μόνῳ πρόσεχε. Αλλο 
γάρ ἐσμεν ἡμεῖς αὐτοὶ, xal ἄλλο τὰ ἡμέτερα, καὶ 
ἄλλο τὰ περὶ ἡμᾶς. Ἤμεϊς μὲν οὖν ἐσμεν à ψυχὴ καὶ 
ὁ νοῦς, χαθὸ xat' εἰχόνα τοὺ χτίσαντος γεγενήμεθα" 
ἡμέτερον δὲ τὸ σῶμα καί αἱ dV αὐτοῦ (15) αἰσθήσεις" 
περὶ ἡμᾶς δὲ, χρήματα, τέχναι χαὶ d λοιπὴ τοῦ 
βίον κατασχενή. Τί οὖν φησιν ὁ λόγος; Μὴ τῇ σαρχὶ 
πρόσεχε, μηδὲ τὸ ταύτης ἀγαθὸν ἐκ παντὸς τρόπον 
Qíext: ὑγείαν xal χάλλος x«l ἡδονῶν (16) ἀπολαύ- 

Β σεις, καὶ μαχροθδέωσιν" μηδὲ χρήματα καὶ δόξαν, καὶ 
δυναστείαν θαύμαξε: μηδὲ ὅσα σοι (17) τῆς προσ- 
καίρον ζωῆς τὴν ὑπηρεσίαν πληροῖ, ταῦτα μεγάλα 
νομίσας, τῇ περὶ ταῦτα σπουδῇ τῆς προργουμένης 
σεαυτοῦ ζωῆς κχαταμέλει' ἀλλὰ πρόσεχε σεαυτῷ" 
τουτέστι, τῇ ψυχῇ σου. Ταύτην καταχόσμει, καὶ ταύ- 
τὴς ἐπιμελοῦ, ὥστε πάντα μὲν τὸν dx τῆς πονηρίας 
ἐπιγινόμενον αὐτῇ ῥύπον ἀποιχονομεῖσθαι διὰ τῆς 
προσοχῆς, πᾶν δὲ τὸ ἀπὸ χαχίας αἶσχος ἀποχαθαέρι- 
σθαι, παντὶ δὲ τῷ ἐξ ἀρετῆς χάλλει χατακχοσμεῖν 
αὐτὴν xai φαιδρύνειν, ᾿Εξέτασον σεαντὸν τὶς εἶ, 
γνῶθι σαντοῦ τὴν φύσιν" ὅτι θνητὸν μέν σὸν τὸ σῶμα, 
ἀθάνατος δὲ ἡ ψυχή" xai ὅτι διπλῇ τίς ἐστιν duo» 
ἢ Ced: ἡ μὲν οἰχεία τῇ σαρχὶ, ταχὺ παρεβχομένῃ᾽ ὁ 
δὲ συγγενὲς τῇ ψυχῇ, μὴ δεχομένη πιριγραψέν. 

C Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, μήτε τοῖς θνητοῖς ὡς ἀϊδίοις 
ἑναπομείνῃς, “μήτε τῶν ἀϊδίων ὡς παρερχομένων 
καταφρονήσῃς. Ὑπερόρα σαρχὸς, παρέρχεται ap: 
ἐπιμλοῦ ψυχῆς, πράγματος ἀθανάτον. Ἐπίστηθι 
μετὰ πάσης ἀχριθδείας σεαυτῷ, ἵνα εἰδᾷς διανέμειν 
ἑχατέρῳ τὸ πρόσφορον, σαρχὶ μὲν διατροφὰς xai 
σχεπάσματα, ψνχῇ δὲ δόγματα εὑσειθβείας, ἀγωγὲν 
ἀστείαν, ἀρετῆς ἄσχησιν, παθῶν ἐπανόρθωσιν: μέτε 
ὑπερπιαίνειν τὸ σῶμα, μήτε περὶ τὸν ὄχλον τῶν 
σαρχῶν ἐσπονδαχέναι. Ἐπειδὴ γὰρ ᾿Ἐπιθυμεῖ d 
σὰρξ κατὰ τοῦ πνεύματος, τὸ δὲ πνεῦμα χατὰ τῆς 
σαρχὸς, ταῦτα δέ ἀλλήλοις ἀντιχειται (18), δρα μὲ 
ποτε, προσθέμενος τῇ σαρχὶ, πολλὴν παράσχῃ Tiv 
δυναστείαν τῷ χείρονι. Ὥσπερ γὰρ ἐν ταῖς ῥοπαῖς 
τῶν Quy&v, ἐὰν μέαν χαταδαρύνῃης πλάστιγγα, χου- 

D φοτέραν πάντως τὴν ἀντιχειμένην ποιήσεις’ οὕτω 
x«l ἐπὶ σώματος x«l ψυχῆς, ὁ τοῦ ἑτέρον πλεονα- 
σμὸς ἀναγκαίαν ποιεῖ τὴν (19) ἐλάττωσιν τοῦ ἑτέρου. 
Σώματος μὲν γὰρ εὐπαθοῦντος x«l πολυσαρχία βα- 
ρυνομένου, ἀνάγκη ἀδρανῆ καὶ ἄτονον εἶναι πρὸς τὰς 
οἰχείας ἐνεργείας τὸν νοῦν ψνχῆς δὲ εὐεχτούσης xal 
διὰ τῆς τῶν ἀγαθῶν μελέτης πρὸς τὸ οἰκεῖον μέγεθος 


trium librorum veterum secuti. 

(18) In Colb. tertio pro ἀντέχειται 1 
χέινται. Mox quatuor mss. παράσχῃ. 
σχὴς. | 

(19, Antiqui tres libri ποιεῖται τὰν. 


tur ἀντί- 
iti παρα- 


















à δὲ τοῦτο παράγγελμα καὶ ἀσθενοῦσι χρή- 
| ut ἑῤῥωμένοις ἁρμοδιώτατον. Ἐν μέν γε ταῖς 

χθε scat um τοῖς χάμνουσι παρεγγυῶσι πρῦσ- 
icr jg ἑαυτοῖς, xul μηδενὸς τῶν εἰς θεραπείαν 
us . Ὁμοίως δὲ x«i ὁ ἰατρὸς τῶν 
boxer d ὧν λόγος (30) τὴν ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας κε- 
» jeci Dà τοῦ μιχροῦ τούτου βοηθήματος 
πω οὖν σεαυτῷ, ἵνα χατὰ ἀναλογίαν 
ης χαὶ τὴν ἐχ τῆς θεραπείας βοή- 
s QU) Μέγα καὶ χαλεπὸν τὸ ἀμάρτημα' 
τῆς ἐξομολογήσεως, δακρύων πι- 
o M τῆς ἀγρυπνίας, ἀδιαλείπτου τῆς νὴη- 
Nace φορητὸν τὸ παράπτωμα" ἐξισα- 
ἄνοια, Μόνον πρόσεχε σεαυτῷ, ἵνα 


B so ὥστε τὸ αὐτὸ (23) χαὶ νο- 


ἡνωρίξῃς da ἧς εὐρωστίαν καὶ νόσον. Πολλοὶ γὰρ ἀπὸ 
τῆς (22) ἄγαν : εξίας μεγάλα καὶ ἀνίατα νο- 
σοῦντες, οὐδὲ αὐτὶ τοῦτο ἴσασιν, ὅτι νοσοῦσι, Μέγα 
δὲ τὸ ἐκ τοῦ παρὸ ματος ὄφελος χαὶ τοῖς ἐῤῥω- 
σοῦντας ἰᾶται, χαὶ 


χίνοντοις τελειοῖ, Ἔχαστος γὰρ 
ἡμῶν τῶν μαθϑητευομένων τῷ λόγῳ μιᾶς τινος πρά- 
ξεῶς ἔστιν ὑπηρέτης, τῶν χατὰ τὸ Εὐαγγέλιον δια- 
τιταγμένων ipi Ἐν γὰρ τῇ μεγῶν αἰκίᾳ τῷ m 
κλησίᾳ ταύτῃ οὐ μόνον σχεύη ἐστί παντοδαπὰ, χρυσᾶ 
χαὶ ἀργυρᾶ, καὶ ξύλινα (34) χαὶ ὀστράκινα, ἀλλὰ χαὶ 
τέχναι παντοῖαι. Ἔχει γὰρ ὃ οἶχος τοῦ Θεοῦ, ἥτις 


HOMILIA IN ILLUD, ATTENDE TIBI IPSI. 
murs ἐστι τὴν τοῦ σώματος ἕξιν χατα- À et bonorum meditatione ad propriam magnitudi- 


nem evecto, sequitur bonam corporis habitudinem 
contabescere et elanguere. 

4. Porro hoe idem preceptum eum infirmis 
conducit, tum maxime congruit bene valentibus. 
Kt in morbis quidem medici adhortantur «egrotos, 
ut sibi ipsi attendant, nihilque eorum quc ad me- 
delam pertinent negligant. Eumdem ad modum 
sermo eliam, animarum nostrarum medicus, ani- 
mam ἃ peccato male allectam exiguo hoc remedio 
persanat. Attende igitur tibi ipsi, ut pro delicti ra- 
tionerecipias etiam subsidium curationis. Magnum 
est peccatum et grave, multa tibi opus est confes- 
sione, laerymis amaris, intentis vigiliis, jugi jeju- 
nio. Leve est et tolerabile delictum : huie quoque 
exiequetur peenitentia. Tantummodo attende tibi 
ipsi, ut sanitatem animi ac morbum agnoscas. 
Sunt enim plerique, qui pri: nimia animi inconsi- 
deràntia egrotare se nenorunt quidem, quanquam 
gravibus morbis el insanabilibus laborant. Sed et 
bene valentibusinagendonon parum prodest illud 
mandatum : quare hoe idem et cgros sanat, et 
sanis conciliat sanitatem perfectiorem, Nam quis- 
que nostrum quiinter verbi discipulos recensemur, 
sumus administri unius alicujus eorum munerum, 
que nobis,juxta Evangelium, prescripta sunt. Enim- 
veroin magna domo Ecclesia hac non modo vasa 
suntcujuscunque generis, aurea eLargentea, lignea 
ei testacea**, sed sunt etiam, artesomnigense. Habet 


ἐστὶν Ἐχκχλησία Θεοῦ ζῶντος, θηρεντὰς, ὁδοιπόρους, C enim domus Dei, quie est Ecclesia Dei viventis, ve. 





ἀρχιτέχτονας, οἰκοδόμους, γεωργοὺς, ποιμένας, ἀθλη- 
τὰς, στρατιώτας. Πᾶσι τούτοις ἐφαρμόσει τὸ βραχὺ 
τοῦτο ῥῆμα lrdery (28) xai ἀχρίδειαν τοῦ ἔργον χαὶ 
σπουδὴν τῆς προαιρέσεως ἐμποιοῦν. Θηρευτὴς εἴ ἀπ- 
ἐσταλμένος ὑπὸ τοῦ Κυρίου τοῦ εἰπόντος" Ἰδοὺ ἐγὼ 
ἀποστέλλω πολλυὺς θηρευτὰς, xul θηρεύσουσιν αὖ- 
τοὺς ἐπάνω παντὸς ὄρους. Hpóstyt. οὖν ἐπιμε- 
Mas, μὲ πού σε διαφύγῃ τὸ θήραμα, ἵνα, συλλαδό- 
μᾶνος τῷ λόγῳ τῆς ἀληθείας, τοὺς ὑπὸ τῆς καχίας 
ἀγριωθέντας προσαγάγῃς τῷ σώξοντι, ᾿Οδοιπόρος εἶ 
ὁμοίως τῷ (36) εὐχομένῳ: Τὰ διαδήματώ μον χατεύ- 
θυνον. Ἡρόσεχε σεαυτῷ, μὴ παρατραπῆῇς τῆς ὁδοῦ, μὴ 
PW ioter ci ἀριστερᾷ ὑδῷ βασιλικῇ πορεύου, Ὃ 
ἀρχιτέχτων ἀσφαλῶς τὸν θεμέλιον. χαταδαλλέσθω (37) 


natores, vialores, architectos, ΘΠ οδίοταβ, agrico- 
las,pastores,athletas, milites.Conveniet brevis heec 
dictio his omnibus, impertiens singulis tum operis 
integritatem, lum voluntatis studium. Venator es 
missus a Domino dicente : Ecce ego mitto multos 
venalores eL venabuntur eos super omnem montem**., 

Attende igitur diligenter, ne forte effugiat te pree- 
da, ut eos qui vitiis efferati sunt, sermone verita- 
tis captos adducas Servatori. Viator es non secus 
&c ille 2 qui sic precabatur : Gressus meos diri- 


ge **, attende tibi ipsi ne defleelas a via, ne declines 


ad dextram aut sinistram, via regia incede, Jaciat 
architeclus firmum fidei fundamentum, quod est 
Jesus Christus, Videat iedificalor, quo pacto cedi- 


τῆς πίστεως, ὃς ἐστιν Ἰησοῦς 6 Χριστός, 'O οχίοδό- D ficet : non lignum, non fenum, non stipulam, sed 








pos iren πῶς ἐποιχοδομεῖ" μὴ ξύλα, μὴ χόρτον, 
μὰ x Ὁ ἀλ ul χρυσίον, ἀργύριον, λίθους τι- 


20 Codices ulti ἡμῶν λόγος. Editi ὁ λόγος, 
?1) Reg ; primus βούθειεν x dentia Statim iem 
τὸ παράπτωμα, Nec 11ἃ multo post 


mss. ορητὸν τὸ ἀμώρτη 
i) Anlid eld duo libri [πολλοὶ γὰρ ὑπὸ τῆς. 
3) Siem mss. At edili ὥστε αὐτὸ τοῦτο. 


Editi et Reg. tertius ἀργυρᾶ, ἀλλὰ καὶ ξύ- 
uva. Alii t ires mss, ἀργυρᾶ xai ξύλινα, Ibidem editi 


-— ἀλλὰ καί, Ne. Sed vox ἀλλὰ hoc loco in 
Reg. tertio deest. 


aurum, argentum, lapides pretiosos "δ. Pastor es? 
atllende ne te quidquam eorum quae ad munus. 
pastorale allinent, preetereat. Heec autem quid sibi 


*5 Psal, cxviu, 133. ** I Cor. ui, 


(23) Veteres aliquot libri ἑκώστου, Ibidem Reg. 
primus et Colb. primus χατὰ ἀχρίδειαν, male. Nec 
ita multo post duo mss, παρὰ τοῦ Κυρίου. 

(26) Edili et Colb. tertius ὅμοιος τῷ, similis ei 
qui, etc; At Regii primus et tertius ὁμοίως τῷ, ἦγον. 
inde atque is qui, elc., rectius. Hoc ipso in loco 
Colb, primus προσευχὸ 

(27) Veteres duo 


ri χαταθαλέτω, Codex Com- 
bef. χαταδαλλέτω, 


207 


S. BASILII MAGNI 


volunt? Fac reducas errabundum pecus, obliga Α λόντων τῇ ποιμαντικῇᾷ. Ταῦτα δὲ εἰσι (28) ποῖα; Τὸ 


contritum, egrum sana. Agricola si fueris, ficum 
infructuosam circumfodito,et ea que fecunditatem 
juvant appone*'. Tu qui miles ** es, collabora 
Evangelio ** : milita bonam militiam ** contra spi- 
ritus nequitise *!, adversus libidines carnis, as. 
sume omnem armaturam Dei*?? : ne impliceris 
vite negotiis*?, ut ei qui te in militiam delegit, 
placeas. Athleta es? attende tibi ipsi, ne quam 
legem athleticam transgrediaris. Coronatur enim 
nemo, nisi legitime certaverit **. Imitare Paulum 
et currentem, et luctantem, et pugnis certantem** ; 
tu itidem, velut bonus pugil, animi oculum omni- 
no intentum habe. Partes precipuas obtegito ob- 
jectu manuum; intentis in adversarium oculis 


esto. Extende te in cursibus ad anteriora **. Sie p 


curre, ut comprehendas *'. Oppone te invisibili- 
bus adversariis in luctatione. Esse te ejusmodi 
quoad vives, hec sententia vult, non conciden, 
tem animo, neque dormientem, sed sobrie et vigi- 
lanter tibi ipsi preesidentem. 


5. Deficiet me dies, si narrare pergam tum stu. 
dia eorum qui Evangelio Christi operam dant, tum 
vim precepti, videlicet quam conveniat omnibus. 
Attende tibi ipsi; sobrius esto, utere consiliis, 
presentium custos, futuri provisor. Quod jam pree. 
sens est, pre segnitie ne amitte, neque eorum, que 
non sunt, nec forte futura sunt, quasi jam in rma- 
nibus sint, tibi promitte possessionem. Nonne hic 
morbus natura insitus est adolescentibus, ut ob 
mentis levitatem habere se jam putent sperata? 
Nam si quando otium nacti fuerint, aut quietem 
nocturnam, imagines quasdam reruai non subsi- 
stentium sibi ipsi animo figunt, et prete mentis in- 
stabilitate ferunturin omnia, pollicentes sibi splen- 
dorem vite, nuptias illustres, niimerosam ac fau- 
stam sobolem, longevam senectutem, deferendos 
ab omnibus honores. Deinde cum nulla in re pos- 
sint spes suas sistere, ad ea que inter homines 
maxima sunt, nimio animi tumore rapiuntur. Do- 
mos pulchras comparant et amplas, quas pretiosa 
ac omnigena supellectile replent; tantum adjiciunt 
terrre in circuitu, quantum vana eorum cogitatione 
& toto terrarum orbe rescissum est. Rursus pro- 
venientes illinc reditus in vanitatis horreis inclu? 
dunt His addunt pecora, innumeram servorum 
turmam, magistratus civiles, principatus gentium, 
imperia militaria, bella, tropheea denique regnum 


8. 11 Tim. τι, 3. 
9ι ibid. 5. 


5 fuc. xii, 8. 


* [I Tim. 1, 8. 
s? |I Tim. 11, 4. 


*5 | Cor. ix, 96. 


(25, Unus codex Colb. Ταῦτα δέ ἐστι. Mox idem 
Inss τοῦ νοσοῦντα, Imale. 

(29, Mud, συγκαχοπάθησον τῷ Εὐαγγελίῳ, inter- 
prc«tan*s Erasmus, videtur vim verbi xoxoma- 
5^ non male expressisse, cum ita interpretatus 
est ; Fito particeps afflictionum Evangelii. 

30, In Heg. primo scriptum invenimus ψυχᾶς 
ὄμμα, sed ita tamen, αἱ vox βλέμμα in ora Vdbri 


** Philipp. πὶ, 13. 


πεπλανχμένον ἐπίστρεφε, τὸ συντετριμμένον ἐκίδη- 
σον, τὸ νοσοῦν ἴασαι. Ὃ γεωργὸς, περίσχακπτε τὸν 
ἄχαρπον συχξν, καὶ ἐπίβδαλλε τὰ πρὸς βοήθειαν τῆς 
χαρπογονίας. Ὃ στρατιώτης, συγκαχοκάθησον τῷ 
Εὐαγγελίῳ (29), στρατεύου τὴν χαλὸν στρατείαν 
κατὰ τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, χατὰ τῶν παθῶν 
τῆς σαρχος, ἀνάλαδε κᾶσαν τὸν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ" 
μὲ ἐμπλέχου ταῖς τοῦ βίον πραγματείαις, ἵνα τῷ 
στρατολογέσαντι ἀρέσῳς. 'O ἀθλητὰς, πρόσεχε σεαυ- 
Té, μά πού τινα παραδᾷς τῶν ἀθλητικῶν νόμων. 
Οὐδεὶς γὰρ στεφανοῦται, ἐὰν μὲ νομίμως ἀθλέσῃ. 
Μιμοῦ τὸν Βαῦλον, x«l τρέχοντα, καὶ παλαέοντα, καὶ 
πυχτεύοντα' χαὶ αὐτὸς, ὡς ἀγαθὸς πύχτης, ἀμετεῦ- 
puro» ἐχε τὸ τῆς ψυχᾷς βλέμμα (30). Σχέπε τὰ 
καίρια τῇ προδολᾷ τῶν χειρῶν" ἀτενὲς τὸ ὄμμα πρὸς 
τὸν ἀντέπαλον ἔστω. Ἐν τοῖς δρόμοις τοῖς ἕμπρο- 
σθεν ἐπεκτείνον. Οὕτω τρέχε, ἵνα χαταλάδῳς. Ἐν rj 
πάλῃ τοῖς ἀοράτοις ἀνταγωνέξον. Τοιοῦτόν σε εἶναι διά 
βίου ὁ λόγος βούλεται, μὲ ἀναπεπτωχότα, pxdt καθ- 
εὐδοντα, ἀλλὰ νηφόντως χαὶ ἐγρηγορότως ἑαυτοῦ (31) 


οοοεστῶταοι. 


5. Ἐπιλείψει με ἢ ἡμέρα διηγούμενον τά τε ἐπιτη- 
δεύματα τῶν συνεργούντων εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ 
Χριστοῦ, xsi τὸν δύναμιν τοῦ προστάγματος, ὅπως 
εὐαρμόστως ἔχει (32) πρὸς ἄκαντας. Πρόσεχε σεαυτῶ" 
νηφάλιος ἔσο, βουλεντικὸς, τῶν παρόντων φύλαξ, 
προνοητιχὸς τοῦ μέλλοντος. Μὴ τὸ μὲν ὅδ παρὸν διὰ 
ῥαθυμίας προῖεσο, τῶν δὲ pits ὄντων μήτε ἐσο- 
μένων τυχὸν, ὡς ἐν χεοσὶν ὄντων, τὸν ἀπόλανσιν 
ὑποτίθεσο. Ἢ οὐχὶ φύσει ὑπάρχει τὸ ἀῤῥώστεουκ 
τοῦτο τοῖς νέοις, χουφότητι γνώμης ἔχειν ὅδῃ voui- 
ξειν τὰ ἔλπιδθέντα; Ὅταν γάρ ποτε ἐρεμέας λά- 
όωνται, ἢ ὡσυχίας νυχτερινᾷς, ἀναπλάττουσιν ἑαυ- 
τοῖς φαντασίας ἀνυποστάτους, τῇ εὐχολίᾳ τῆς δια- 
νοίας ἐπὶ πάντα φερόμενοι" ὑποτιθέμενοι περιφα- 
γείας βίου, γάμους λαμπροὺς, εὐπαιδίαν, γέρας βαθὺ, 
τὰς παρὰ πάντων τιμάς. Elta μεδαμοῦ στῆναι τῶν 
ἔπίϑων δυνάμενοι, πρὸς τὰ μέγιστα τῶν ἐν ἀνθρώ- 
ποις ὑπερφυσῶνται. Οἴχους χτῶνται καλοὺς χαὶ με- 
γώλους: πληρώσαντες τούτους παντοδαπῶν χειμη- 
Mew, γῆν περιβάλλονται, ὅσην ἄν αὐτοῖς ἡ ματαιό- 
τὴς τῶν λογισμῶν τῆς ὅλης χτίσεως ἀποτέμηται. 
Hé)» τὰς ἐντεῦθεν εὐπορίας ταῖς τῆς ματαιότχτος 
ἀποθήκαις ἐναποχλείουσι. Ἡροστιθέασι τούτοις βοσχύή- 
ματα, οἰκετῶν πλῶθος ἀριθμὸν, ὑπερθαῖνον, ἀρχὰς 
πολιτιχὰς, ἡγεμονίας ἐθνῶν, στρατιεγίας, πολέμους, 
τρόπαια, βασιλείαν αὐτόν. Hdvr« ταῦτα τοῖς διαχέ- 
νοις τῆς διανοιας ἀναπλασμοῖς ἐπελθόντες, ὑπὸ τῆς 


9801 Tim. 1, 18. *! Ephes. v1, 12. ** ibid. 13. 
*! [ Cor. ix, 24. 


addita sit. Mox e regione vocis xaípt« vox ψυχιχά 
in Colb. primo legitur. Utrum autem vox ψυχιχὰ 
varia lectio sit, an declaratio vocis xaíp« viderint 


i. 

(31) Regii duo codices ἀλλὰ vigovre... σεαυτοῦ. 

(32) Unus codex Colb. εὐαρμόστως ἔχῃ. Editi et 
alii duo mss. ἔχει. 


209. 


ἄγαν ἀνοίας ἀπολαύειν δοχοῦσι τῶν ἔλπισθέντων ὡς 
ἤδη παρόντων χαὶ ἐν ποσὶ χειμένων αὐτοῖς. Ἴδιον 
γώ ELT ἐαινεδύργας x«i ῥαᾳθύμου ψυχῆς, ἐνύπνικ 
4w £ypnyopürog τοῦ σώματος, Ταύτην τοίνυν 











αὐνότητα τῆς διανοίας, x«l τὴν φ)εγμονὴν τῶν 

λόγω μῶν χκαταπιέξων 6 λόγος, καὶ οἷον χαλινῷ τινε 
ων τῆς διανοίας τὸ ἄστατον, παραγγέλλει 

τὸ μέγα τοῦτο χαὶ σοφὸν ximé yiii: Σεαυτῷ, 
Eas πρόσεχε" μὴ ὑποτιθέμενος Tk ἀνύπαρχτα, 
d παρόντα πρὸς τὸ συμφέρον διατιθέμενος. 

δα ἀν τὸ πάθος ἐξαιροῦντα τῆς συνηθείας, 
χρήσασθαι τῇ παραινέσει τὸν νομοθέτην. 


ii οι ρεδάβα ἡμῶν πολυπραγμονεῖν τὰ 
ἀλλότρια, ies οἰκεῖα ἑαυτοῦ διασχέπτεσθαι - ἵνα μὴ 
τοῦτο h χεν, Παῦσαι, φησὶ, τὰ τοῦ δεῖνος χαχὰ 









περιεργαξόμενος " μὴ δίδου σχολὴν τοῖς λογισμοῖς τὸ 
ἀλλότριον ifs ἐξε ἀῤῥώστημα ἀλλὰ σαυτῷ πρὸσ- 
εχε- τουτέστι ὶ τὴν οἰχείαν ἔρευναν στρέφε σου 
τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς. Πολλοὶ γὰρ, κατὰ τὸν λόγον τοῦ 
Κυρίον, τὸ μὲν € τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδε)- 


ks κατανοοῦσι, τὴν δὲ ἐν τῷ οἰκείῳ ὀφθαλμῷ δοκὸν 
Μὴ παύσῃ τοῖνυν διερευνώμενος 
vincet σοι χατ' ἐντολὴν ὁ βίος πρόεισιν - ἀλλὰ 


μὴ τὰ ἔξω περισκόπει, εἴ πού τινος μῶμον ἐξευ- 


ρεῖν δυνηθείης (33), κατὰ τὸν Φαρισαῖον τὸν βαρὺν 
ἐκεῖνον xui , ὃς εἰστήκει ἑαυτὸν ϑιχαιῶν; 
καὶ τὸν γελίξων * ἄλλά σεαυτὸν ἄνα- 


χρένων biis. (34), μὴ τι χατὰ τὰς ἐνθυμήσεις 
ἥμαρτες, μὴ Tt à γλῶσσα παρώλισθε τῆς διανοίας 


προεχϑραμοῦσα, μὴ ἐν τοῖς ἔργοις τῶν χειρῶν πέ- 


πραχκταί τε τῶν ἀῤξουλήτων. Κἂν εὕρῃς ἐν τῷ βίῳ c 


σεαυτοῦ πολλὰ τὰ ἁμαρτήματα (εὑρήσεις δὲ πάντως 
Oy), λὲγε τὰ τοῦ τελώνου - Ὃ Θεὸς, ἰλά- 
σθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ, Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ. Τοῦτο 
σοι τὸ ῥῆμα χαὶ λαμπρῶς εὐημεροῦντί ποτε, χαὶ 
παντὸς τοῦ βίου xarà ῥοὺν φερομένον, χρησίμως 
παραστήσεται, ὥσπερ τις ἀγαθὸς σύμθουλος ὑπόμνη- 
σιν φέρων τῶν ἀνθρωπίνων. Καὶ μέντοι χαὶ ὑπὸ πε- 
ριστάσεων (35) πιεξομένῳ ἐν χαιρῷ ἂν γένοιτο τῇ χαρ- 
dia χατεπαδόμενον, ὡς μήτε τύφῳ προς ἀλαζονείαν 
ὑπέρογκον ἐπαρθῆναι, μήτε ἀπογνώσει πρὸς ἀγενῆ 
was χαταπεσεῖν. Πλούτῳ χομᾶς, χαὶ ἐπὶ δε 

γόνοις μέγα φρονεῖς ; ; καὶ ἐπογοίλδλῃ πατρίδι χαὶ 

ν , καὶ ταῖς παρὰ πάντων τιμαῖς ; 






















ὅτι θνητὸς εἶ Ὅτι γῆ εἶ, καὶ εἰς 


(ute ἐξετασθέντας. Ποὺ οἱ τὰς πολι- 
guya sia Ἀπριδεδλυμένοι ; ποῦ οἱ δυσμαχὼώ- 
| Mere $5 ποῦ οἱ τὰς πανηγύρεις διατιθέντες ; 
προὶ ἱπποτρόφοι, οἱ στρατηγοὶ, οἱ σατράπαι, 
ὑραννο τ Οὐ πάντα χόνις ; οὐ πάντα μῦθος; Οὐχ 
γοῖς ὑστέοις τὰ μνημόσυνα (88) τς ξωῆς αὖ- 
Matlh. v, 3. ** Luc. xvut, 11. 
3) Editi 2uvz67:. Antiqui sex libri δυνηθείης. 
| duc  Colbertini τελώνην ἐξευτελίξων. 


34) ee. primus μὴ διάλείπης. Haud longe tres 
158, " ED Editi et duo mss. παρ- 


HOMILIA IN ILLUD, ATTENDE TIBI IPSI. 


pingi imu, 
ἣν — Πιρίδλεψαι. τοὺς πρὸ σοῦ ἐν ταῖς p 


! ibid. 13. 


210 
A ipsum. Hiec omnia ubi inanibus animi commentis 

recensuere, sibi prie nimia stoliditate 91 viden- 

tur speratis velut jam presentibus et sibi ante 

pedes positis frui. Propria heec est otiosi ac so- 

cordis animi tegritudo, in vigili corpore insomnia 

cernere, Hanc ilaque mentis laxitatem et cogitu- 

tionum tumorem comprimens Scriptura, el velut 

freno quodam menlis inconstantiam arcens, 

magnum hoc ac sapiens preeceptum annuntiat : 

Tibi ipsi, inquit, attende, nequaquam promittens 

tibi quie non exsistunt, sed presentia ad utilita- 

tem tuam «dirigens. Exislimo autem ideo usum 

fuisse hae admonitione legislatorem, ut illud etiam 

vitium ab hominum consuetudine amandarel. Quia 

unicuique nostrum facilius est aliena curiose inda- 
B gare, quam sua ipsius ac propria expendere, ul ne 
nobis id accidat : Desine, inquit, alterius cujus- 
piam mala explorare ; cave cogitationibus otium 
dederis alienum morbum inquirendi: sed tibi ipsi 
attende : hoc est, ad teipsum perscrutandum con- 
verle oculos animi lui. Sunt enim nec pauci, qui 
juxta Domini verba **, festucam quidem animad- 
vertunt in oculo fratris, trabem vero in vero ipso- 
rum oculo non vident. Cave igitur cesses perscru- 
tari teipsum, an praecepto congruenter convenien- 
lerque vita tibi procedat : ea autem quee extrin- 
secus sunt ne cireumspice, numcubi cujuspiam 
reprehendendi locum possisinvenire, gravemillum 
arroganlemque Pharisseum imitatus, qui stans 
seipsum justificabat, ac publicanum habebatdespi- 
catui **. Imo vero ne intermittas teipsum percon- 
tari, nunquid deliqueris cogitatione,nunquidlingua 
labarit mentem pracurrens, nunquid in manuum 
operibus factum sit quidquam temerarium. Quod 
si in vila tua te multa deliquisse inveneris (pror- 
sus autem invenies, homo cum sis), verba profer 
publicani : Deus, propitius esto mihi peccatori !, 
Attende, igitur tibi ipsi. Hoc verbum tibi, et splen- 
dido ac felici rerum successu utenti, et vitam om- 
nem secundo flumine traducenti, assidebit utiliter, 
sicul quasi bonus quispiam consiliarius rerum 
humanarum suggerat memoriam. Et. quanquam 
afflicteris adversis casibus, opportune potest cordi 
tuo accini, ut neque fastu tumidus eveharis ad ja- 
ctantie vitium ; neque desperatione ad degenerem 
meestitiam delabaris. Efferis ob divitias? jaetas te 
ob majorum nobilitatem? de patria ae pulchritu- 
dine corporis, deque delatis ab omnibus honoribus 
gloriaris? Attende tibi ipsi, quod mortalis es, 
Quod lerra es, et in terram reverteris*. Circum- 
spice eos qui ante te degerunt in similibus splen- 
doribus. Ubi sunt qui magistratus civiles gessere? 


* (Senes. rit, 19. 


ριστάσεως,, Aliquando post editi τύφῳ τι. Sed. vo- 
culam τὰ expunximus, fide veterum librorum 
innixi. 

(36) Reg. 
Yo» ἐν τοῖς, 
nostris deest. 


rimus τὸ μνημόσυνον, Mox editi Ἔγχυ- 
ocula ἐν el in mss. Combef. et in 


?11 S. BASILII MAGNI 212 
ubi rhetores illi inexpugnabiles? ubi qui consti- Α τῶν; Ἔγκυψον τοῖς τάφοις, εἰ duráay διαχρξάκι τίς 


tuerunt conventus publicos? ubi illustres equo- 
rum altores, exercituum duces, satrape, tyranni ? 
Annon omnia pulvis? annon omnia fabula? 
Annon vite ipsorum memoria conservatur in 
paucis ossibus? Conspicito sepulcra, num possis 
servum ab hero, et pauperem a divite discernere. 


ὁ οἰκέτης, χαὶ τίς ὁ δεσπότης " τίς ὁ πτωχὸς, καὶ τίς 
ὁ πλούσιος. Διάχρινον, εἶ τίς σοι δύναμις, τὸν δέ- 
σμιον ἀπὸ τοῦ βασιλέως - τὸν ἰσχυρὸν ἀπὸ τοῦ ἀσθε- 
νοῦς, τὸν εὐπρεπᾷ ἀπὸ τοῦ δυσειδοῦς. Μεμνημένος 
οὖν τῆς, φύσεως, οὐκ ἐπαρθήσῃ ποτέ" μεμνήσῃ δὲ 
σαυτοῦ (37), ἐὰν προσέχῃς σεαυτῷ. 


Discerne, si quo modo potes, vinctum a rege, fortem a debili, formosum a deformi. Itaque nature 
si memineris, nunquam te extolles ; memor autem fueris tui ipsius, si attenderis tibi ipsi. 


6. Rursus ignobilis homo es etinglorius, pauper 
ex pauperibus oriundus, sine lare, sine $4 civi- 
tate, infirmus, quotidiani victus indigus, timens 
potentes, omnes reformidans ob vite humilitatem? 
Pauper enim,inquit, non sustinet comminationem*, 
Neitaque despondeas animum, nec propterea quod 


6. Πάλιν δυσγενής τις εἶ χαὶ ἄδοξος, πτωχὸς ix 
πτωχῶν, ἀνέστιος, ἄπολις, kcÜrràc, τῶν ἐφ᾽ ἡμέραν 
ἐνδεὸς, τρέμων τοὺς ἐν δυναστεία (38), πάντας ὑπο- 
πτέόσσων διὰ ταπεινότητα βίου ; Πτωχὸς γὰρ, φησίν, 
οὐχ ὑφίσταται ἀπειλόν. Mà τοίνυν ἀπογνῷς σεαυτοῦ, 
μηδ᾽ ὅτι οὐδὲν ξηλωτὸν ἐν τῷ παρόντι σοι wpécsert, 


nihil suppetit tibi eorum quee expeti solent, om- B πᾶσαν ἀγαθὸν ἀποῤῥέψῃες ἐλπίδα " ἀλλ᾽ ἀνάγαγε σεαν- 


nem bonam spem abjicias: quin potius evehe ani- 
mum tuum, tum ad ea bona que jam tibi tradita 
sunt a Deo, tum ad ea quee ipso pollicente, tibi in 
futurum reposita sunt. Primum quidem, homo es 
solus ex omnibus animantibus a Deo formatus *. 
Annon illud tibi, si modo probe judicaveris, ad 
summam jucunditatem suffecerit, quod ab ipsis 
Dei manibus, qui omnia condidit, formatus sis? 
deinde etiam, quod ad imaginem factus Conditoris 
tui, possis per vitam beneinstitutam ad parero cum 
angelis dignitatem accedere ὃ Animum nactus es 
intelligendi facultate presditum, quo Deum cogno- 
scis, exploras rerum naturam perratiocinationem, 
sapientie fructum suavissimum decerpis. Terres- 
tria omnia animalia cicura perinde atque agrestia, 
omnia item in aquis degentia, et quee aerem hune 
pervolant, serviunt tibi, tuoque imperio subjacent. 
Nonne artes invenisti tu, ac condidisti urbes ? 
nonne et que ad vitam necessaria sunt, et que ad 
voluptatem luxumque pertinent excogitasti ? An- 
non ratione duce maria tibi facta sunt pervia? 
Nonne aer columque et stellarum chori suam tibi 
expandunt ordinem? Quid igitur pusillo es animo, 
quod equum non habeas argenteo freno adorna- 
tum? At habes solem, qui pernicissimo cursu per 
totum diem lumen suumvreluti facem tibi preefert. 
Cares argenti et auri fulgore : sed lunam habes in- 
genti suo splendore te collustrantem. Non conscen- 
dis currus inauratos: at pedeshabes proprium vehi- 


τοῦ τὸν ψυχὸν πρός τε τὰ (dw ὑπηργμένα σοι παρὰ 


τοῦ Θεοῦ ἀγαθὰ, χαὶ πρὸς τὰ di ἐπαγγελίας ὕστε- 
ρὸν (39) ἀποχείμενα. Πρῶτον μὲν οὖν ἔνθρωκος εἶ, 


μόνον τῶν ζώων θεύπλαστον " ἄρ᾽ οὐκ ἐξαρκεῖ τοῦτο, 
σωφρόνως λογιξομένῳ, πρὸς εὐθυμίαν τὸν ἀνωτάτω, 
τὸ ὑπ' αὐτῶν τῶν χειρῶν τοῦ Θεοῦ τοῦ τὰ πάντα 
συστυσαμένου διαπλασθῆναι ; ἔπειθ᾽ ὅτι καὶ, xar 
εἰκόνα γενόμενος (40) τοῦ πτίσαντός σε, δύνασαι πρὸς 
τὴν τῶν ἀγγέλων ὁμοτιμέαν dc ἀγαθῆς πολετείας ἀνα- 
δραμεῖν ; ψυχὸν ἔλαδες νοερὰν, δι᾽ Eq Θεὸν περι- 
νοεῖς, τῶν ὄντων τὴν φύσιν λογισικῶ καθορᾷς, σοφέας 
δρέπῃ χαρκὸν ὕδιστον. Πάντα μέν σοι τὰ χερσαῖα 
ζῶα, ἥμερά τὲ καὶ ἄγρια, xxvz& δὲ τὰ ἐν ὕδασι δεακι- 
τώμενα, καὶ ὅσα τὸν ἀέρα διακέταται τοῦτον, δοῦλά 


Q ἔστε καὶ ὑποχείρια. Οὐ σὺ μέντοι τέχνας ἐξεῦρες, 


καὶ πόλεις συνεστέσω, χαὶ ὅσα ἀναγχαῖα, καὶ ὅσα 
πρὸς τρυφὲν ἐπενόησας; Οὐ βάσιμά σοι τὰ πελάγη 
διὰ (41) τὸν λόγον ; Οὐ γᾷ χαὶ θάλαττα ὑπηρετεῖ τῷ 
βίῳ τῷ có; Οὐκ &àp καὶ οὐρανὸς, χαὶ ἀστέρων χο- 
ρεῖαι σοὶ τὸν ἑαυτῶν ἐπιδείκνυνται τάξιν; Τί οὖν 
μιχροψυχεῖς, ὅτι ἵππος σοι οὐκ ἔστιν (43) ἀργυροχά- 
λινος : ᾿Αλλ᾽ ἥλιον ἔχεις ὀξυτάτω δρόμω διὰ πέσες 
ἁμέοας δαδουχοῦντά σοι τὴν λαμπάδα. Οὐκ ἔχεις ἀρ- 
γύρον x«i χρυσοῦ λαμπεδόνας, ἀλλὰ σελήνην ἔχεις 
μυρίῳ σε τῷ παρ᾽ αὐτὲς φωτι (43) περιλάμπουσαν. 
Οὐκ ἐπιδέδχχας ἀρμάτων χουσοχολλέτων, ἀλλὰ πό- 
δας ἔχεις oixtiov ὄχεμα καὶ συμφυὲς σεαυτῷ. Τί οὖν 
μακαρίξεις τοὺς τὸ ἀδρὸν βαλάντιον χεχτε μένους, καὶ 
ἀλλοτρίων ποδῶν εἰς riv μετάδασιν δεομένους; Οὐ 


culum, et tibi innatum. Quod igitur est quod beatos p "αθεύδεις ἐπὶ κλένῃης Dapevzivac, ἀλλ᾽ ἔχεις τὴν γῆν 


predices eos qui marsupium plenum possident, et 
* Prov.uxm, 8. * Genes. n, 7. 


(37) Libri veteres, tum nostri, tum Combefisiani, 
σαυτοῦ, Editi ἑαυτοῦ. Statim mss. Combefisiani 
προσέχτς αὐτῷ. lbidem in Colb. tertio pro πάλιν 
legitur ἐάν. 

(35, Colb. tertius τρέμων τὰς δυναστείας. 

, (39) Colb. tertius εἰς ὕστερον. Aliquanto post 
idem codex ἐξαρχεῖ τό, . 

(40) Rursus idem codex «ixóva γεγενημένος. 

(44) Reg. primus τὰ πελάγει διά, 

(42; Colb. primus οὐχ ἕπεται, non sequitur. Alii 
1265. et editi οὐχ ἔστιν. lbidem Colbertini primus et 
tertius ἀργυροχάλινος ἢ χρυσοχάλινος, Colb. secundus 


πολλῶν ἐλεφάντων (44) τιμιωτέραν, xal γλυχεῖαν ἐπ᾽ 


inverso ordine, χρνυσοχάλινος $ apyupexé)eros. Sed 
in repetitione vocis χαλινός deprehendo asperi 
aliquid et inconcinni ; suspicorque ita scriptum 
fuisse ab aliquo, qui in aliquibus codicibus ἀργυ- 
ροχάλινος, in aliis χρυσοχάλινος legisset. Quare, ne, 
si unam tantum vocem poneret, falleretur ipse, 
aliosque falleret, utramque ponere maluit. 

(43) Unus codex Combef. μυρίῳ σε φωτέ. Alius 
Inss. tà καρ᾽ ἑαυτῆς. 


(&&) Antiqui duo libri et editi πολλῶν ἔλεφαν- 


τίνων. At Regii primus et secundus cum Colb. 
tertio πολλῶ ; : 


, melius. 


213 
αὐτῆς τὴν ἀνάπαυσιν, ταχὺν τὸν ὕπνον x«i μερίμνης À 
ἀπηλλαγμένον. Οὐ χατάχεισαι ὑπὸ χρυσοῦν ὄρογον' 
ἀλλ᾽ οὐρανὸν ἔχεις τοῖς ἀῤῥήτοις τῶν ἀστέρων καλ- 
λεσι (45) περιστίλβοντα, Ταῦτα μὲν δὴ τὰ ἀνθρώπινα' 
τὰ δ᾽ ἔτι μείξω. Διὰ σὲ Θεὸς ἐν ἀνθρώποις, Πνεύ- 
ματος ἁγίον διανομὴ, θανάτον χατάλυσις, ἀναστά- 
σεως Émile, θεῖα προστάγματα τελειοῦντά σου τὴν 
ξωὴν, πορεία πρὸς Θεὸν διὰ τῶν ἐντολῶν, βασιλεία 
τῶν οὐρανῶν εὐτρεπής (48), πτέφανοι δικαιοσύνης 
ἔτοιμοι τοὺς ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς ἀρετῆς πόνους μὴ ἀπο-- 
δράντι. 


HOMILIA IN ILLUD, ATTENDE TIBI IPSI. 


214 
alienis pedibus indigent ad faciendum iter ? Non 
dormis in lecto eburneo : al terram habes multo 
ebore preliosiorem, atque dulcem in ea requiem 
capessis, ac veloci somno curisque liberoindulges. 
Non deeumbis sub fornice ae tecto aureo, at cce- 
lum habesinenarrabilistellarum pulchritudinecir- 
eumfulgens, Atque hiee quidem humana sunt ; sed 
quie sequuntur majora sunt et preestantiora, Deus 
propter te inter homines versatus est, Spiritus 
sancli distributio *, mortis.destructio ", spes resur- 
rectionis * divina precepta vitam tuam perficien- 


lia, profectio ad Deum per mandata ?, paratum regnum cca!orum 15, justitie corone !!, ei, qui la- 


bores pro virtute non fugit, parale. 

T. ᾽Εὰν προσέχῃς σεαυτῷ, ταῦτα χαὶ ἔτι πλείω (47) 
εὑρήσεις περὶ σεαυτόν" χαὶ ἀπολαύσεις μὲν τῶν παρ- 
ὄντων, οὐ μιχροψυχήσεις δὲ πρὸς τὸ ἐνδέον. Παν- 
ταχοῦ cot παριστάμενον τὸ παράγγελμα μεγάλην 
παρέξεται τὴν βοΐθειαν, Οἷον, ὀργή σὸν τῶν λογι- 
σμῶν κατεχρώτησε (48), xai ἐχφέρῃη ὑπὸ θυμοῦ πρός 
τε ῥήματα ἀπρεπῇ x«i πράξεις χαλεπάς καὶ θηριώ- 
dec : Ἐὰν προσέχῃς σεαυτῷ, χαταστελεῖς μὲν τὸν 
θυμὸν ὥσπερ τινὰ πῶλον ἀπειθῆ χαὶ δυσήνιον, τῆ. 
πληγῇ τοῦ λόγου οἰονεὶ μάστιγι καθαπτόμενος, Κρα- 
τήσεις δὲ καὶ γλώσσης, τὰς δὲ χεῖρας οὐκ (49) ἐπ- 
αφήσεις τῷ παροξύναντι, Πάλιν ἐπιθυμίαι πονηραὶ 
ἐξοιστρῶσαί mou τὴν ψυχὴν, εἰς ὁρμὰς ἀχρατεῖς xal 
ἀχολάστους ἐμβάλλουσιν. Ἐὰν οὖν προσέχῃς σεαυτῷ, 
καί μνησθῇς, ὅτι τοῦτο μὲν σοι τὸ παρὸν $00 εἷς πι- 
χρὸν χαταντήσει πέρας, xxi ὁ νῦν £x τῆς ἡδονῆς 
ἐγγινόμενος τῷ σώματι ἡμῶν γαργαλισμὸς, οὗτος 
ἡεννήσει τὸν ἰοδόλον σχώληχα ἀθάνατα (50) χολώ- 
ξοντα ἡμᾶς ἐν τῇ γεέννη, xol ἢ πύρωσις τῆς σαρχὸς 
μήτηρ γενήσεται τοῦ αἰωνίου πυρός" εὐθὺς οἰχήσον- 
ται φψυγαδευθεῖσαι αἱ ἡδοναὶ, xai θαυμαστή τις ἔνδον 
γαλήνη περὶ τὴν ψυχὴν καὶ ἧἡσυχία γενήσεται, οἷον 
θεραπαινίδων ἀχολάώστων θορύθον κατασιγασθέντος 
δεσποίνης τινὸς σώφρονος παρουσία. Πρόσεχε τοίνυν 
σεαυτῷ, χαὶ γνῶθι, ὅτι τὸ μὲν λογικόν ἐστι χαὶ 
νοερὸν τῆς ψυχῆς, τὸ δὲ παϑητιχόν τε καὶ ἄλογον. 
Καὶ τῷ μὲν φύσει τὸ χρατεῖν ὑπάρχει, τοῖς δὲ τὸ 
ὑπακούειν τῷ λόγω x«l χαταπείθεσθαι, Μήποτε οὖν 
ἐάσῃς ἐξανδραποδισθέντα τὸν νοῦν δοῦλον γενέσθαι 
τῶν παθῶν (51): μηδ' αὖ πάλιν ἐπιτρέψης τοῖς πά- 
θεσι κατεξαναστῆναι τοῦ λόγου, x«i εἰς ἑαυτὰ τὸ 
χράτος τῆς ψυχῆς περιστῆσαι. Ὅ)γως δέ σοι ἢ ἄχρι- 
δὴς σεαντοῦ χατανόησις αὐτάρχη πάρέξει χειραγω- ἢ 
γίαν χαὶ πρὸς τὴν ἔννοιαν τοῦ Θεοῦ. E'&kv γὰρ προῦ- 
«ἔχης σεαυτῷ, οὐδὲν δεήσῃ dx τῆς τῶν ὅλων χατα- 
σχευῆς τὸν Δημιουργὸν ἐξιχνεύειν, ἀλλ᾽ ἐν σεαυτῷ, 


C 


* Joan.1, (4, * Hebr. 11, 4... 7 I Cor. xv, 26, 55. 
xxv, J4. 11 11 Tim. 1v, 8. 15 [sa, 1xvi, 24 ; Marc. 

(45-46) Codex quidam Combef, ἀστέρων τώξεσι, 
stellarum ordinibus. Mox editi et Reg. tertius πε- 
ριστίλδοντά σε. Sed in tribus aliis mss. vocula σε 
non legitur, Nec ita mullo infra Colb. primus 
τελειοῦντοϊ TOL τήν. 

&1) Veleres duo libri ἔτι πλείονα. 

48) Editi el Reg. tertius ὀργῇ σου κατεχράτησε. 

tres mss. ut in contextu, 


7. Quod si tibi ipsi attenderis, hec atque his 
plura adhue circa teipsum deprehendes ; et frueris 
quidem presentibus, necobeaquie deerunt, 2 3 fu- 
turuses animo pusillo. Prreceptum illud tibi ob ocu- 
lossi ubique observetur, haud mediocri adjumen- 
to erit tibi. Exempli causa : ab ira vineitur ratio, et 
pre iracundia tum ad verba indecora tum ad aetio- 
nes immanes ac ferinas abriperis ? Si tibiipsi atlen- 
des, iram velut pullum quemdam immorigerum ac 
frenorumimpatientem, coercebis, plaga rationis ve- 
lutflagro quodam ipsam compescens. Continebis 
etlinguam, neque in eum qui le irritaverit, manus 
injicies. Rursus mala desideria ac libidines velut 
ceslro quodam animam tuam exagitanles, in libi- 
dinosos ac lascivos impetus te conjiciunt. Sane si 
libi ipsi attenderis, meminerisque preiesentem hanc 
voluptatem in finem amarulentum desituram, et 
fore ut tilillatio, quee nune ex voluptate corporis 
nostra innascitur, vermem !* veaenatum qui nos 
perpetuo in gehenna puniturus sit, gignat, fiatque 
carnisardor, ignis elerni'? parens, statim fugae 
libidines evanescent, ac mirabilis quedam tran- 
quillitas et quies intus in animo oborietur, non 
secus ac si heree cujusdam pudic:s adventu seda- 
retur ancillarum lascivientium tumultus, Attende 
igitur tibi ipsi, et scito alteram anime partem ra- 
tiocinandi intelligendique facultate esse prieditam, 
alleram vero affectionibus obnoxiam et irrationa- 
lem. Etillius quidem naturale munus est dominari : 
hujus vero, obedire ac obtemperare rationi, Ne 
igitur unquam sinas mentem in servitutem reda- 
ctam, affectionum vitiosarum servam fieri : neque 
rursus permittas turbuleutos affectus insurgere ad- 
versus rationem, animaeque imperium in se trans- 
ferre. Denique diligens tui ipsius contemplatio 
salis te deducet in Dei cognitionem. Nam si alten- 


! [bid, 12, 22. * Matth. xix, 17, 21. 10 Matth. 
1x, 43, 45, 41. 15 Matth. xxv, 44, 


49) Colb. tertius χεῖράς σον. Statim mss. non 
nulli παροξύνοντι, Subinde Reg. primus χαταντήσοι 


πέρας. , 
(40) Editi ἀθάνατον, Veleres quatuor libri ἀθώ- 
veaTX, 
(51) In tribus mss, pro παϑῶν scriplum inveni- 
tur παθημάτων. 


213 


S. BASILII MAGNI 


216 


deris tibi ipsi, nihil opus erit ex universorum A οἱονεὶ μιπρῶ τος διαχόσμῳ (52) τὴν μεγάλην xa-- 


structura ipsum Opificem investigare, sed in teipso 
velut in coneinno quodam rerum summario, 
maznam conditoris tui sapientiam contuebere. Ex 
anima incorporea quse in te residet, intellige Deum 
esse incorporeum, eumque nullo loco circeumseribi 
cum ne tua quidem mens a se primo commoretur 
in loco sed ob suam cum corpore cunjunctionem 
in loco permaneat, Invisibilem Deum esse crede, 
tue ipsius anime consideratione, cum nec ipsa 
possit oculis corporeis capi. Neque enim colorata 
est neque figuris insignita, neque corporali ullo 
charactere comprehensa, sed ex actionibus solis 
internoscitur. Quare eam cognitionem 4085 oculo- 
rum ope acquiritur, in Deo ne qusesieris : sed ad- 


hibens menti fidem, ipsum spirituali modo appre- B 


hende. Admirare artificem, quomodo anime tuse 
vim ad corpus colligarit, ut usque ad extremas ip- 
sius partes pervadens, membra inter se multum 
dissita ad unam eamdemque conspirationem ac 
societatem adducat. Perpende que&eQ$ 4 vis ab ani- 
ma corpori impertiatur, et quee ἃ corpore ad ani- 
mam redeat necessitudo affectuum sensuumque ; 
quomodo corpus quidem vitam ab anima recipia?, 
anima vero doloresa corpore ; quales habeat disci- 
plinarum cellas ; cur rebus prius cognitis succe- 
dentium accessio nihil offundat caliginis, sed po- 
tius memorie serventur distincte citra ullam con- 
fusionem, principali animse parti veluteres cui- 
dam columna inscripte. Intuefe quomodo vitiosis 


(ptt τοῦ Κτίσαντὸς σε σοφίαν. ᾿Αλσώαατον νόει τὸν 
Θεὸν ix τῆς ἐνυκαρχούσες σοι ψυχὲς ἀσωμάτου, μή 
κεριγοαφόμενον τύπῳ ἐκειδὲ οὐδὲ ὁ σὸς νοῦς προ- 
κγουμένεν ἔχει τὴν ἐν τύπῳ διατριβὲν, ἀλλὰ διὰ τς 
ποὺς τὸ σῶμα συναφείας ἐν rézw γίνεται (53). ᾿Αόρα- 
γηΐσας, ἐχειδὴὲ χαὶ αὐτὰ σωματιχοῖς ὀφθαλμοῖς ἀλῃ- 
πτὸς ἐστιν. Οὔτε γὰρ χέχρωτται, οὔτε ἐσχεμάτισται, 
οὔτε τοὶ σωματικῷ χαραχτξροι περιεῶηπται, ἀλλ᾽ 
ἐκ τῶν ἐνεργειῶν γνωοίξεται μόνον (Si). Ὥςτε μέτε 
ἐπὶ Θεοῦ Σεξτήσες τὲν δι᾽ ὀφθαλιῶν κατανόησιν, ἀλλὰ 
τῇ διανοία ἐπκιτρέψα; τὰν πίστιν, vwexri» ἔχε τὴν 
πεοὶ αὐτοῦ χατάλςψιν. Θαύμαξζε τὸν τεχνίτεν, κῶς 
τῆς ψυχξς σου τὲν δύναμι πρὸς τὸ σῶμα συνεῦδκσεν, 
ὥς μέχρι τῶν περίτων αὐτοῦ θιιχινουμένεν, τὰ 
πλεῖστον διεστῶτα μῶν ποὺς μίαν Gouxvoun zs 
χοινωνίαν ἄγειν. Σχόξει τίς ἀπὸ ὑνχξς ἐνδιδομένη 
τῇ σαρχὶ δύναιις τίς & ἀπὸ σαρχὸς ποὺς ἡυχὲν 
ἐπκανιοῦσα συακάθεικ- κῶς δέχεταί μὲν τὲν Ded» ix 
τῆς ψυχὲς τὸ σῶμα, δέχεται δ᾽ ἀλγεδόνας ἀπὸ τοῦ 
σώματος ἃ puxü ποίας ἀποῦζχα: τῶν μαθεματων 
ἔχει" διὰ τί οὐχ ἐπισχοτεῖ τῇ γνώσει τῶν προλαθὸν.- 
Tw» à τῶν ἐπιγωομένων προσθήχες, «AX ἀσύγχντοι 
καὶ εὐχρινεῖς αἱ μνῆμαι, ee» χαλχῷ τινε στήλς τῷ 
δγεμονίχῳ τῆς ψυχᾶς ἐγεεχαραγμέναι, δεαφυλάττον- 
ται πῶς μὲν, πρὸς τὰ τῆς σαοχὸς κολισθαίνουσα 
πάθη, τὸ οἱἰχεῖον ἀπόλλυσι χαλλος" πὼς δὲ πκαλο, τὸ 
ἀπὸ καχίας αἴσχος ἀποχαθκοαμένς, δι᾽ ἀρεζὲς πρὸς 
Ti» ὁμοίωσιν ἀνατρέχει τοῦ Κτίσαντος. 


carnis affectibus succumbens, suam ipsius amittat pulchritudinem ; et rursus quonam paeto expur- 
gata vitii turpitudine, per virtutem revertatur ad Conditoris similitudinem. 


8. Postquam animam speculatus es, attende C 


etiam, si tibi videbitur, ad corporis structuram, et 
admirare quomodo ipsum idoneum ac decens do- 
micilium anime rationali condiderit artifex opti- 
mus. Finxit hominem solum ex omnibus animan- 
tibus erecta facie, ut ex ipsa figura scias vitam 
tuam e superno genere oriri. Nam quadrupedum 
genus omne respicit terram, et in ventrem incli- 
natur : homini vero patetad colum aspectus, ut ne 
indulgeat ventri, neque venereis, sedimpetum om- 
nem ad supernum iter dirigat. Ad heec posito in al- 
tissimo loco capite, precipuos in eo sensus collo- 
cavit. Hic visus, auditus, gustus, odoratus, omnes 
haud procula se invicem sedem obtinentes. Et licet 
sint in locum adeo exiguum coarctati, nullus vicini 
actionem impedit. Oculiquidem occuparunt specu- 
lam altissimam, ut nulla corporis pars ipsis tene- 
Lrasobducat,sedsubexiguaquadamsuperciliorum 
projectura desidentes, e superiori ac eminentiori 


(52) Omnes libri veteres tum nostri tum Com- 
befisiaini, μιχρῷ τινι διαχόσμῳ Editi μικρῷ τινι χόσμῳ, 
tanquam in parvo quodam mundo. Mox. duo mss. 
ἐννόει τόν. Subinde editi ἐν τόπῳ. At vocula ἐν in 
mss. multis deest. Hic additur in codice Combef. 
Ὁ χρόνω. 

(33) Reg. primus ἐν τόπῳ & χρόνω γίνεται. Statim 
duo mss. καὶ αὐτῇ. 


Ν 


8. Πρόσεχε, εἰ δοχεῖ σοι, μετὰ τὲν τῆς ψυχὲς θεω- 
ρίαν, χαὶ τὲ τοῦ σώματος χατασχευᾷ, καὶ θαύμασον 
ὅπως πρέπον αὐτὸ χαταγώγιον τῇ λογικᾷ ψυχᾷ ὁ ἀρι- 
στοτέχνες (55. ἐδεμιούῤγκ σεν. Ὅοθιον ἔπλασε μόνον 
τῶν ζώων τὸν ἀνθοωπον, tv ἐξ αὐτοῦ τοῦ σχέματος 
εἰδῷς, ὅτι ἐκ τῆς ἄνωθεν συγγενείας ἐστὶν ἃ Ced σον. 
T& μὲν γὰο τετοάποδα καντα πρὸς τὸν γὲν βλέ- 
πει, χαὶ ποὸς tà» γαστέοα νένευχεν: ἀνθρώπῳ δὲ 
ἑτοίμη πρὸς (56) οὐρανὸν αὶ ἀνκὄλεψις, ἔστε μὴ σχο- 
λάζειν γαστοῖ, μεδὲ τοῖς ὑπὸ γαστέρα πάθεσιν, ἀλλ᾽ 
éàg» ἔχειν τὲν ὁρμὲν πρὸς τὴν ἄνω πορείαν. Ἔπειτα 
Tí» χεραλὲν ἐπὶ τῶν ὑφελοταάτων θεῖς, ἐν αὐτὲ τὰς 
πλείστον ἀξίας τῶν αἰσθήσεων χαθιδούσατο.  Exsi 
ὄψις xal ἀχοὶ, xai γεῦσις, χαὶ ὄσφοξσις, πᾶσαι ἐγγὺς 
())xle» χατωχισμέναι. Καὶ οὕτως περὶ βραχὺ χω- 
βίον στενοχωρούμεναι, οὐδὲν ἑκάστη παρεμποδίξει 
τῇ ἐνεργεία τἧς γείτονος Ὀφθαλμοὲ μέν γε τὸν 
ὑψηλοτάτην σχοπιὰν χατειλζφασιν, ὥστε μηθέν «o- 


τοῖς τῶν τοῦ σώματος μορίων ἐπιπροσθεῖν, ἀλλά 


(54) Colb. tertius ἕξεται μόνων. 

(56) Colb. primus ὁ ὁ ἄριστος τεχνίτης. Mox editi 
ὄρθιόν σε. Sed voculam σε inde sustulimus, quippe 

& in libris veteribus non inveniatur. 

(36) Colb. primus ἀνθρώπῳ δὲ ἄνω πρός. Ali- 
quanto postin tribus mss. corrupte legitur τὰς 


πλείστους ἀξίας, 







ἧς ἄνωθεν ἐξοχῆς πρὸς τὸ εὐθὲς ἀποτείνονται, 
ἢ ἀχοὴ οὐχ ἐπ᾽ εὐθείας ἤνοικται, ἀλλ' ἔλικόει-. 
πόρῳ τῶν ἐν τῷ ἀὲρέ ψόφων ἀντιλαμβάνεται. 
Σοφίας καὶ τοῦτο τῆς ἀνωτάτω, ὥστε τὴν μὲν φωνὴν 
ἀχωλύτως διιέναι (58), ἡ x«l μᾶλλον ἐνηχεῖν, περι- 
χλω ταῖς σχολιότησι, μηδὲν δὲ τῶν ἔξωθεν 
παρεμπιπτόντων χώλυμα εἶναι δύνασθαι τῇ αἰσθήσει. 
Κατάμαθε τῆς γλώττης τὴν φύσιν, ὅπως ἀπαλή τέ 
ἐστι xai εὔστροφος, καὶ πρὸς πᾶσαν χρείαν λόγου τῷ 
ποιχίλῳ τῆς κινήσεως ἐξαρχοῦσα, δόντες ὁμοῦ μὲν 
φωνῆς ὄργανα, ἰσχυρὰν τῇ γλώττη τὴν ἀντέρεισιν 
παρεχόμενοι, ὅμοῦ dé καὶ τροφῆς ὑπηρέται" οἱ μὲν 
τέμνοντες αὐτὴν, οἱ δὲ λεαένοντες" Καὶ οὕτω πάντα 
λογισμῷ επεπορευόμενος τῷ προσήκοντι, χαὶ κατα- 
μανθάνων ὁλκὴν ἀέρος διὰ τοῦ πνεύμονος (39), τοῦ Β 
θερμοῦ φυλαχὴν ἐπὶ τῆς καρδίας, ὄργανα πέψεως, 
ὀχετοὺς αἵματος" ἐκ πάντων τούτων τὴν ἀνεξιχνία- 
στὸν σοφίαν τοῦ ποιήσαντὸς σε χατόψει, ὡς ἂν καὶ 
αὐτὸν σε εἰπεῖν (00 μετὰ τοῦ Προφήτου: Ἑθαυμαστώθη 
ἡ γνῶσις gov. ἐξ ἐμοῦ, Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, ἵνα προ- 
σέχης Θεῷ" ᾧ € δόξα καὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας 
τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν, 


HOMILIA DE GRATIARUM ACTIONE, 


νι προδολῇ (57) τῶν ὀφρύων ὑποχαθήμενοι, À loco aciem recta intendant. E diverso, auditus 


haudquaquam recta aperius est, sed retorl!o ac 
tortuoso meatu sonos in aere apprehendit: id quod 
fit quoque ex summa sapientia, ut vox quidem li- 
berrime pervadat, aut polius insonet, per anfra- 
ctus et tortuosos sinus confracta, nihil vero eorum 
quie forinsecus interlabi solent, sensui possit esse 
impedimento. Disce lingue naturam, quam tenera 
sit, versatilisque, et ad omnem sermonis usum ob 
motuum varietatem sufficiens. Considera dentes, 
qui, ut voeis organa sunt, fortiter fuleientes lin- 
guam, ila sunt alimenti ministri, quorum alii illud 
secant, conterunt alii.Hunc ad modum convenienti 
ratiocinatione percurrens omnia,et addiscens aeris 
altraclionem per pulmonem, caloris in corde con- 
servalionem, voncoctionis instrumenta,alveos san- 
guinis,ita demum ex omnibus his impervestigabi- 
lem Conditoris tui sapientiam perspectam habebis, 
ut tu quoque cum Propheta dicere possis: Mirabi- 
lis facta est scientia (ua ex me'*, Attende igitur 
tibi ipsi, utaltendas Deo: cui gloria etimperium in 
ssecula seeculorum, Amen. 





ΠΕΡῚ EYXAPIZTIAZ, 
Aóyo«. 

1. Ἡχούσατε τῶν βημάτων τοῦ ᾿Αποστόλον, δι' ὧν 
Θεσσαλονιχεῦσι διαλέγεται, παντὶ νομοθετοῦντος τῷ 
βίῳ. Ἢ μὲν γὰρ διϑασχαλια πρὸς τοὺς ἐχάστοτε 
αὐτῷ παρατυγχάνοντας ἦν' τὸ δὲ ἀπ᾿ αὐτῆς ὠφέ- " 
λιμὸν ἐπὶ πᾶσαν διαθαίνει τήν τῶν ἀνθρώπων ξωήν. 
Πάντοτε χαίρετε, φησίν' ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, 
ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε, Τί μὲν οὖν τὸ χαίρειν αὐτὸ, 
xu τί τὸ ἐξ αὑτοῦ ὠφέλιμον, x«l πῶς δυνατὸν 
τὴν ἀδιάλειπτον προσευχὴν (61) κατορθοῦν, καὶ τὴν 
ἐπὶ πᾶσιν εὐχαριστίαν ἀποδιδόναι τῷ Θεῷ, ὡς duya- 
τὸν μιχρὸν ὕστερον διηγησόμεθα, 'A γε μὴν παρὰ 
τῶν ἐναντίων ἣμῖν ἀπαντᾷ, διαβαλλόντων τὸ τῆς 
νομοθεσίας ἀδύνατον, ταῦτα προδιαλαδεῖν ἀναγ- 
χαῖον (62). Τίς γάρ ἐστιν ἀρετὴ, φησὶ, νυχτὸς καὶ 
ἡμέρας ἐν διαχύσει ψυχῆς φαιδρὸν καὶ γεγανωμένον 
διάγειν ; Πῶς δὲ χαὶ δυνατὸν κατορθωθῆναι τοῦτο, 
μυρίων περιισταμένων ἡμᾶς (08) dGoukjTo χακῶν, 
ἀναγχαίαν τῇ ψνχῇ τὴν κατήφειαν ἐμποιούντων, ἐξ 


DE GRATIARUM ACTIONE, 
Homilia. 

1. Audistis verba Apostoli, quibus Thessaloni- 
censesalloquens,omni hominum generilegem pre- 
cribit. Nam doctrina quidem iis qui ad ipsum un- 
dique aecedebant,lradebatur; utilitas vero,quee ex 
eacapilur,ad omnem hominum 95 etatem transit. 
Semper gaudete, inquit; sine intermissione orate, 
in omnibus gratias agile ^. Quid autem sibi velit 
illud gaudium,quodnam ex eo emolumentum per- 
cipiatur, quaque ratione valeal quis precibus assi- 
duis vacare, atque in omnibus agere gratias Deo, 
nos paulo post pro viribus explicabimus,Porro quiae 
nobis ab adversariis objiciuntur, dum legem tradi- 
tam impleri non posse calumniantur, ea preoecu- 
pare necesse est. Quznam enim est, inquiunt, ista 
virtus,diu noctuque in animi effusione letum ac hi- 
larem degere? Qui etiamn hoc idem fieri potest, 
obsidentibus nosinpumeris etinexspectatis malis, 
animamque inevitabili mceerore afficientibus,in qui- 


ὧν χαίρειν xci διευθυμεῖσθαι πλέον ἀδύνατον, ἡ τὸν D bus gaudere ac letare longe difficilus factu est, 


ἀποτηγανιεξὸ μὴ ἀλγεῖν, καὶ τὸν καταχεντούμενον 
μὴ ὀδυνᾶσθαι; ^H ποὺ τις καὶ τῶν περιεστώτων 


ἡμᾶς ἐνταῦθα, τὴν ἀσθένειαν ταύτην τῶν λογισμῶν 


** Psal. cxxxvuir, 6, 151 Thess. v, 16-18. 


(57) Regii tres codices προσδολῇ, Editi et Colb. 
tertius προδολῇ, emendate. 

(58) Colb. tertius διεξιέναι, Mox Colb. primus 
ταῖς χοιλότησι. 

(59) Colb. primus διὰ τοῦ πνεύματος, 

(60; Colb primus ὡς ἄν καὶ αὐτὸς εἴποις, Nec 
pigebit ascribere,quod in fine ejus codicis scrip- 
tum invenimus. Ibi igitur leguntur illa, Τὰς σὰς 
ἐπιγνοὺς, ὦ πάτερ, παραινέσεις, τὸ, Γνῶθι σεαντὸν ἐχδι- 


quam si quis in sartaginetostusnon doleretaut pun- 
clim cecesus dolore non eruciaretur? Aut fortasse 
hic etiam adest aliquis ex cireumstantibus nos, qui 


δάσχομαι λέγειν, Monita tua, o pater, dum agnosco, 
edoceor dicere: Cognosce teipsum. 
(61) Unus codex Reg. τὴν ἀδιάώπτωτον προσευχὴν. 
(62) Unus e Colbertinis προλαδεῖν y ena Nec 
ita multo infra Reg. primus et duo Colbertüini μέ- 
σον διάγειν. Αἰ nec in aliis mss., nec in edilis vox 
qo» legitur. ; T 
(63) Antiqui duo libri περιισταμένων ἡμῖν. Alii mss. 
et editi ἡμᾶς, 


219 


S. BASILII MAGNI. 


hac animi egritudine laborans, excusationes cau- A ἀῤῥωστῶν, προφασίξεται (6k) προφασεις ἐν &pep- 


setur in peccatis 19, ac propter suam in observan- 
dis preceptis negligentiam, legislatorem ipsum, 
tanquam qui quee fleri non possunt sanciat,repre- 
hensioni obnoxium reddere conetur. Eoque dicit : 
Qui fieri potest, ut semper gaudeam, cum in me 
gaudii cause non sint site? Nimirum que letitiam 
oreant, ab ezternis petuntur, nec sunt in nobis 
posita : amici adventus, diuturna cum parentibus 
congressio, opes invente, delati ab homipibus ho- 
nores,reditus ex molesta regritudine ad sanitatem, 
reliqua vite felicitas; domus omnium bonorum co- 
pia abundans, exuberans mensa, idonei leetitire so- 
cii, res auditu et visu jucundee, eorum qui maxima 
nobiscum necessitudine juncti sunt sanitas, crete- 


τίαις, ὃς διὰ τὸ περὶ τὴν τήρησιν τῶν ἐντολῶν 
ὀκνηρὸν τῷ “νομοθέτῃ περιτρέπειν τὰς μέμψεις ἐπι- 
χειρεῖ, ὡς ἀδύνατα διορίζοντι. Καί φησι: Πῶς δυνα- 
τόν μοι πάντοτε χαίρειν, τῶν αἰτιῶν τῆς χαρᾶς οὐχ 
ἐπ᾿ ἐμοὶ κειμένων ; Ἔξωθεν γάρ ἐστι τὰ (δ5) votu- 
τικὰ τοῦ χαίρειν, καὶ οὐκ ἐν ὑμῖν ἀποκείμενα᾽ φίλον 
παρουσία, γονέων χρονία συντυχία, χρημάτων εὑρέ- 
σεις, τιμαὶ παρὰ τῶν ἀνθρώπων, πρὸς ὑγείαν ἐκ 
χαλεπκᾷς ἀῤῥωστίας ἀκοχατάστασις, $ λοιπὴ τοῦ βίου 
εὐημερία * οἷἶχος εὐθηνῶν διὰ πάντων, τράπεζα 
πλήθουσα, κοινωνοὶ τῆς εὐφροσύνης οἱ ἐπιτήδειοι, 
ἀκούσματα χαὶ θεώματα ἡδονὴν φέροντα, ὑγεία τῶν 
οἰκειοτάτων, καὶ à λοιπὴ αὐτοῖς τοῦ βίον εὕρφια. 
Λυπυηρὰ γὰρ οὐ τὰ ἡμῖν προσπέκτοντα μόνον τῶν 


raque, que faustam ac beatam ipsis vitam reddere Β ἀλγεινῶν, ἀλλὰ καὶ τὰ pÜovc καὶ συγγενεῖς ἀνιῶν- 


possunt. Neque enim moleste sunt solum quee no- 
bis accidunt &erumn«,sed ee etiam qure amicos ac 
propinquos tristitia afficiunt. Quare fuerit necesse 
gaudium et animes hilaritatem ex hix omnibus con- 
flari. Preetereaque si quando contingat videre ini- 
micorum ruinam, plagas insidiatorum, repensas 
beneficis vices, et in summa, si nulla omnino ad- 
sitaut exspectetur molestia,quee nostram perturbet 
vitam, ita demum anima gaudere ac leetari poterit. 
Quomodo ergo datum nobis est preceptum, quod 
voluntate non peragitur, sed ex aliis causis prius 
memoratis dependet? Rursus,quanam ratione assi- 
due precabor, necessitatibus corporis attentionem 
animi ad se necessario avocantibus, cum fieri non 


possit ut mens in duas simul eurasdistrahatur? Ὁ 


2. Atqui in omnibus imperatum mihi est agere 
gratias. Agamne gratias tormentis admotus, per- 
cussus, in rota distentus, oculis effossis ? An tufpi 
plaga ab eo qui oderit, accepta, grates habebo? 
an frigore astrictus, fame preefocatus, vinctus in 
equuleo, liberis subito orbatus, aut etiam ipsa 
uxore spoliates ? an bonorum copia eversus ob re- 
pentinumnaufragium? $6 nunquid si mari in pira- 
tas, vel si terra inciderim in latrones? num vulne- 
ratus, appetitus calumniis, vagabundus,in carcere 
inclusus? Haec et adhuc his plura, legislatorem in- 
simulantes, colligunt, ac sua ipsorum peccata ex- 
cusare putant, dum data nobis preecepta, perinde 
ac si impleri nequeant, calumniantur. Quid igitur 
dicemus? Nimirum, quod licet alio spectet Aposto- 
lus, coneturque e terrain sublimeevehere animas 
nostras, atque ad celestem quamdam vivendi ra- 
tionem nos transferre: tamen isti altum legislatoris 
sensum non assecuti, sed circa terram et carnem, 
ut vermes in cceno, ita in corporis cupiditatibus 
volutati, possintne apostolica mandata confici in- 


'6 Psal]. cxr, 4. 


(04; Veteres quinque libri προφασίζεται. Editi 
ΡΣ, Reg. imus Ἔξωθεν do εἰσι rd. Nec ita 
mulo posl duo ms. μάτων εὕρεσις. Subind 
Reg. ὈΗ να". ^4 Golh, itídam τρώπεξζα πλυδύνουσαι 


τα. Ὥστε ἐκ πάντων τούτων ἀνάγχῃ ἀθροίζεσθαι τὸ 
πιριχαρὲς καὶ eGÜvgov τῆς ψυχῆς. Καὶ πρός τού- 
τοις, ὅταν ὁρᾷν ὑπάρχῃ ἐχθρῶν καταπτώσεις, ἐπι- 
δούλων πληγὰς, εὐεργετῶν ἀμοιθὰς, καὶ ἀπαξαπλῶς 
ἐὰν μήτε παρὸν τι τῶν δυσχόλων, μήτε προσδοχώ- 
μένον ὅλως τὸν ζωὴν ἡμῶν ἐπιταράσσῃ" τότε δὺυ- 
νατὸν ἐγγίνεσθαι τῇ ψυχῇ τὸν χαρᾶν. Πῶς οὖν πρὸσ- 
ταγμα &piv δέδοται τὸ μὲ ἐκ προαιρέσεως κατορθού- 
μῖῆνον, ἀλλ᾽ ἐπαχολούθηομα ἑτέρων προηγουμένων 
ὑπάρχον ; Πῶς δὲ καὶ ἀδιαλείπτως προσεύξομαι, τῶν 
τοῦ σώματος χρειῶν ἀναγκαίως τὸν ἔννοιαν τῆς 
ψυχῆς περιστρεφουσῶν πρὸς ἑκυτὰς, ἀδυνάτου ὄντος 
κατὰ ταυτὸν πρὸς δύο μερίωνας τὸν διάνοιαν κατα- 


τέμνεσθαι; 


2. ᾿Αλλὰ καὶ ἐν παντί μοι εὐχαριστεῖν διατέταχται. 
Εὐχαριστόσω στρεδλούμενος, αἰκιξόμενος, ἐπὶ τροχοῦ 
κατατεινόμενος, τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐχχοκτόμενος ; Εὐ- 
χαριστήσω τυπτόμενος (66) τὸν ἄτιμον πληγὲν παρὰ 
τοῦ μισοῦντος ; πηγνύμενος ὑπὸ τοῦ χρύους, λεμῷ 
χαταγχόμενος, ἐπὶ τοῦ ξύλου διδεμένος, ἀτεκνωθεὶς 
ἀθρόως, à καὶ τῆς γυναιχὸς αὐτῆς ἐστερημένος ; ἐκ 
ναυαγίων ἐξαίφνης ἐχπκεσὼν εὐπορίας ; πειραταῖς 
χατὰ θάλασσαν, ὃ λησταῖς χατ᾿ ὕπειρον περιτυ- 
x9» (67); τραύματα ἔχων͵, συχοφαντούμενος, &)u- 
τεύων, τὸ δεσμωτύώριον οἰχῶν ; Ταῦτα χαὶ ἔτι πλείω 
τούτων, χατχγοροῦντες τοῦ νομοθέτον, συνειβρουσιν, 
ἀπολογίαν τῶν ἀμαρτμάτων ἑαυτοῖς εὐτρεπέξειν 
ἀγούμενοι τὸν ἐπὶ τοῖς διατεταγμένοις ὁμῖν, ὡς 
ἀδυνάτοις, διαδολόν. Τί οὖν φαμεν ; "Ort, πρὸς ἕτερα 
βλέκοντος τοῦ ᾿λποστόλου, καὶ τὰς ψυχὰς ὑμῶν 
πειρωμένου χαμόθεν κρὸς ὕψος μετεωρέξειν, καὶ 
ἐπὶ τὸ οὐράνιον μετατιθέναι πολίτευμα, οἵ μὴ 
ἐφιχνούμενοι τῆς μεγαλονοίας τοῦ νομοθέτου, περὶ 
yi» x«l σάρχας, ὡς περὶ τῶμα σχώληχες, ἱλυσκώ- 
pivot ἐυ τοῖς τοῦ σώματος κάθεσι, τὸ δυνατὸν τῶν 


(66) Illud, εὐχαριστέσω τυπτόμενος, addidimus 
ex veteribus septem libris. Mox tres mss ὑπὸ τοῦ 
ETT Veueed articulus à rolgatis. 

eteres. quinque ἄπειρον περιτυχὼν. 
Editi περιπεσών, haud dissimilisensq. — ^ ^ 







221 


HOMILIA DE GRATIARUM ACTIONE. 


* - 
ἀποστολιχῶν διατάξεων ἀπαιτοῦσιν. Ὁ δὲ προχα- A quirunt, Apostolus autem non jamamplius in carne 


λεῖται (08) εἰς τὸ πάντοτε χαίρειν οὐχὶ τὸν τυχόντα, 
ἀλλὰ τὸν οἷος αὐτὸς ἦν, οὐχέτι ξῶν ἐν σαρχὶ, ἀλλὰ 
ξῶντα ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Χριστὸν, ὡς τῆς πρὸς τὸ 
ἀκρότατον τῶν ἀγαθῶν συναφείας μηδαμῶς τὴν ἀπὸ 
τῶν ὀχληρῶν τῆς σαρχὸς συμπάθειαν δεχομένης. 
᾿Αλλὰ χἂν διαχόπτηται ἢ σὰρξ, ἡ τῆς συνεχείας 
διώνσις ἐναπομένει τῷ πεπονθότι τοῦ σώματος 
μέρει, τῆς διαδόσεως τοῦ λυποῦντος οὐ δϑυναμέ- 
νης διικνεῖσθαι πρὸς τὸ νοερὸν τῆς ψυχῆς. Εἰ γὰρ 
ἐνεκρώσαμεν τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, xarà τὰς 
ὑποθήχας τοῦ ᾿Αποστόλου, χαὶ τὸν νέχρωσιν τοῦ 
Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιεφέρομεν (69), ἀναγχαίως 
ἡ ἀπὸ τοῦ νενεχρωμένου σώματος πληγὴ πρὸς τὴν 
ἀπολελυμένην τῆς συναφείας αὐτοῦ ψυχὴν οὐ χωρή- 
ctt, ᾿Ατιμίαι δὲ χαὶ ξημίαι, καὶ οἰχείων θάνατοι R 
οὐκ ἀναδήσονται πρὸς τὸν νοῦν, οὐδὲ χαταστέψουσι 
τὸ ὑψηλὸν τῆς ψυχῆς πρὸς τὴν ὦδε συμπάθειαν. Εἰ 
μὲν γὰρ τὰ αὐτὰ φρονοῦσι τῷ σνουδαίῳ οἱ ταῖς 
δυσκχολίαις περιπεσόντες, οὐ παρέξουσι λύπας ἐτέρω, 
οἵ yt μηδ' αὐτοὶ λυπηρῶς διαφέροντες τὰ συμπί- 
πτοντα" εἰ δὲ χατὰ σώρχα ξῶσιν, οὐδ᾽ οὕτω λυπή- 
σουσιν (10), ἀλλ᾽ ἔλεεινοὶ χριθήσονται, οὐ τῶν περι- 
στάσεων μᾶλλον, ἢ τοῦ μὴ προαιρεῖσθαι (71) τὰ 
δέοντα. Ὅλως δὲ ψυχὴ, ἡ ἅπαξ προσδεθεῖσα τῷ πόθῳ 
τοῦ Κτίσαντος, xal τοῖς ἐχεῖ χαάλλεσιν ἐνειθισμένη 
φαιδρύνεσθαι, τὸ περιχαρὲς αὐτῆς καὶ εὔθυμον ὑπὸ 
τῆς ποιχίλης μεταπτώσεως τῶν σαρκχιχῶν παθημά- 
rw» οὐ μεταδαλεῖ' ἀλλὰ τά τοῖς ἄλλοις λυπηρὰ προσ- 
θήχην εὐφροσύνης ποιήσεται. Οἷος ἦν ὁ ᾿Απόστολος, 
εὐδοχῶν ἐν ἀνθενείαις, ἐν θλίψεσιν, ἐν διωγμοῖς, ἔν (q 
ἀνάγκαις, χαυχήματα ἑαυτοῦ τὰς ἐνδείας ποιούμενος" 
ἐν λιμῷ χαὶ δίψει, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι, ἐν διω- 
ἡμοῖς καὶ στενοχωρίαις (12), ἐφ᾽ οἷς ἄλλοι δυσανα- 
σχετοῦσι χαὶ πρὸς τὸν βίον ἀπαγορεύουσιν, ἐπὶ τού- 
τοις αὐτὸς ἀγαλλιώμενος, Οἱ τοίνυν ἀπαιδεύτως ἔχοντες 
τῆς ἀποστολιχῆς διανοίας, χαὶ μὴ συνιέυτες, ὅτι πρὸς 
τὴν εὐαγγελικὴν ἡμᾶς προσχαλεῖται ξωὴν, τολμῶσι 
κατηγορεῖν τοῦ Παύλον, ὡς ἀδύνατα ἡμῖν διορίξοντος. 
᾿Αλλὰ μὴν διδασχέσθωσαν ὅσαι τοῦ (73) χαίρειν 
εὐλόγως αἱ ἀφορμαὶ διὰ τῆς τοῦ Θεοῦ μεγαλοδωρεᾶς 
ἡμῖν πρόχεινται. Ἡαρήχθημεν εἰς τὸ εἶναι, μὴ ὄντες" 
x«T εἶχόνα τοῦ χτίσαντος ἐγενήθημεν. νοῦν καὶ 
λόγον συμπληροῦντα ἡμῶν τὴν φύσιν ἔχομεν, dv οὗ 
Θεὸν ἐγνωρίσαμεν, Καὶ τὰ χάλλη τῆς χτίσεως ἐν- 
τέχνως χαταμανθάνοντες, dv αὐτῶν, οἱονεὶ διὰ ypap- 
μάτων τινῶν, τὴν μεγάλην τοῦ Θεοῦ περὶ πάντα 
| at. ir, 20. 15 Coloss. ur, 5. 
7. Δ Genes. 1, 26. 

j) Editi προσχαλεῖται, At quinque mss. προχα- 


- 


λεῖται, 
(69) Antiqui tres libri περιεφέρομεν. Edili περι- 


6 . 

T 0) 022" οὕτω λυπσήουσιν. Ne quidem sic exhi- 

I molestiam. Supple, homini perfecto, qui, 
ut aliquanto ante Basilius dixil, morlificat mem- 
bra quie sunt super terram, quique in corpore 
mortificationem Jesu circumfert. Hunc locum ita 
verterat interpres : Quod sí secundum carnem vi- 
merint,ne sic uni cuipiam fuerint molesti ; qua in 
interpretatione inepte additum fuerat, uni cui- 


!* | Cor. 1v, 10. 


vivens, sed Viventem habens in seipso Christum "Εἴ, 


* non quemlibet, séd sui similem ad conlinuum gau-* 


dium invitat : quippe quia graves ac molestas car 
nis affectiones non admit isthzee eum summo 
bono conjunetio. Imo vero etizmisl seindatur caro, 
in ea corporis parte quee male afficitur, remanet 
continuitatis dissolutio, nec unquam ad ibtelligén 


tem animi partem pertingere potest doloris comnfu- z^ 


nicatio. Etenim si juxta Apostoli prieceptuin mem- 
bra quie sunt super terram mortificaremus'*, atque 
in corpore circuinferremus mortificationem Jesu!*, 
necesse esset ut mortificati corporis plaga ad ani- 
mam ab ejusconjunctione solutam non perveniret. 
Nam ignominiie,damnaque et propinquorum mors 
haudquaquam ascendent ad mentem; neque animi 
celsitudinemita demittent,ut rerum preesentium sen* 
su commoveatur. Enimvero quotquotin srumnas 
delabuntur,si idem quod vir probus sentiunt,nego- 
lium facessent nemini ; quippe qui ne ipsi quidem 
accidentia sibi mala segre ferant.Quodsi secundum 
carnem vivunt**, neque sic exhibebunt molesliam ; 
sed habebuntur miserabiles, non ideo potius quod 
inhas calamitates inciderint,quam quod que officii 
sunt, sibi faeienda non proposuerint. Etin summa, 
que anima semel Conditorisdesiderio lenetur,ejus- 
que pulchritudine consuevit delectari, ingens illud 
gaudium et deliciashac multiformi carnalium affe- 
ctuum varietate minime commutabit : contra, ex 
quibus molesliam capiunt ceteri, ea illius volupta- 
lem augebunt. Ejusmodi erat Apostolus, qui in in- 
firmitatibus, in erumnis, in persecutionibus atque 
necessitatibus complacens sibi glorie ducebat ege- 
slatem 3". In fame et siti, in frigore et nuditate, 
in persecutionibus et angustiis**, in quibus alii 
egre ferunt seipsos, et a vita abhorrent in iis Apo- 
stolus exsultat.Qui igitur sunt sententic apostolice 
ignari, nec invitari nos ad evangelicam vitam in- 
telligunt, Paulum accusare non verentur, 27 tan- 
quam qui qui fieri non possunt, preescribat. Atqui 
discant quot justas gaudii occasiones nobis prre- 
beatDei munificentia. Quod sumus a Deo habemus, 
cum antea non essemus ; sumus ad Creatoris ima- 
ginem facti**; mentem atque ralionem naeti su- 
mus, queis natura nostra completur, Deusque ἃ 
nobis cognoscitur. Item rerum solerter conditarum 
pulchritudinem percipientes, per illam, tanquam 
30 Rom. vir, 13, 5) Il Cor. xu, 9, 10. ** II Cor, 


piam, cum ejus loci sententia, eaque pulcherri- 
ma, hoe additamento non parum obscuretur. 

(71) Reg. primus τοῦ μὴ αἱρεῖσθαι. Mox duo mss. 
περιχαρὲς ἐαντῆς, , 

(72) Veteres quatuor libri διωγμοῖς ἐν στενοχω- 
ρίαις. Nec ita multo infra quatuor mss. αὐτὸς «y- 
γαλλόμενος, Subinde mss. xoci μὴ συνιέντες. Editi 
συνέντες, Ibidem Reg. primus ὅτι πρὸς τὴν ἔγθλις 
χήν, Rursus hoc ipso in loco duo mss. προκαλεῖται, 

(73) Editi et quatuor mss, διδασχέσθωσαν, ὡς αἱ 
τοῦ, Αἰ, Reg, tertius et Colb. quartus διδασχέσθω- 
σαν ὅσα τοῦ... αἱ ἀφορμαί, rectius. 


" "53 * 
e x 


223 


S. BASILII MAGNI 


225 


per litteras quasdam summam Deicirca omnia pro- Α πρόνοιαν χαὶ σοφίαν ἀναγινώσχομεν. Διακχριτιχοί 


videntiam sapientiamque legimus. Fácultatem ha- 
bemus secernendi bonum a maJe'*.eligére res uti- 
les, et noxias fugere, ah ipsdinernattra didicimus. 
Abalienati ἃ Deo, pes pictatum, rursus revocati 
fuimus jn ejus. femflatritatem ac necessitudinem, 
per Unigeniti-sárfguinem ex ignominiosa servitute 
."eXeippti- Resurrectionis spes, angelicorum bono- 


τς Tuff possessio, regnum celeste, repromissa bona, 


vim et mentis et rationis superantia. 

3. Quomodo credere par est, gaudium perpes ju- 
gemque leetitiam ex his creari non posse, sed opi- 
nari eum qui ventri inservit, tibiarumque modulis 
oblectatur, quique volutatur in molli lecto, ac ster- 
tit, dignam gaudio vitam degere? Ego vero dixerim 
hos quidem dignos esse qui defleantur ab iis qui 
mente preediti sunt : contra, beatos jure optimo di- 
cendos esse eos qui, propter spem futuri seculi, 
presentem vitam sustinent, ac presentia &eternis 
commutant. Sive autem in flamma degant ii qui 
Deo conjunguntur, uti tres pueri in Babylone ** : 
sive includantur cum leonibus *?, sive a ceto absor- 
beantur?*,ipsitamen predicandisunta nobis beati, 
ac eos in gaudio vitam transigere oportet, nequa- 
quam dolentes de preesentibus,sed ob spem eorum 
que nobis in posterum reposita sunt leetantes. Ar- 
bitror namque strenuum athletam ad pietatis sta- 
dium semel exutum, plagas adversariorum fortiter 
ferre debere,spe glorie ex coronisconsequende.Ft- 
enim quotquotin gymnicis certaminibussunt pale- 
stricis laboribus assueti, animum non demittunt 
ob plage dolorem ; imo vero spretis ob preconii 
desiderium laboribus presentibus, adversarios co- 
minus adoriuntur. Hunc ad modum etiamsi viro 
virtutis studioso accidat quid asperi, tenebras gau- 
dionon obducet. Nam Tribulatiopattentiam opera- 
tur, patientía autem probationem, probatio vero spem, 
&pes. autem non. confundit?! . Quapropter et alio in 
Joco ab eodcm jubemur patientes esse in tribula- 
tione, et spe gaudere 38. Spes itaque est quee effi- 
cit, ut gaudium animo viri probi sit contubernale. 
Quin et idem Apostolus jubet etiam flere nos cum 
flentibus ** ; rursus ad Galatas [Philippenses] scri- 
bens, deflebat inimicos crucis Christi 8, Ecquid 
opus est commemorare Jeremiam flentem ?!, Eze- 
chielem Dei jussu principum lamentationes scri- 
bentem ?!, et multos alios sanctos lugentes ἢ Hei 
míhi, mater, quare me genuisti*?; et: Hei mihi,quia 

** Dan. ui, 21. 


36 Jop. i, 
*^^ philipp. m, 18. 


35 Dan. xiv, 30. 
81 Thren. 1i, 1 seqq. 


^1$, Editi ἀγαθοῦ rt χαὶ χείρονος. Veteres quatuor 
hbri) wj96oo καὶ τοὺ χείρονος. 

^'*, Veteres quatuor libri μαλαχῆς κλίνης. Alii 
ff«x:. et editi χοίτης, 

"6. Editi. διάώγωσιν ὡς oi τρεῖς παῖδες ἐπὶ τῆς Ba- 
ἡ, ,“»νίας, οἱ Θεῷ σννημμένοι. Antiqui sex libri ut 
m ^^ntextu, alio ordine, eoque σοηοίμίογα. Ibidem 
fi«g. wecundus ὦσι χαθειργμένοι. 

/]7, Antiqui septem libri ἀγωνιστὴν τῶν καλῶν 
té^4 ας honesti propugnatorem. Editi τὸν καλόν, 


8: Ezech. n, 9. 


ἐσμεν ἀγαθοῦ xal τοῦ χείρονος (7&) ἐκλογὰν τοῦ 
συμφέροντος χαὶ ἀποστροφὴν τοῦ βλαδεροῦ ἐξ αὐτῆς 
τῆς φύσιως διδιδάγμεθα. ᾿Αλλοτριωθέντες Θεοῦ διὰ 
τῆς ἁμαρτίας, πάλιν εἰς τὴν οἰχειότητα ἀνεχλήθημεν, 
τῷ αἵματι τοῦ Μονογενοῦς ἐκ τῆς ἀτίμου δουλείας 
ἐξαιρεθέντες. ᾿Αναστάσεως DOnidt;, ἀγγελικῶν ἀγα- 
θῶν ἀπολαύσεις, $ ἐν οὐρανοῖς βασιλεία, τὰ ἐν ἐπαγ- 
γιλίαις ἀγαθὰ, καὶ διανοίας καὶ λόγον δύναμιν ὑπερ- 
6aívovza. 

3. Πῶς οὐχὶ ταῦτα προσήχει χαρᾶς ἀλήκτον xei 
εὐφροσύνης διηνεχοῦς ἐξαρχεῖν νομίζειν αἴτια, ἀλλ᾽ 
οἴεσθαι τὸν γαστριξόμενον, καὶ χαταυλούμενον, xmi 
ἐπὶ μαλαχῆς χοίτης (79) ἀνατετραμμένον καὶ ῥέγχοντα, 
τοῦτον ἀξίως χαρᾶς διαξῆν ; Ἐγὼ δὲ τούτοις μὲν τὸ 

B θρηνεῖσθαι φαίην ἂν πρέπειν παρὰ τῶν νοῦν ἐχόντων" 
μαχαρίξειν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ἐλπίδι τοῦ μέλλοντος αἰῶνος 
τὴν παροῦσαν ζωὴν διαφέροντας, χαὶ τὰ παρόντα 
τῶν αἰωνίων ἀμειδομένους, x&v ἐν φλογὶ διάγωσιν 
οἱ Θεῷ συνημμένοι, ὡς οἱ τρεῖς παῖδες ἐπὶ τῆς Βαδυ- 
λωνίας (76), x&v λέονσιν ὥσι συγκχαθειργμένοι, χἂν 
ὑπὸ χήτους χαταποθέντες, 09 ἡμῶν τε χρῆναι μαχα- 
ρίξεσθαι, καὶ αὐτοὺς ἐν χαρᾷ διάγειν, οὐχὶ τοῖς 
παροῦσιν ἀλγυνομένους, ἀλλὰ τῇ ἐλπίδι τῶν εἰς ὕστε- 
βὸν ἡμῖν ἀποχειμένων εὐφραινομένους. Οἶμαι γὰρ 
τὸν ἀγωνιστὴν τὸν καλὸν (Ti), ἀπαξ ἐπὶ τὸ τῆς εὐσε- 
θείας στάδιον ἀποδύντα, φέρειν χρῆναι γενναίως τὰς 
πληγὰς τῶν ἀντιπάλων ἐλπίδι τῆς δόξης τῆς ἀπὸ τῶν 
στεφάνων, Καὶ γὰρ ἐν τοῖς γνμνιχοῖς ἀγωσιν οἱ χατὰ 
τὰς παλαίστρας τοῖς πόνοις προσεθισθέντες (18) οὐ 

C πρὸς τὸ ἀλγεινὸν συστῶλονται τῆς πληγᾷς, € 
ὁμόσε χωροῦσι τοῖς ἀντιπάλοις ἐπιθυμίᾳ τῆς ἀναῤῥή- 
σεως, τῶν παραυτίχα πόνων ὑπερορῶντες. Οὕτω 
τῷ σπουδαίω χἂν παρῇ τι τῶν τραχυτέρων͵, οὐκ 
ἐπισχοτήσει (79) và χαίρειν. Διότι II. θλῖψις ὑπο- 
μονὴν χατεργάζεται' ἢ δὲ ὑπομονὴ ϑοχιμήν" ὁ δὲ 
δοχιμὴ ἐλπίδα: ἢ δὲ ἐλπὶς οὐ χαταισχύνει. Διὸ xci 
ἑτέρωθι τῇ θλίψει ὑπομένειν, καὶ τῇ ἐλπίδι χαίρειν 
παρὰ τοῦ αὐτοὺ προσετάχθημεν. Ἐλπὶς οὖν ἔστιν ἢ 
τὴν χαρὰν σύνοιχον τῇ ψυχῇ τοῦ σπουδαίου παρασχενά- 
ζουσα. ᾿Αλλ᾽ ὁ αὐτὸς ᾿Απόστολος xci χλαίειν χρῆναι 
ἡμᾶς προστάσσει μετὰ χλαιόντων- xai Γαλάταις γρά- 
φων, ἔχλαιε περὶ τῶν ἐχθρῶν τοῦ σταυροῦ τοῦ Χρι- 
στοῦ. Καὶ τί δεῖ λέγειν Ἱερεμίαν χλαίοντα ; xai Ἰε- 
ξεκεὴλ θρήνους ἀρχόντων ἐχ προστάγματος Θεοῦ 
γράφοντα, xai πολλοὺς δὲ τῶν ἀγιων οἰμύώξοντας ; 
Οἴμοι, μῆτερ, ὡς τινα με ἕτεχες (80); χαὶ, Οἴμοι, 
ὅτι ἀπόλωλεν εὐλαδὴς ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ὁ κατορ- 


1. ?"Rom.v,3. 35) Βοῃ). χιι, 43.  * bid. 45. 


88 Jerem. xv, 10. 


Lectionem utramque recipi posse, nemo, opinor, 
homo non videt. 

(78; Unus codex Colb. et editi πόνοις προεθισθέν- 
ttc. Alii quinque mss. προσεθισθέντες. 

(79) Veteres quatuor libri ox ἐπισχοτίσει. Alii 
duo et editi ἐπισχοτήσει. Hoc ipso in loco tres mss. 
τὸ χαίρειν. Alii totidem mss. et editi ro χαίρειν. 

("0) Unus codex Reg. τέτοχας. Mox unus codex 
Colb. ἐπ᾽ ἀνθρώποις. 


995 


HOMILIA DE GRATIARUM ACTIONE. 


Bav b ἀνθρώποις οὐκ ἔστι' χαὶ, Οἴμοι, ὅτι ἐγε- Α periit pius e terra, et qui recte faciat,in hominibus 


νόμην ὡς συνάγων χαλάμην ἐν ἁμήτῳ. Καὶ 
ὅλως cor entr τὰς φωνὰς τῶν διχαίων, xw ποὺ 
τινα εὕρῃς σχυθρωποτέραν φωνὴν ἀφιέντα, πεισθήσηῃ, 
ὅτι πάντες τοῦ χόσμου τούτου χαὶ τῆς ἐν αὐτῷ ξωῆς 
τῆς δυστήνου ταύτης καταστενάξουσιν. Οἴμοι, ὅτι 
ἡ παροιχία μὸν ἐμαχρύνθη, ᾿Επιθυμίαν γὰρ ἔχει 
ἀναλῦσαι (82), καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι. ᾽ς οὖν ἐμπὸό- 
διον τῆς χαρᾶς, τῆς παροικίας ταύτης τὴν παράτα- 
σιν δυσχεραίνει, Δαδὶδ᾽ δὲ καὶ ἐν μέλεσιν ἡμῖν θρῆνον 
τοῦ φίλου χατέλεπεν ᾿Ιωνάθαν: ᾧ συναπεθρήνησε καὶ 
τὸν ἐχθρὸν ἑαυτοῦ (83). ᾿Αλγῶ ἐπὶ σοὶ, ἀδελφέ 
μον, Ἰωνάθαν: καὶ, Θυγατέρες Ἰσραὴλ (84), θρη- 
νήσατε ἐπὶ Σαούλ, Τὸν μὲν γὰρ θρηνεῖ, ὡς ἐναπο- 
θανόντα τῇ ἁμαρτία, τὸν δὲ ᾿Ιωνάθαν, ὡς μέχρι παν- 
τὸς αὐτῷ χοινωνήσαντα τοῦ βίου. Καὶ τὲ δεῖ τὰ ἄλλα 
λέγειν ; 'AXY ἐδάκρυσε καὶ ὁ Κύριος ἐπὶ Λαξάρῳ (85), 
ἐδάκρυσε καὶ ἐπὶ Ἱερουσαλῆμ. Καὶ μαχαρίξει δὲ τοὺς 
πενθοῦντας, xxl πάλιν τοὺς χλαίοντας. 


Β 


&. Καὶ πῶς σύμφωνα ταῦτα, φασὶ, τῷ, Πάντοτε 
χαίρετε; Οὐδὲ γὰρ ἐκ τῶν αὐτῶν ἀρχῶν Ouxpuüv τε 
x«i χαρὰ τὴν γένεσιν ἔχουσι. Τὸ μὲν γὰρ, οἷον ix 
πληγῆς (86) τινος, τῆς προσδολῆς τοῦ ἀδουλήτον τὴν 
ψυχὴν τύπτοντος καὶ συστέλλοντος, χαταθλιδομένου 
τοῦ περιχαρδίου πνεύματος. ἀποτίχτεσθαι πέφυκεν' 

à δὲ χαρὰ οἷον σχίρτημά τί ἐστι τῆς ψυχῆς ἐπαγαλ- 
λομένης τοῖς χατὰ γνώμην. Ὅθεν χαὶ τὰ περὶ τὸ 
σῶμα συμπτώματα διενήνοχε. Τοῖς μὲν γὰρ λυπουμέ- 
νοις ὕπωχρος καὶ πελιδνὸς χαὶ χατεψυγμένος ὁ Oyxog 
τοῖς δὲ φαιδρυνομένοις ἐξανθοῦσα xai ὑπέρυθρος 5 c 
τοῦ σώματος ἕξις, μονονουχὶ πηδώσης τῆς ψνχῆς, 
xal προωθουμένης ὑφ᾽ ἡδονῆς εἰς τὸ ἔξω, Πρὸς δὴ 
ταῦτα ἐροῦμεν, ὅτι χαὶ οἱ θρῆνοι χαὶ τὰ δάχρνα τῶν 
ἀγίων διὰ τὴν πρὸς Θεὸν ἀγάπην ἐγίγνοντο (81). "Asi 
οὖν ἐνορῶντες τῷ ἀγαπητῷ, xxi τὴν ἐχεῖθεν ἑαυτοῖς 
εὐφροσύνην συναύξοντες, τὰ περὶ τοὺς ὁμοδούλους 
ἑαυτῶν ᾧχονόμουν’ πενθοῦντες τοὺς ἁμαρτάνοντας, 
ἐπανορθούμενοι αὐτοὺς διὰ τῶν δαχρύων. Ὥσπερ δὲ 
οἱ ἐπὶ τῶν αἰγιαλῶν (88) ἑστῶτες, τοῖς ἐν τῇ θαλάττῃ 
βαπτιζξομένοις συμπάσχοντες, οὐ προΐενται τὴν οἰχείαν 
ἀσφάλειαν ἐν τῇ περὶ τῶν κινδυνευόντων φροντίδι" 
οὕτως οὐδὲ οἱ τοῖς ἁμαρτήμασι (80) τῶν πέλας ἐπι- 
στυγνάξοντες τὴν οἰχείαν ἀφανίξουσιν εὐφροσύνην, Τὸ 
ἐναντίον μὲν οὖν, χαὶ μείξονα ποιοῦσιν αὐτὴν, ὑπὲρ 

δὲ Mich. vir, 2. 
xi,35. "Luc xix, 4M. ὁ5 Matth, v, 5; Luc. vr, 21. 

(84; Colb. tertius καὶ ὅλας, scrutare tandem om- 

voces justorum. Statim editi εὕροις, ΑἹ sex 
( ase εἰρη Tw - ΕΣ 
(82) Veteres aliquot libri et editi ἔχει ἀναλῦσαι. 
Alii duo εἶχεν ἀναλῦσαι, Á 

(83) Antiqui tres libi ἐχθρὸν αὐτοῦ. Ibidem iidem 
mss. ἀλγῶ ἐπὶ coi Alii et edili ἐπὶ σέ. 

(84) Unus codex Colb, eum Regiis primo et ter- 
tio et cum impressis libris θυγατέρες ᾿Ιερουσαλήμ, 
Alia Jerusalem. At Colb. tertius, et Reg. secundus 
θυγατέρες Ἰσραήλ, fili [srael; et ita quoque in 
Vulgata legitur, et apud LXX. Quicunque autem 
ille est, qui primus Seria Ἱερουσαλήμ, idcirco 


lapsus credi polest, quod, cum scriberel, memi- 


5 ibid. 4: a6 Psal. CXIX, 5, 91 Phili 


non est **, et : Hei mihi, quia factus sum sicut qui 
congregat stipulam in messe ?, Et ut verbodicam, 
perserutare voces justorum, el sicubi reperias qui 
emittat vocem tristiorem,nullus dubitabis quin 98 
omnes mundum hune, et miseram vitam quee iun 
eo agitur, deplorent. Hen imithi,quia incolatus meus 
prolongatus est **, Nimirum cupit dissolvi, et esse 
cum Christo*', Itaque fert iegre hujus incolatus di- 
lationem, tanquam que impedimento sit gaudio. 
Et David quoque reliquit nobis in canticis prola- 
tam de amico suo Jonatham lamentationem, in qua 
simul et inimicum suum luxit, Doleo super te.frater 
mi,Jonathan? ; et : Viliz Israel,super Saul flete**, 
Hunc quidem luget, ut peccato immortuum: Jona- 
than vero, ut hominem sibi per totam vilam con- 
junctissimum, Quid autem attinet cetera percen- 
sere? Enimvero Dominus ipse flevit etiam super 
Lazarum *? et super Jerusalem *!. Sed et lugentes 
ac flentes itidem praedicat beatos "3, 

4. Sed, inquiunt, quomodo fieri potest, ut hec 
concilientur cum verbis illis, Semper gaudete**. Ne- 
que enim lacrym:e et gaudium ex iisdem principiis 
ducunt originem. Nam compresso circa cor spiritu, 
el anguslato, lacrymae ex improviso casu percu- 
tiente animam, eamque contrahente, velut ex plaga 
quadam oriri consuevere : gaudium veroest anime 
ob res ex sententia succedentes gestientis quidam 
quasi saltus. Hine differunt corporis sympto- 
mata. Tristes quidem subpallidam lividamque ac 
rigentem habent corporis molem : inest vero efflo- 
rescens quadam et subrubra corporis habitudo 
litis et hilaribus, anima tantum non prosiliente et 
prorumpent!e ad exteriora prz voluptate. Verum ad 
hic dicemus, quod lamentationes sanclorum la- 
crymieque ex Dei amore proficiscebantur. Itaque 
oculisin dileclum semper intentis,ac lzetitia majore 
sibi indeaecedente curabant res conservorum suo- 
rum,deflebantipsos peccantes,eosque perlacrymas 
emendabant. Quemadmodum autem qui in littore 
stant,dum eorum qui in mari submerguntur com- 
miserescunt, securitatem suam non amittunt, ob 
hane suam de periclitantibus sollicitudinem : ita 
qui proximorum deflent peccata,suam ipsorum lie- 
titiam minime disperdunt. Imo etiam adaugentip- 
PP; 1,93. " I[Reg.:,26. ""ibid.24. *? Joan. 
55 Philipp. tv, 4. 
nerit verborum illorum Luc xxu 28: Θυγατέρες 
Ἱερουσαλὴμ, μὴ κλαίετε ἐπ᾽ ἐμέ, Filia Jerusalem, no- 
lite flere super me. 

(8$) Veteres quatuor libri ἐπὶ Λαξάρου Infra, ubi 
edili habent φασί, in veleribus quinque libris legi- 
tur φησί, 

(86; Colbertini duo codices ix πηγῆς, quasi ex 
aliquo fonte. Alii quinque mss. δὲ edili ἐκ πηγῆς, 
er plaga quadam. 

(81) Heg. secundus διὰ τῆς πρὸς Θεὸν ἀγάπης ἐγί- 
vO0wTO, 

(88) Codex unus ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν, 

(89) Anliqui tres libri τοῖς ἁμαρτάνουσι. Alii mss. 
et edili ἁμαρτήμασι, 


Mgap^ 


soti Knut? VTL. C. 
Mac ite μος DERLcnntqnuiflent, beati quoque 
πον μωροῦ Tav lAARZL 55. consolabuntur, et ipsimet 
Quenou ἢ νὰ IA Licib non strepitum quem- 
Gil o, ξκικι XL ores ewnte sanguine editum, 


οὐκ ες »υ 5 sterpnis tristitiae exsortem. 


p. 

VaJurcA MagEtE SL L.XED*.t.1s8 ** licet per Aposto- 
ἈΝ “ὦν We extr as.ut gaudii ieterni semen 
tA» OX £M 6 Bul "2.5. tente, et eonditionem 


pni 4m up AMD RA SIL ELIableis praeter gau- 
nsu. 7 ual κευτε Ree κα SCADUS : Ti ppe quia ha- 
24e TM dat er», Ar inenarrabili pul. 
ed MAXI WVUIeL i δα πόρε pertruantur. Ita- 
Sel) 0t COXGBL  'V£444A!f. f, 7.7AD*$ Dos Apos- 
on c Fa a ^ut, στο, 

24A 0 £4JAS2A.4 UC IARE VLIpE? [Lazarum 29 
st ow utu uL ulus t. thr5 habemus, 
804 oan im Y D) A UE 1,.2... 8st n borum 
Pul aue uh MET Iul, u€ Dezessarii 
Ao Cu. a VU rS SUP .2.. Phu [uo sse Duque 
SiganReu: XXL VILfIL'lJ AG quarulo- 
DEP PEE «τὰν. 4.2 $1.5 propensio- 
a. -Aaad ae Zu DL DEIL bau Let sabaret, Nam 


PEIUS 


: edat UUsnkUidL eUtYiL* oputnabentmo- 
Gm cie. ἣν Ueusict o TL.Z).tLAITL 6tymelur, et 


2n i €. Tubuu, € ut) par fuerit. Quod 
2i.b σοῖς £1. 1$ t ILOG'W AER. Med sud eru- 
“π΄... WA AST) DA..A Et. LIU nt, perspectum 
"^5..3 vz 4, [Alzarut amicus noster 
A ULLL t2 νὰν “2 σιἴστη (eum? Quis 


T... 


e" ov "2". 


€; n 

De cx wA AL 6 uL TEELÁEIBrpusipaliquan- 
paso Mu 0i wt xxl, an. ute nt Lazare, veni fo- 

4.05 A Tue A "κυ, 21 :Ζ23.252} SU vitam : jam al- 

Ste 0 ἀρῶ, MAS. SEL ToS TAVIT LuUB in Eiraculo.Pe- 

w— de oM. vt duel ut EAR EET & Inotu prohibe- 


Meno hM TA nent 0 4 7 UMGATB G6 Ibo major. Quo- 
Ka στιά αὐ. πω] facturus, casum 


e. ttd LaNA VU, τς Ὁ At ponpalam est 


» οὐ «wA Wwutfeiht vwai4ue sufluicien- 
Bonon afar, La at. S δ ot eI) akt tu tletpecessu- 
^ 4e. 2 Pl, 7 ME PIU M CE 4s. wt LP al Ft “ωῷῖ ἢ uisse? 


tod anal ciant auda iE, HERIUETT feri- 
τω πῆ». 6 tette deditus 
e vas cda Qu, LC soul erae es- 
60r s ve c vd) V παι“ ππὶ LUN, πε eniro osten- 
D n net Fais n ddisebé Lew tffulque nos 
peRT VET LII? 85 t. n equenos 
anto uk ut Wt 2t εἴ, 5 Sen- 


2umigitur 


fala. , 


4» ^Alda*.| AF. 


*- nM. zy -'a € *- 


ἀπ λυ γα" wa Vn TL Lun Dt. ales E. IL 


Mr sa στε asi Ctakkbet Vestis t.t nuit, si- 
sen. waleidb  nadLUtt UotfnUf. CULSoIUpto, et 


f M τι "U UueLt.22 !4. δὲ Lid. 43. 


í rng vu.ubQur γι twr δησνων», effecti di- 
pp gn e yr t. NL ud; 15047) post quinque 
a- du oA DUE Gut fft. Z/xitto 26 μετά, 
“5: jxedu: LUMMC LU. τα μοι. Editi ἀνά- 
"upik. Maud koxge Heg. secundus παο- 
μος Quo SUo$s. ἐμὰς δειτάξατο. — 
y sess i9 oivia. Epi. 


S. BASILII MAGNI 
: στ Αι ob effusas pro fratre Α τῶν εἰς τὸν ἀδελφὸν δαχούων c; χαρᾶς τὸῦ Κυρίον (90) 


σ 


χκαταξιούμενοι. Διὰ τοῦτο usxzotot οἱ χλαέοντες, xai 
μαχάριοι οἱ πενθούντες, ὅτι αὐτοι παρακληθέόσονται, 
xai αὐτοὶ γελάσουσι. Γῶωτα δὲ λέγει οὐ τὸν διὰ τῶν 
παρειῶν ἐχπίπτοντα ψοῦον ἐν τῷ αἵματος ἀναδρασμῷ, 
ἀλλὰ τὴν ἄχρατον xxi ἀμιεγξ παντὸς σχυθρωποῦ ἴλα- 
ρότητα. Κλαίειν οὖν μετὰ κλαιόντων συγχωρεῖ ὁ ᾿Από- 
στολος, ἐπειδὴ τὸ δάχρυον τοῦτο οἱονεὶ σπέρμα xai 
δάνεισμα γίνεται τῆς αἰωνίον χαρᾶς. ᾿Ανάθα μοι (91) 
τῇ λιανοία, καὶ θέασαι rà» ἀγγλικὴν κατάστασιν, 
εἰ ἄλλη τις αὐτοῖς πρέπει χατάστασις, πλὴν τοῦ χαί- 
ρει» xat διευθυμεῖσθαι" ὅτι ἐξίωνται παοεστάναι Θιεῶ, 
χαὶ ἀπολαύειν τοῦ ἀποῤῥέτον κάλλους τῆς δϑοξχς τοῦ 
χτίσαντος ἡμᾶς. Πρὸς ἐχεῖνον οὖν τὸν βίον παροομῶν 
ξμᾶς ὁ Ἀπόστολος, πάντοτε χαίρειν ἐμῖν διετάξατο. 

5. ᾿Αλλὰ μὲν πρὸς γε τὸ δαχρῦσαι τὸν Κύριον ἐπὶ 
Λαζάρῳ καὶ ἐπὶ vj πόλει ἐκεῖνο εἰπεῖν ἔχομεν, ὅτι 
χαὶ ἔφαγε, καὶ ἔπιεν, οὐχ αὐτὸς τούτων δεόμενος, 
ἀὐ)ὰ σοι μέτρα xai ὄρους τῶν ἀναγχαίων τῆς ψῳνχῶς 
παθημάτων χαταλιμπάνων. Οὕτω γοῦν χαὶ ἐδάχρυσε, 
τῶν ὀϑυρτιχῶν x«i φιλοθρήνων τὸ ἄγαν περιπαθὶς 
χαὶ ταπεινὸν ἐπανορθούμενος. Εἰ γάρ τι ἄλλο, xai 
τὸ δαχκούειν τῆς ἐκ τοῦ λόγου συμμετρίας ποοσδεῖται" 
ἐπὶ τίσι (92) γίνεσθαι, καὶ ἐπὶ πόσον, καὶ πότε, xai 
ὅπως προσῆχεν. Ὅτι γὰρ οὐχ iurat, ἕν τὸ δάχρυον 
τοῦ Κυρίον, ἀλλὺ διδασχαλιχὸν, ἐχεῖθεν dilov- Ad- 
ξζαοος ὁ φίδος ἡμῶν χεχοίμεται, ἀλλὰ πορεύομαι 
ἵνα ἐξυπνίσω αὐτὸν. Τίς ἡμῶν (93) κοιμώμενον 
ὀδύρεται φῶον, ὃν μιχρὸν ὕστερον προσδοχᾷ διυπνί- 
ζειν ; Adzapt, δεῦρο ἔξω. Καὶ ὁ νεχρὸς ἐξωοκφϑεεῖτο " 
xai ὁ δεδεμένος περιεπάτει. Θαῦμα ἐν θαύματι" χει- 
βίαις δεδέσθαι τοὺς πόδας, καὶ μὴ κωλύεσθαι πρὸς 
τὴν χωησιων. Μεῖξον γὰρ ἦν τὸ ἐνισχύον (θ4) τοῦ iu- 
ποθίξοντος. lls,; οὖν ὁ τοιαῦτα ἐνεργεῖν μέλλων δα- 
χούων ἄξιον τὸ σνυθὰν ἔχρινεν: Ἢ δῆλον, ὅτι, παν- 
ται όθεν τὸ ἀσθενὲς ἡμῶν ὑπερείδων, μέτροις τισὶ 
καὶ ó5ot, τὰ ἀναγχαῖα περιέλαδε πάθῃ ; τὸ μὲν 
ἀσυμπαθὲς ὡς ὑηριῶδες ἐχχλίνων, τὸ δὲ φιλόλυπον 
x«i πολύθρηνον (95) ὡς ἀγενὲς παραιτούμενος. Διό- 
περ, ἐπιδαχούσας T6 qm, αὐτός τε τὴν χοινωνίαν 
τῆς ἀνθρωπείας φύσεως ἐπιδείξατο, καὶ ἡμᾶς τῶν 
i9! ἐχάτεορα ὑπερθολῶν ἡλευθέρωσε' μήτε χαταμα- 
λαχίξεσθαι πρὸς -τὰ πάθη, μήτε ἀναισθήτως ἔχειν 
τῶν λυπηρῶν ἐπιτοέπων. Ὡς οὖν χατεδέξατο τὸν 
πεῖναν ὁ Κύριος, τῆς στεριᾶς τροφῆς διαπνευσθείσῃς 
αὐτῷ, xai τὴν δίψαν προσήκατο, τῆς ὑγρότητος ἀνα- 
λωδείσης τῆς ἐν τῷ σώματι " χαὶ ἐχοπίασε, τῶν μυῶν 
xai τῶν νεύρων ἐκ τῆς ὁδοιπορίας ὑπερταθέντων " οὐ 
τῆς θεότητος τῷ καμάτῳ δαμαζομένης, ἀλλὰ τοῦ cw- 
ματος τὰ ἐχ φύσεως ἑπαχολουθοῦντα συμπτώματα 
δεχομένου" οὕτω καὶ τὸ δάχρνον προσήχατο, τὸ φυ- 


(93) Veteres quinque libri τίς μῶν. Editi ὑμῶν. 

(94) Legitur in quatuor mss. τὸ ἐνισχύον, in edi- 
tis vero etin aliis duobus τη85. ᾽σχύον. Mox ve- 
teres quinque libri τοιαῦτα ἐνεργεῖν. 

(95) Unux codex Colb. τὸ φιλόπονον x«l πολύθρῃ- 
vov, male. Statim tres mss. τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. 
Editi et alii inss. τῆς ἀνθρωπείας. 


J 


29. " 
eS 


HOMILIA DE GRATIARUM ACTIONE. 


σικὸν τῇ σαρχὶ ἐπιγίνεσθαι σύμπτωμα συγχωρῶν. À defaligatus est ex itinere "7, musculis ac nervis plus 


Ὅπερ συμθαίνει, ὅταν τὰ (96) χοῖλα τοῦ ἐγκεφάλου, 


τῶν ix τῆς λύπης ἀναθυμιάσεων πληρωθέντα, οἷον. 


δι ὀχετῶν τινων τῶν xarà τοὺς ὀφθαλωοός πόρων 
τοῦ ὑγροῦ τὸ βώρος ἀποσχευάξηται. Ὅθεν Tol τινες, 
χαὶ , xul σχοτώσεις ἐπὶ ταῖς ἀδοχήτοις τῶν 
λυπηρῶν ἀκοαῖς ἐγγίνονται, περιδονουμένης τῆς x 
φαλῆς ὑπὸ τῶν ἀτμῶν (97), οὖς à ἐπὶ τὸ βάθος τοῦ 
θερμοῦ σνυστολὴ ἀναπέμπει, Εἶτα, οἶμαι, ὥσπερ τὸ 
νέφος εἰς ψεκώδα, οὕτως τὸ πάχος (98) τῶν ἁτμῶν 
εἰς δάχρυον διαλύεται, Ἔνθεν xai ἡδονή τίν ἐστι 
τοῖς λυπουμένοις περί τὸν θρῆνον, λανθανόντως διὰ 
τοῦ χλαίειν χενουμένου αὐτοῖς τοῦ βαρύνοντος. Συν- 
ἰστησι δὲ τοῦ λόγου τὸ ἀληθὲς ἢ πεῖρα τῶν γινομένων, 
Πολλοὺς γὰρ ἔγνωμεν ἐν συμφοραῖς ἀνηχέστοις ἀπο- 


equo distentis. non succumbente labori divinitate, 
sed corpore qui ipsius naturam comitari solent 
suscipiente: hunc ad modum admisit quoque lacry- 
mas, carni sinens accidere quod ei eral naturale. 
Hoc autem contingit tum cum cerebri cava, exci- 
lalis a tristitia vaporibus referta, per oculorum 
meatus velut per quosdam eanales humoris onus 
egerunt. Quamobrem cum res graves ac moleste 
preeter exspectationem audiuntur, fit tinnitus qui- 
dam, vertigoque, et oculorum caligo : siquidem ob 
vapores quos calor in interiora contractus sursum 
emittit, vacillat caput et cireumagitur, Deinde, mea 
quidem sententia, quemadmodum nubes in guttas, 
sic crassi vaporum partes resolvunturinlacrymas. 


στάξαι τὸ δάκρυον βιαίως ἐγκαρτερήσαντας" εἶτα B Hinc etiam voluptas quiedam inter lugendum 36 


τοὺς μὲν εἰς ἀνήχεστα ἐμπεσόντας πάθη, ἀποπληξίας 
ὦ παραλύσεις, τοὺς δὲ, καὶ παντελῶς ἀποψύξαντας, 
ὥσπερ ἐρείσματος ἀσθενοῦς (99), τῆς δυνάμεως αὐτῶν 
τῷ βάρει τῆς λύπης ὑποκλασθείσης. "O γὰρ ἐπὶ τῆς 
φλογὸς ὁρᾶν ὑπάρχει, ὑπὸ τοῦ οἰκείου αὐτὴν χαπνοῦ 
καταπνίγεσθαι, μὴ ὑπεξιόντος, ἀλλὰ περὶ αὐτὴν εἴλου- 
μένον, τοῦτό φασι καὶ ἐπὶ τῆς οἰχονομούσης τὸ ζῶον 
δυνάμεως γίνεσθαι' ἀπομαραίνεσθαι γὰρ ὑπὸ τῶν 
ὀδυνηρῶν, xxi κατασδένννσθαι, μηδεμιᾶς γινομένης 
ἐπὶ τὸ ἕξω διαπνοῆς. 


accedit marentibus, quia quod ipsos aggravabat, 
id latenter per ploratum ejectatur. Horum autem 
verhorum veritatem stabilit ipsa rervm experien- 
tia. Novimus namque multos in gravissimis adver- 
sitatibus sibi per vim a lacrymis temperasse, quo- 
rum alii posthac in immedicabiles morbos incide- 
runt,inapoplexiam paralysimque; alii veroomnino 
supremum diem obierunt, quod eorum vires,quasi 
debili quodam fulero destitutze, pondere tristitiae 
frangerentur. Nam quod videre in flamma licet, 


quam fumus proprius si non exeat, sed circumvolvatur, suffocat, id etiam in facultate qua animal con- 
stituitur, fieri dieunl, nimirum extabescere illam et exstingui prie doloribus, si nullus sibi exitus ad 


exteriora aperiatur. 


6. Μὴ τοίνυν εἰς συνηγορίαν τοῦ οἰχείον πάθους τὸ C — 6. Qui igilur tristilite [dediti sunt, ne in sue in- 


τοῦ Κυρίου προδαλλέσθωσαν (1) δάχρυον oi φιλόλυ- 
ποι, Ὡς γὰρ $ βρῶσις, ἣν ὁ Κύριος ἔφαγεν, οὐχ 
ἔστιν ἡδυπαθείας ἡμῖν ἀφορμὴ, τὸ ἐναντίον μὲν οὖν, 
ἐγχρατείας χαὶ αὐταρχείας ὅρος ὁ ἀνωτάτω: οὕτω 
καὶ τὸ δάχρυον οὐκ ἔστι νομοθεσία πρὸς τὸ θρηνεῖν, 
ἀλλὰ μέτρον εὐσχημονέστατον ἐχτεθεν, χαὶ χανὼν 
ἀχριδὴς, χαθ᾿ ὃν προσῆχε σεμνῶς καὶ εὐσχημόνως 
τοῖς τῆς φύσεως ὅροις ἐμμένοντας διαφέρειν τὰ λυπηρά. 
Οὔτε οὖν γυναιξὶν, οὔτε ἀνδρώσιν ἐπιτέτραπται (3) τὸ 
φιλοπενῦες καὶ πολύδραχυ, ἀλλ᾽ ὅσον ἐπιστυγνάσαι 
τοῖς λυπηροῖς, χαὶ μιχρόν Tt δάχρνον ἀποστάξαι, καὶ 
τοῦτο ἡσυχῆ, μὴ ἀναδρυχώμενον μηδὲ ὀλολύζοντα,, 
μηδὲ καταῤῥηγνύντα χιτῶνα, d χόνιν χαταχεόμενον, 
μηδ᾽ ἄλλο τι τοιοῦτον ἀσχημονοῦντα τῶν ἐπιτηδευομέ- 


firmitatis patrocinium Domini laerymasopponant. 
Ut enim cibus, quo Dominus vescebatur, voluptatis 
nobisoccasio non est, imo vero temperantice atque 
frugalitatis suprema regulaest οἱ forma :ita quoque 
lacrymae non sunt nobis vice legis, qua lugere te- 
neamur : sed convenientissima quiedam mensura 
normaque aceurata in his nobis proposita est, juxta 
quam par fueritintra nature? terminos graviter et 
honeste permanere,et tristia perferre.Iltaque neque 
mulieribusneque viris lacrymarum studium aut 
copia permissa sunt, sed tantum, quantum fas est 
afflictari de adversis, et parum lacrymari ; idque 
tacitesine fremilibus,sine ejulatibus,adeo ut vestem 
scindat nemo, nec cinerem inspergat; nec aliud 


νων παρὰ τῶν ἀπαιδεύτως ἐχόντων πρὸς τὰ οὐράνια (3). p quidquam eorum indecore agat, que facere solent 


Δεῖ γὰρ τὸν χεχαθαρμένον τῷ θείῳ διδασχαλίῳ, olov 
ὀχυρῷ τινι τειχίῳ τῷ ὀρθῳ λόγῳ περράχθαι, καὶ ἀν- 
δρείως καὶ καρτερῶς τὰς τῶν τοιούτων παθῶν προσ- 
᾿ ἀπαμύνασθαι (A): x«l μὴ καθάπερ εἴς τι χω- 

V Joan. 1v, 6. 

96) Ita antiqui quatuor libri. Editi ὅτε τώ, 

(97) Reg. secundus ἀπὸ τῶν ἀτμῶν. Nec ita multo 
infra unus codex Colb. οἶμαι, ὅτι, ὥσπερ, 

98) Antiqui tres libri οὕτως τὸ παχύ. 

99) Unus codex Reg. et Colb. primus ὥσπερ 
ἔρισμα τὸ ἀσθενές, Alii mss. et edili ὥσπερ ἐρεί- 
σματος ἀσθενοῦς. 

" Reg. primus τὸ τοῦ Χριστοῦ προβδαλλέσθωσαν. 
Colb. tertius προσδαλέσθωσαν. 

(2) Antiqui sex libri ἐπιτέτραπται, Editi ἐπιτρέ- 


rerum cclestium imperiti. Oportet enim eum qui 
divina doctrina purgatus est, recta ratione, velut 
firmo quodam muro, obseptum esse, et talium af- 
fectionum assultus viriliter ac strenue propulsare, 


merat, Colb. primus ἐπιτέταχται, Statim tres mss. 

μὴ ἀναβρυχώμενον. Editi et mss. nonnulli ἀναῦρυ.- 

χόμενον. Nec ita multo inferius sex mss, χαταρρη- 

ἡνύντα χιτῶνα, Editi et unus mss. Reg. x«rappue- 
ἡμενον. 

(3) Reg. primus πρὸς τὰ οὐράνια, Alii mss. et 
editi πρὸς τὰ ἀνθρώπινα, ab imperi'is rerum huma- 
narum. Mox tres mss. θείῷ διδασχαλείῳ, 

(4) Veteres aliquot libri ἀπαμύνεσθαι. Reg. se- 
cundus ἀμύνεσθαι. Mox Colb. primus εἴς τι χόριον. 


231 


3. BASILII MAGNI 


232 


non in bumili ae molli anima quasi in loco declivi A cio» ὑπυχαδξμενον, τῷ ταπεινῷ καὶ Umruxewt τῆς 


affluentem ullam affectuum turbam suscipere. Et- 
enim animi est ignavi,nullumque ex reposita in Deo 
spe robur habentis, frangi admodum, et adversis 
succumbere. Quemadmodum enim in lignis tene- 
rioribus gignuntur vermes, sic tristitia in mollore 
hominum indole innascitur. Numnam erat Job cor- 
de adamantino? num compaeta ei erant ex saxo vis 
cera ? Ceciderunt ei decem liberi in brevi temporis 
momento, una plaga obtriti, in domo jucunditatis, 
in tempore deliciarum, decutiente in eos domum 
diabolo.Vidit rnensam sanguine immistarp, vidit li- 
beros diversoquidem temporenatos,sed unum come 
inunemque sortitos vitse exitum. Non ejulavit, non 
comairn evellit, non emisit vocem ullam degenerem, 


sed celebrem illam et ab omnibus decantatam gra- B 


tiaruimn actionem protulit ; Dominus dedit, Domi- 
nus abstult; sicut Domino placuit, ita et factum 
est ; s. nomen Domini benedictum**. Num homo ille 
erat expers affectionum? Atquomodo? cum ipsede 
se dicat: Ego flevi super omniaffcto** .Estne his di- 
cendis mentitus? [mo vero preeter exteras virtutes 
veritas veracem eum quoque fuisse declarat his ver- 
bis : [lomo euim, :nquit, inculpatus, justus, pius, ve- 
rax**,Tu vero cantilenis quibusdam ad mostitiam 
compo»its ad flendum abuteris,studesque animam 
tuatu d Δ :004ulis lugubribusabsumere;etquemad- 
modu: peculiaria »upt tragcedis fictio et appara- 
tus,quocum theatra conscendunt ; ita existimas ha- 
bitutn etiam convenire lugenti, vestem atram, co- 


ψυχξς, τὸν τῶν παθῶν ὄχον ἐπιῤῥέοντα δέχεσθαι 
᾿Ανανδρου γὰρ ψυχξς, καὶ οὐδένα τόνον ἐκ τς ἐπὶ 
Θεὸν ἐλπίδος ἐχούσες, τὸ σφοδρῶς καταῤῥέγνυσθαι 
χαὶ ὑποπίπτειν τοῖς λυπκροοῖς. Ὥσπερ γὰρ οἱ σχώ- 
Ἄκχες τοῖς ἁπαλωτέροις τῶν ξύλων ἐντίχτονται μά- 
λιστα, οὕτω; αἱ λύκαι τοῖς παλαχωτέοοις ἔθεσι τῶν 
ἀνθρώπων ἐαψύονται. Mà γὰρ ἀδαμάντινος ἕν o "106 
Tí» χαρδίαν (5); μὲ γὰρ ἐκ λίθον ἦν αὐτῷ πεποιὴ- 
μένα τὰ σπλάγχνα; Ἔπεσον αὐτῷ δέχα παῖδες ἐν 
βιαχεία χαιοοῦ ῥοπᾷ, μιᾷ πλχγᾷ συντριβέντες ἐν 
τῷ οἴχῳ τῆς θυμκδίας, ἐν τῶ ταιρῶ τῆς ἀπολαύσεως, 
ἐπιχατασείσαντος αὐτοῖς τοῦ διαβόλου τὸ οἔἴχεμα. Εἶδε 
τράπεζαν αἴματι μεμεγμένεν" εἶδε παῖδας διαφόρῶς 
μὲν κατά τὸν χοόνον ἀποτεχύέντας (6), χοινὲ δὲ 
ὑπέλθόντας τοῦ βίου τὸ τέλος. Οὐχ ὥμωξεν, οὐ χατε- 
τῶατο xonz», οὐχ ἀφξχέ τιναφωνὲν ἀγενξ, ἀλλὰ τὴν 
ἀοίδιμον ἐχεινην καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνυμνουμένεν εὑ- 
χαριστίαν ἀπεφθέγξατο (7). Ὁ Κύριος ἔϑωχεν, ὁ 
Κύριος &aptOstre ὡς τῶ Κυρίῳ ἔδοξεν, οὕτω χαὶ 
ἐγένετο εἴο τὸ ὄνομα Κυρίον εὐλογημένον. Mà 
ἀσυμπαθὴς ὁ ἄνθρωπος ; Καὶ πῶς ; ὃς γε περὶ 
ἑαυτοῦ λέγει" ᾿Εγὼ ἔχλαυσα ἐπὶ παντὶ θλιδομένω (8). 
'AXA ἄρα μὲ ἐψεύδετο ταῦτα λέγων ; Καὶ μὲν μαρ- 
τυρεῖ αὐτὼ ἡ ἀλέθεια, ὅτε πρὸς ταῖς λοιπαῖς ἀρεταῖς 
καὶ ἀληθινὸς Ew Ἄνθρωπος γὰρ, φεσὶν, ἄμεμπτος, 
δίκαιος, θεοσεθής, ἀλεθινὸς (9). Σὺ δὲ ὠϑαῖς τισι 
πρὸς τὸ χατηγὲς πεποιημέναις παραθοχνεῖς͵ xai μέλεσι 
γοεροῖς ἐχτέχειν σεαυτοῦ τὴν ψυχὲν ἐπιτηδεύεις" 
χαὶ ὥσπερ τῶν τραγῳδῶν ἴδιὸν ἐστι τὸ ἀνάκλασμα 


matn squalidam, tenebras in domo, sordes, pulve- ( χαὶ ἡ axevz (10) μεθ᾿ ἧς τὰ θέατρα χαταλαμθανουσιν" 


rem, denique lugubrem cantum, quo mororis vul- 
nus semper recens in animo servetur. Sinas hec 
faciant qui spem non habent ?!. Tu vero de iis qui 
in Christo obdormierunt**, edoctus es : Seminatur 
in corruptione, surget in incorruptione : seminatur 
in infirmuate, surget in virtute? seminatur corpu$ 
animale, surget corpus spiritale** .Quid igitur luges 
hominem,ad mutandum habitum adeuntem?Neque 
te ipse lugeas, quasi sis in hac vita patrono orba- 


42-k4 


οὕτως οἴει προσήχειν xai τῶ πενθοῦντι πρέπον εἶναι 
σχῆμα, μέλαν ἱμάτιον, xai αὐχμηορὰν χόμῃην, x«l 
σχότος ἐν οἱἰχία, xai ῥύπον, χαὶ χόνιν, x«l μέλος 
στυγνὸν, ἀεὶ νεαρὸν τῆς λύπης τὸ τραῦμα τῇ ψυχῇ 
διασῶξον (11). Κατάλιπε ταῦτα ποιεῖν τοῖς μὴ ἔχον- 
σιν ἐλπίδα. Σὺ δὲ ἐχιδάχθης περὶ τῶν ἐν Χριστῶ 
χοιμηθέντων, ὅτι Σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν 
ἀφθαρσίᾳ" σπείρεται ἐν ἀσθενεὶα, ἐγεὶρεται ἐν δυ- 
νώμει (42): σπείρεται σῶμα ψυχικὸν, ἐγεὶρεται 


" Job. 1, 24. ** Job. xxx, 25. ** Job. 1, 1. "!IThess. τιν, 12. ?* Apoc. xiv, 13. "* I Cor. xv, 


Et ne ignoraremus quid significet χόριον, ejus vocis D invenitur. Haud longe codices Combefisiani πα- 


declaratio manu recentiore posita est in ora libri 
hoc inodo, τὸ χάλυμμα τὸ συγγεννώμενον ἐχ τῆς 
χοιλίρς του βρέφους, θυ πιθη πὶ profectum ez ventre 
infantis. Sed hanc notaiu δὰ rem non pertinere 
constat, cum hie de χωρίῳ, non de xopí» agatur. 

ιδ, Codex Combef. o Ἰωῦ rà» καρτερίαν, depra- 
vate. Mox Regii primus et tertius, et alii duo Col- 
bertini, ἔπεσον «vto. Edili et unus mss. ἔπεσον αὐ- 
τοῦς Alius codex ἔπεσαν. 

(6) Codex unus χρόνον τεχθέντας. Ibidem Colb. 
tertius κοινῇ δὲ ὑπεξελθοντας. 

(7) Regius tertius ἐγθέγξατο. Statim Colb. tertius 
Κύριος 4ptihxo. Nec ita inulto post octo mss. περὶ 
£x2707. Editi αὐτου. 

(8) Veteres quatuor libri παντὶ ἀνθρώπῳ θλιδο- 
a£z»' Editi et alii duo mss. simpliciter παντὶ θλι- 
ξνῳ. lbidem duo mss. ᾿Αλλά γε μή. 

i9) Anliqui tres libri ἀληθινὸς, ὅσιος, veraz, san- 
d Sed vox éew in aliis mss., et in editis non 


ραθρηνεῖν. Alii tres mss. χαταθρηνεῖν. Alii duo et 
editi uti in contextu legi potest. 

(10) Ubi in editis legitur Ὁ exxzvi,ibi ex veteribus 
quinque libris edendum curavimus Ὁ σχευή. Ali- 
quanto infra editi στυγνὸν xat ἀεί. Sed cum vocula 
x«i in mss. non reperiatur, eam delevimus. Ibi- 
dem tres mss. τῆς ψυχῆς. Alii mss. et editi τῷ 
ψυχῇ, recte. 

(11) Διασῶξον. Multo melius apud Symeonem 
Logothetam, serm. 12, pag. 54$, διασώζξοντι, maro- 
risvulnussemperrecens inanimo servanti. MARAN. 

(12) Editi ἐν ἀφθαρσίᾳ- σπείρεται ἐν ἀτιμίᾳ, ἐγει- 
ρεται εν δόξῃ" σπειρεται, elc, Seminatur in ignobili- 
tate, surget in gloria. Sed totum illud, σπείρεται ἐν 
ἀτιμίᾳ, ἐγείρεται ἐν Qó5n ,deestet in nostris octo mss., 
et in editione Dasileensi. Basilio concionanti, an 
librariis scribentibus exciderint hec verba, dici 
certo posso non puto:mihi tamen nescio quomodo 
verisimilius fit, ea Basilio potius quam tot simul 


233 


HOMILIA DE GRATIARUM ACTIONE. 


235 


σῶμα πνευμαιχόν. Τί οὖν χλαίεις (13) τὸν ἐξελθέντα À tus : Bonum est enim, inquit, sperare in Domino, 


μεταμφιάσασθαι ; Μήτε σεαυτὸν θρήνει ὡς βοηθοῦ 
τινος πρὸς τὸν βίον στεοούμενος: ᾿Αγαθὸν γὰρ, 
φησὶν, ἐλπίξειν ἐπὶ Κύριον, ἢ ἐλπίξειν ἐπ’ ἄνθρωπον. 
Mts ἐχεῖνον ὀδύρον, ὡς δεινὰ πεπονθότα. Μιχρὸν 
γὰρ ὕστερον ἣ ἐξ οὐρανῶν σάλπιγξ αὐτὸν διυ- 
πνίσει (14), xoi ὄψει αὐτὸν παριστάμενον τῷ βή- 
μᾶτι τοῦ Χριστοῦ. "AgsQ οὖν ταύτας τὸς ταπεινὰς 
xai ἀπαιδεύτους φωνάς. Οἵ pot τῶν ἀπροσδοχήτων 
χαχῶν" xxi τό: Τίς δ᾽ ἂν ταῦτα ὡήθη γενέσθαι ; 
xci, Πότε (19) δ᾽ ἂν προσεδόχησα γῇ χαταχρύψειν 
τὴν φιλτάτην ἐμοὶ χεφαλήν ; Ταῦτα γὰρ xx» ἑτέρου 
λέγοντος ἀχούωμεν, ἐρυθριᾷᾶν ἡμᾶς προσῆχε τοὺς ἔχ 
τε τῆς μνήμης τῶν παρελθόντων χαὶ ἐχ τῆς τῶν 
δαγμένους. 

7. Οὔτε οὖν ἀωρίαι θανάτου, οὔτε ἄλλαι τινὲς δυσ- 
κληρίαι ἀδοκήτως ἐμπεσοῦσαι (16), ἐχπλήξουσιν ἡμᾶς 
ποτε τοὺς παιδαγωγουμένους τῷ λόγῳ τῆς εὐσεδείας. 
Ofov, παῖς μοι ἦν νεανίας, μόνος τοῦ βίου διάδοχος, 
παραμύθιον γήρως, ἐγχαλλώπισμα γένους, ἄνθος τῶν 
ὁμηλίχων, στήριγμα τῆς οἰχίας, αὐτὸ τῆς ἡλιχέας 
ἦγε τὸ χαριέστατον: οὗτος ἀνώρπαστος οἴχεται" χαὶ 
Qq xci χόνις γέγονεν, ὁ πρὸ βραχέως ἡδὺ μὲν Gxov- 
σμα φθεγγόμενος, ἥδιστον δὲ θέαμα ὧν (17) τοῖς τοῦ 
γεννήσαντος ὀφθαλμοῖς. Τί οὖν ποιήσομαι ; Καταῤῥή- 
ξομαι τὸν ἐσθῆτα, χαὶ χαταδέξομαι χυλινδεῖσθαι 
χαμαὶ, καὶ ποτνιᾶσθαι, χαὶ δυσανασχετεῖν, χαὶ δει- 
χνύειν ἐμαυτὸν τοῖς παροῦσιν οἱονεὶ παῖδά τινα ὑπὸ 
πληγῶν ἐχθοῶντα xai ἀποσπαίροντα (18) ; Ἢ τῷ ἀναγ- 
χαίῳ τῶν γινομένων προσέχων, ὅτι ἀπαραίτητος ὁ 
τοῦ θανάτου νόμος, χαὶ διὰ πάσης ὁμοίως ἡλιχίας 
χωρῶν, καὶ πάντα ἐφεξῆς τὰ σύνθετα διαλύων, οὐ 
ξενισθήσομαι τῷ συμθάντι ; οὐδ᾽ ἀνατραπήσομαι τὸν 
νοῦν ὡς ὑπὸ πληγῆς ἀπροσδοχήτου χαταῤῥαχθεὶς, 
πάλαι προπεπαιδευμένος, ὅτι, θνητὸς ὧν (19), θνητὸν 
εἶχον τὸν παῖδα, xci ὅτι οὐδὲν τῶν ἀνθρωπίνων βέ- 
Gatov, οὐδὲ εἰς τὸ παντελὲς παραμένειν τοῖς χτησα- 
μένοις πέφυχεν ; ᾿Αλλὰ χαὶ πόλεις μεγάλαι χαὶ πε- 
ριφανεῖς (20) τῇ τε τῶν χατασχευασμάτων λαμπρό- 
tutt, x«l τῇ δυνάμει τῶν ἐνοιχούντων, xxl τῇ λοιπῇ 
χατά τε τὴν χώραν x«l τὴν ἀγορὰν εὐθηνίᾳ διαπρέ- 
Toug, ἐν ἐρειπίοις νῦν μόνοις τῆς παλαιᾶς σεμνό- 
τητος τὰ σύμύολα φέρουσι (21). Καὶ πλοῖον, πολλάχες 
ἐχ θαλάττης διασωθὲν, xai μυριάχις μὲν ταχυναὺυ- 


τῆσαν, μυρίον δὲ φόρτον τοῖς ἐμπορενομένοις διαχο--: D 


μίσαν, μιᾷ προσθολῇ πνεύματος ἠφανίσθη. Στρατό- 
πεδα δὲ χρατήσαντα μάχαις (22) πολλώχκις τῶν ἐναν-- 
3^ Psal, cxvii, 9. 


librariis excidisse. Nec valde admodum dubito, 
quin ipsa ex suis Bibliis in editione Parisiensi 
addiderint typographi. 

(13) Veteres quinque libri Τί οὖν δαχρύεις. Paulo 
post. Reg. secundus iov στερούμενον. 

((4) Antiqui duo libri αὐτὸν ἐξυπνίσει. 
(43) Heg. primus xai τὸ, Τίς διενοήθη ταῦτα γε- 
νέσθαι" καὶ τὸ, Πότ. Nec ità multo post. Reg. se- 
cundus λέγοντος ἠχούομεν. 

(16) Regii duo mss. ἀδοχήτως ἐπιπεσοῦσαι. Ali- 
quanto post duo mss. μόνος τοῦ γένους διάδοχος. 

(17) Ita antiqui duo libri. Vox ὧν aberat ἃ vul- 
gatis. Statim editi ποιήσω. Atquinque mss. ποιή 7o- 


PATROL. GR. XXXI. ] 


quam sperare in homine 5". Neque illum defleas 
uti male ac dure acceptum. Nam clangens e coelo 
tuba hune paulo post expergefaciet, ac videbis 
ipsum Christi astantem tribunali. Mitte igitur hu- 
miles illas ac insulsas voces: Heu mala inex- 
spectata : rursus. Quis heec eventura fuisse putas- 
set? item : Quandonam exspectassem charissi- 
mum mihi caput obtegendum humo fuisse ? Ete- 
nim si alter, nobis audientibus, hec proferat, par 
fuerit nos erubescere, qui tum ex memoria pra- 
teritorum, tum ex presentium experientia, has 
nature erumnas inevitabiles esse didicimus. 


παρόντων πείρας τὰ ἀναγχαῖα τῆς φύσεως πάθη διδι 


B 7.Itaque neque intempestive& mortes, neque 


alie ulle calamites inopinate, nos unquam cons- 
ternabunt,si pietatis doctrina imbuamur. Exempli 
gratia, filius mihi erat adolescens, bonorum meo- 
rum heres unicus, solamen senectutis, generis or- 
namentum, flos equalium, familie columen, ea 
erat etate, que longe est gratissima ; ille ipse in- 
teriit abreptus : terra et pulvis factus est, qui paulo 
ante jucunda auditu proferens, gratissimum geni- 
toris sui oculis spectaculum erat. Quid igitur fa- 
ciam ? Scindam vestem ? lubens volutabor humi, 
ct conquerar, et indignabor, et astantibus exhi- 
bebo meipsum velut puerum, qui ob acceptas pla- 
gas clamitat ac subsilit? Imo eorum que accidunt 


c necessitatem diligenter considerans, mortis scili- 


cet legem vitari non posse, eam per omnes pariter 
&tates grassari, ac composita omnia suo queque 
ordine dissolvi, num casibus his tanquam novis 
perturbabor? Num de mente dejiciar velut plaga 
inexpectata perculsus, quijam pridem didicerim 
mihi,mortali mortalem filium esse, nec quidquam 
humanum reperiri, quod stabile sit, aut quod a 
possessoribus, suis perpetuo servari soleat ? Quin 
et urbes amplissime, eeque tum «aedificiorum ele- 
gantia, tum civium potestate celebres, itemque 
reliqua et regionis et fori opulertia conspicus, 
32 nuncin solis ruderibus dignitatis antique pre- 
ferunt insignia. Atque navis plerumque e mari ser- 
vata, post peractam sexcenties celerem navigatio- 
nem, et post advectas negotiatoribus innumeras 
merces, uno venti impetu evanuit e conspectu. 
Exercitus quoque, quin in preliis ssepe hostes de- 


μαι, Allii duo ποιήσωμεν. 

(18) Unus codex Combef. et Reg. primus £x6o2v- 
τὰ xai ἀποσχαίροντα, Statim duo mss. γινομένων 
προσχών, 

(19) Reg. primus πάλαι προπαιδευόρενος, ὅτι, 
θνητὸς ὧν ἐγώ. Aliquanto infra, ubi in editis cor- 
rupte legitur τοῖς xrnpévot;,ibiin novem;mss.'emen- 
date scriptum invenimus τοῖς χτησαμένοις. 

(20) Anliqui tres libri μεγάλαι καὶ ἐπιφανεῖς. 

(21) Unus codex Colb. σύμδολα φαίνουσι. 

(22) Veteres quatuor libri χρατήσαντα μάχης. 
Alii duo et editi μάχαις. Reg. secundus μὰχῇ. 


8 


$8. FEANILH MAGNI 


», 8 

ων scs tn n! "ab aa Ab har yren'es 1}: 
e photon otv tham ,γ “Δ η' ἢ 612 tat donaria μα 188, 
ΝΞ pusy λα} is ἐξα α, (Congeslie 
2o em captae nt τις nid aseninplr snnt teta 
»- iar an ro pfi stati f tidut du, ser natule ble 


kín cumin, trparelenumpitn nnde 


a ear of ἡ ΕΗ ptis am nnm 


γγ "5 "εν! 


σι νον 
ᾳῃ ει "δ nn 
toos. arts eco ar aie at fihi ! 4, impii habr! acla 
004a enm istnecs inan ailes hoan ptinrenlia 

“11 πε ἢ vh 6}} 

nolis 4 


"fca? pitipibt n. ^l 


Ves a tg ulna t aan ut το {εἴ 


νι t jf 94:5 bert nt i^ 8849: Pot daistot un, 


esr s a8 a ae ii rntelig itia Paria caen 
. . 


e der? b og oca fremde 9 dl rr “6 αι ὦ (e onbpr pi αἰ 


"PP ty s F6 rh taf ΜΕ [14 an grt ἜΣ ΗΠ} 4[}{}4} 
0. postu. hn γι γῆν: ros ie απ itat, prsscentia 
νειν Do! aros τὴν Farsarnrorms ΕΠ 06 tomnn n6 inpuilina 
08m n sabetiateg * ταἷ i iaelhier mima μι 

΄ P. "" κα μ΄. form st bheirbsrnnm age 
tun get Ino atv c apeareagpirnh neon εἰν 6 nannmnin 

"E .ἁ. f6 c! g9ngg, 97 peri {ν᾿ nda nb, "ni gm 

, pb 9n tiber cr nire trt LITT e] Inn 
stt “αι 4 Da Parure 4! Ι "πη canti gr 

M (F8 c7! crffperg tilgl9n barn 4 4 44 oed dpi 
atit Ft Homini og tainngo tib I. nini 

(8 B rrng jo orenlbrrairt μι 7 nd "il ido 

poto po! prster rim aM cia Ho nitvlin, 

, p 00 effort gg, P 20 94 dictata oro rt le sdns, vl 
(to fy 9g rh gt or oo gf og, o9 bans npe fe0pnn 
VIE 8 0 4gPgpÓOÓ- 04 pt rts Ι, ιν τ ἡ pi itla 

£O 00a. c4 at bua ro iid MINH fan bon nba 


"oa , , EET ͵ 1! 
bí onto trnpr ΠΕ "tipi Fete 6 δ} }{ὺἧὋὃ ἢ 


) 5 τ. Π.“4ἈΠ1’ Fee: “αν 41: 


Bases Vati με neas, hene tiibind hari vrac 
bis idbiidbudiingur wil quaii Aquesdeli queen 
necs brsrtulite, endi ddbulbisn ἢ Nope δα 
νυ riii ug 4“ Π}69Π] uerbo Von 8.68} l^ RI 
bo n erint hunt nip edere LULENLI 01." vll. 
)}. a ds ad εν ees pres Π ΠΙᾺ ΔἸ embcas 
τἀ} εἰ bula δ ac Δ 1} δ] αἴ} cdetureeul 
Aisi eulii. ed. que ad vilam spectant sie λιν 
fuciis cidoclus, Wulquamn aclurus e jac ala ET 
ΤΕ ΠΕ Vilatu. Med facie 44 assequi. à 
μι τ quo ad semper gauócendazn 2i iaz.s, 


f3uiare habeas alque corii SLAG.NGO ἐ 
atuandatis caárnis moucill4QD0LdEPR εξ RISILS: 


&ic Terum pTP&enLlL δεῖς $1147 ÍL:l.$ Ll 
&lernoruIn bonorzIL sfelIl LILillRLI ILLI Ia 
des. qao070m ve, 50.8 πῶς Ll ΤΟΣ Δ TLLT DL. 
Ὁ (&LLQI) co im zrrTéncePiT£ τις à 
áo Σ- :Ξ. χατῶνα,"» 21:2. 
, 266 Ε΄ --50 Faris, €i ὉΣῸΣ δῶεχ nic κῶν 
dino ££asi.€ise»em mss. τὸ 5j. 
(25, :tü ξυτοεπιταξνω. Al mss. πείευτεετι ξε- 


ῬΩ ΖΞ υχυτρεξισ-χνω. 


P 7. κπ»": "* gw e, Alius codex 


"eg. secundus τὰς 


Lj - * 

4v £V SUULA2 E, 
* * s - 

επ' μι,» QuATAVRI TIVE LTUTELS XXL TÜASDE AE» EXCR 

44“. f^) ει x272 L,RTTEO ἔγαιξαται ττιξχια, 


^ . . - 
πο 2. 5E προυτὸν UR O€NT2W. RDIAITETEL KJ 2559 


t2019ntutax) 23. Σ RULAa22w78€ SEX AEYRL, 252- 
)uva τῆς DUE. s))xiExr 3. δαὶ dawn 27152 ἄν 


Ts με ίστων UL WVAIRTw» REERWO. ξὸς ποο- 


eran, 
di7z42 οὖν τὰ 


ἔχε: τὰ ὑποδιῖμαπτα. 
τοῦ Y1uq*o ἐρπαῖς δικατενεχεν, καὶ τοῦ 
τῷ 2i0- 234! Ξουστϑέξοντες δὸο- 
τὰ ἐχτεῆτα χιῖν πα2ὰ τοῦ 
Ν μι, μἔτηα τὴν o: φέροντες, οὐδα-οῦ 
t! G4, τῆς σγοητυνες ἐχπέσοιμευ. Ἐπειδὰν 
των ^55. JE cens τε, μαλιστα 
93) τῷς δισνοίας cx» τα- 


[/ 
pula, t ui 


ἄσμη ταις AT 
. 

,..5"4 τὴν RUIT DUET 
Fia Vabat οὐτ ποὺς 
4276412 xv 

us. 


hos fü πητέ 715477171, 


li Hte 
[77 n nulio, ἔπιιτα δὲ τὰ ἔλπίϑιε τῶν πελλύντων 


τὰ Ὥσπερ 7€» οἱ xcfi- 
τῶν Uv λαμπρῶν -ὰς ὄψεις &ez- 


n^GV27 0472 44700 


DL 
ghaphtsuu dle παρόντα. 
νι, τί GuMata, 
Mauyti., ἐν Uu )LTU χαὶ R62 προπτοναπαύουσιν οὕτω 
“καἰ 144 pu Ly μὴ συνεχῶς x χαταξλέκειν τὸ λυ- 
“ας ἡ παογυσιν ἀνιαροῖς προσχεῖσθαι, 
t&v θεωνιαν τῶν ὄντως ἀγαθῶν περιάγειν 
“ἃ A4, χατοορθωθήσεται, Got τὸ πᾶν- 
)cisrv 4v 0 μὲν βίος σοι ἀεὶ (26) πρὸς Θεὸν 
"; δὲ CRAS τᾷς ἀντιδοσεως πουψέξχ τοῦ 
: Αλλὰ πρὸς τὰν δόξαν 


FS 
"nac, r4! 
«ots non, 
"ouv δ 0279) 
NEUES 


μα "εὐ δέμας 


ε᾿" »' 94 Many καὶ τι σης 
v a. εἰς 8i κὰν ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἀποχείμενςς, 
νῷ ὁ ε TA EU [| Pot. E Ν μ᾿ "AAA ευχτένισον T πλούτω 


U en ame ΚΑ NN tu 70TX2759, ὃν ὰ: πέθουν (n Gem - 


eno. ce n ic age. Ἐξέπεσες τὸς πατρίδος: 

VV ge, necis τὸν ἐπουράνιον Ἱεοουσαλέα. 
emo su, V auàovs ἔχεις, μεθ᾿ ὧν χο- 
ὦ λῶν ceno on oon! fv IU. χαὶ εὐφραυνθὲ qx 
eS namo, tup. ULT ἀντιτιθεὶς τοῖς παο- 
eee c. ν τ ixvabx ἀγαήὰ, φυλάξεις 
ἐν ἐπ or ad ose QNI r1. ἡ ἐς χαὶ ἀτάραχον, iy 
à cs αν κοπιᾶν Y υλάέετιχ τοῦ ᾿Αποστόλου. 
" |o To o n ceto va πραγμάτων περι- 
Qoo ιν 5 f ecS Σὲν τὸ γυχᾷ, nick τὰ 


eara. Ne δι rIAN τὸ γαῦρον αὐτῆς 


LI "1, 8 «4 


Sas a aA oe! c0. Mo cA: d2T9 TpoKETGIdE- 
med. tet Sr NAA το Sun, 1228 ποτε ἀχύμονα 
T WV NASA SUA δ᾽ eV. ἂν X273 dt σοι ῥαδίως 
"AU NIV 8 r&* aue. τ n7 συνοίχον, τὴν 
2:774 κι." FO UáLc4s;.FRM πκοπεικπόμενος 
LIS UR DO. TQ. T6 Ac. Forswa δὲ τὰς τες ψυ- 
QR. FOIICTOi£ ER. Co X5 o tAraTw» τὴν αἶσϑε- 
fno .vLÍERec TUS. δὲ τὴν a.t4bR τῶν αἰωνίων 
£7 c07:c.eLo UT) τυ κὶ à πᾶ. at C φαντασία 
ΦΞι5 2: στ: κεν τε d.4cifoYy. πιχεώξαι, χαὶ τὸ 


να 


TU lIIQLOMTQast δε naurí..Staum em codex 
TLOAà:YX HD I4 aT! PA. . 
$$ EIS €.-n. wex.zvata operarum. At 
I. s. ΤῊ 
S2» Reg. secaadóos ἐγ κες, ln üne orationis li- 
bracu suo quique artuirati. ut. solent. doxolo- 
gam seripsecuut: sed id aduware nec libet, nec 


uule (uerit. 


231 


HOMILIA IN MARTYREM JULITTAM. 


238 


ἀγγελικὸν ἀγαλλίαμα ταῖς καρδίαις ἡμῶν ἐνοικίσαι" A dio complere, 93 et letitiam angelicam in corda 


ἐν Χοιστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἢ δόξα xxi τὸ 
χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. Ap. 


nostra introducere; in Christo Jesu Domino no- 
stro, cui gloria et imperium in secula. Amen. 





ΕΙΣ ΤῊΝ MAPTYPA IOYAITTAN, 
x«i εἰς τὰ λειπόμενα τῆς προλεχθείσης (30) ὁμιλίας 
τῆς περὶ εὐχαριστίας. 

|. Ἢ μὲν ὑπόθεσις τῆς ἐκκλησίας ἐστὶ τὸ ἐπὶ τῇ μα- 
χαρίᾳ μάρτυρι γενόμενον κήρυγμα. Περιηγγεῖδ" εν 
γὰρ opi» τὴν ἡμέραν ταύτην, ὡς ὑπόμνημα ἔχουσαν 
τῆς μεγάλης ἀθλήσεως, ἣν ἐν γυναιχείω σώματι ἀν- 
δρειοτάτην χαὶ πᾶσαν ἔχπληξιν ἐμποιοῦσαν τοῖς τότε 
παροῦσι τῷ θεάματι χαὶ τοῖς εἰς ὕστερον ἐκ τῆς τῶν 
πεπειραμένων διηγήσεως δεχομένοις τὴν ἀχοὴν ἣ 
μακαριωτάτη γυναικῶν Ἰουλίττα ἤθλησεν (31), εἴπερ 
δὴ γυναῖχα προσαγορεύειν εὐπρεπὲς τὴν τῷ μεγα- 
λοφρυεῖ τῆς ψυχῆς τῆς γυναιχείας φύσεως τὴν ἀσθέ- 
νείαν ἀποχρύψασαν: ὑφ᾽ ἧς ἡγοῦμαι μάλιστα πε- 
πλῆχθαι τὸν xotvóv ἡμῶν ἀντίπαλον, οὐ φέροντα τὴν 
ἀπὸ τῶν γυναικῶν ἧτταν (32). Ὅς, τὰ μεγάλα ἐκεῖνα 
ὑπερηφανευόμενος, σείειν πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, χαὶ 
χαταλήψεσθαι ὡς νοσσιὰν, χαὶ ὡς χαταλελειαμένα 
ὠὰ αἴρειν, καὶ πόλεις ἐρημώσειν, ἐφάνη γυναιχείας 
ἀριτῆς ἡττώμενος. Ἣν ἐπιχειρήσας ἐν χαιρῷ πει- 
ρασμοῦ διελέγξαι, ὡς οὐ δυναμένην (33) ὑπὸ τῆς κατὰ 
τὴν φύσιν ἀσθενείας μέχρι παντὸς τὴν εἰς Θεὸν εὖ- 
σέδειαν διασώσασθαι, εὗρε διὰ τῆς πείρας ἀνδρειο-- 
τέραν τῆς φύσεως, χαὶ τοσοῦτον αὐτοῦ τῶν φοθερῶν 
χαταγελάσασαν, ὅσον αὐτὸς προσεδόχα τοῖς δεινοῖς 
αὐτὴν (34! ὑποπτήξειν. Δίχης γὰρ αὐτῇ πρός τινα 
τῶν ἐν τῇ πόλει δυνατῶν συνεστώσης, πλεονεκτιχὸν 
ἄνδρα καὶ βίαιον, ἐξ ἁρπαγῆς χαὶ λεηλασίας τὸν 
πλοῦτον ἑαυτῷ ἀθροίσαντα, ὃς, γῆς τε πλῆθος ἀποτε- 
μόμενος, x«l ἀγροὺς x«l χώμας, χαὶ βοσκήματα xci 
οἰχέτας, xxi πᾶσαν τὴν (35) περιοῦσαν τοῦ βίου χα- 
τασχευὴν £x τῆς γυναιχὸς πρὸς ἑαυτὸν μετοστήσας, 
χατειλήφει τὰ διχαστήοια, συχοφάνταις xal ψευδο- 
μάρτυσι, xal δωροδοχίᾳ τῶν διχαξόντων ἐπερειδόμε- 
νος" ὡς δὲ παρῆν ἢ χυρία, χαὶ ὁ χῆρυξ ἐκάλει, xci 
οἱ συνήγοροι εὐτρεπεῖς (36), ἀρχομένην διδάσχειν τοῦ 

55 188. x, 14. 


(30) Reg. secundus τῆς λεχθείσης. Non longe ab 
initio orationis idem codex habet τῇ ἁγίᾳ μάρτυρι. p 
(310 Editio Paris. Ἰουλίττα ἤἥθλησεν, certamen 
quod Julitta certavit. Editio Basil.et septem mss. 
Ἰουλίττα, εἴπερ δή, etc. Unus codex Colb. Ἰουλέττα 
ἐπεδείξατο, certamen quod Julitta exhibuit : sed, 
nisi valde fallor, librarius incaute ἐπεδείξατο, ΒΟ Γ]- 
sit pro érsdéZaco,certamen quod Julitta sustinuit. 
am viderint eruditi, quomodo hoe loco legi pree- 
stet. Verbum ἤθλησεν optimum quidem est maxi- 
meque idoneum: sed vix dubitari potest, quin ty- 
pographi Parisienses addiderint illud de suo. 
um enim hic locus mutilus sitin editione Basi- 
leensi et iniis quos habebant codicibus,credi me- 
rito possunt verbum ἤθλησεν marte proprio po- 
suisse.Quoniain tamen ea vox maxime convenit, 
eam nos retinendam judicavimus.Sed si quis ali- 
tersentiat,malitqueex libro Colb.legere ἐπεδείξατο, 
aut ἐπεδέξατο, per nos licebit. 
32; Basilius, cum ita scriberet, respiciebat ad 
lllud isaie x, 14: Καὶ σείσω πόλεις χατοιχουμέ- 


IN MARTYREM JULITTAM, 
et in ea qua superfuerant dicenda in prius habita 
concione de gratiarum actione. 

1. Causa hujus conventus est beate martyris 
indictum precorium. Ediximus enim vobis illam 
diem, velut in memoriam revocantem certamen 
magnum,quod mulierum felicissima Julitta in mu- 
liebri corpore sustinuit. Certamen strenuissimum, 
quod omniadmiratione ac stupore percellit,tam eos 


B qui speetaculo aderant,quam eos qui adhibitorum 


tormentorum historiam ex auditu in posterum es- 
sent accepturi,si decet tamen mulierem appellare 
eam que animi magnitudine muliebris naturein- 
firmitatem occultavit: a qua arbitror consternatum 
maxime fuisse communem nostrum adversarium 
partam de se a mulieribus victoriam segerrime fe- 
rentem. Qui tametsi magna illa jactanter ac su- 
perbe dicat, concussurum se totam terram, eam- 
que velut nidum apprehensurum, et velut dereli- 
cta ova direpturum 55, atque urbes vastaturum, 
fuit tamen muliebri virtute superatus. Quippe in 
tentalionis tempore cum hoc palam ostendere ag- 
gressus esset, quod pietatem in Deum suam ob 
naturaleminlirmitatem ad finem usque servarenon 
posset, nihilominus tamen periculo facto invenit 
illam sexu fortiorem fuisse, eoque magis ipsius ter- 
ricula irrisisse, quo magis sperabat fore, ut eam 
tormentis perterreret. Etenim cum lis ei esset cum 
uno aliquo ex civitatis oplimatibus, avaro viro 
ac violento, congerenti divitias sibi ipsi ex rapi- 
nis et preda, qui cum, abscissa multa terra, agros 
mulieris, villas, pecora, servos ac totam reliquam 
vitre supellectilem in se transmovisset, tum de- 
mum occupavit fora judicialia, calumniatoribus 
falsisque testibus et muneribus, quie ad judices 
corrumpendos obtulerat, suffultus: cum autem sta- 


νας, xat τὴν οἰχουμένην ὅλην χαταλήψομαι τῇ χειρὶ ὡς 
νοσσιάν. Εἰ concutiam civitates habitatas, et to- 
tum orbem apprehendam manu quasi nidum. Qus 
verba modo de demone, modo de Deo accipi no- 
tat vir doctissimus Duceus. 

(33) Unus aut alter codex cum editis ὡς οὐ δυνα- 
μένην. Vocula ocin aliis sex mss. deest. 

(34) Editi et tres mss, προσεδόχα τοῖς αὐτοῖς αὐ- 
τὴν. Αἱ regii primus et secundus cum uno (lb. 
προσεδόχα τοῖς δεινοῖς αὐτήν. Aliquando post editi et 
unus codex δυναστῶν. Alii sex mss. δυνατῶν, Nec 
ita multo infra editi ὃς γῆ, depravate. Libri veteres 
ὃς γῆς, emendate. 

(33) Editio Paris. πᾶσαν ὁμοῦ τήν. Sed vox ὁμοῦ 
in nostris octo mss. deest, ob idque eam delevi- 
mus. Ibidem unus codex Colb. πᾶσαν τὴν περιουσίαν 
xal χατασχευήν. 

(36) Colberüini duo libri et Reg primus συνήγοροι 
εὐπρεπεῖς, non ita recte. Aliquanto post veteres 
quinque libri τῆς ἐξ ἀρχῆς. Aliüitres mss. et editi 
τῆς ἐν ἀρχῇ. 


239 


S. BASILII MAGNI 


240 


tus dies jam adesset, vocaretque preco,ac patroni À ἀνθρώπου τὴν τυραννίδα, xa. διηγεῖσθαι μᾶλουσαν 


essent parati, siinul ut incipit hominis tyrannidem 
detegere, simul ut parat et modum, quo bona haec 
initio parta fuerant, et temporis diuturnitatem,qua 
dominium ipsius stabiliebatur, declarare, postea- 
que viri violentiam el avaritiam 34& deplorare ; 
prodiens ille in medium, dixit non licere huic litem 
agere. Neque enim fas esse juris communis parti- 
cipes esse eos, qui imperatorum deos non colerent 
nec Christi fidem ejurarent. Videbatur preesidi justa 
et equa dicere, rationesque ad rem facientes pro- 
ferre. Statim igitur thus affertur et focus; idque 
propositum estlitigantibus ; negantes quidem Chri- 
stum, legibus et legum presidio fruituros, retinen- 
tes vero fidem, neque forum, neque leges, neque 


τὸν τε τρόπον τῆς ἐξ ἀρχῆς XTÉG&w,, χαὶ τοῦ χρονου 
τὸ μῆχος τοῦ βεθαιοῦντος τὲν δισποτείαν, εἶτα τὸν 
βίαν τοῦ ἀνδρὸς xai τὸν πλεονεξίαν ὀδύρεσθαι" πα- 
ρελθὼν, οὐχ ἔφη εἰσαγώγιμον εἶναι τὸν δίχην (μηδὲ 
γὰρ εἶναι θεμιτὸν τῶν χοινῶν μετέχειν τοὺς pi λα- 
τρεύοντας τοῖς θεοῖς τῶν βασιλέων, χαὶ μὴ ἐξομνυ- 
μένους (31) Tàv εἰς Χριστὸν πίστιν). 'Edóxet δίκαια 
λέγειν τῷ ἄρχοντι, χαὶ ἀναγχαῖα προτείνεσθαι. Καὶ 
εὐθὺς λιβανωτὸς, χαὶ ἐσχάρα, καὶ πρότασις τοῖς διχα- 
ξοιένοις" ἀονουμένοις (38) μὲν τὸν Χριστὸν, ἀπο- 
λαύειν τῶν νόμων χαὶ τῆς ἀπ᾿ αὐτῶν ὠφελείας: ἀν- 
τεχομένοις δὲ τῆς πίστεως, μέτε διχαστηρίων, μέτε 
νόμων, αἧτε τῆς λοιπῆς πολιτείας μετέχειν, ὡς ὅτι- 
μωμένοις χατὰ τὸν νόμον τῶν τότε χρατούντων. 


Jeliqua civitatis jura participaturos, quippe quibus edicto imperatorum tunc temporis regnantium 


infamia esset. 


2. Quid igitur postea? Num divitiarum captaest B 3. Τί ov» éri τούτοις ; "Apa ἐδελεάσθῃᾳ τῷ πλούτῳ; 


illecebris? num per quamdam eum homine injurio 
contentionem neglexit profutura ? num exhorruit 
periculum a judicibus impendens? Minime gen- 
tium: at, Valeat, inquit, vita, pereant pecunie, 
potius ne corpus quidem mihi supersit, quam im- 
piaulla verbain Deum qui mecondidit,proferam.Ac 
quanto magis videbat judicem his sermonibus exa- 
sperari, etsumma adversum se ira succendi, tanto 
uberiores Deo gratias agebat, quod cum de cadu- 
cis opibus litigaret, visa est coelestium bonorum 
sibi possessionem astruere, et terra quidem spo- 
liari, ut adipiscatur paradisum, itemque inuri sibi 
infamiam, ut glori& coronis habeatur digna, cor- 


pus denique flagris cedi, et temporali vita privari, C 


ut mox cum omnibus sanctis in celestis regni gau- 
diis constituta, beatas spes consequatur. Cete- 
rum cum sepe interrogata, sepe vocem eamdem 
emitteret, testala esse se Christi ancillam, cum- 
que exsecraretur eos qui sibi erant ejurandee fidei 
auctores, tum demum judex iniquitatis illam non 
opibus solum et possessionibus quibus injuste et 
preter leges spoliata fuerat, privavit; verum etiam 
eam igni traditam, morte, ut rebatur, multavit. 
Julitta vero ad nulla vite oblectamenta seque fe- 
stinanter cucurrit, atque accessit ad illam flam- 
mam, facie, habitu, verbis et efflorescente hilari- 


& τῇ τρὸς τὸν ἀδικοῦντα φιλονειχία τὸ συμφέρον παο-- 
εἶδεν ; ἃ τὸν ix τῶν δθιχαστῶν ἐπηοτημένον χένδυ- 
vov ἐξεπλάγη (39); Οὐμενοῦν" ἀλλ᾽, Ἐῤῥέτω, rci», 
ὁ βίος, οἱἰχέσθω χρήματα: μηδὲ τὸ σῶμα μοι περι- 
λειφθείη, ποίν τινα ovi» ἀφιέναι (40) &ctÓZ χατὰ 
τοῦ χτίσαντός ut Θεοῦ. Καὶ ὅσω πλέον ἑώρα τὸν &p- 
X9**& τοῖς λόγοις τούτοις ἀγοιαινόμενον, xc ποὸς 
τὸν ἐσχάτων χατ᾽ αὐτῆς ὀογὲν ἐχχαιόμενον, τοσούτῳ 
πλέον (ξ1) εὐχαρίστει τῷ Θεῷ, ὅτι, χρημάτων φθαρ-- 
τῶν ἀμφισύχτοῦσα, ἐφάνη τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν (49) 
ἑαυτῇ ϑβεβαιοῦσα Ti» χτξσιν" xai Tiv μὲν ἀφαιρου- 
μένη, ἵνα παράδεισον χτέσεκται, ἀτιμίαν δὲ καταδι- 
χαζομένῃ, ἴνα τῶν στέφανων (43) τῆς δοξὴς χατα- 
ξιυθῷ" σῶμα δὲ χαταιχιξομένῃ, xxi vw» ἀφαιρου- 
μένη τὸν πρόσχαιρον, ἵνα τῶν μαχαρίων ἐλπίδων 
λάξηται, μετὰ πάντων τῶν ἀγίων (44) i» τῷ χαρᾷ 
τῆς βασιλείας εὑρισχομένο. Ὡς δὲ πολλάχις ἐοωτω- 
μένα, πολλάχις τὲν αὐτὴν ἠφίει φωνὴν, dojAx» ἑαυ- 
τὸν τοῦ Χοιστοῦ λέγουσα, xai κατηρᾶτο τοῖς πρὸς 
Tí» ἄρνχσιν προχαλουμένοις" τότε δὲ ὁ χριτὲς τὸς 
ἀδικίας οὐ μόνον τὰ xTÉpa-a, ὧν ἀδίχως χαὶ παρὰ 
τοὺς νόμους ἀφέρχτο, ἀπεστέοχσεν, ἀλλὰ x«i civ 
Sed» αὐτὴν προσεξζεμίωσεν ὡς ἐνοόμιῦε, πυοὶ παρα- 
δοὺς αὐτίν. Ἢ δὲ ποὸς οὐδὲν οὕτω τῶν χατὰ τὸν 
ϑίον τερπνῶν Σπειγμένως ἔδραμεν, ὡς ἐπὶ tà» 
φλόγα ἦλθεν ἐχείνην, προσώπῳ xal σχύαατι, χαὶ 


tate ingens animi gaudium ostendens. Ac quidem ἢ) οἷς ἐφθέγγετο, χαὶ τᾷ ἐπανθούσς φαιδρότχτι, τὸς 


hortatur astantes mulieres, ut ne δα ferendos pro 
pietate labores remollescerent, neque sexus pree- 
tenderent infirmitatem. Sumus, inquiebat, ex ea- 


par erat, s antquos. 
(39 Reg. primus &ezaz7x. 
(40, Veteres libri φωνὴν ἀπεῖναι. Statim 


aliquot mss. ὅσω πλέον. Alius codex et editi ὁσω 


φυχξς τὸ περιχαρὲς ἐμφαώουσα * παραχαλοῦσα 
τὰς παρεστχχυίας τῶν γυναιχῶν, ul x«reum- 
λαχέζεσθαι πρὸς τοὺς ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας πόνους, 
πλεῖον. 

(41; Editi et duo mss. τοσούτῳ πλείω. Sed alii 
quatuor τοσούτω πλέον. 
(42) Reg. secundus ἐφάνη τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. 
(43) Sic mss. plurimi. Editi iv« χτέσςται τοῦ στε- 
9x» :in quibus verbum x-àcxret vei 
czeco apparet. Culpam esse operarum mihi facile 
persuadeo: qui cum paulo ante edidissent ive xe- 
padsuso» xrí7z-w, videntur verbum xzàevret osci- 
tanter rursus posuisse. 

(44) Antiqui tres libri cum utraque editione μετὸὺ 
παντω» τῶν rji», CUm Omnibus sanctis. Alii 
In35. μετὰ αγγέλων, Cum angelis. Ali ues 


241 


HOMILIA IN MARTYREM JULITTAM 


212 


μηδὲ τὴν τῆς φύσεως ἀσθένειαν προφασίξεσθαι. 'Ex À dem ex qua viri ipsi, massa. Ad Dei imaginem 


τοῦ αὐτοῦ φυράματος, λέγονσα, τοῖς ἀνδράσιν ἐσμέν. 
Κατ᾽ εἰχόνα Θεοῦ γεγόναμεν, ὡς xai οὗτοι. ᾿Αρετῆς 
δεχτικὸν τὸ θῆλυ ὁμοτίμως τῷ ἄῤῥενι παρὰ τοῦ χτί- 
σαντος γέγονε. Καὶ τί γὰρ ἢ σνγγινεῖς τοῖς ἀνδοάσι 
διὰ πάντων ἐσμέν ; Οὐ γὰρ σὰρξ μόνον ἐλήφθη πρὸς 
γνναιχὸς χατασχενὴν, ἀλλὰ xxi ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων. 
Ὥστε τὸ στεῤῥὸν, xai εὔτονον, xal ὑπομονητιχὸν, 
ἐξ ἴσον τοῖς ἀνδράσι χαὶ παρ᾽ ἡμῶν ὀφεΐξεταί τῷ Δε- 
σπότη. Ταῦτα εἰποῦσα, πρὸς τὴν πυρὰν ἥλατο (ἀὅ). 
ἡ δὲ περισχοῦσα τῆς ἁγίας τὸ σῶμα, ὥσπερ τις θα- 
λαμος φωτεινὸς, τὴν μὲν ψυχὴν ἐπὶ τὴν οὐράνιον 
χώραν, χαὶ τὴν πρέπουσαν αὐτῇ λῆξιν ἀνέπεμψε, τὸ 
δὲ τίμιον σῶμα ἀχέραιον διεσώσατο τοῖς προσήχου- 
σιν ὅπερ ἐν τῶ χαλλίστῳ προτεμνίσματι τῆς πό- 
λεως χεέμενον ἁγιάζει μὲν τὸν τόπον, ἁγιάξει δὲ B 
τοὺς εἰς αὐτὸν συνιόντας. Γῆ δὲ ἡ χατευλογηθεῖσα 
τῇ ἐπιδημία τῆς μαχαρίρς, ἐχ τῶν οἰχείων λαγόνων 
«ὕδατος φύσιν χαριεστάτην ἀνῆχεν’ ὥστε τὴν μὰρ- 
τυρα ἀντὶ μητρὸς γενομένην οἷόν τινι γάλαχτι χοινῷ 
τιθηνεῖσθαι τοὺς ἐν τῇ πόλει. Τοῦτο x«l ὑγαίνουσι 
φυλαχτήριον, καὶ τρυφῶσι σωφρόνως ἡδονῆς χορηγία, 
x«l ἀῤῥωστοῦσι παραμυθία' τὴν τοῦ Ἑλισσαίου χά- 
pt» εἰς "leptyovvtíouc, ταύτην εἰς ἡμᾶς παρασχομέ- 
νης τῆς μάρτυρος, τὸ ἁλμυρὸν τῆς χοινῆῇζς φύσεως 
τῶν περὶ τὸν τόπον ὑδάτων εἰς γλυχεῖαν χαὶ ἁπαλὴν 
xai προσηνῆ πᾶσιν αἴσθησιν διὰ τῆς εὐλογίας μετα- 
δαλούσης. Οἱ ἄνδρες, μὴ καταδέξησθε γυναιχῶν ἐλάτ- 
τους ὀφθῆναϊ πρὸς τὴν εὐσέδειαν. Αἱ γυναῖχες, μὴ 
ἀπολειφθῆτε τοῦ ὑποδείγματος" ἀλλ᾽ ἀπροφασίστως 
τῆς εὐσεδείας ἀντέχεσθε (46) ἔργῳ πεῖραν λασοῦ- 
σαι, ὅτι πρὸς οὐδὲν ὑμῖν τῶν ἀγαθῶν τὸ ἐλάττωμα 
τῆς φύσεως ἐμποδίξει. 

3. Πολλὰ περὶ τῆς μάρτυρος εἰπεῖν ὡρμημένον, ὁ 
χθὲς ἡμῖν χινηθεὶς λόγος, ἀτελὴς χαταλειφθεὶς, τὴν 
ἐτὶ πλεῖον ἐν τούτοις διατριδὴν οὐχ ἐπιτρέπει. 
Δυσχερὴς δὲ τις ἐγὼ φύσει πρὸς πᾶν τὸ ἀτέἕλεστον. 
᾿Ατερπὲς μὲν γὰρ θέαμα, xai εἰχὼν ἐξ ἡμισείας 
τὴν μίμησιν ἔχουσχ, ἄχρηστος δὲ ὁδοιπορίας πόνος, 
μὴ πρὸς τὸ προχείμενον πέρας, μηδὲ πρὸς τοὺς 
ὡρισμένους σταθμοὺς ἀποσωθέντος τοῦ ὁδοιπόρον. 
Καὶ θήρας τὸ παρὰ μιχρὸν ἴσον ἐστὶ τοῦ μηδενός" 
x«i οἱ τρέχοντες ἐν τοῖς σταδίοις, ἐνὶ πολλάχις βή- 
ματι μόνῳ ἐλαττωθέντες, τῶν βραδείων ἐξέπεσον. 
Καὶ ἡμεῖς τοίνυν ἐπίωνασθέντες τῶν τοῦ ᾿Αποστόλον 
ῥημάτων χθὲς, xai ἐν βραχέσιν ἐλπίζοντες παρα- 
δραμεῖσθαι αὐτῶν τὴν διάνοιαν (47), εὑρέθημεν 
πολλαπλάσια τῶν εἰρημένων παραλιπόντες. διόπερ 
ἀναγχαίαν ἡγούμεθα ὑμῖν (48) τῶν ἔλειφθέντων τὴν 
ἔχτισιν. ᾿Ελέγετο τοίνυν παρὰ τοῦ ᾿Αποστόλου" Πάν- 
τοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ 
εὐχαριστεῖτε. Περὶ μὲν οὖν τοῦ πάντοτε χαίρειν 
χρῆναι, εἰ χαὶ μὴ τῇ ὑποθέσει ἀρχούντως, ἀλλ᾽ ἡμῖν 
γε ἰχανῶς εἴρηται τῇ προτεραίᾳ" εἰ δὲ xai δεῖ (9) 


3*5 Genes. n, ὅ. 9' IV Reg. it, 21. 


(45' Editi ἤλλατο. Veteres aliquotlibri $1«ro,recte. 
(46) Reg. «ecundus τῆς σωτηρίας ἀντέχεσθε. ᾿ 

(41) Rursus codex secundus αὐτοῦ τὴν διάνοιαν. 
(48) Editi et duos mss. ἡγούμεθα ἡμῖν. Alii sex 


C 


D 


perinde atque illi fuimus condite. Mulier, pere- 
que ac vir, ἃ conditore facta est virtutis capax. 
Ecquid enim ? nonne sumus viris cognate in om- 
nibus ? Nec enim assumpta est caro sola ad con- 
dendam mulierem, sed et os ex ossibus ?€, Quare 
constantia, fortitudo, ac patientiaa nobis etiam 
perinde atque a viris Domino debetur. His dictis, 
prosilivit in rogum, qui tanquam fulgens quidam 
thalamus mulieris sancte corpus circumplexus, 
transmissainreligionem celestem, et inconvenien- 
tem ei requiem anima, venerandum corpus neces- 
sariis ac propinquis integrum ei incolumeservavit: 
quod in pulcherrimo unius templi urbis vestibulo 
tumulatum, tum ipsiloco, tum iis, qui ad hunc 
locum accedunt, sanctitatem confert. Terra autem 
beate hujus adventu 3 S prospera effecta, aquam 
gratissimam e sinu suo emisit ; adeo ut martyr 
vice matris velut communi aliquo laete cives nu- 
triat. Hec aqua et sanis tutela, et sobrie delician- 
tibus voluptatis largitio, et egris solatium est. 
Quod collocatum est ab Eliseo in Hierichuntinos 
beneficium V, hoc idem martyr in nos contulit ; 
cum salsuginem que in communi aquarum huic 
loco adjacentium natura percipitur, in saporem 
dulcem amenumque et omnibus suavem benedi- 
clione transmutavit. Viri, nolite videri pietate in- 
feriores mulieribus. Mulieres, ne desciveritis ab 
hoc exemplo : sed citra ullam excusationem pieta- 
tem ampleciimini, cum reipsa experte fueritis se- 
xus infirmitatem vobis impedimento non esse, 
quin bonum quodlibet patrare possitis. 


3. Multaquidem de martyre dicere paraveram: sed 
sermo heri nobis incoptus, et imperfectus relictus, 
haud permittit in his diutius immorari. Ego scilicet 
sic sum natura comparatus ut quidquidimperfeo- 
tum est moleste feram. Etenim injucundum specta- 
culum est et imago, que dimidia ex parte exprimi- 
tur, et itineris labor inutilis futurus est, si viator ad 
propositum finem et ad constitutas stationes non 
pervenerit. Parum ex venatu capere, idem est ac 
nihil capere ; et qui in stadiis currunt, etiamsi 
stepius uno duntaxat gressu posteriores exstiterint 
amittunt victoriam. Itaque nos quoque qui heri 
Apostoli verba protulimus in medium, quique pau- 
cis sensum et intelligentiam eorumdem perstri- 
cturos nos sperabamus, inventi sumus longe plura 
quam diximus, omisisse ; quapropter necessarium 
ducimus, ut vobis dependamus relicta, et exsolva- 
mus. Hec igitur erant Apostoli verba : Semper 
gaudete, sine intermissione orate, in omnibus gra- 
tias agite**, Et quidem de jugi ac continuo gaudio, 
etsi non satis dictumest pro argumenti dignitate; at 


5* | Thess. v, 16-18. 


ópiv. Aliquanto post editi Περὶ μὲν τοῦ, Veteres 
quinque libri Περὶ μὲν οὖν τοῦ, 
(49) Veteres quatuor libri si δὲ καὶ xp$. 


243 


S. BASILIL MAGNI 


24& 


. ea tamen qug die hesterna diximus, sufficere cre- Ὁ «λιαλείπτως ποοσεύχεσθαι. xxi δυνατὸν ἐστι τὸ παο- 


di possunt. Utrum autem et oporteat indesinenter 
orare et utrum hoc mandatum confici possit, tum 
vos exposcere parati estis, tuum ego pro virili hu- 
jus sententie patrocinium suscipiam atque defen- 
sionem. Precatio est boni petitio, a piis Deo exhi- 
bita. Pe'itionem autem non omnino in verbis cir- 
cumscribimus. Neque enim Deum arbitramur mo- 
nitorum voce prolatorum indigere imo eum nosse, 
ne petentibus quidem nobis,quez conducibilia sint. 
Quid igitur est quod dicimus ? Nimirum precatio- 
nem in syllabis constitui non oportere : sed vim 
precum in proposito animi et in iis virtutis operi- 
bus qus ad omnem vitam sese extendant, collocan- 
dam esse. Sive enim, inquit, manducatis, sive bibi- 
tis, sive quid facitis, omnia ingloriam Dei facite*. 
Accumbens ad mensam, ora ;assumens panem, 
habe gratias largitori ; vino corporis debilitatem 
36 corroborans, ejus qui hoc tibi munus ad exhi- 
larandum cor et ad levandas infirmitates dedit, 
memineris. Preeteriit cibi sumendi necessitas? Non 
pretereat tamen memoria benefici largitoris. Tuni- 
cam si indueris, datori gratias age. Pallio cum 
amiciris, intentius Deum dilige, qui tum hiemi 
tum estati accomoda tegumenta nobis largitus 
est, quibus vita nostra simul servatur, et turpitudo 
contegitur. Completa dies est ! Gratias reper:das ei 
qui, in operum diurnorum ministerium, solem qui- 
dern nobis impertivit, ignem vero tribuit ad no- 


ctem illustrandam, et ut reliquis vite necessitati- C 


bus inserviat. Nox alias causas prebeat orandi. 
Quando suspexeris in celum, et in siderum pul- 
chritudinem intentos oculos habueris, deprecare 
Domínum visibilium, Deumque universorum opiti- 
cem optimum, qui omnia in sapientia fecil 69, 
adora. Omnem animantium naturam cum videris 
consopitam, rursus adora eum, qui nos vel invitos 
ab assiduis laboris relaxat per somnum, virium- 
que vigorem per parvam requiem redintegrat. 


4, Tota igitur nox non sit velut peculiaris qua. 
darn ἂς prrecipua somni sors: neque patiare me- 
díam vit partem inutilem tibi esse per somni so- 
porem : sed dividatur tibi noctis tempus in som- 


mutn et precationem : imo somnus ipse exercitatio D 


sit. pietatis. Sepe enim expresse in somno species 
nescio quomodo vestigia quaedam ac reliqui: esse 
solent diurnarum curarum. Qualia enimexstiterint 
γι: ποδί Γᾶ studia, talia necesse est etiam esse 
Ínsomnía. Sic orabis Sine ulla intermissione, si 
modo non in verbis precationem concludas, sed 
te ipse Deo conjunxeris per totam vivéndi ratio- 


δ 1 Cor. x, 31. *? Psal. cir, 24. 

(50) Editi et tres mss. συνηγορίαν τοῦ λόγον. Alii 
quinque συνηγορίαν τού νόμον. Statim duo mss., si 
non plures, τῶν ἀγαθῶν: lbidem Reg. secundus 
παρὰ τῶν εὐσεθδούντων. 

91) Veteres quatuor libri προσευχὴν ἐχπλη ροῦν. 
In duobus mss, pro προσευχὴν legitur εὐχήν. 


4,711, οἱ τε ἀπαιτοῦντες ὑμεῖς ἔτοιλοι, Ey τὲ 
χατὰ δύναιο τὰν τυνχγορίαν 752 49752 (30) Ξπλι- 
ροωΤω. Ποοτευχξ ἕστο αἷττσις ἀγαθοῦ παρὰ τῶν 
εὐσεβῶν εἰς Θεὸν γοραῖνς. Tx» δὲ «inst» οὐχ ἐν 
ὀζαασον ὁοιξοκεήα παντως. Οὐδὲ 420 ζγούμεθα τὸν 


*-*939 


Θιὸν τῆς διὰ τῶν λόγων vzonsrnci€e; δεῖσθαι, ἀλλ 
εἰδέναι, χαὶ αὰ αἰτούντων Law», τὰ χοξτιμα. Ti 
οὖν ἐστιν 0 φαμεν, Ὅτι χοξς μὲ id» συλλαβαῖς tu; 
τὸν ποοτευχὲν ἀπξοπλχροῦν 51, ἀλλὰ ποραιοέσει 
μᾶλλον ψφυχζ:, XZÀ ποίξετι ταῖς χατ ἀρετὲν παντὶ 
TÀ Üíe συμπαοεχτεινόμεναις, τὲν θύναμιυ πλχροὺ- 
σθαι τῆς ποοτευχξς. Εἴτε γλ5 ἐσθίετε, φχσὶν, εἴτε 


πίνετε, GE τι ποιεῖτε, πανυτὰ di; δοξαν Θεοῦ 
ποιεῖτε. Καδεζοκενος ἐπὶ τοαπέτχς, προσεύχου" προ- 


δεδώχοτι τὰν χάριν 
τοῦ σωμπατος ὑπερεί- 


στερούμενος τὸν τῷ 


ἄρτον, τὸ 
ἀποπλχροου" οἷν τὸ τσϑενὲς 
. - . LÀ *- 5» » 
Qe», μέανκ το τοῦ παρεχοκπένου Gut τὸ θῶρον εἰς σύ- 
d *. - . * * on » 
gpo77»xX» xzodiz;, xzi παρχιυθίαν αορωστεματων. 


S 2 mAXTWS : Ἢ o und£vcot uv£nr 


Ia5z 45s x χϑεία τῶν 
Τὸν χιτῶνα ἐνδυὸ- 
τὸ ἔχατιον περιδαλ- 


παϑεῦ xi ^5). 


τοὺ t£25276:05 ui ; 
μενος, εὐχαοίστει τὸ δεγωχότε" 
λόμενος, αὐξητὸν τῶν εἰς Out» ἀγχπιν, ὃς χαὶ χει- 
- 4 E hd "E T » - » :- 
μῶνι xxi θέρει ἐπιτχϑεια ζαῖν σχεπασματα εχαρέ- 
σατο, 


4 . 
καὶ τὸ 


ἄσχτμον (92) περιστύμοντα. Ἐπηχουῦκ & ἔμὲρα; 


τὴν C4 τοὶν Lau» συντχοοῦντα, 
Εὐχαρίστει τὸ τὸν XA» μὲν εἰς ὑπερετίαν τῶν 
. - a a 9i - - * . 

n ut6Uw? εὐ AZ T0420 4/25) rat, τ Q& £VW0Q7/6- 
pto 
χρείαις ταῖς χατὰ τὸν Dio» ὑπχρετεῖν. Ἡ νὺξ ἄλλας 
ὑποθέσεις ποοτευχζς 53) προξενείτω. Ὅταν «w«- 
δλένες εἰς τὸν οὐθανόν, χαὶ ποὺς τὰ τῶν ἄστρων 


τοῦ φυτίξειν τὴν νύχτα, χαὶ ταῖς λοιπαῖς 


ἐνατενίσης XXALQ. ποοσεύχου τῷ MOTOTE ὁρω- 
ὅλων 
ijr; 


πᾶσαν οὖσιν Suy Quy χατεχομένην, πάλιν Tpoc- 


μένων, xxi ποοτχύνει τὸν ἀριστοτέχνον 
Θεὸν, ὃς ἐν σονίχ τὰ παυτὰ ἐποίςσεν. Ὅταν 


χύνει τὸν χαὶ ἀχουσίως ἡμᾶς διὰ τοῦ ὕπνου τὰς 
συνεχείας τῶν πόνων λύοντα, χαὶ ἐχ, μέχρᾶς ἀνα- 
παύσεως πάλιν πρὸς Th» &xuiv τῦῶς δυνάμεως ἐπαν- 
ἄγοντα. 

&. 'H οὖν νὺξ ux, ἔστω ὥτποο τις ἴδιος xai ἐξαίρετος 
χλῆοος τοῦ ὕπνου πᾶσα' utdt χαταλέξ διὰ τῆς 
κατά τὸν ὕπνον ἀναιτήησίας τὸ Lut7o τῆς Go; 
ἀκρειοῦν" ἀλλὰ μεριξέσθ GOL τῆς νυχτὸς ὁ χρόνος 
εἴς τε ὕπνον xxi ποοτευ εν" ἀλλὰ xui οἱ ὕπνοι αὐ- 
τοὶ ὠελετήματα ἔστωσαν τὺἧς εὐσεβείας. Πεφύχκασι 
4*0 πως αἱ xa ὑπνὴν φαντασίαι, ὡς τὰ πολλὰ, 
ἀπηχήματα εἶναι τῶν μεύη μεοινῶν φροντίδων, 
Ὁποῖα γὰρ ἂν $ τὰ χατὰ τὸν βίον ζμῶν ἐπιτησεύ- 
ματα, τοιαῦτα ἀνχγχὴ εἶνχι xai τὰ ἐνύπνια, Οὕτως 
᾿Αδιαλείπτως προσεύξη" οὐχ ἐν ῥήμασι πληρῶν 
τὴν προσενχὴν, ἀλλά dv ὅλης (54) τοῦ βίον τῆς δια- 


(52) Reg. primus ἄσχημον ἡμῶν. 

(53) Reg. secundus ὑποθέσεις «yzc. Mox mss. 
nonnulli τῶν ἀστέρων. Ibidem unus codex et editi 
ἀτενίσῃς. Alii quinque mss. ἐνατονέσης. 

(54) lta veteres sex libri. Editi dv ὅλου 


245 


HOMILIA IN MARTYREM JULITTAM. 


416 


γωγῆς συνάψας σεαυτὸν τῷ Θεῷ, ὡς συνεχῆ καὶ À nem; adeo ut jugis assiduaque precatio vita tua 


ἀδιάλειπτον εἶναι προσευχὴν τὴν ξωήν σου. ᾿Αλλὰ 
x«i Ἐν παντὶ, φησὶν, εὐχαριστεῖτε. Καὶ πῶς δυ- 
νατὸν, φασὶ (53), τοῦτο γενέσθαι, ψυχὴν γατώϑυνον 
συμφοραῖς, χαὶ οἱονεὶ περιχεντουμένην τῇ αἰσθήσει 
τῶν ἀλγεινῶν, μὴ πρὸς θρήνους ἐχφέρεσθαι, καὶ δά- 
χρυα, ἀλλ᾽ εὐχαριστεῖν ὡς ἐπ᾽ ἀγαθοῖς τοῖς ἀπευ- 
χταίοις (56) χατὰ ἀλήθειαν ; 'A γὰρ ἂν ἐπαράσαιτό 
pot ὁ ἐχϑρὸς, ταῦτα παθὼν, πῶς ἐπ᾽ αὐτοῖς εὐχαρι- 
στεῖν δυνήσουαι ; ᾿Ανήρπασται τὸ παιδίον ἄωρον, 
χαὶ ὠδῖνες, τῶν πρώτων χαλεπώτεραι, ὀδυνωμένην 
ἐπὶ τῷ ἀγαπητῷ τὴν μητέρα χατατιτρώσχουσι * πῶς, 
χαταλιποῦσοι τοὺς θρήνους (57), εὐχαριστίας φωνὰς 
ἀναλάδη; Πῶς; ᾿Εὰν λογίσηται, ὅτι τῷ παιδὶ τῷ 
ἐξ αὐτῆς γεννηθέντι οἰχειότερος πατὴρ ὁ Θεὸς, xal 


sit. Sed et In omnibus, ait, gratias agite. At, in- 
quiunt, quomodo fieri id polest, ut anima quee 
erumnis ac calamitatibus excruciatur, ac dolorum 
sensu velut compungitur, in gemitus et lacrymas 
non erumpat: de rebus que reipsa detestande 
sunt, perinde atque de bonis peragat gratias? Mala 
enim que inimicus mihi precatus fuerit, si acci- 
dant, quomodo pro his potero grates rependere? 
Est fllius immaturus eruptus, et dolores primis 
puerperii doloribus acerbiores matrem de charis- 
simo filio dolentem discruciant : quomodo, missis 
ejulatibus, voces gratiarum actioni proprias ex pro- 
met ? Qui fleri id possit? Si cogitaverit Deum ge- 
nito ex ipsa filio esse germaniorem patrem, verio- 


φρονιμώτεοος προστάτης, καὶ οἰχονόμος τοῦ βίον. B remque; eumdemque illius esse tutorem, et vile 


Τί οὖν οὐχ ἐπιτρέπομεν τὰ αὐτοῦ χτήματα (58) 
πρὸς τὸ δοκοῦν διατίθεσθαι τῷ φρονίμῳ Δεσπότῃ, 
&)) ὡς οἰχείων στερούμενοι ἀγαναχτοῦμεν, x«l τοῖς 
ἀποθνήἥσχουσιν ὡς ἀδικηθεῖσι συμπάσχομεν ; Σὺ δὲ 


ἐχεῖνο λογίζον, ὅτι οὐχ ἀπέθανε τὸ παιδίον, ἀλλ᾽ 
ἀπεδόθη - οὐδὲ ἀπετελεύτησεν (39) ὁ φίλος, ἀλλ᾽ 


ἀπεδήμησε, xai μιχρὸν τι προείληφε τῆς ὁδοῦ, ἣν 
xci ἡμᾶς ἀναγχαίως δεήσει πορεύεσθαι. Ἔστω σοι 
ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ σύνοιχος, οἷόν τι ῳῶς xal διαύγειαν 
κρὸς τὴν τῶν πραγμάτων διάκρισιν παρεχομένη 
ἀδιαλείπτως ' ἥτις, πόῤῥπθεν τὴν τῆς ψυχῆς σου 
ἐπιστασίαν προχοατασχοῦσα, xxi τὰς ἀληθεῖς περὶ 
ἐχάστον δόξας προευτρεπίξουσα, ὑπ᾽ οὐδενὸς ἐάσει 
σε τῶν προσπιπτόντων ἀλλοιωθῆναι * ἀλλὰ τῷ mpo- 
ευτρεπισμένῳ τῆς διανοίας (60) ὥσπερ τινὰ σχόπελον 
θαλάσσης γείτονα, ἀσφαλῶς χαὶ ἀσείστως τῶν τε 
βιαίων πνευμάτων, χαὶ τῶν χυμάτων τὰς ἐπιδρο- 
μὰς (61) ὑπομένειν. Διὰ τί γὰο οὐχὶ θνητὰ φρονεῖν 
περὶ τοῦ θνητοῦ προειθίτθης, ἀλλ’ ἀπροσδόχητον 
τοῦ παιδὸς τὸν θάνατον προσεδέξω; Ὅτε σοι πρῶ- 
τον ἠγγέλθη τοῦ viou ἡ γέννησις, εἴ τίς σε ἤρετο, 
ποταπόν (cfi τὸ τεχθέν ; τί ποτε ἂν ἀπεχρίνω; "Apa 
ἄλλο τι ἂν εἶπες, ἢ ὅτι ἀνθρωπός ἐστι τὸ γεν- 
νηθέν; Εἰ δὲ ἄνθρωπος, xai θνητός δηλονότι. Τί οὖν 
παράδοξον, εἰ ἀπέθανεν ὁ θνητός: Οὐχ ὁρᾷς ἥλιον 
ἀνατέλλοντα χαὶ δνόμενον, οὐχ ὁρᾶς τὴν σελήνην 
αὔξουσαν, εἴτα φθίνονσαν ; οὐ τὴν 4)?» θάλλουσαν, 
εἶτα ξηραινομένην (62); Τί τῶν περὶ ἡμᾶς ἕστηχε: 
τί ἀκίνητον ἔχει τὴν φύσιν καὶ ἀμετάπτωτόν - ᾽Ανό- 
ὄλεψον εἰς τὸν οὐρανὸν, x«i ἴδε τὴν γῆν. Οὐδὲ 
ταῦτα διαιωνίζει. Ὃ γὰρ οὐρανὸς x«i $» γῆ παρ- 
ἐλεύσεται, φησίν - οἱ ἀστέρες ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πε- 


*! Matth. xxiv, 35, 29. 


(85) Editi δυνατὸν, φασί, Iud, φασί, in mss. deest. 

(56) Veteres quinque libri τοῖς ἀπευχτοῖς. Mox 
editi ἂν ἑπαράσατο. Unus codex ἐπαράσηται. Alii 
quinque Enc OoxGotTO. 

(97) Reg. primus τὸν 0pzvov. 

(98) Unus codex et editi τὰ αὐτοῦ χτίσματα, res 
a se conditas. Alii quinque mss. τὰ αὐτοῦ χτήματα. 
Ibidem unus aut alter ms, οὐκ ἐπιτρέπομεν. Su- 
binde unus codex Colb φρονίμῳ προστάτῃ. 

(59) Antiqui sex libri οὐδὲ ἐτελεύτησεν. Editi &x- 
ἐτελεύτησεν, Ibidem editi μιχρὸν προείληφε. Veteres 


C 


D 


dispansatorem prudentiorem. Cum ergo non sini- 
mus prudentem Dominum bona sua ad arbitrium 
suum dispensare, sed indignamur tanquam nostris 
spoliati, ac mortuos velut injuria affectos commi- 
seramur? Illud velim tecum reputes, non mortuum 
esse puerum, sed redditum: neque amicum fato 
functum, sed peregre profectum iterque quod et 
nobis necessario conficiendum erit, aliquanto ante- 
oc-upasse. Si tibi pro contubernali Dei mandatum, 
lucem quamdam et splendorem indesinenter affe- 
rens ad res 377 discernendas: quod si eminus 
precurrat animi tui judicium, verisque de qua- 
cunque re opinionibus premuniat, minirme sine te 
ullis unquam casibus immutatum iri; sed efflciet ut 
mentepreparata et instructa, securus ac immotus, 
quasi scopulus quidam mari conterminus, vento- 
rum vehementiam ac fluctuum impetus perferas. 
Quorsum enim non prius assuevisti de mortali mor- 
tale quiddam sentire, sed mortem filii suscepisti 
preter exspectationem ? Ortus filii cum tibi pri- 
mum nuntiatus est, si quis te interrogasset quale 
esset quod natum est, quidnam tuncrespondisses? 
Aliudne dixisses, nisi quod homo si quod natum 
est ? Quod si homo, utique et mortalis. Quid igitur 
miri si mortuus est mortalis? Annon vides solem 
orientem et occidentem ? non vides crescentem 
lunam, et decrescentem ? non terram virentem, 
deinde arescentem ? Quid eorum que nos circum- 
stant stabile est et firmum ? cujusnam rei natura 
immota est et immutabilis? Suspice in ccelum, et 
ad terram respice : ne hec quidem seternum per- 
mansura sunt. Nam, inquit !, Caelum et terra 


quinque libri μικρόν τι mposü.. 

160) Reg. primus ἀλλὰ προευτρεπισμένον τῇ διανοίᾳ. 
Alii sex mss. et editi προευτρεπισμένῳ. u 

(61) Editio Paris. χυμάτων τας προσθολάς. Editio 
Basil. et quinque russ. τὰς ἐπιδρομάς Unus codex 
Colb. «po6oXcc. Eodem recidit sensus. Nec ita multo 
post duo mss. et editi ἢ γένεσις. Alii mss. γέννησις. 

(62) Veteres quatuor libri θάλλουσαν, εἶτα ξηραι- 
νομένην. Alii duo θάλλουσαν χαὶ πάλιν ξηραινομένην. 
Alii duo et editi θάλλουσαν, εἶτα μαραινομένην. Haud 
dissimili sensu. Mox mss. tres ἀναάδλεψον πρός τόν. 


25; 


[una n»n dabit lumen suum. Quid igitur mirum, 
2. Στ quoque. cum pars simus mundi.eorum quz 

ἡ 54, s. nt. participes simus? His consideratis, ubi 
1e «:.a:20 a/lorietur communium rerum pars qug- 
pam ; ἴεν tacitus ac connisvens, non sine affectu 
b... aut sensu 'quz est enim indolentie mer- 
€&37.: s&À cum magno labore, cum multis dolo- 
ρον, Verum tamen perfer velut strenuus quis- 
piam atleta, qui robur ac fortitudinem non in eo 
solum ostendit, quod percutiat adversarios, sed 
quod inflictas etiam sibi ab ipsis plagas constan- 
tef toleret : item tanquam aliquis gubernator, 
qui sapiens sit, εἴ prae magna navigandi peritia 
impavidus, quique animum rectum immersabi- 
lemque, et quacunque tempestate altiorem ser- 
vet. Filii charissimi, aut uxoris gratissimee, aut 
alterius cujuspiam eorum qui sunt amicissimi, 
e! omni benevolentia atque necessitudine con- 
juncti, privatio, haudquaquam futura est molesta 
et gravis homini provido, et rectam rationem 
vite ducem habenti, non autem ex consuetudine 
quadam incedenti. Nam acerbissimum est vel 
ipsis brutis animantibus a consuetudine avelli. 
Equidem ego ipse vidi aliquando bovem in pre- 
sepi illacrymantem, pastus ac jugi socio morte 
sibi prerepto. Quin etiam videre est reliquas 
belluas consuetudini valde admodum adheres- 
cere. Tu vero non ita didicisti, neque ita edoctus 


S. BASILII MAGNI. 
transibunt ,stellz cadent de calo, sol obscurabitur, À& σοῦνται- 5 kis; 


558 
σχοτισόξζσε:χι X σελὴνγς οὐ δώσει 


τὸ φέγγος αὐτῶ. Τὶ οὖν ὑπυχχστον, εἰ xS pie, 


μέὲοος Uri. τοῦ χυσπου, ἀπηλχυῦμεν τῶν ἐκ τοῦ 
χόσαου; Πρὸς ταῦτα ἀπουξ,έξωυν, ὅταν χαὶ ἐπὶ σὲ 
^or τῶν χοινῶν έτος, ἔνεγκε αὐσας, οὐχ ἀπα- 
θῶς, οὐδὲ ἀναιτδετως (ri; yXo μισθὸς ἀναλγῃ- 
σίας :,. 90) ἐπιπόνως uf» χαὶ σὺν αλγκδόσε μυ- 
pim. IDX» ὑπένεγκε, ὠτπτὸ τις γενναῖος ἄγω- 
γιστὲς 63), τὴν ἰσχὺν χαὶ τὴν ἀνδρείαν οὐ μόνον 
ἐν 


79 


τοῦ τύπτε τοὺς ἀντιπάλους, ἀλλὰ χαὶ EX τοῦ 
φίριω στεξόως τὰς παρ᾿ αὐτῶν πλχγὰς ἐπιδειχνύ- 
μενος" xai ὠσπιο τις χυδερυζτες σοφὸς χαὶ ἀτάρα- 
ὑπὸ τῆς γον πεοὶ τὸν πλοὺν ἑκξτειρίας, ὀρθὰν 
xai ἀῤχπτιστον, χαὶ παντὸς χεικῶνος ὑψκλοτέραν 
τὴν φυχὲν διατώτων. Παιδὸς ἀγχκττοῦ, ζ φυναικὸς 
Β χαταθυμίας (04), X 20552 τινὸς τῶν φιλτάτων xci 
χατὰ πᾶταν εὔνοιαν συνζαυμένων στέοχτις, οὐδὲν 
δεωνὸν τῷ ποοεσχεαι μένω, χαὶ τὸν 6506» λόγον ζγε- 
μόνα τῆς £L; ἔχοντι, ἀλλὰ ub χατὰ συνζθειάᾶν τινα 
πορευομένῳ. ἜἝδλονς γὰο χωριτὸς χαὶ τοῖς ἀλό- 
“οις ἐστὶ θυσφοοώτατος. Καὶ tozs tide» £y» βοῦν 
ἐπὶ φάτνης δαχούοντα, τοῦ συννοπου αὐτῷ καὶ ὁμο- 
ξύγου τελευτήσαντος. Καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἀλόγων 
σφοδοὺς τῆς συνχθείας ἔστιν ἰδεῖν ἀντεχόμενα. Σὺ 
δὲ οὐχ οὕτως ἔμαθες, οὐδὲ εδιϑαχόκς. ARA ἀρχὰν 
μὲν φιλίας 
vio) ἔδους 
ρισμὸν διὰ 


λαμέανειν ἐχ παχοῖᾶς ὁμιλίας xxi χρο- 
οὐδὲν ἀπειχὸς " ὁδύοεσθαι δὲ τὸν χω- 
TÉ» ἐπὶ πρεῖστον Lui» γενοικένον διατριθὲν 
παντελῶς ἄλογον. 


es. Attamen indecorum non fuerit ex longo congressu diuturna consuetudine initium amicitie du- 
cere; sed dolere de disjunctione ob diutinam nostram conversationem, penitus absurdum est. 


9. Exempli gratiam, obtigit tibi uxor vite socia, 
que& tibi omnem vite voluptatem exhibet, queque 
artifex est letitie, et conciliatrix deliciarum, que 
simul bona auget et opes, et afflictatum te maxima 
molestiarum parte levat; heec subito rapta interiit. 
Hac ista afflictione ne exaspereris; cave dicas eo- 
rum que& fiunt fatum quoddam esse 368 temera- 
rium, quasi rector nullus hunc mundum gubernet; 
neque malum quemdam opificem constituas, 
excogitans tibi ipse pre immodico moerore impia 
dogmata: contra, neque terminos excedas pietatis, 
Etenim cum duo omnino in carne una fueritis **, 
alteri divisionem ac conjunctionis diremptionem 
moleste ferenti danda est venia multa ; sed tamen 
non profuerit tibi eam ob causam aut excogitare, 
aut loqui quidquam ineptum. Nam tecum reputes 
velim, quod Deus, qui formavit nos et animavit, 
anime cuilibet tribuerit propriam quamdam vite 
moram, et aliis alios exitus terminos prefixerit. 


** Genes, rt. 24 ; Matth. xix, 5. 


(63) Antiqui duo libri et editi γενναῖος ἀθλητής, 
Alii sex mss. γενναῖος ἀγωνιστής. 

(04) Veteres duo libri et editi χαταθυμίον. Alii 
quinque χαταθυμίας. 

(63) Reg. primnus πρόξενος " τῶν χρημάτων συναύ- 
ξουσα, ἐν ταῖς. Nec ita multo post quinque 1nss. 
«0Ur71, s. 

(00) Veteres quatuor libri μηδὲ χαχῶν. Edili et 


C 3. Oto» γυνὰ cvvtxAnpwÜn σοι χατὰ Ti» χοινωνίαν 
τοῦ βίου, πᾶσαν ἡδονὴν σοι χατὰ τὸν βίον παρεχο- 
μένη, εὐθυμίας δημιουργὸς, ὑναχδιῶν πρόξενος, τὰ 
χρηστὰ συναύξουσα (θ5), ἐν ταῖς λὐπαις τὸ πλεῖ-- 
στον μέρος τῶν ἀνιαρῶν ἀφαιρουμένς αὐτὰ ἐξαίφνης 
ἀναορπασθεῖσα οἴχεται. Mi αἀγριζνῃς τῷ παθει- 
μηδὲ αὐτόματόν τινα εἴπῃς εἶναι συντυχίαν τῶν γι- 
νομένων, ὡς μηδενὸς προστάτου τὸν χόσμον οἴχονο- 
μοῦντος * μηδὲ χαχόν (θ6) τινα δημιουργὸν ὑπόθῃς, 
ἐχ τῆς χατὰ τὴν λύπην ἀμετρίας πονχοὰ δόγματα 
ὑποτιθέμενος σεαυτῷ " ἀλλὰ uxdt ἐχπέσῆῃῆς τῶν ὅρων 
τῆν εὐσεδείας. Ἐπειδὲ γὰρ ὅλως ἐγένεσθε οἱ δύο 
εἰς σάοχα μίαν, πολλὴ συγγνωμο τῷ τὸν διχοτομίαν 
καὶ τὴν τῆς συναγείας διαίρεσιν ἀετὰ ἀλγχμάτων 
δεχομένῳ " οὐ ui» τούτου 7t ivtxtv ἢ διανοεῖσθαί τι 
D τῶν οὐ προσηχόντων (67), & φθέγγεσθαί σοι λυσιτε- 

λές. ᾿Εννόησον γὰο, ὅτι ὁ πλάσας ἡμᾶς χαὶ ψνχώ- 

σας Θεὸς ἰδίαν ἔδωχεν ἐχάστῃ ψυχᾷ và» τοῦ βίον 

διαγωγὴν, καὶ ἄλλοις ἄλλονς ὅρους Émubs τῆς ἐξ- 


mss. nonnulli χαχόν. Hic Manicheeos perstringit 
Basilius. ] 

(07) Regii primus et tertius et alius codex 
Colb. τούτου évtxtv διανοεῖσθαί τι τῶν oU ποοσηκόντων 
ἀναγκαῖον, non. conrenit. quidquam indecorum 
excogitare, neque, etc. Alii mss. et editi ut in 
contextu. Aliquando post tres mss. τὴν τοῦ fov. 
Vocula τίν aberat a vulgatis. 


240 ^" 


HOMILIA iN MARTYREM JULITTAM. 


98 


6dov. Τὸν μὲν γὰρ ἐπὶ πλεῖον παραμεῖναι τῇ παρου- A Elenim certo quodam consilio voluit alium diutius 


σίᾳ τῆς σαρχὸς ᾧχονόμησε' τὸν δὲ θᾶττον ἀπολυθῆ- 
ναι τῶν δεσμῶν τοῦ σώματος διετάξατο, χατὰ τοὺς 
ἀῤῥήτους τῆς σοφίας ἑαυτοῦ x«i τῆς δικαιοσύνης 
λογους. Ὥσπερ οὖν οἱ ταῖς εἰρχταῖς ἐμπίπτοντες, οἱ 
μὲν ἐπὶ πλείονα χρόνον τῇ κχαχώσει τῶν δεσμωτη- 
βίων ἐναποχλείονται, οἱ δὲ ταχυτέραν εὑρίσχουσι τς 
χαχοπαθείας ἀπαλλαγήν" οὕτω χαὶ αἱ ψυχαὶ, αἱ μὲν 
ἐπὶ πολὺ προσγατέχονται τῇ ζωῇ ταύτῃ, αἱ δὲ ἐπ’ 
ἔλαττον, χατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς ἀξίας ἑἐχάστου» 
σοφῶς χαὶ βαθέως, x«i ὡς οὐχ ἂν ἐφίκοιτο νοῦς 
ἀνθρώπων, τὰ περὶ ἔχαστον ἡμῶν τοῦ χτίσαντος 
ἡμᾶς προθλεπομένον. Οὐχ ἀχούεις λέγοντος τοῦ Δα-- 
61d, Ἐξάγαγε ἐκ φυλαχῆς τὴν ψυχήν μου (68); 
Οὐχ ἥἤχουσας περὶ τοῦ ἁγίου, ὅτι ἀπελύθη αὐτοῦ ἢ 
ψυχή; Τί δὲ Συμεὼν, ὅτε ἐνεγκαλίσατο τὸν Κύριον 
ἡμῶν; ποίαν φωνήν ἀφῆχεν; Οὐχ ὅτι Νὺν ἀπο- 
λύεις τὸν δοῦλόν σον, Δέσποτα; ἸΤῶ γὰρ ἐπειγο- 
μένῳ πρὸς τὴν ἄνω διαγωγὴν θαρυτέρα πάσης xo- 
λάσεως xai δεσμωτηρίου παντὸς $ μετὰ τοῦ σώμα- 
τὸς ἐστι διατριδή. Μὴ τοίνυν τῇ ἑαυτοῦ ἀπολαύσει 
ἐπιζήτει τὰς περὶ τῶν ψῦχῶν διατάξεις ἀχολουθεῖν" 
ἀλλὰ λογίξον περὶ τῶν συναφθέντων χατὰ τὸν βίον, 
εἶτα θανάτῳ διισταμένων, ὅτι παραπλήσιοί εἶσιν 
ὁδοιπόροις μίαν ὁδὸν πορενομένοις, χαὶ διὰ τὴν 
συνεχῆ μετ᾽ ἀλλήλων διατριδὴν ἐνωθεῖσιν ὑπὸ τῆς 
συνηθείας. Οἱ ἐπειδὰν τὴν χοινὴν ὁδὸν διεξελθόν- 
τες (69) χαταλάδωσι, λοιπὸν σχιξομένην αὐτὴν, τῆς 
χρείας ἤδη ἀναγχαίως μεριξούσης ἐχάτερον, οὐ τῇ 
συνήθεια προσχαθεξόμενοι ἀμελοῦσι τῶν προχειμέ- 
νων, ἀλλὰ τῆς ἐξ ἀρχῆς κινησάσης αὐτοὺς αἰτίας 
ὑπομνησθέντες, πρὸς τὸ οἰχεῖον ἔχαστος ἀποτρέ- 
χουσι πέρας. Ὡς οὖν ἐχείνοις ἄλλος μὲν 7 ὁ σχοπὸς 
τῆς ὁδοῦ, συνέδη δὲ αὐτοῖς Q χατὰ τὴν ὁδοιπορίαν 
ἐχ τῆς συνηθείας οἰχείωσις: οὕτω χαὶ τοῖς ἐν γάμῳ 
ἢ ἄλλῃ τινὶ χοινωνίᾳ βίον συνημμένοις ἴδιον προέ- 
χειτοὸ (10) δηλονότι τῆς Gc τὸ πέρας" συναφθέντας δὲ 
ἀλλήλοις ἀναγχαίως τὸ, προδιατεταγμένον τῆς ζξωᾶς 
τέλος ἐχώρισε καὶ διέλυσεν. 


6, Εὐγνώμονος οὖν διανοίας οὐκ ἐπὶ τῷ χωρισμῷ 
δυσφόρως ἔχειν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῇ ἐξ ἀρχῆς συναφείᾳ χά- 
ριν ἔχειν τῶ συγχληρώσαντι. Σὺ δὲ χαὶ ὅτε περιῆν 
σοι τὸ γύναιον, ἣ ὁ φίλος, f) τὸ παιδίον, ἣ ὃ τι οὖν 
ὧν ὀδύρῃ νῦν, οὐχὶ χώριν εἶχες τῶν παρόντων τῷ 
δεδωχότι, ἀλλ᾽ ἐνεχάλεις ὑπὶρ τῶν ἐλλειφθέντων. 
Ei μὲν γυναιχὶ μόνῃ συνῴχεις, ὅτι μὴ παῖδες ἧσαν 
οἴους ἐδούλου- εἰ δὲ xci παῖδες παρῆσαν, ὅτι μὴ 
ὑπερεπλούτεις, ἣ xai ὅτι τῶν ἐχθρῶν τινας εὐημε- 
ροῦντας ἑώρας. Ὅρα τοίνυν μή ποτε αὐτοὶ ἑαυτοῖς 
ἀναγχαίας τῶν φιλτάτων τὰς στερήσεις χατασχευά- 

53 Psal. ΧΙ, 8. ** Tob. uit, 6, (ὅ. *5 Luc. iit, 

(68) Editi ψνχήν μον, τῶν ἀνιαρῶν φησιν. Sed illud, 
τῶν ἀνιαρῶν φῆσιν, in nostris novem mss. deest: neo 
dubium quin abesse debeat. Neminem enim puto 
ita ceecutive, quin videat illud, τῶν ἀνιαρῶν φησιν, 
declarationem esse vocis φνυλαχῦς ; sic ut solum 
monere voluerit librarius, voce φυλακῆς hoc loco 
quascunque res adversassignificari.Hc autem vo- 


in carne perinanere ; statuit vero alium ocius vin- 
culis corporis exsolvi, juxta ineffabiles sapientis 
atque justitie sus rationes. Quemadmodum igitur 
ex iis qui in carcerem conjiciuntur, alii diutius de- 
tinentur in vinculorum cruciatibus, alii ab ea ca- 
la;ritate liberantur citius : sic et anime, alie qui- 
dem diutius, ali& vero minus in hac vita detinen- 
tur, pro cujusque merito ac dignitate, Deo, qui nos 
condidit, rebus cujusque nostrum prospiciente sa- 
pienter, et alte, sicque, ut mens hominum attingere 
non possit. Non audis Davidem dicentem : Educ de 
custodia animam meam*? ? Non audivisti de sancto. 
animam ipsius exsolutam fuisse et dimissam δ᾽ ? 
Quid vero Simeon,cum Dominum nostrum in ulnas 


B recepit? quam vocem emisit? nonne hanc, Nunc 


dimittis serrum tuum, Domine 5*5? Nam in carne 
immorari, gravius quiddam est quam supplicium 
omne, et quivis carcer, ei qui ad superne vite 
gaudia festinat. Quamobrem ne exquirito, ut late 
de animabus leges tuo se usui accommodent et in- 
serviant; sed qui in hac vita conjuncti sunt, ac 
deinde morte a se invicem divelluntur, eos viatori- 
bus via una et eadem incedentibus, et propter con- 
tinuam inter se confabulationem necessitudine at- 
que consuetudine devinctis assimiles esse cogita. 
Hi post emensum iter commune, ubi sectam viam 
repererint, necessitate jam cogente alter ab altero 
separati, non amplius in consuetudine perseveran- 
tes negligunt quod sibi proposuerant ; sed causam 


€ que seinitio compulit,in memoriam revocantes,ad 


suam quisque metam contendunt.Quemadmodum 
igitur his alius erat vie sevopus, intercessit autem 
ex consuetudine inter ipsos, cum iter facerent, ne- 
cessitudo quaedam ac familiaritas : sic etiam iis qui 
nuptiis autalia quapiam vitee societate conjuncti 
sunt, fuit procul dubio prestitutus proprius qui- 
dam vite terminus ; sed tamen ipsos inter se con- 
junctos preedefinitus vite finis necessario separavit 
ac sejunxit. 

ὃ. Itaque grati animi fuerit non egre ferre so- 
parationem : sed ei qui hujusce consortii auctor 
fverat, gratiam ob primam conjunctionem habere. 
Tu contra, ne uxore quidem superstite, aut amico, 
aut filio, aut alio quovis de quo nunc 39 doles, 


D grates ullas rependebas bonorum presentium lar- 


gitori : imo de absentibus conquerebaris. Et qui- 
dem si habitabas cum sola uxore, querebare quod 
filii, quales desiderasses, tibi non essent ; sin autem 
habebas filios, dolebas quod non afflueres divitiis, 
aut etiam quod inimicos quosdam secunda fortuna 


29. 


ces, ut alias sepe, ex ora libri in contextum irre- 
pserunt. 

(69) Unus codex Colb. ὑπεξελθόντες. Mox dug 
mss, χαταλάθωσι δὲ λοιπόν. 

(70) Reg. secundus προσεχειτο. Statim unus ms, 
ξωῆς πέρας ἐχώρισε. 


291 


S. BASILII MAGNI 


: 252 


utentes videres. Cave igitur ne forte charissimorum AÀ ζωμεν, παρόντων μὲν οὐχ αἰσθανόμενοι, παρελθὸν- 


privationem nobis ipsis reddamus necessariam, 
cum non afficiamur illorum presentia, sed amissos 
desideremus.Quoniam enim pro presentibus bonis 
a Deo collatis grates non persolvimus ; ideo privati 


nos iis necesse est, ut affectus noster commovea- ' 


tur. Quemadmodum enim non vident oculi quod 

plus equo admotum est,sed congruenti aliquo spa- 

tio indigent, ita et ingrate anime per bonorum 

abalienationem videntur de amisso ac preeterito 

beneficio affici. Nam cum fruerentur bonis, nullam 

tum gratiam habebant largitori, sed ubi sunt iis 

spoliatee, idipsum quod evanuit, laudant eestimant- 
que. Porro nemo nostrum immunis est a gratiarum 
actione ob ullam vite hujus erumnam ac calamita- 
tem, si vultsingula animoequo perpendere.Etenim 

vita uniuscujusque nostrum habet non pauca que 
possumus recensere,queeque injucunda nonsunt,si 
modo respicere ad inferiora velimus, sicque ex ista 
cum re deterioricomparatione,quanti pretii hoc no- 
strum bonumsit expendamus.Servuses? Adest ali- 
quistedejectior; gratiasrepende, quod uni prestes, 
quod non sisaddictus pistrino, quod plagas non ac- 
cipias. Ac ne huic quidem gratiarum agendarum 
defuture sunt cause. Neque enim tenetur in 
compedibus, neque ligatus in ligno est. Satis est 
cause vincto ad gratias exsolvendas ipsa vita. Vi- 
det solem, spiritu aerem ducit, horum gratia re- 
pendit gratias. Plecteris immnerito ? Gaude spe fu- 
turorum. Jure condemnatus es? Sic etiam grates 
age, quod hio dederis scelerum poenas, non autem 
sis ob impunita peccata supplicio eeterno servatus. 
Hunc ad modum potest qui gratus est, in omni vita 
etin omni instiluto pro presentibus bonis amplas 
benefacienti gratias peragere. Nuno autem, quod 
morosis hominibus accidit, id contingil plerisque, 
videlicet ut preesentia fastidiunt, ita absentia con- 
cupiscunt. Neque enim eos qui seipsis inferiores 
sunt enumerantes, largitori benefico pro iis qu& 
habent gratias persolvunt : imo ejus quod pre- 
stantius est comparatione, quantum superentur re- 
putantes, ita jucerent et conqueruntur bonis alie- 
nis privati, ac si suis spoliarentur. Servus qui est, 
permoleste fert liberum se non esse : egre est ei 
qui in libertate 4) educatus fuit, quod generis no- 
bilitate non insigniatur, quod non recenseatur in- 
ter eos qui natalium splendore conspicui sunt, nec 
numerare possit retro avos septem, qui eximii fue: 
rint equorum nutritores, aut opes suas in gladia- 
tores insumpserint. Queritatur qui genere clarus 
est, quod non abundet divitiis ; dives afflictatur ac 
dolet, quod dominatum in oppida etin gentes non 

(71) Unus codex Reg. et editi τὸ ἄγαν λαμπρον 
προσχείμενον, rem valde splendidam plus equo ad- 
motam. Vox λαμπρόν in aliis septem 1nss. deest ; 


Dec inirum si desit, cum non ita necessaria esse vi- 
deatur. 

(72) Reg. primus et tertius ἐν τῇ ἀπαλλοτριώσει, 
eadem plane sententia. 

(73) Editio Paris. et unus mss. ἐάν τις εὐγνωμό- 


C 


D 


των δὲ περιεχόμενοι. Ἐπειδὴ γὰρ παραχειμένων 
τῶν ix Θεοῦ ἀγαθῶν οὐχ εὐχαριστοῦμεν, ἀναγχαία 
ἡμῖν ἡ ἀφαίρεσις διὰ τὴν αἴσθησιν γίνεται, “Ὥσπερ 
γὰρ οἱ ὀφθαλμοὶ τὸ 
ὁρῶσιν, ἀλλὰ δέονται 
οὕτω xai αἱ ἀχάριστοι ψυχαὶ ἐοίκασιν ἐν τῇ ἀλλο- 
τριώσει (72) τῶν ἀγαθῶν τῆς παρελθούσης χάριτος 
ἐπαισθάνεσθαι, Ὅτε γὰρ ἀπέλανον τῶν χοηστοτῖ" 
ρων, οὐδεμίαν χάριν τῷ δεδωχότε γινώσχοντες, μετά 
τὴν στέρησιν τὸ παοελθὸν μαχαρίξουσιν. ᾿Αλλ᾽ o»- 
δεὶς ἡμῶν ἀποχλείεται τοῦ εὐχαριστεῖν ὑπ᾽ οὐδεμιᾶς 


ἄγαν προσχείμενον (71) οὐχ 
συμμέτρου τινὸς ἀποστασεως" 


περιστάσεως βίον, ἐὰν εὐγνωμόνως (73) ἵκαστον ἐπι- 
λογίξεσθαι θέλῃ. Πολλὰς γὰρ ἀναθεωρήσεις καὶ οὐχ 
ἀτερπεῖς ὁ ἐχάστον ἡμῶν βίος χέχτηται, ἐάνπεο 
dpa χαταδεξώμεθα πρὸς τὸ ὑποθδεθηχὸς ἀποθλέπειν, 
χαὶ οὕτως ἐκ τῆς ποὸς τὸ χεῖρον συγχρίσεως τὸ 
ὑπάρχον ἡμῖν ἀγαθὸν, πόσου τινὸς ἀξιόν ἐστιν, 
ἐχμετρεῖν. Οἰχέτης εἶ; Ἔχεις τὸν σεαυτοῦ ταπειγό- 
τερον" εὐχαρίστει, ὅτι ἑνὸς ὑπερέχεις, ὅτι μὴ ἐν τῷ 
μυλῶνι καταδεδίχασαί, ὅτι μὴ πληγὰς λαμβάνεις. 
Οὐχ ἐπιλείνουσιν οὐδὲ τοῦτον αἱ τοῦ εὐχαριστεῖν 
ἀφορμαί. Οὐ γὰρ ἔχει πέδας, οὐ δίδεται ἐν ξύλῳ. 
'O δεσμώτης ἔχει τὸ ζῇν ἀρχοῦσαν ἀφορμὴν εἰς t- 
χαοιστίαν' ἥλιον ὁρᾷ, ἀναπνεῖ τὸν ἀέρα, ἐπὶ τούτοις 
εὐχαριστεῖ. ᾿Αδίκως χολάζῃη ; Τῇ τῶν μελλόντων ἔλ- 
πίδι χαῖρε. Δικίως χατεδιχάσθης ; Καὶ οὕτως εὖχα- 
ρίστει, ἐνταῦθα τὴν δίκην τῶν τετολμημένων ἀπο- 
τιννὺς, ἀλλὰ μὴ ἐπ᾽ ἀχεραίοις τοῖς ἁμαρτήμασι τῷ 
χολάσει ταμιευθείς, Κατὰ δὴ τὸν αὐτὸν λόγον 
ἐπὶ παντὸς βίου χαὶ πάντων ἐπιτηδευμάτων ἕξεστι 
τῷ εὐγνώμονι μεγάλας τῶν παρόντων ἀποδιδόναι τῷ 
εὐεογέτῃ τὰς χάριτας (74). Νὺν δὲ τὸ τῶν δυσαοε- 
στουμένων πιπόνθασιν οἱ πολλοί: τὸ μὲν παρὸν 
ἀτιμάζοντες, τὼν XE ἀπόντων ἐπιθυμοῦντες. Οὐ γὰρ 
τοὺς ὑποδεεστέρους αὐτῶν ἀπαριθμούμενοι, τὴν ὑπὲρ 
ὧν ἔχουσι χάριν ἀποπληροῦσι τῷ εὐεργέτῃ" ἀλλὰ τῇ 
πρὸς τὸ ὑπερέχον συγαρίσει, ὅσον ἀπολείπονται λογι- 


αἰωνία 


ζόμενοι, ὡς οἰχείων στερούμενοι τῶν ἑτέοοις προοσ- 
ὄντων, οὕτως ἀνιῶνται χαὶ χαταμέμφονται. Ὃ δου- 
og, ὅτι μὴ ἐλεύθεοόὸς ἐστι, ϑυσχεραίνει" ὁ ἐν ἔλευ- 
θερία τραφεὶς, ὅτι μὴ εὐπατρίδης, μηδὲ τῶν περι- 
ὀλέπτων ἐπ᾽ εὐγενεία, μηδ᾽ ὅτι ἐπτα πάππους ἔχει 
ἀριθμεῖν εἰς τὸ ἄνω, ἱπποτρόφονς λαμπροὺς, ἣ μονο- 
μάχοις τὸν πλούτον ἑξαναλώσαντας (7). Ὃ xa-& 
γένος περιφανὴς σχετλιάξει, ὅτι μὴ ἐπὶ πλούτῳ 
χομᾷ: ὁ πλούσιος λυπεῖται xai ὀδύρεται, ὅτε μὴ 
πόλεων x«i ἐθνῶν ἔστιν ἄρχων (70) ὁ στρατηγὸς, 
ὅτι μὴ βασιλεύει: ὁ βασιλεὺς, ὅτι μὴ πάσης ὁμοῦ 
τῆς ὑφ᾽ ἡλίω χρασεῖ, ἀλλ᾽ ἔστιν ἔθνη τοῖς αὐτοῦ 
σχήπτροις μὴ ὑποχύπτοντα, Ἔχ πάντων δὲ τούτων 
συνάγεται τὸ ἐπὶ μηδενὶ τὸν εὐεργέτην εὐχαριστεῖ- 
νως. Editio Basil, et septem mss. ἐὰν εὐγνωμόνως. 

(74) Antiqui duo libri.r& εὐεργέτῃ τὰς εὐχαοι- 
στίας. 

(18) Utraque editio et unus codex (;olb. ἱπποτρό- 
got; λαμπρὸς ἢ μονομάχοις τὸν βίον ἐξαναλώσαντας. 
Alii octo mss. ut in contextu. 

416) Unus ms. et editi ἐθνῶν ἄρχει. Alii sex ἐθνῶν 


ἐστιν ἄρχων. 


253 HOMILIA IN MARTYREM JULITTAM | 254 


σθαι. ᾿Αλλ’ ἡμεῖς, ἀφέντες τὰ ἐπὶ τοῖς ἀποῦσι λυπας, αὶ habet; exercitus dux, quod regnum non occupat ; 
διδαχθῶμεν τὴν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν εὐχαριστίαν &ro- — rex autem, quod simul totius qui sub sole est or- 
διδόναι. Eimwptv ἐν μὲν ταῖς σχυθρωποτέραίς περι: bis non potiatur, sed supersint gentes que suis 
στάσεσι τῶν πραγμάτων τῷ σοφῷ ἰατρῷ" 'Ev θλί-  sceptris non sint subjectre. Ex quibus omuibus col- 
ψει μιχρᾷ ἡ παιδεία σον ἡμῖν. Εἴπωμεν. 'Aya0ó»  ligitur gratias pro nulla re beneficiorum auctori 
μοι, ὅτι ἐταπείνωσάς με. Εἴπωμεν, ὅτι Οὐχ ἄξια — rependi. Nos autem moerorem ex iisque desunt 
τὰ παθήματα τοῦ νῦν χαιροῦ πρὸς τὴν μέλλου- | emergentem amandantes, discamus ob presentia 
σαν δόξαν ἀποχαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς. Εἴπωμεν, gratias exsolvere. Dicamus sapienti medico in tri- 
ὅτι ᾿Ολίγχα ὧν ἡμάρτομεν μεμαστιγώμεθα. Παρα- — stioribus rerum infortuniis : In tribulatione parva 
χαλέσωμεν τὸν Κύριον, ὅτι Παίδευσον ἡμᾶς, Κύριε, — disciplina tuanobis **. Dicamus: Bonum mihi quia 
πλὴν ἐν xpictt x«i μὴ ἐν θυμῷ. ᾿Ελεγχόμενοι — humiliasti me *'. Dicamus: Nonsunt condignz pas- 
γὰρ, ὑπὸ Κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ — siones hujus temporis adfuturam gloriam qua vreve- 
χόσμῳ καταχριθῶμεν. Ἐν δὲ τῇ φαιδροτέρα τοῦ — labitur in nobis 58, Dicamus: Pauca prz iisqua pec- 
βίου διαγωγῇ ἐχείνην λέγωμεν τοῦ Δαδὶδ τὴν φωνήν: — cavimus accepimus verbera **. Obsecremus Domi- 
Τί ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων ὧν ἀντ num: Castiganos,Domine, verumtamen in judicio- 
απέδωχὲ μοι; Ἔχ τό μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παρ. B et non in furore 19. Cum enim redarguwnur, a Do- 
ἤγαγε λόγῳ ἐτίμησε" τέχνας ἡμῖν συνεργοὺς τῆς — mino corripimur, ut non cum hoc mundo damne- 
ξωῆς ἐχαρίσατο" τροφὰς ἐκ τῆς γῆς &vincv βοσχη- — mur "!. Αἱ vero in letiore vite statu emittamus 
μάτων ἡμῖν ὑπηρεσίαν δέδωχε (77). Ac ἡμᾶς ὅμδροι' — illam Davidis vocem : Quid retribuam Domino pro 
dv ἡμᾶς ἥλιος" ἢ ὀρεινὴ, ἡ πεδιάσιμος ἡμῶν ἕνεχεν omnibus qua retribuit mihi?* ? Eo auctore ex nihilo 
διαχεχόσμηται, ἀποφυγὰς ἡμῖν πρὸς τὰς éx τῶν ὁρῶν Orli suinus, ornavit nos ratione, largitus nobis est 
ἀχρότητας εὐτρεπίζουσα" Av ἡμᾶς ποταμοὶ ῥέουσι’ — artes vitre tuendre inservientes, alimenta e terra 
δι ἡμᾶς βρύουσιν αἱ πηγαί" ἢ θάλασσα ἡμῖν ἀνεῖται educit, servitio nostro jumenta addixit et pecora. 
πρὸς (18) ἐμπορίαν: οἱ ἐχ μετάλλων πλοῦτοι, αἱ — Propter nosimbres, propter nos sol ; adornata est 
πανταχόθεν ἀπολαύσεις, πάσης τῆς χτίσειως ÓOopo- nostri causa regio montosa equataque, effugia at- 
φορούσης (79) ἡμῖν, διὰ τὴν πλουσίαν xai ἄφθονον — que recessus parans nobis ad summitatesmontium 
εἰς ἡμᾶς χάριν τοῦ εὐεργέτου. vitandas. Propter nos fiuunt flumina ; propter nos 
fontes scaturiunt ; mare patet nobis ad mercaturam exercendam : effodiuntur ex metallicis fodinis 
opes ; undelibet commoda affluunt et delicie, conferente nobis munera creatura omni ob locupletem 
uberemque benefici Dei in nos gratiam. 

7. Καὶ τί δεῖ τὰ μιχρὰ λέγειν ; Ac ἡμᾶς Θεὸς ἐν cC 7. Sed quid opus est parva recensere ὃ Propter 
ἀνθρώποις: διὰ τὴν χαταφθαρεῖσαν σάρχα Ὃ Λόγος nos versatus Deus est inter homines : propter car- 
σὰρξ ἐγένετο, χαὶ ἐσχηνωσεν ἐν ἡμῖν. Μενὰ τῶν nemcorruptam Verbum caro factum est, et habita- 
ἀχαρίστων ὁ εὐεργέτης" προς τούς χαθημένους ἐν — vit in nobis 18. Commoratur cum ingratis benefi- 
σχότει ὁ ἥλιος τῆς διχαιοσύνης" ἐπὶ τὸν σταυρὸν ὁ cus ; venit liberator ad captivos ; illuxit sol justi- 
ἀπαθής" ἐπὶ τὸν θάνατον ἢ ζωή" ἐπὶ τὸν ἄδην τὸ — lim" * sedentibus in tenebris 15, in crucem tollitur 
φῶς: ἢ ἀνάστασις διὰ τοὺς πεσόντας" πνεῦμα — quiomnis prorsus doloris expers est, vita morti 
υἱοθεσίας, χαρισμάτων διανομαὶ (80), στεφάνων ἐπαγ- — addicitur. Lux descendit ad inferos ; propter eos 
γελίαι' τὰ ἄλλα, ὅσα οὐδὲ ἐξαριθμήσασθαι αῤδιον, qui mortui erant, resurrectio, adoptionis spiritus, 
ἐφ οἷς πᾶσι πρέπουσά ἐστιν ἢ φωνὴ τοῦ mpogírov* | donorum divisiones, repromisse corone : alia in- 
T. ἀνταποδῶμεν τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων ὧν &vram- — super qu& ne numerare quidem facile fuerit qui- 
ἐδωχεν ἡμῖν ; Kai yàp αὖ xai τοῦτο oux εἴρηται — bus omnibus congruit illa vox prophete. Quid re- 
δεδωχέναι, ἀλλ᾽ ἀντιδεδωχέναι ὁ μεγαλόδωρος, ὡς — (ribuemus Domino pro omnibus quz retribuit no- 
οὐχὲ χατάοχων χάριτος, ἄλλ᾽ ἀμειχόμενος τοὺς ὑπάρ- — bis 169 Atque etiam magnificus ille non dicitur 
ξαντας (81) τὸ γὰρ τῶν λαμδανόντων εὐχάριστον tiq — (ribuisse, sed retribuisse, tanquam siprior non con- 
εὐεργεσίαν χαταλόγίξεται. Ὅς, xal χρήματα διδοὺς D ferret gratiam, sed iis qui prius contulissent, red- 
αἰτεῖ παρὰ σοῦ τὴν ἐλεημοσύνην διὰ τῆς χειρὸς τῶν — deret : nimirum gratiarum actionem, que ab acci- 
πονήτων" χὰν λάδῃ τὰ ἑαυτοῦ, ἀχεραίαν σοι (82) τὴν pientibus rependitur,loco habet beneficii. Qui cum 
χάριν, ὡς ὑπὲρ οἰχείων, ἀποπληροὶ. Τί οὖν ἀντ- dederit opes, tamen eleemosynam ate per paupe- 
αποδῶμεν τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων ὗν ἀνταπέδωχεν. rum manus reposcit : qui tametsi suum accipit; 


85 Isa. xxvi, 46. 57 Psal. cxvin, 74... ** Rom, vin, 18. ** Job xv, 11. 19 Jerem. x, 24. Τ' 1 Cor. 
xi, 32. 12 Psal. cxv, 12. 75Joan. 1, 14. ?* Malach. 1v, 2. 15 158. 1x, 2. 75 Psal. cxv, 12. 


(77) Veteres quatuor libri ὑπηρεσίαν ἔδωχε. (80) Antiqui duo libri et editi διανομαί. Alii quin- 
(78) Ita mss. sex. Editio Paris. ἀνεῖται τὰ πρός. — que mss. διανομή. — 
(719) Editi et tres. mss. χτέσεως δορυφορούσης. (81) Ubi et in editis et in mss. constanter legitur 


omni creatura nos stipante, male. Regii primus et ὑπάρξαντας, ibi legendum esse ἀπάρξαντας pulat 
tertius cum duobus Colbertinis χτίσεως depopopoó- — Combefisius: quisisuan) conjecturam veteris ali- 
σης, omni creatura donis ac muneribusnoscumu- — cujus libri testimonio stabilivisset, nos nullo ne- 
lante, recte. gotio adduxisset ia sententiam suam. 


15 $. BASILII MAGNI 256 


tibi tamen veluti tua danti gratiam integram re- A ὑμῖν ; Οὐ γὰρ épüum τῆς pevüc τοῦ Προφίώτον, 
fert. Quid igitur retribuemus Domino pro omnibus χαλῶς ἀποροῦντος, xxi περισχοποῦντο: ἐκυτοῦ τὸν 
quz retribuit nobis ? Non enim desero vocem Pro- πενίαν, ὅτι οὐδὲν ἔχει ποὸς ἀντίδοσιν ἄξιον. Ὅς 
phetze, probe addubitantis, ac inopiam suam cir- ἐφ᾽ οὕτω μεγάλαις καὶ λαμπραῖς εὐεογεσίαες, 9u— 
cumspicientis, &1 talem videlicet ei ut nihil sup- μενοὺν ἐχούσαις ὑπερθολὴν, πολλαπλασίονα &ui» (B3) 
peteret digaum quod retribueretur. Dominus enim τὰ εἰς ὕστερον ἐπαγγέλλεται: παραδείσου τρυφὴν, 
post beneficia adeo magna splendidaque, nec ta- — x«i δόξαν iv βασιλεία, χαὶ ἐσαγγέλονς τιμὰς, καὶ 
men omni genere preestantia, nobis in posterum Θεοῦ χατανόςσιν: ὅπιο τοῖς ἀξιωθεῖσι τῶν ἀγαθὼν 
multo majora pollicetur, paradisi delicias, dandam ie: τὸ ἀχρότατον" 02 πᾶσα ἐφίεται λογοκὰ φύσεις" 
in regno gloriam, honores angelorum honoribus οὗ xsi ἐμεῖς ἐκιτύχοιμεν, ix τῶν καδῶν τῆς σαρκὸς 
haud impares, denique Dei cognitionem : id quod ἐαντοὺς ixx aS ipmr-t;. Πῶς ev», pe, τὸ χοιρωνε- 
iis, qui digni habiti sunt, summum bonum est;id κὸν χαὶ φιλόστοργον (ὁ πρῶτόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν 
quod omnis natura ratione predita expetit ;id καὶ τελειότατον, διότι πλξουμα γόμον ἃ ἀγάπῃ)" 

quod utinam et nos, ubi a carnis affectibus nos- πρὸς τοὺς πλκσίον ἐκιδειξομεύα ; Ἐπειδὰν, πρός 
meltipsos expurgaverimus,adipiscamur. Quomodo — roe; ὑπὸ ὠεγάλων συμφορῶν χατεχομένονς εἰσελ- 
igitur. inquiet aliquis, commiserationem socialem p θόντες, μὲ συγκλαίωπεν αὐτοῖς, uxdt συνδακούωμεν, 
atque charitatem (quod bonorum primum est el ἀλλ᾽ εὐχαριστῶκπεν ἐπὶ τοῖς γενοιένοις, Ouxtie» μὲν 
per:ectissimum, cum plenitudo legis dilectio sit?) γὰθ παθος μετ᾽ εὐχαριστίας ὑξενεγχεῖν ὑποιονξ ς 
proximo nostro sumus ostensuri ? Quoniam ai ad ἔχει καὶ χαστεοίας ἀξοδειξιν (8b ἐπ᾿ ἀλλοτοίαις δὲ 
aliquos magnis calamitatibus ac eeruunisoppres- συμφοραῖς εὐχαριστεῖν τῷ Or ἐπεχαίροντός ἐστι 
sosaeccedamus,nequaquamcumipsisflebimus,aut τοῖς χαχοῖς χαὶ παροξύνοντος τοὺς λυκουπένους" 
collaerymabimus; imo de iis, quee acciderint; age- σαὶ ταῦτα τοῦ ᾿Αχυστόλου ἐξιτοέχοντος Lui» χλαΐξεν 
mus gratias. Ac quidem suam ipsius afflichonem μετὰ χλαιόντων. Ti οὖν io2ar τοὺς ταῦτα , Ἢ 
cum gratiarum actione perferre, patienti est at- παλιν ἀναγχαίως τῶν τοῦ Κυοίεν aeyws ὑκομνή- 
que constanti argumentum ; sed pro calamitati- δοῖεν ὑμᾶς (85), πὶ ἐτὲτι yate ποοφοταχθηρεν, 
bus alienis Deo gratiam babere, insulianüs est — xe: ἐπὶ τισι πενθεῖν ; Xmiotzt, xsi, χαὶ éyeh- 
malis alienis et irritantis afflictos, preeserm cum λιᾶτθε. ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐβα- 
ab Apostolo jubeamur cum flentibus flere ^*. Quid — weiz καὶ zac Θυγατέϑε: Ἰεονουσαλκιε, mi πλαΐετε 
igitur ad heec dicemus ? Estne rursus necesse vobis ἐπ᾿ iai, XAR χλκυτατε  éXi τὰ τέχνα ὑμῶν. 
in memoriam reducere Domini verba, quibus jussi — O2xo2» dumis; xbv συσκιδτᾶν καὶ συναγάλλοσθαι 
sumus in aliquibus gaudere, in aliquibus lugere? (, ὁ θεῖος àejs; 86] iab ἐπιτϑέζει. τοῖς δὲ ἐκ 
Gaudete, iuquit, et ersultatequoniaem merces vestra — ut-xoix; as»uizt δαχουον συχεενθεῖν χαὶ evwed2- 
copiosa est ἐν carlis 5*. Et iterum : Filiae Jerusalem. — s:s5xm. ἃ τοὺς ἀναλγέτως δικκειακενους  Gxex)aus- 
nolite (lere super me, sed ftete super Alios vestros ὃ. e5x:, ὁτι οὐδὲ ἴσατι τῶς ἄξολλυνται. 

ltaque precipit nobis sermo divinus, ut eum justis quidem exsultemus ac lmtemur : lugearsus vero 
et lamentemur cum iis qui ex poeaitentia effundunt lacrymas : aut eliam eos qui multo doloris 
sensu tanguntur, deploremus, quod perire se ne intelligant quidem. 

ἃ. Cwterumimplevisse mandatum haudquaquam 8. Οὐχὶ di ἐτὶ ἐανάτω in seem καταχλαύσαντον 
putandus est qui hominum mortem deplorat, et χαὶ (87! ευνεκδες ταῦτα τοῖς πενθοῦτι, xàirewri» 
eun lusentibus edit elamorem. Neque enim lauda- — xssszxe  »exiziD εἶναι τὰς ἔντολξ:. Οὐτε 4e 
verim medieum, qui eum opem eqgrotantibus ferte — r23» xam, τῶν ἀντὶ τοῦ Sex Sri» τοῖς xsuseuTc», 


deberet, morbis ipse repleretur; Deque nauclerum αὐτὸν τῶν νετχαχτων  ieectazixase» οὔτι χυθεο- 
qui eum deberet navigantibus preesse, adversus νετεν, ἀντὶ τοῦ κεατεὶν τῶν ἑαπλίοντων, χαὶ τοῖς 


ventos pugnare, ludus vitare a^ timidiores :olaN — wwrvaxet axvir$m, καὶ δικοευγεω τὰ κυπατα, χαὶ 
Dàusearet ipse, et una eum iis qui rei nautiewe im- p sxixavésiz$a τοὺς διειλοτενους, ναυτεῶστα xxi συν- 


(«7:3 sunt, abiumo eonciieret, Ejusmodi est quis- 


quis ad:t iugenites, hec tamen. ratione sua usus, 
quiiquam eis umpertit emolumenti ; sed potius ex 
alen:s aSwtbus dedecus contrahit. Par igitur fue- 
nt de abenis calamitatibus ae erumuis atflictari. 
Nam iw paeto adtieturum couneiliatunis tihi ex fa. 


7 Kom xut tà. 7* Rom. xu, (X 


Sf oCodiees ablquet ἀχέλαιον z0t 

S3 Fd Paris. xellaxlaseva cde, Unus qaa, 
vrxaeurawa P5 Alius πολλαπλασίονα τὸ. Alii qua: 
ἘΣ 20A Te interjecta &eAlaxluaeva ἐμίν, Haul 
hne mes MASS. tovpa 

Sa Neg. secu lus a suns dedu, 

ἈΞ. Vebeten quiam hi et editi. υπομνάπομεν 
puces im Di33. νπομνὴ δόμεν ouis. Pro wKa- 


'* Matth. v, t$. 


ἀλυοντα rei; &titee P alatce Τυχοῦτος 10 ἔστεν ὁ 
ποὺς τοὺς πειϑοῦντας nun. xax ck τῆς dx τοῦ 
Φίκέιον ἀογον ὠφελειὰς πιτα:λιδεὺς ἀλλὰ τὰς x τῶν 
ἀλλοτοιων refus ἀεχεμοσυνςς πεταλπαδύνων. "Exi- 
etvyvattv μὲν ey» ταῖς συκφοσαῖς τῶν πενθοὺν- 
ἴων (NRV Axe leves, Ui» γὰΣ ἐπυτὸν €UMtWTE τοῖς 


*" Lue. avt 33, 


pvdaeute jn aliquibus mss. legitur 2xsa»éewaa». 
Ναὶ ΔΑΝ Νὴ mes hbri $se; venas. lex 
NS | Voeulam καὶ ex antiquis tribus libris addi- 
uiua, 
(Q0 Weg, tertius. et ani duo mss. Colbertini 
δυμγολεὶς τῶν Mox quatuor mss. 
eiut, Alii (va οὐλείωφει. νι Bài eixtwiett;. 


257 


HOMILIA ΙΝ MARTYREM JULITTAM. 


258 


πάσχουσι, μὴ χαθιλαρευόμενος τῶν συμφορῶν, μηδὲ Α miliaritatera atque benevolentiam, neque hilarem 


ὀναδιαφορῶν τοῖς ἀλλοτρίοις ἀλγήμασιν. Οὐ μὴν 
πεοαιτέρω *y& συνεχφέρεσθται τοῖς λνπουμένοις προσ- 
ἥχεν, ὥστε ἣ συνεχδοᾶν, ἣ συνθρηνεῖν τῷ πεπονθότι, 
$ ἐν τοῖς ἄλλοις μιμεῖσθται xai ξηλοῦν τὸν ἐσχοτω- 
μένον ὑπὸ τοῦ πάθους " οἷον συγχαθειργνύναι ἑαυτὸν, 
xai συμμελανειμονεῖν, xal χαμαὶ συγχαθῆσται, καὶ 
χουρᾶς ἀμελεῖν. 'Ex τούτων γώρ ἐστι μᾶλλον ἐπι- 
τείνειν τὴν συμφορὰν, à κχαταπραὔνειν. Οὐχ ὁρᾶς, 
ὅτι βουβδῶνες μὲν χαΐ. σπληνες, ot. μὲν τραύμασιν, ol 
δὲ πυρετοῖς ἐπιτιθέμενοι, τὰς ὀδύνας συνεπιτείνουσι ; 
χεῖρες δὲ τὸ ἀλγοῦν τῇ πραείᾳ ἑαυτῶν ἐπαφῇ χατα- 
στέλλουσι; Καὶ αὐτὸς δὴ οὖν μὴ ἐξαγριάνῃς τὸ 
πάθος τῇ παρουσία, μηδὲ συγχαταπέσῃς τῷ πεπτω- 
xótt, 'O γὰρ τὸν χείμενον ἀνιστῶν (84) ὑψηλότερος 


teostendens ob eorum adversitates, neque alienam 
afflictionem indifferenter perferens. Minime tamen 
convenitdolentium miseriis plus equo commoveri, 
sic ut aut conclames, aut lugeas cum afflictato, aut 
aliis in rebus hominem a tristitia obcecatum imi- 
teris emulerisque : exempli causa, si una cum ipso 
te ipse includas, et induaris atra veste, si pariter 
jaceas liumi, comamque negligas. Ex iis enim ma- 
gis crescit quam elevatur calamitas. Annon vides 
augeri dolorem, si aut bubones vulneribus, aut 
449. splenes febribus accedant? nonne potius miti- 
gant manus dolorem leni suo contactu ? Et tu igi- 
tur ne tua preesentia exasperes afflictionem, neque 
cum lapso collabare. Nam jacentem qui erigit, al- 


εἶναι τοῦ πεπτωχότος πάντως ὀφείλει - ὁ δὲ ἐξ ἴσον B tior omnino lapso esse debet ; qui vero pariter ce- 


χαταπεσὼν ἑτέρου xal αὐτὸς τοῦ ἀναστήσοντος ἐπι- - 


δεῖται. ᾿Αλλὰ δάκνεσθαι μὲν ὑπὸ τῶν γινομένων, xal 
ἡσυχῆ τοῖς λυπηροῖς ἐτιστυγνάζειν προσῆχεν, ἐν 
συννοίᾳ προσώπου, χαὶ σεμνότητι βάρος ἐχούσῃ, τὸ 
τῆς ψυχῆς πάθος διασημαίνοντα - φθεγγόμενον δὲ, 
o^x εὐθὺς ἐπιπηδᾶν ταῖς ἐπιτιμήσεσι προσῆχεν, 
ὥσπερ ἐναλλόμενον καὶ ἐπεμδαίνοντα τοῖς κειμένοις 
( φορτικὸν γὰρ τοῖς ὑπὸ λύπης τὴν ψυχὴν χεχαχω» 
μένοις αἱ ἐπιτιμήσεις (90) - xot ἅμα δυσπαράδεχτοί 
εἰσι τοῖς χάμνουσι, χαὶ πρὸς παρηγορίαν ἀπίθανοι 
τῶν ἀπαθῶς παντάπασι διαχειμένων ol 36901) " ἀλλὰ 
συγχωρήσαντα χενὰ χαὶ ἄπραχτα ἐχθοῆσαι (94) xal 
ὁλοφύρεσθται, ἤδη τοῦ χαχοῦ ὑπανέντος τι χαὶ χαλά- 
σαντος, τότε ἐμμελῶς χαὶ πράως τῆς παραχλήσεως 
ἅπτεσθαι. Ἐπεὶ xal oí πωλοδάμναι τοὺς δυσηυνίους, 
τῶν πώλων οὐκ εὐθὺς χατάγχουσι τοῖς χαλινοῖς, 
οὐδὲ ἀνακρούονσιν (ἀναχαιτιξεῖν γὰρ οὕτω xal ἀπο- 
σείεσθαι τοὺς ἐπιδάτας διδάσχονσιν): ἀλλὰ συν- 
ἐνδιδόντες τὴν πρώτην, χαὶ συνεξορμῶντες αὐτοῖς, 
ἐπειδὰν ἔδωσιν ὑπὸ τῆς (92) οἰκείας ὁρμῆς καὶ βίας 
τὸν θυμὸν ἀναλώσαντας, τότε παραλαθόντες δεδα- 
μασμένους, εὐπειθεστέρους ἤδη ποιοῦσι διὰ τῆς 
τόχνης. Οὕτως ἔσταε χατὰ τὸν τοῦ Σολομῶντος λόγον " 
᾿Αγαθὸν εἰσελθεῖν εἰς οἶχον πένθους μᾶλλον f εἰς 
oixow πότου - εξ μέλοι τις, ἐπιστημόνως xol (93) 
πράως τῷ λόγῳ χρώμενος, μεταδιδόναι τῆς οἰχείας 
ὑγιείας τῷ χάμνοντι, ἀλλ᾽ οὐχὶ τῆς ἀλλοτρίας λύπης, 
ὡς ὀφθαλμίας, μεταλαμθάνειν. 


9. Κλαίειν οὖν μετὰ “λαιόντων. Ὅταν ἴδης ἐπὶμετα- 
νοίᾳ τῶν ἡμαρτημένων τὸν ἀδελφὸν ὀδυρόμενον, σύγ- 
χλανσοὸν τῷ τοιούτῷ (94), x«i συμπάθει. Οὕτω ydp 
σοι ὑπάρξει ἐν ἀλλοτρίοις πάθεσι τὸ οἰχεῖον ἐπανορ- 
θοῦσθαι. Ὃ γὰρ ὑπὶρ τῆς τοῦ πλησίον ἁμαρτίας 
θερμὸν ἀποστάξας δάχρνον ἑαυτὸν ἐξιάσατο, δι᾿ ὧν 


δ᾽ Eccle. vn, 3. 


(89) Codices tres χείμενον &vermic. 

(90) Antiqui duo libri et editi αἱ ἐπιτιμήσεις. 
Alii quinque 5 ἐπιτέμησις. 

(91) Codices duo ἄπραχτα ἐμβοῆσαι. 

(92) Unus ms. et editi is τῆς. Alii quinque ὑπὸ 


τῆς. Mox Reg. primus θυμὸν ἀναλύσαντας, sensu 
non dissimili. 


cidit, altero qui erigat etiam ipse opus habet. At- 
tamen abs re non fuerit iis que accidunt angi, et 
tacite de adversis afflictari, ita ut ex vultu, qui 
cogitatione defixus sit, exque modestia que gravi- 
tatem adjunctam habeat,animi affectum significes: 
ubi autem ad colloquium ventum est, non statim 
ad objurgationes devenire decet, velut jacentibus 
insultantem ac illudentem. Nam objurgationes iis 
quorum animus pre tristitia eruciatur, mol. ste 
sunt et graves; simulque sermones eorum qui 
nullo prorsus doloris sensu afficiuntur, egre au- 
diuntur a merentibus, et ad eos consolandos vim 
non habent persuadendi. Sed si eos siveris vanos 
inefficacesque clamores et ejulatusedere, malo jam 


c paululum sedato ac remisso, tum demum nihilim- 


pedit quominus eos possis scite ac leniter solari. 
Nam et equorum domitores non statim effrenatos 
pullos frenis cohibent, aut reprimunt (sic enim re- 


 Arocedere, etequites excutere edocentur), sed initio 


ipsis cedentes, ac eorum impetum secuti, ubi eo- 
rum ardorem suo ipsorum impetu atque vehemen- 
tia fractum et exhaustum animadverterint, tunc 
subactos apprehendentes, illos jam per artem red- 
dunt tractabiliores. Sic erit, juxta Salomonis sen- 
tentiam : Melius est ingredi in domum luctus, 
quam in domum convivii"!, si quis, perite leniter- 
que sermone usus, suam ipsius sanitatem aegroto 
velit impertiri, non alienam tristitiam velut lippi- 
tudinem contrahere. | 

9. Oportet igitur flere cum flentibus. Ubi viderís 
fratrem lugentem ob peecatorum penitentiam, la- 
crymare cum viro ejusmodi,acillius commiseresce. 
Ita enim tibilicebit ex malis alienis tuum corrigere. 
Nam qui fervidas lacrymas pro peccato proximi 
effundit, dum fratrem doflet, medetur sibimetipsi. 


(93) Antiqui tres mss. ἐπιστημόνως καί. Alii duo 
et editi ἐπιστημονιχῶς 8. — ! 

(9$) Unus ms. et editi σύγχλαυσον τούτῳ. Alli 
multi σύγκλανσον τοιούτῳ. Ibidem mss. non pauci 
xxi συμπάθει. Alius codex et editi x«i σύμπαθε, 
Alius σύγχλαυσον rà τοιούτῳ xal συμπένθει. 


259 


S. BASILII MAGNI. 


260 


Talis erat qui dicebat: Defectio animi tenuit me ἃ τὸν ἀδελφὸν ἀπωϑδύρατο. Τοιοῦτος ἦν ὁ λέγων * ᾿Αθυ- 


pro peccatoribus derelinquentibus legem tuam. 
Lugepeccaticausa.Anime regritudino est peccatum; 
mors estanima immortalis ; peccatum luctu atque 
irrequietis lamentis dignum est. Ob hoc fluant la- 
cryme omnes, nec cessent duci ex pectore imo 
suspiria.Paulus deflebat inimicos crucis Christi**. 
Jeremias deflebat qui ex populo peribant; idem- 
que cum sibi naturales lacryme non satis essent, 
lacrymarum fontem inquirebat et extremam man. 
sionem. Et sedebo, inquit, et plorabo populum hunc 
diebus multis, eos qui pereunt **, Scriptura inter 
beatitudines lacrymas et luctum ejusmodi repo- 
nit**, non propensionem ad tristitiam omnem. 
non proclivitatem ad tletum, qui omne occasione 


cieatur. Non ita dudum vidi quosdam volupta- B 


. rios, qui immodico voluptatis amore pelleeti, per 
speciem expellende £3 tristitie ad crapulam sese 
converterent,et ad ebrietatero ; suamque conaren- 
tur excusare intemperantiam verbis Salomonis, 
qui ait: Date vinum iis qui in tristitia sunt *6. Est 
autemhec sententia in Proverbio,nec tamen ebrie- 
tatem licitam reddit, sed humans vitee consulit. 
Etenim ut reconditum hujus sententie sensum 
omittam, quo vinum letitia rationalis dicitur ; ne 
obvius quidem sensus parum habet providentie 
ac cure, ne videlicet ii qui egre consolationem ad- 
mittunt, et gravi luctu obruuntur, cibos negligant 
et alimenta, ploratu vehementiore absorpti: sed 
partim pane cor luctuosi hominis firmetur, par- 
tim vino collapse vires suffulciuntur. Ceterum 
vinosi homines ac ebrii moerorem haud demulcen- 
tes,sed mutantes mala malis,ac pravam quamdam 
pactionem facientes, corporis morbos morbis ani- 
mi mutant, eosque qui truina momenta exiquant, 
imitantes, tantum detrahunt tristitie, quantum ad- 
dunt voluptati. Existimo quidem juvandam esse 
vino naturam: sed minime permittendum est meri 
tantam copiam infundi, ut rationi caliginem offun- 
dat. Neque enim simul cum vino effluet tristitia, 
sed ebrietatis malum animo accedet. Quod si ra- 
tio medicus est tristitiz, fuerit plane ebrielas ma- 
lorum maximum, cum medelam impediat animi. 
Sed jam singula qus dicta sunt, animo repete ; ita 
comperies et confici posse et utile esse apostolicum 


mandatum. intelliges, quomodo possis gaudere D 


semper, si rationem rectam sequaris ; quomodo 
indesinenter orare, quomodo gratias agere in om- 
nibus, quomodo denique valeas afflictos consolari, 


53 Psal. cxvur, 53. 


(95) Unus ms. et editi ἐκ βάθους καρδίας, ab 
imo pectore. Alii quinque ix μέσης χαρδίας, ez me- 
dio corde. Utra scriptura vera sit, nescio: sed 
utramque recipi posse, nemo, opinor, diffi- 
tebitur. 

(96) Veteres duo libri et editi λαοῦ, ὅς γε. Alii 
tres λα» ὦ γε. Statim duo mas. πηγήν ἐξήτει, 

(97) Editi παραλέπω. At mss. sex παραλείπω. Mox 
unus Codex Colbert, et editi τὸν νουτὴν εὐφροσύνην. 
Alii sex mss. τὴν λογικὴν coop. Idem est sensus. 


55 Philipp. nm, 18. ** Jerem. ix, 1. 35 Matth. v, 5. 


pix χατέσχε με ἀπὸ ἀμαοτωλῶν τῶν ἐγχαταλιμ- 
πανόντων τὸν νόμον σον. Ὑπὲρ ἁμαρτίας χλαΐε, 
Αὕτη ἀῤῥωστία ψνχῆς" αὕτη θανατός ἐστι τῆς ἀθα- 
γάτου - αὑτὴ πένθους ἀξία x«i ὀδυρμῶν ἀσιγήτων. 
Ἐπὶ ταύτι πᾶν δάχρνον ῥέοι, χαὶ μὴ διαλείποι 
στεναγμὸς ἐκ βάθονς χαρδὶας (95) ἀναπεμπόμενος, 
Ἔχλαι: Παῦλος τοὺς ἐχθροὺς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χρι- 
στοῦ. Ἱερεμίας ἔχλαιεν ἐπὶ τοῖς ἀπολλυμένοις τοῦ 
λαοῦ * ὃς γε (96), ἐπειδὴ οὐχ ἤρχει τὸ ix. φύσιως δά- 
χρυ», πηγὴν ἐπεζήτει δαχρύων καὶ σταθμὸν ἔσχατον, 
Καὶ χαθήσομαι, φησι, χαὶ χλαύσομαι τὸν λαὸν 
τοῦτον ἡμέρας πολλὰς, τοὺς ἀπολλυμένους. Τὸ 
τοιοῦτον δάχρυον χαὶ τὸ τοιοῦτον πένθος ὁ λόγος 
μαχαρέξει " οὐ τὸ πρὸς πᾶσαν λύπην εὐάγωγον, χαὶ 
ix πάσης προφάσεως εὐχατάφορον πρὸς τοὺς Ópi- 
γους. Ἤδη δὲ τινας εἶδον τῶν φιληδόνων Ot ὑπερ- 
βολὴν ἡδυπαθείας ἐπι πρϑφάσει τἧς λύπης πρὸς 
χοαιπάλην χαὶ μέθην ἐχτρεπομένους, χαὶ τὸ ἀχρα- 
Tt, αὐτῶν ix τῶν τοῦ Σολομῶντος λόγων παρααν- 
θεῖσθαι πειρωμένους, λέγοντος - Δότε οἶνον τοῖς ἐν 
λύπαις. Ἔστι δὲ ὁ παροιμιαχὸς λόγος οὐχὶ psÜn 
ἄδειαν παρεχόμενος, ἀλλὰ συνέχων τὴν ἀνθρωπέ- 
vq» ζωήν, Ἵνα γὰρ τὸ αἰνιγματῶδες αὐτοῦ παρα- 
λείπω (97), οἶνον λέγοντος τὸν λογικὴν εὐφροσύνην, 
οὐδὲ ὁ πρόχειρος νοῦς μιχρὰν ἔχει τὴν ἐπιμέλειαν, 
ἵνα μὴ τῷ σφοδοῷ τοῦ πένθονς χαταποθέντες, τῶν 
τροφῶν ἀμελῶσιν οἱ δνσπαρηγόρητοι καὶ βαρυπεν- 
θεῖς - ἀλλ᾽ ἄρτῳ μὲν στηρίξζηται ἢ χαρδία τοῦ φιλο- 
λύπον, οἴνω δὲ τὸ συμπεπτωχὸς τῆς δυνάμεως ὑπερ- 
εἰδηται (98). Οὐ δὲ φίλοινοι καί οἰνόφλυγες, οὐ τὰν 
λύπην χαταποχόνουτες, ἀλλὰ x«x& χαχὼν διαμειθδό- 
μᾶῆνοι, xal πονηροί τινὲς γινόμενοι συναλλάκται, vo- 
σήματα, ψυχῶν διαμείδονσι νοσημάτων " οἱ τοὺς ἐπὶ 
τῆς τρυτάνης τὰς ῥοπὰς ἐπανισοῦντας μιμούμενοι, 
τοσοῦτον ὑφαιροῦσι (09) τῆς λύπης, ὅσον αὔξουσι 
τὸ φιλήδονον. A))' οἶμαι χρῆναι βοήθειαν τῷ φύσει 
παρέχειν τὸν οἶνον " χαὶ μὴ τοσοῦτον ἐπιτρέπειν ἐγ- 
χεῖσθται τὸν ἄχρατον, ὥστε σχότωσιν τοῖς λογισμοῖς 
ἐμποιεῖν. Οὗτε γὰρ συνεχρυήσεται τῇ οἴνῳ τὸ λυπη- 
póv* xai τὸ τῆς μέθης xoxóv τὸ ψνψῷῇ προσγενήσε- 
ται. Εἰ δὲ λύπης ἱατρὸς ἐστιν ὁ λογισωὸς, ἔσχατον 
ἂν εἴη τῶν χαχῶν ἡ μέθη, τῇ ἱατρείᾳ τῆς ψυχῆς 
ἐμποδιξουσα. ᾿Αλλ᾽ ἀνάλαδε τῷ λόγῳ τῶν εἰρμένων 
ἕχαστον, χαὶ εὑρήσεις τό τε δυχατὸν τῆς ἀποστολι- 
χῆῇς νομοθεσίας xai τὸ ὠφέλιμον " πῶς μὲν πάντοτε 
χαρήσῃ τῷ ὀρθῷ λόγῳ ἑπόμενος " πῶς δὲ προσεύξῃ 
ἀδιαλείπτως, πῶς δὲ ἐν παντὶ εὐχαριστῃσεις " τίνι δὲ 
τρόπῳ παραχαλέσεις τοὺς λυποτμένονς (1), ἕνα éx 


56 ΓΙΟΥ͂. xxxi, 6. 


(98) Veteres aliquot libri et editi στηρίξεται.... 
ὑπερείδεται, Alii quatuor mss. στηρέξηται.... ὑπερ- 
εἰδηται. 

(99; Reg. primus τοσοῦτον ἀφαιροῦσιν. 

(1) Unus mss. et edili παραχαλέσεις τοὺς θλιδο- 
{ένους. Alii septem παραχκαλέσεις τοὺς λυπουμένους. 

na quidem lectio altera melior non est; quia 
tamen libri veleres ultime favent, eam secuti 
sumus. 


201 


πάντων ἄρτιος ἧς x«t χατηρτισμένος, τῇ βοηθείᾳ τοῦ ἃ 
ἁγίου Πνεύματος, x«i τῇ ἐπισχηνώσει τῆς χάριτος τοῦ 
Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ" à ἡ δόξα x«i τὸ χρώ- 
τος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ᾿Αμήν. 


HOMILIA IN ILLUD, DESTRUAM HORREA MEA. 


262 


ut omni ex parte integer sis et perfectus Spiritus 
saneti ope, atque inhabitante gratia Domini nostri 
Jesu Christi : cui gloria et imperium in secula 5- 
culorum. Amen. 





ΕΙΣ TO PHTON TOY ΚΑΤᾺ AOYKAN 
Εὐαγγελίου (2): « Καθαλῶ μου τὰς ἀποθήχας, xci 
μείζονας οἰχκοδομήσω"» χαὶ περὶ πλεονεξίας. 

1. Διπλοῦν τὸ εἶδος τῶν πειρασμῶν. Ἢ γὰο «t θλέ- 
ψεις βασανίξονσι τὰς καρδίας, ὥσπερ χρυσὸν ἐν χα- 
μίνῳ, διὰ τῆς ὑπομονῆς τὸ δοχίμιον αὐτῶν ἀπελέγ- 
χουσαι" ἣ x«i πολλάκις αὐταὶ αἱ εὐθηνέαι τοῦ βίον 
ἀντὶ πειρατηρίου γίνονται τοῖς πολλοῖς. Ὁμοίως γάρ 
ἐστί χαλεπὸν ἔν τε δυσχολίαις (3) πραγμάτων ἀτα- 
πείνωτον τὴν ψυχὴν διασώσασθαι, καὶ ἐν ταῖς περι- B 
φανείαις μὴ (4) ἐπαρθῆναι πρὸς ὕδριν. Παράδειγμα 
δὲ τοῦ μὲν προτέρον εἴδους. τῶν πειρασμῶν ὁ μέγας 
Ἰὼδ, ὁ ἀχαταγώνιστος ἀθλητής" ὃς, πᾶσαν τοῦ δια- 
θόλου τὴν βίαν, ὥσπερ χειμάῤῥου φορὰν, ἀσείστῳ 
χαρδίᾳ x«i λογισμοῖς ἀτρέπτοις ὑποδεξάμενος, τοσ- 
ούτῳ μείζων τῶν (8) πειρασμῶν ἀνεφάνη, ὅσῳ με- 
γάλα αὐτῷ xai δυσέχλυτα ἐδόχει παρὰ τοῦ ἐχθροῦ 
προδεδλῆσθαι τὰ παλαίσματα. Τῶν δὲ κατὰ τὴν εὖ- 
ἡμερίαν τοῦ βίον πειρασμῶν ὑποδείγματα ἄλλα τε 
τινὰ, καὶ οὗτος ὁ νῦν ἡμῖν ἀναγνωσθεὶς πλούσιος" ὃς 
τὸν μὲν εἶχε πλοῦτον, τὸν δὲ ἤλπιζε’ τοῦ φιλανθρώ-- 
που Θεοῦ ἐξ ἀρχῆς αὐτὸ» ini τῇ ἀγνωμοσύνῃ τῶν 
τρόπων μὴ καταχρίναντος (0), ἀλλ᾽ ἀεὶ τῷ προὐπάρ- 
χοντι πιούτῳ πλοῦτον ἕτερον προστιθέντος, si πως 
αὐτῷ χόρον ἐμποιήσας ποτὶ, πρὸς τὸ χοινωνιχὸν καὶ 
ἥμερον τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἐχχαλέσαιτο' ᾿Ανθρώπον, 
γάρ φησι, πλουσίον ηὐφόρησεν (7) ἢ χώρα, xci διε- 
λογίξετο χαθ᾽ ἑαντόν: Tí ποιήσω; Καθελῶ μου 
τὰς ἀποθήχας, καὶ μείξονας οἰχοδομήσω.. Διὰ τί 
οὖν ηὐφόρησεν ἢ χώρα ἀνθρώπου μηδὲν ἀγοθὸν ix 
τῆς εὐφορίας ποιήσειν μέλλοντος ; ἵνα μᾶλλον ἢ τοῦ 
θεοῦ μακροθυμία φανῇ (8), x«l μέχρι τῶν τοιούτων 
ἐχτεινομένης αὐτοῦ τῆς χρηστότητος" Βρέχει γὰρ 
ἐπὶ διχαίους x«l ἀδέχους, xol ἀνατέλλει τὸν 
ἥλιον αὐτοῦ ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθούς. Ἢ δὲ 
τοιαύτη τοῦ Θεοῦ ἀγαθότης μείξονα συνάγει τοῖς 
πονηρευομένοις τὴν χόλασιν. Ἥνεγχε τοὺς ὁμόρους 
ἐπὶ τήν ὑπὸ τῶν πλεονεχτιχῶν χειρῶν γεωργουμένην 
γῆν" ἔδωχε τὸν ἥλιον ἐχθάλπειν τὰ σπέρματα, xol 
πολυπλασιάζειν τοὺς χαρποὺς διὰ τῆς εὐφορίας. Καὶ 
τὰ μὲν παρὰ Θεοῦ τοιαῦτα, γῆς ἐπιτηδειότης, ἀέρων 


C 


D 


— 


IN ILLUD DICTUM EVANGELII 


secundum Lucam : « Destruam horrea mea, et ma- 
jora zdificabo *' : » itemque de avaritia. 

1. Duplex esttentationum genus.Aut enim corda 
vclut aurum in fornace probant erumnee ὅδ, cum 
per patientiam integritatem eorum coarguunt, at- 
que bonitatem : aut etiam non raro ipsa vitee pro- 
speritas tentationis loco est compluribus, /Eque 
enim arduum est in rebus difficilibus servari ani- 
mam sublimem et indejectam, atque in rebus pro- 
speris ad injuriam faciendam non abripi. Et prio- 
ris quidem tentationum generis exemplum est Job, 
magnus ille et invictus athleta, qui vim onem 
diaboli velut torrentis impetum inconcusso pectore 
ac immoto proposito exeipiens, tanto superior ex- 
stitit tentationibus, quanto illata sibi ab hoste cer- 
tamina majora videbantur, atque inextricabiliora. 
At vero tentationum in rebus secundis exempla 
cum alia &A& multa sunt, tum hic nunc nobis le- 
etus dives,qui habebat alias quidem divitias, alias 
verosperabat; nectamen benignissimus Deus eum 
ob ingratam indolem initio condemnavit, sed sem- 
per opes alias adjecit prioribus; si quo modo tan- 
dem accedente satietate, animum ejus posset ad 
liberalitatem atque mansuetudinem provocare.Ait 
enim : Hominis divitis uberes fructus ager attulit, 
et cogitabat intra se: Quid faciam? Destruam horrea 
mea, et majora c&dificabo*?, Cur igitur fertilis ex- 
stitit ager hominis, qui nihil erat boni ob fertili- 
tatem facturus? Ut scilicet magis effulgeret Dei 
tolerantia, cujus bonitas ad tales etiam seextendat: 
quippeSuper justos et injustos pluit,facitque ut sol 
suus oriatur super malos et bonos*?.Ejusmodi au- 
tem Dei bonitas supplicium majus inducit in sce- 
lestos. Effudit pluvias in terram avaris manibus 
cultam; dedit solem qui foveat semina, ac per 
ubertatem fructus multiplicet. Et quidem ἃ Deo 
accipiunt ut beneficia ejusmodi, terra idonea,aeris 
temperatus status, seminum copia, boum opera, 
alia id genus, quibus solet agricultura ad uberta- 
tem perduci atque ad copiam. Qualia vero in hoc 





81 Luc. xn, 18. ** Sap. ni, 6. ** Luc. xii, 16-18. *? Math. v, 45. 


(2) Ita legitur in Colb. tertio, Τοῦ αὐτοῦ εἰς τὸ 
ῥητὸν τοῦ Εὐαγγελίον xarà Λουχᾶν, περὶ πλουτούντων, 
Kjusdem in diclum Evangelii secundum Lucam, 
de divitibus. Additur in Reg. primo, xai κατὰ 
n)tovtbie ;, et contra avaritiam. 

(31 Reg. tertius ἐν τῇ δυσχολίᾳ. 

(4) Reg. secundus et editi περιφανείαις τοῦ βίον 
pi. Alii quinque simpliciter περιφανείαις μή. Vox 
περιφάνεια Videtur hoc loco usurpata fuisse a Ba- 
silio pro rebus secundis, cum eam opponat voci 
δυσχολία, qua res adverse significantur.Potest ta- 


men, si mavis, ad verbum interpretari, tn splendo- 
ribus, in rebus splendidis. 

(5) Colb. tertius μεέξων ἐκ τῶν. Aliquanto post 
idem codex ὁ νῦν ὑμῖν. 

(6) Editi χαταχρένοντος. Αἱ mss. multi καταχρί- 
ναντος. 

(7) In multis mss. hic et infra pro ηὐφόρησεν le- 
gitur εὐφόρησεν. 

.(8) Reg. primus Θεοῦ φιλανθρωπία xoà μαχροθυμία 
dtapevf. 


263 


8. BASILII! MAGNI 


265 


homine deprehendebantur ? Mores amarulenti, Α εὔχρατοι χαταστάσεις (9), σπερμάτων ἀφθονίαι, βοῶν 


odium hominum, animus in dando parcissimus. 
Hanc ille benefico largitori vicem rependebat.Non 
venit in mentem communis nature ; non putavit 
superfluum bonorum in egenos distribuendum,ra- 
tionem nullam habuit hujus precepti : Ne absti- 
neas benefacere egeno?! ; item: Eleemosynaz et fi- 
des ne deserant (e ?* ; οἵ: Frange esurienti panem 
tuum 38. Denique prophetarum omnium omnium- 
que doctorum non audiebatur clamor, sed horrea 
reconditorum frumentorum multitudine angustata 
dirumpebantur,nec tamen cor avarum explebatur. 
Nam nova veteribus superaddens semper, et an- 
nuis additamentis copiam adaugens, in hanc inex- 
tricabilem consilii inopiam incidit, ut pre avari- 


tia vetera subduci non sineret, nec posset nova ob p 


copiam recondere. Quapropter inefficacia sunt 
consilia illius et cure ancipites. Quid faciam ἢ 
Quis non misereatur hominis ita obsessi? Miser 
est ob fertilitatem, miserabilis ob parta bona, ob 
exspectata miserabilior. Non enim affert ei terra 
proventus ac reditus, ipsi parit suspiria: eidem 
non aggerit copiam fructuum,conciliat curas,mo- 
lestiasque et gravem anxietatem. Lamentatur per- 
inde ut pauperes. An non talem vocem emittit, 
qualem is, cui propter inopiam anguste res sunt? 
Quid faciam ? Alimenta unde? unde indumenta ? 
Hec etiam dives loquitur. Discruciatur animo, cu- 
ris exesus. Nam quod alios afficit letitia, id ava- 


rum conficit. Neque enim lietatur, cum celle om- C 


nes intus replentur : sed circumfluentes divitie, et 
quein promptuariis contineri non queunt, ani- 
mum ejus compungunt; ne forte ad exteros usque 
effuse, levamenti alicujus fiant occasio egentibus. 


συνεογίαι, τὰ ἄλλα, οἷς γεωργία πέφυχεν εὐθηνεῖσθαι" 
τὰ δὲ παρὰ τοῦ ἀνθρώπου οἷα; Τὸ πιχρὸν τοῦ ἥθους, 
ἢ μισανθρωπία, τὸ δυσμετάδοτον. Ταῦτα τῷ εὐεργέτῃ 
ἀντεπεδείχνυτο. Οὐχ ἐμνήσθη τῆς χοινῆς φύσεως" 
οὐχ ἡγήσατο χρῆναι τὸ περιττεῦον τοῖς ἐνδεέσι χατα- 
μερίσαι: οὐχ ἔσχε τινὰ λόγον τῆς ἐντολῆς (10): Mà 
ἀπόσχῃ εὖ ποιεῖν ἐνδεῆ" x«l, ᾿Ελεημοσύναι xol 
πίστεις μὴ ἐχλειπέτωσὰν σε" χαὶ, Διάθρυπτε πει- 
νῶντι τὸν ἄρτον σον. Kal πάντες προφῆται, xai 
πάντες διδάσχαλοι ἐμδοῶντες, οὐχ εἰσηχούοντο ἀλλ᾽ 
αἱ μὲν ἀποθῆχκαι διεῤῥήγνυντο τῷ πλήθει τῶν ἀπο- 
χειμένων στενοχωρούμεναι, ἡ δὲ φειδωλὸς χαοδία 
οὐχ ἐνεπίμπλατο. ᾿Αεὶ γὰρ τὰ νέα τοῖς παλαιοῖς 
προστιθεὶς, xai ταῖς x«t ἔτος προσθήχαις τὴν εὖ- 
πορίαν προσαύξων, εἰς τὴν ἀδιέξοδον ταύτην (11) 
ἀμηχανίαν ἐνέπεσεν, ὑποχωρεῖν μὲν τοῖς παλαιοῖς 
διὰ τὸν πλεονεξίαν μὴ συγχωρῶν, ὑποδέχεσθαι di τὰ 
νέα διὰ τὸ πλῆθος μὴ ἐξαρχῶν. Διὰ τοῦτο ἀνήνυτα 
μὲν αὐτῷ τὰ βουλεύματα, ἄποροι δὲ αἱ φροντίδες. Τί 
ποιήσω; Τίς οὐχ Xv ἐλεήσειε τὸν οὕτω πολιορχούμε- 
vov ; Δείλαιος τῆς εὐφορίας, ἐλεεινὸς τῶν παρόντων 
ἀγαθῶν, ἐλεεινότερος τῶν προσδοχωμένων. Μὴ γὰρ 
προσόδους (12) αὐτῷ φέρει ἢ γῆ, στεναγμοὺς αὐτῶ 
φύει" μὴ γὰρ χαρπῶν αὐτῷ εὐφορίαν σννάγει, φρον- 
τίδας x«i λύπας x«i ἀμηχανίαν δεινήν. “Ὅμοια τοῖς 
πενομένοις ὀδύρεται. Ἢ οὐχὶ ταύτην ἀφήσει τὸν φω- 
νὴν χαὶ ὁ διὰ πτωχείαν στενοχωρούμενος (13); Τί 
ποιήσω ; Πόθεν τροφαί ; πόθεν ἐνδύματα ; Ταῦτα 
x«i ὁ πλούσιος φθέγγεται. ᾿Οδυνᾶται τὴν καρδίαν 
ὑπὸ τῆς μερέμνης διεσθιόμενος. "O γὰρ τοὺς ἄλλους 
εὐφραίνει, τοῦτο τήχει τὸν πλεονέχτην. Οὐ γὰρ χαϊ- 
ρει πάντων αὐτῇ πεπλοηρωμένων τῶν fvdov, ἀλλὰ 
νύσσει τὴν ψυχὴν (14) αὐτοῦ περιῤῥέων ὁ πλοῦτος, 


xai τῶν ταμιείων ὑπερχεόμενος, μή που, xal πρὸς τοὺς ἔξωθεν παραχύψας, ἀγαθοῦ τινος ἀφορμὴ τοῖς ἐνδεῖσι 


γένηται. 

2. Porro vitium quo anima illius laborat, vitio 
Δ. helluonum mihi videtur assimile, qui malunt 
pre ingluvie disrumpi quam egentibus reliquias 
impertiri. Agnosce, o homo, largitorem. Memine- 
ris tui ipsius, quis sis, quorum tibi credita dispen- 
satio sit, ἃ quo acceperis, cur fueris multis ante- 
positus. Minister effectus es Dei optimi, admini- 
strator conservorum, ne existimes ventri tuo pre- 
parata esse omnia: sed de iis quee in manibus 
habes tanquam de alienis statue. Parumper te ob- 


*! Prov. ttt, 27, ?* ibid. 3. 93 Isa. Lvni, 7. 


(9) Reg. primus ἀέρων εὔχαρποι καταστάσεις, male. 
Mox Colb. tertius βοῶν γεωργίαι xai τἄλλα, agri a 
bobus culti. 

(10) Reg. primus ἐντολῆς λεγούσης. Statim codex 
Combef. et Colb. tertius εὐποιεῖν ἐνδεεῖ. 

(11) Codices Combefisiani et Reg. primus εἰς τὴν 
ἀδιεξόδευτον ταύτην, Mox Colb. tertius παλαιοῖς τῇ 
πλεονεξία, 

u2) illa, μὴ γὰρ προσόδους... μὴ γὰρ χαρπῶν, legi 
debere cum nota interrogationis putat Dueeus : 
quam notam rejiciendam esse Combefisius affir- 
mat. Constat ejusmodi notam in aliquibus mss. 
reperiri, in aliis deesse. Vide jam quam senten- 
tiam sequi malis. 


2. Kal μοι δοχεῖ τὸ πάθος αὐτοῦ τῆς ψυχῆς τῷ τῶν 
γαστριμάργων προσεοιχέναι *. οἱ διαῤῥαγῆναι μᾶλ- 
λον ὑπὸ λαιμαργίας αἱροῦνται, ἣ τῶν λειψάνων 
μεταδοῦναι τοῖς ἐνδεέσι. Σύνες, ἄνθρωπε, τοῦ δεδω- 
χότος. Μαήσθητι σεαυτοῦ, τές εἶ, τί οἰχονομεῖς, παρὰ 
τίνος ἔλαδες, διὰ τί τῶν πολλῶν προεχρίθης. ᾿Αγᾶ- 
θοῦ Θεοῦ γέγονας ὑπηρέτης, οἰχονόμος τῶν ὁμοδού- 
λων" μὴ πάντα οἵου τῇ γαστρὶ (15) τῇ σῇ παρ- 
ἐσχενάσθαι. Ὡς ρετὶ ἀλλοτρίων βουλεύον τῶν ἐν 
χερσί" μιχρὸν εὐφραίνει σε χρόνον, εἶτα διαῤῥνέντα 


m Colb. tertius διὰ πτωχείαν καταπονούμενος: ti. 
1&; Unus ms. ἀλλὰ λνπεῖ τὴν ψυχήν, sed moles- 
tiam creant anima. 

(15) Antiqui duo libri τῇ σῇ γαστρί, οχ codices 
Combefisiani et alii εὐφραίνει. Editi εὐφοανεῖ, oble- 
ctabunt. Subinde Reg. primus d«apputvra οἴχεται. 
Ambrosius ut alia permulta ex aliis Basilii oratio- 
nibus,ita ex hac quoque non pauca mutuatus est. 
Exempli causa, totuim illud quod mox sequitur, 
μιμήσομαι τὸν ᾿Ιωσόφ, etc., ita expressit lib. De 
Nabuthe Jezsraelita cap.7, n.39« Imitabor sanctum 
Joseph humanitatis pradicatione. Clamabo voce 
magna ^ Venite, pauperes, edite panes. 


2065 


HOMILIA IN ILLUD LUCJE, DESTRUAM, ETC. 


200 


οἰχήσεται, τὸν δὲ ἐπ᾽ αὐτοῖς λόγον ἀπαιτηθήσῃ μετὰ A lectant, deinde effluentia evanescent, et de iis dili- 


ἀχριθείας. XO δὲ πάντα ὁμοῦ θύραις x«i μοχλοῖς 
. ἐναποχλείτας ἔχεις" xai χαταδήσοας σφραγῖσιν, ἐπ- 
αγουπνεῖς ταῖς μερίμναις, χαὶ βουλεύῃ χατὰ σαυτὸν, 
ἄφρονι συμθούλ»» σεχυτῷ χεχρημένος. Τί ποιήσω ; 
Ἕταιμον ἦν εἰπεῖν, ὅτι Ἐμπλήσω τὰς ψυχὰς τῶν 
πεινώντων, ἀνοίξω τὰς ἀποθήχα:, x«i πάντας χα- 
λέσω τοὺς ἐνδεεῖς, Μιμήσουμαι τὸν Ἰωσὴφ τῷ τῆς 
φιλανθρωπίας χηρύγματι: φθέγξομαι φωνὴν μεγα- 
λόψυχον: Ὅσοι ὑστερεῖσθε ἄρτων, ἔλθετε πρὸς μέ" 
τῆς παρὰ Θεοῦ δεδουένης χάριτος τὸ ἀρχοῦν ἔχαστος, 
οἷον ix κοινῶν πηγῶν, συμμεθέξοντες. ᾿Αλλ᾽ οὐ τοιοῦ- 
τος σύ * πόθεν Ὃς ys βατχαίνεις μὲν τοῖς ἀνθρώ- 
ποις τῆς ἀπολαύσεως, πονηρὸν δὲ βουλευτήριον ἐν τῇ 
ψυχῇ σνυγαροτήσας, φροντίξεις, οὐχ ὅπως δια- 
δῷς (10) ἑχάστῳ τὰ πρὸς τὴν χρείαν, ἀλλ᾽ ὅπως, 
πάντα ὑποδεξάμενος, πάντας τῆς ἀπ᾿ αὐτῶν ὠφελείας 
ἀποστερήσῃς. Παρέστησαν οἱ τὴν ψυχὴν ἀπαιτοῦν- 
τες, χἀχεῖνος περὶ βρωμάτων τῇ ψυχῇ διελέγετο. 
ἸΤαύτη τῇ νυχτὶ (17) παρελαμδάνετο, x«i εἰς ἔτη 
πολλὰ τὴν ἀπόλανσιν ἐφαντάζετο, Συνεχωρήθη πάντα 
βουλεύσασθαι, xai φανερὰν ἐαντοῦ (18) ποιῆσαι τὴν 
γνώμην, ἵνα ἀξίαν τῆς προαιρέσεως δέξηται τὴν 
ἀπόφασιν. 

3. "O μὴ πάθῃς σύ. Διὰ τοῦτο γὰρ γέγραπται, ἵνα 
φύγωμεν τὴν ὁμοίωσιν. Μίμησαι τὴν γῆν. ἀνθρωπε" 
χαοποφόρησον ὡς ἐχείνη, μὴ χείρων φανῇς τῆς 
&jvxou Ἑχείνη μὲν οὖν τοὺς χαοποὺς οὐχ εἰς ἑαυ- 
τῆς ἀπόλαυσιν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν σὴν ὑπηρεσίαν ἐξέθρεψε" 
σὺ δὲ ὃν ἂν ἐπιδείξη τῆς εὐποιίας χαρπὸν, σεαυτῷ 
τοῦτον συνάγεις, διότι τῶν ἀγαθῶν ἔργων αἱ χάριτες 
ἐπὶ τοὺς διδόντας ἐπαναστρέφουσιν (19). Ἔδωχας τῷ 
πεινῶντι, χαὶ σὸν γίνεται τὸ δοθὲν μετὰ προσθήχης 
ἐπανελθόν. Ὥσπερ γὰρ ὁ σῖτος, εἰς τὴν γῆν πετὼν, 
χέρδος τῷ moosuive (20) γίνεται - οὕτως ὁ ἄρτος, 
εἰς τὸν πεινῶντα χαταθληθεὶς, πολύχουν τὴν ὠφέ- 
λειαν εἰς ὕστερον ἀναδίδωσιν. Ἔστω οὖν σοι τὸ πέ- 
ρας τῆς πεωογίας ἀρχὴ τῆς ἐπουρανίου σπορᾶς " 
Σπείρατε γὰρ, φησὶν, ἑαυτοῖς εἰς διχαιοσύνην, Τί 
οὖν ἀδημονεῖς, τί χόπτεις σεαντὸν, πηλῷ x«i πλίνθοις 
τὸν πλοῦτον ἀναποχλεῖται φιλονειχῶν ; Ἀρεῖσσον 
ὄνομα χαλὸν ὑπὶρ πλοῦτον πολὺν. Εἰ δὲ θαυμάξεις 
τὰ χοήματα διᾶ τὴν ἀπ᾽ αὐτῶν τιμὴν, σκόπει πόσῳ 
πρὸς δόξαν λυσιτελέστερον, μυρίων παίδων πα- 
τέρα (21) προσαγορεύεσθαι, ἢ μνοίους ἔχειν στατῆρας 
ἐν βαλαντίῳ. Τὰ ui» 4g: χρήματα χαταλείψεις ἐν-- 
ταῦθα, καὶ μὴ βουλόμενος. τὴν ὃὲ ἐπὶ τοῖς ἀγαθοῖς 
ἔργοις φιλοτιμίαν ἀποχομίσεις πρὸς τὸν Δεσπότην, 
ὅταν δῆμος ὅλος, ἐπὶ τοῦ χοινοῦ χριτοῦ περιστάντες 
σε, τροφέα xci εὐεργέτην καὶ πάντα τὰ τῆς Qe 
ανθρωπίας ἀποχαλῶσιν ὀνόματα. Οὐχ ὁρᾷς τοὺς ἐν 
τοῖς (33) θεάτροις, παγχοχτιασταῖς, χαὶ μέμοις, x«i 

8ὲ Gen. xrvii, 11, seqq. 35 Luc. xit, 20. 


(16) Unux codex Reg. el editi, μεταδῷς. Alii tres 
mss. διαδῷς. 

(17) Veteres duo libri, αὐτῇ τῇ νυχτί, 

(18) Unus ms. φαντοὰν αὐτοῦ Mox a.ius ms., δέξη 


». 
(19) Colb. primus διδόντας ἐπαναστρέφονται. 
PATROL. Gn. XXXI. 


36 ibid, 


genter abs teexigendaratioest. Tu verocuncta por- 
tis simul et repagulis occlusa tenes; etquanquam 
sigillis obstruxeris, advigilas anxius, atque con- 
silium contra temetipsum inis, demente consilia- 
rio teipso usus Quid faciam ἢ Promptum erat di- 
cere : Esurientium explebo animas, aperiam hor- 
Tea, omnesque egenos accersam. Imitabor Joseph? 
in predicanda declarandaque humanitate ; emit- 
tam magnificam vocem ; Quotquot indigelis pa- 
nibus, venite ad me, singuli ex communibus quasi 
fontibus futuri participes collati a Deo beneficii. 
Sed tu talis non es; unde? Qui scilicet bonorum 


B usum invideas hominibus, improboquetecuminilo 


consilio sollicitus sis, non quomodo impertias uni- 
cuique necessaria, sed quomodo omnibus assum- 
ptis, omnes fructu eorum atque utilitate prives. 
Astabant qui animam ejus repeterent*5, et ille se- 
cum disserebat de alimentis. Hac ipsa nocte?$ 
abripiebatur, et ad multos annos rerum possessio- 
nem animo sibifingebat. Licuit illi de omnibus 
deliberare, ac mentem suam aperte declarare, ut 
sententiam proposito suo dignam acciperet. 


3. Cave ne tibi idem usu veniat. Ideo enim hec 
scripta sunt, ut similem agendi rationem vitemus. 


C Imitare terram, o homo; fructum profer velut illa, 


ne re inanimata videare deterior. Hec autem fru- 
ctusenutrivit, non eis fruitura, sed tibi inservituros. 
Tu vero quemcunque beneficentie fructum osten- 
disses, collegisses hunc tibi ipsi, cum bonorum 
operum gratia premiumque in largitores reverta- 
tur. Dedisti esurienti, et tuum fit quod datum est, 
ac cum additamento ad te revertitur. Quemadmo- 
dum enim frumentum, quod in terram cadit, in lu- 
crum cedit projicienti, ita panis esurienti objectus, 
in posterum multum tibi afferet emolumenti. Sit 
ergo libi agriculture finis initium coelestis semen- 
tis: Seminate enim, inquit,vobisipsis in justitiam. 


D Quid igitur anxius es ? quid ccedis te ipse, luto et 


lateribus divitias concludere contendens ? Melius 
es(inomen bonum quam diviti2 muliz?*. Quod si 
opes miraris ob provenientem ex eis honorem, 
considera quanto sit ad gloriam conducibilius, 
innumerorum filiorum patrem appellari, quam 
innumeros in marsupio stateres habere. Et quidem 


Yvelieturus hic es pecunias vel invitus : contra, 


partam ob bona opera gloriam 4G exportabis 
ad Dominum, cum scilicet circumstans te 
coram communi judice populus omnis nutrito- 
rem el beneflcum largitorem te appellabit, ac 
nomina omnia humanitatem benignitatemque 

* Ose, x, 12. *5 Prov. xxi, 14. 

(20) Codex quidam Combef. et Reg. secundus τῷ 
προεμένῳ. Àlii quinque mss. et editi zpoitusvo. Nec 
ita multo post unus ms. σπείρετε, 770. 

(21) Colb. primus πατέρα σε. 


(22) Veteres aliquot libri τοὺς iv τοῖς. Edili τοῖς 
i» τοῖς, male. 


207 


S. BASILII MAGNI 


significantia tibi tribuet. Annon vides eos, qui in A θηριομά,οις τεσὶν ἀνθρώποις, o2; χἂν βδελύξαιτό τις 


theatra, in pancratiastas, in mimos, inque decer- 
tantes cum feris homines, quorum vel aspectum 
quivis detestabitur, pro brevi honore, atque pro 
strepitu populi et plausu divitias profundunt ? Tu 
vero parcus es in sumptibus faciendis, unde es 
gloriam tantam consecuturus ? Comprobabit te 
Deus, collaudabunt angeli, quotquot ab orbe con- 
dito homines fuere, beatum te predicabunt ; glo- 
riam eternam, coronam justitie, regnum colorum 
pro premio rerum corrupübilium recte dispensa- 
tarum recepturus es. Quorum nihil tibi cure est, 
ea qua in spe reposita sunt bona ob presentium 
studium contemnenti. Age igitur, divitias varie 
dispensa, liberalis esto et splendidus in sumptibus 
in egenos impendendis. Dicatur etiam de te: Di- 
spersit, dedit pauperibus ; justilia ejus manet in 
sezculum?*. Noli magno vendere, necessitatibus 
plus justo intentus. Cave exspectes annone cari- 
tatem ad horrea aperienda. Nam qui auget pre- 
lium annona, plebi est exsecrabilis!. Ne fáamem 
auri causa, ne inediam communem ob privatam 
opum tuarum copiam opperiare. Noli fieri caupo 
humanarum calamitatum; ne iram Dei occasio- 
nem feceris aggerendee pecunie. Cave exulceres 
vulnera flagris czresorum. Tu vero conjectis in au- 


ποοτιδεῖν, ὑπὶο τῆς ἐν O)éym τιμξς, χαὶ τῶν παρὰ 
τοῦ δήμον δορύδων χαὶ χρότων τὸν πλοῦτον προειέ- 
νους ; Καὶ σὺ (33) μιχροπρεπὴς εἶ περὶ τὰς δαπάνας, 
τηλιχαύτης αἴλλων ἐπιβήσεσθαι δόξης; Orb; ἔσται ὁ 
ἀποδεχόμενος * ἀγγέλοι εὐφηιοῦντες " οἱ ἀπὸ χτέσεως 
ἄνθοωποι μαχαοίζοντες" δόξα αἰώνιος, στέφανος 
διχαιοσύνης, βαστῶ εία τῶν οὐρανῶν, ἄθλα qo ἔσται 
τῆς τῶν φθαρτῶν τούτων οἰχονομίας" ὧν οὐδενὸς (34) 
φοοντίξεις. τῇ πιοὶ τὰ παρόντα σπουδῇ τῶν ἔλπι- 
ζομένων ὑπεοοοῶν. Δεῦρο δὲ οὖν roues διάθου 
τὸν πλοῦτον, ψιλότιμος xal )auzoóg πεοὶ τὰς δαπά- 
νας τῶν Θεομλένων γενόιλενος. Λεγέσθ. χαὶ πεοὶ σοῦ" 
Ἑσχόοπισεν, ἔδωχε τοῖς πένησιν" ἢ διχαιοσύντ 
αὐτοῦ μένει (38) εἰς τὸν αἰῶνα, Μὴ βαούτιμος ἔσο 
ταῖς “γοείαις ἐπιτιθέμενος. Mi ἀνάμενε σιτοδείαν, 
ἵνα ἀνοίξης σιτοδογχεῖχ, Ὃ γχο τιμιουλχῶν σῖτον (20) 
ϑυμοχατάοατος, Μὴ λιλὸν ἐχδέχον διὰ χρυσὸν, ui 
χοινὲν ἔνδειαν dU εὐποοίαν ἰδίαν. Mà γένουν χάπηλος 
συμλγορῶν ἀνθοωπίνων" μὴ τὴν Opyi» τοῦ Θεοῦ 
χκαιοὸν ποιήσῃς περιουσίας χοηυάτων, Mà img; 
τραυματα χεχαχωμένων ταῖς μάστιξι. Σὺ δὲ ποὸς 
μὲν τὸν χουσὸν ἀποδλέπεις, τὸν δὲ ἀδελφὸν οὐ προσ- 
ὑλέπεις. xai τοὺ μὲν νομίσματος ἐπιγινώσχεις τὸ 
γάραγμα, xxi τοῦ δοχίμου διαχοίνεις τὸ χκέδδχλον, 
τὸν δὲ ἀδελφὸν παρὰ τὴν χοείαν παντελῶς ἀγνοεῖς. 


rum oculis, non respicis ad fratrem ; et numismatis quidem notam agnoscis, et ἃ sincero adulteri- 
num discernis, fratrem vero tempore necessitatis pPorsus ignoras. 


4. Ac quidem nitidus auri color valde admodum 
te oblectat ; sed quot et quanti egenorum gemitus 
te prosequantur, non reputas. Quomodo tibi pau- 
peris calamitates ponam ob oculos ? llle re fami- 
liari circumspecta, videt auruin sibi neo adesse, 
nec unquam affuturum ; videt supellectilem ac 
vestitum tales, quales certe solent esse pauperum 
facultates, omnia paucis obolis estimanda. Ecquid 
igitur? Tum demum convertit oculos in liberos, 
ut in foruin ductos venales exponens, inde mortis 
impendentis solamen aliquod inveniat. Hic ur- 
gentis famis pugnam consideres velim, et paterni 
amoris. Fames quidem miserrimam mortem mina- 
tur, natura vero retrahit, suadetque ut una cum 
liberis moriatur: et sepe impulsus, et spe re- 


C  &. Καὶ v; μὲν εὔχροιά σε τοῦ 70.000 ὑπερέδει" ὅσος 
δέ σοι ἀχολουθεῖ τοῦ ἐνδεοῦς ὁ στεναγμὸς, οὐ Joris. 
Πῶς σοι ὑπ᾽ῦψιν (27) ἀγάγω τὰ πάθη τοῦ πένητος ἃ 
Ἑχεῖνος, πεοισχεψάμενος τὰ ἔνδον, ὁρᾷ, ὅτι χρυσὸς 
μὲν αὐτῷ οὔτε ἐττὶν, οὔτε γενήσεται πώποτε" σχεύη δὲ 
καὶ ἐσθὴς, τοιαῦτα, οἵα (28) ἂν γένηται πτωχῶν xTá- 
ματα, ὀλίγων τὰ πάντα ὀθολῶν ἄξια, Τί οὖν: Ἐπὶ 
τοὺς παῖδας λοιπὸν ἄγει τὸν ὀφθαλμὸν, ett, αὖ- 

(30) ἀγαγὼν εἰς τὸ προατήριον, ἐντεῦθεν εὑρέ- 

σαι τοῦ θανάτον παοραυυθίαν, Νόησον ἐνταῦθα (30) 

μάχην ἀνα χης λιμοῦ, xai διαθέσεως πατρικξς. 

Ἢ μὲν τὸν οἴχτιστον θάνατον ἀπειλεῖ, ἡ δὲ φύσις 

ἀνθῶλχχει, συναποθανεῖν τοῖς τέχνοις πείθουσα " καὶ 

πολλάχις ὁρμήσας, καὶ πολλάχις ἀναχοπεὶς, τελευ- 
ταῖον ἐχρατήθη, ὑπὸ τῆς ἀναγχαίας xal ἀπαραιτήτου 


τοὺς 


tentus, tandem succumbit, necessitate atque im- ἢ) χρείας ἐχδιασθείς. Καὶ οἵα βονλεύεται ὁ πατὴρ ; Τίνα 


placabili egestate coactus. Sed que in animo 
consilia versat pater ? Quem primum divendam? 
Quemnam frumenti venditorlubentius conspiciet ? 
Accedam ad maximum natu? At etatis jura reve- 


39 Psal. cxt, 9. ! Prov. xi, 20. 


(23; Codices duo προϊεμένους ; Σὺ δέ. 

24) Antiqui duo libri ὧν οὐδενὸς τούτων. 

(35) Editi μενεῖ, manebit. At mss. multi μένει, 
?nanet. 

(26) Illud, Proverbiorum xi, 26, ὁ γὰρ τιμιουλχῶν 
σῖτον ϑημοχατάώρατος, Varie apud varios interpretes 
legitur: quam discrepantiam si quispiam videre 
cupit, legat Hexapla. 

(27) eg. primus ἐπ᾿ ὄψιν. 

(28) (1011). primus zewvz« ὁποῖα, Ibidem editi ἂν 
“ἔσοιτο, Voeleres quinque libri ἂν γένηται. 


πρῶτον (341) ἀπεμπολήσω ; Τίνα δὲ ἡδέως ὁ σιτο- 
mong ὄψεται; Ἐπὶ τὸν πρεσδύτατον ἔλθω; ᾿Αλλὰ 
δυσωποῦμαι αὐτοῦ τὰ πρεσδεῖα. ᾿Αλλὰ τὸν νεώτατον ; 
'AXY ἔλεῦ αὐτοῦ τὴν ἡλικίαν ἀναισθητοῦσαν τῶν 


(29) Antiqui duo libri ὥστε τούτους. Mox Colb. 
tertius ἐντεῦθεν εὕρασθαι. 

(30) Ita, νόησον ἐνταῦθα, etc., in editis le 
cum virgula post vocem ἀνάγχης: quse vir 
reperitur neque in Colb. secundo neque in Reg. 
tertio, neque in Coisl.; neo mihi dubium est 
quin melius absit. 

(31) Colb. secundus τίνα πρῶτον τούτων. Colb. 
tertius τίνα τούτων. Nec ita multo infra Colb. . 
tertius τὸν νόον, 


209 


HOMILIA IN ILLUD LUCA, DESTAUA M. ETC. 


210 


συμφορῶν. Οὗτος ἐναργεῖς eot: τῶν γονέων τοὺς À TCOT. ΑὮ δὰ minimum natu? At me miseret illius 


»αραχτῆρας" ἐχεῖνος ἐπιτηδείως ἔχει πρὸς τὰ μαθή- 
ματα. Φεν τῆς ἀμηχανίας | Τις γένωμαι ; Τίνι τούτων 
προσχρούσω ; Ποίαν θηρίον ψυχὴν ἀναλάόω ; Πῶς 
τῆς φύσεως ἐπιλάθωμαι ; ᾿Εὰν πάντων ἀντίσχωμαι, 
πάντας ὄψομαι δαπανωμένους τῷ πάθει. 'Exv ἕνα 
προῶμαι (32), ποίοις ὀφθαλμοῖς τοὺς λειπομένους 
προσίδω, ὕποπτος αὐτοῖς ὥδη γεγενημένος εἰς ἀπι- 
στίαν ; Πῶς οἰχήσω τὴν οἰχίαν, ἐμαυτῷ χαταασχευάσας 
τὴν ἀπαιδίαν ; Πῶς ἐπὶ τὸν τράπεζαν ἔλθω, ἐκ 
τοιαύτης προφάσεως τὴν εὐπορίαν ἔχουσαν ; Καὶ ὁ 
μὲν μετὰ μυρίων δαχρύων τὸτ φίλτατοα τῶν παίδων 
ἀπεμπολήσων ἔοχεται. σὲ δὲ οὐ χάμπτει τὸ πά- 
θος (33), οὐ λογισμὸν λαμθάνεις τῆς φύσεως. ᾽᾿Αλλ᾽ ὁ 
μὲν λιμὸς συνέχει τὸν ἄθλιον, σὺ δὲ ἀναδάλλη, καὶ 


etatis, calamitates necdum intelligentisi Hic paren- 
tum exhibet claram effigiem : ille idoneus est ad 
disciplinas 447 discendas. Heu consilii inopiam ! 
Quo me vertam ? In quem horum incidam ? Qualem 
bestie animum induam ? Quomodo nature obli- 
viscar ? Omnes si servo, fame videbo consumi 
omnes. Unum si vendidero, qualibus ooulis reli- 
quos aspiciam, qui me illis jam reddidero perfidice 
ac proditionis suspectum ὃ Quomodo habitabo do- 
mum, qui mihi ipse sim auctor orbitatis? Quomodo 
accedam ad mensam, cujus abundatia causam 
ejusmodi habet ? Denique multis cum lacrymis 
venil pater carissimum filiorum venditurus : te 
tamen illius afflictio non flectit, neque animum 


εἰρωνεύῃ, μαχροτέραν αὐτῷ χατασχευάξζων τὴν συμ- B tuum subit ulla nature cogitatio. Atqui fames 


φοράν. Καὶ ὁ μὲν Tk σπλάγχνα προτείνεται τιμὴν 
τῶν τροφῶν, σοῦ δὲ οὐ μόνον οὐχ ἀποναρχᾷ ἢ χεὶρ 
ἐχ τοιούτων συμφορῶν ὑποδεχομένη τιμήματα, ἀλλὰ 
x«l ζυγομαχεῖς περὶ τοῦ πλείονος, xal ὅπως ἂν 
πολὺ λαδὼν ἔλαττον δῴης φιλονειχεῖς, πανταχόθεν 
βαρύνων (34) τὴν σνυμςορὰν τῷ ἀθλίῳ. Οὐ dxpuóv 
σοι ἐλεεινὸν, οὐ στεναγμὸς χαρδίαν μαλάσσει" ἀλλ᾽ 
ἄχαμπτος εἶ καί ἀμείλιχτος. Πάντα χρυσὸν βλέπεις, 
χρυσὸν φαντάξῇ" τοῦτό σοι χαὶ χαθεύδοντι ἐνύπνιον, 
x«i ἐγρηγορότι ἐνθύμιον. "Ὥσπερ γὰρ οἱ ὑπὸ μανίας 
παράφοροι οὐ τὰ πράγμάτα. βλέπουσιν, ἀλλὰ τὰ ix 
τοῦ πάθους φαντάξονται' euro σοι ἡ ψνχὴ, τῇ φιλο- 
χρηματίᾳ κατασχεθεῖσα, πάντα χρνσὸν, πάντα do- 
yepov βλέπει. Ἤδιον ἂν ἴσοις Τὸν χρυσὸν ἣ τὸν ἥλιον, 
Εὔχη τὰ πάντα πρὸς τὴν τοῦ χρνσοῦ ᾿φύσιν μετὰ- 
δληθῆναι, καὶ ἐπινοεῖς μέντοι χαθ᾽ ὅσον οἷόν τι. 

videt. Conspicias lubentius aurum quam solem 
incumbis pro virili. 

b. Hoiav γὰρ μηχανὴν διὰ χρνδὸν οὐ χινεῖς ; Ὁ σῖτος 
χρυσός σοι γίνεται, ὁ οἶνος εἰς χρυσὸν μεταπήγννται, 
τὰ ἔριά σοι ἀποχρυσοῦται, πᾶσα ἐμπορία, πᾶσα 
ἐπίνοια χρυσόν σοι προσάγει (35). Αὐτὸς ἑαυτὸν ὁ 
χρυσὸς ἀπογεννᾷ πολυπλασιαξ ὀμενος ἐν δανείσμασι" 
x«l χόρος οὐχ ἔστι, χαὶ τῶος τῆς ἐπιθνμίας οὐχ 
ἐξευρίσχεται, Τῶν μὲν γὰρ παίδων τοῖς λίχνοις ἀφει- 
δῶς πολλάκις ἐνδίδομεν τῶν περισπουδϑάστων ὕπερ- 
ἐμπίμπλασθαι (36), ὥστε τῷ ὑπερθάλλοντι χόρῳ τὴν 
ἀποστροφὴν ἐμποιῆσαι" ὁ δὲ πλεονέχτης οὐχ οὔ" 
τως" ἀλλ᾽ ὅσῳ πλειόνων ἐμφορεῖται, πλειόνων ἐφιε- 
ται, Πλοῦτος ἐὰν ῥέῃ, μὴ προστίθεσθε καρδίαν. 


8. Psal. xi, 11. 


(32) Et lllud patris miserrimi exemplum legitur 
apud Ambrosium eodemlibro DeNabuthe Jezrae- 
lua cap. 5. Velim autem conferantur Grieca eum 
Latinis, qua ex collatione constabit Ambrosium 
alia ex Basilio imitatum, alia ex eo tantum non 
ad verbum convertisse. Etquidem multa bene:sed 
illud, siunum tradam, quibus oculisvidebo caleros 
de meaimpietate suspectos, ne alios quoque ven- 
dam, nonitafeliciterexpressum videri polest. Neo 
enim erat cur pater filios haberet suspectos de im- 
pietate sua, quasiejusaliquomodo participes esse 
possent ; sed ceteri filii patrem habere poterant 


miserum illum premit, tu vero cunctaris ao illu- 
dis, calamitatem ei reddens longiorem. Et ille 
quidem viscera sua pretium alimentorum porrigit; 
tua vero manus ex ejusmodi calamitatibus pretia 
referens, non modo non stupet, sed de pretio 
eham contendis, quasi plus satis offeras, atque 
studium in eo ponis, ut plus accipiens, minus des, 
misero undelibet accumulans calamitatem. Non 
lacryme commovent miserationem, non gemitus 
oor emolliunt ; sed inflexibilis es atque implaca- 
bilis. Omnia aurum vides, aurum existimas, hoc et 
somnias inter dormiendum, et concupiscis inter 
vigilandum. Ul enim qui pre insania mente moti 
sunt, res ipsas non intuentur, sed ea ex quibus af- 


c, Écluntur, sibi animo fingunt ; ita anima tua ab ava- 


ritia possessa, cuncta aurum, cuncta argentum 


. Verti omnia in auri naturam exoptas, atque in id 


5. Quid enim non moliris propter aurum ὃ Fru- - 
mentum fittibiaurum, vinumin aurum conscrecit, 
lane tibi in aurum vertuntur ; mercatura omnis, 
omnis solertia parit tibi aurum. Ipsum aurum 
generat semetipsum, dum per fenora multiplica- 
tur. Neque tamen satietas est, neque finis reperi- 
tur cupiditatis. Ao quidem pueris gulosis plerum- 
que concedimus, utiis que cupiunt, sese abunde 
expleant, ut per. majorem saturitatem fastidium 
ipsis afferatur. Avarus non item ; sed quo pluribus 
impletur, hoc plura desiderat. Divitiz si affAluant, 


D nolite cor apponere?*.Tu vero detines preeterfluen- 


suspectum impietatis, ne, uno vendito, et ipsi quo- 
que venderentur. Magis ergoplacent Basiliana,' quee 
ut ex Grecis perspici potest, ita interpretari licet : 
Unum sivendidero, quibus oculis reliquos aspiciam, 
qui me illis jam rveddiderim suspectum  perfidie 
atque proditionis ? 

33) Reg. primus ov χάμπτῃ τῷ πάθει. 

34) Colb. primus ἐπιδαρύνων. 

35) In Reg. primo perinde ut in aliis mss. legi- 
tur quidem προσάγει ; sed in ora ejus libri addi- 
tum est συνάγει. 

(36) Reg. primus περισπονδάστων ἐμπίμπλασθαι. 


271 


S. BASILII MAGNI 


272 


tes et exitus undecunque obstruis. Deinde dum ἃ Σὺ δὲ κατέχεις τὸν παραὸῤῥέοντα (37), καὶ 'περι- 


retinentur etrestagnant, quid tibi faciunt ? Disrum- 
punt repagula, atque, utpote violenter conclusee ac 
exundantes, divitis horea demoliuntur, et irrum- 
pentis alicujus hostis in morem promptuaria illius 
solo adequant. Construetne majora ? Incerium, 
an destructa successori relicturus sit. Nam abreptus 
poterit ipse citius interire, quam horrea per ava- 
ram industriam exstruantur. Porro dives illecon- 
venientem pravis suis consiliis finem consecutus 
est; vos vero, si mihi credere velitis, omnibus 
promptuariorum foribus apertis, amplissimos divi- 
tiis exitus prebebitis. 4&8 Quemadmodum enim 
ingenti fluvio frugiferam terram per plurimos ca- 
nales pervadenti datur transitus : sic ipsi diviUis 


permittite, ut in varias vias scissie ad pauperum p 


domos perveniant. Putci si exhauriantur, ex eis 
arua copiosior emanatatque limpidior ; sin autem 
derelinquuntur, computreseunt: sic et divitie cum 
desident, ct in eodem loco permanent, sunt in- 
utiles ; cum vero moventur et ex aliis ad alios trans- 
eunt, publicum commodum fructumque pariunt. O 
quanta laus ab iis in quos beneficia contuleris, 
tribuenda tibi est, quam tu cave contempseris : 
quanta itidem merces a justo judice, cui tu nolis 
diffidere. Ponatur tibi ubique ob oculos accusati 
illius divitis exemplum : qui jam parta bona ser- 
vans, deque futuris sollicitus, ac incertum habens 
an cras victurus esset, hodie peccando crastinum 
diem anteverterat. Nondum venit ullus supplex, et 
tamen in antecessum feritatem ostendit ; necdum 
fructus collegit, et jam avaritie condemnabatur. 
Terra quidem in ferendis ei fructibus officiosa fuit, 
densaminarvis segetem preemonstrans, botros plu- 
vimos exhibens in palmitibus, ponens ob oculos 
oleam fructuscatentem, omneque deliciarum genus 
ex arborum fructibus promittens. llle vero neque 
comis est, neque fructuosus " nondum habet, et 
jam invidet egentibus. Et quidem frugesquot pe- 
riculis obnoxic sunt, priusquam colligantur?Nam 
et grando plerumque confringit, et wstus rapit 
mediis ex manibus, et pluvia, intempestive e nu- 
bibus erumpens, fructus inutiles efficit. Quid ipi- 


φοάσσεις τὰς διεξόδους. Εἴτα χατεχόμενος xai ἔλλε- 
μνάξων, οἵα ποιεῖ σοι ; Ῥήγνυτι τὰ χωλύωχτα, Guí- 
λει xal νῦν βιαέως ἐναπολυφθεὶς (38) χαὶ πληκιυ- 
ρῶν, χκαθαιοεῖ τοῦ πλουσίον τὰς ἀποθήχας, ἐδαφέξει 
αὐτοῦ τὰ ταμιεῖα, ὥσπεο πολέμιός τις ἐπεισελθὼν. 
᾿Αλλὰ μείξονας οἱἰχοδϑομήσιι ; Αλδηλον εἰ uà χαθχ οὴ 
μῶνας παραδώτιι τῷ ἀετ᾽ αὐτόν, ᾿Οξύτερον “γὰο ἂν 
αὐτὸς ἀπῶθοι ἀνασπασθεὶς, ἢ ἐχεῖνα (39) χατὰ τῶν 
πλεονεχτιχὴὲν ἐπίνοιαν ἐγεοθείη. ᾿Αλλ᾽ ὁ μὲν ἔχει 
τῶν χαχῶν βουλτυμάτων τὸ τῶλος ἀχόλουθον" ὑαεὶς 
δὲ, ἂν &uoi πείθησήε, πάσας θύοας ταυιείων ἄναπε- 
τάσαντες, ἀφθόνους παοίξετε (40) τὰς διεξόδους 
τῷ πλούτον ufyA)m πολύχαοπον 
ἦν δι ὀχετῶν μυρίων ἐπεοοκένῳ, οὕτως αὐτοὶ, τῷ 
πλούτῳ διδόντες διὰ ποικίλων ὁδῶν gig τὰς τῶν 
πενήτων οἰκίας χατασχίξεσθαι (41). Τὰ φοέατα ἐξαν- 
τλούμενα εὐρούτεοα “γίνεται ἐναγιέμενα δὲ, χατατί - 


(7110 TOTQ UM " 


TiT4 χαὶ πλούτου τὸ μὲν στάσιμον ἄχοηστον, τὸ 21 
χινούμενον χαὶ μεταδαῖνον χοινωφελές τε χαὶ ἔχαοπον. 
"fà πότος ur» ὁ παρὰ τῶν εὐεογιτουμένων ἔπαινος, 
oj σὺ pi χαταψρονήσης ! πηλίχος δὲ ὁ παοὰ τοῦ 
διχαίου χοιτοῦ μισθὸς, ᾧ σὺ αὐ ἀπιστήσῃς | Toros 
σοι τὸ ὑπόδειγαα τοῦ χατηγορουμένου πλουσίου προτ- 
απαντάτω (42) ὃς, τὰ υἷν ἤδη παρόντα φυλάσσων, 
περὶ δὲ τῶν ἐλπιζομένων ἀγωνιῶν, καὶ ἄδηλον ἔχων 
εἰ βιύσεται τὴν αὔοιον, τὸ αὐοιον, σήμερον προχὰο- 
. e! , , , 4 . à [] Ji 8 
τανεν.  Ojze ἧλύεν ὁ ἱκέτης, x«i ποολαθὼν idsi- 
χυυς (13) τὴν ἀγριότητα" 02 συνήγαγε τοὺς καρποὺς, 
€ w, » - * - » * 
xxi τῆς πλεονεξίας ἤδη εἶχε τὸ χρῖμα, Ἠ μὲν γᾷ 
ἐδεξιοῦτο τοῖς ἐχφοοίοις αὐτῆς βαθὺ μὲν ἐν ταῖς 
ἀοούραις προδειχνύσα τὸ λήϊον" πολὺν δὲ τὸν βότουν 
ὑπὲο χλημάτων ἐμφαίνουσα" βούουσαν δὲ τῷ χαοπῷ 
τὴν ἔλαίαν παρεχομένη, χαὶ πᾶσαν ἐπαγγελλομένο 
4 δῷ, , - , ᾿ . C . I d - 4 
τὴν ἐξ ἀχροδούων τουγήν (Ay ὁ δὲ ἀδέξιος Qv x«i 
ἄχαχοπος, οὕπω ἔχου, χαὶ ἤδη βασκαίνων τοῖς σεο- 
μένοις. Καίτοι πόσοι χίνδυνοι ποὸ τῆς συγχομιδὲς 
τῶν χαρπῶν 1 Καὶ γὰρ x«l χάλαζα χατέχλασε; x«i 
καύσων ἥοπαστ) ἐχ μέσων τῶν χειρῶν (45), χαὶ 
. 4 ^ 3 - . 4 » ἢ * e. 
ὕδωρ, παρὰ χαιρὸν (x νερῶν ἐπιῤῥυὲν, δ χρείωσε 
1 , * , - - * , », 
τοὺς χαόπους. 0» 70071255 ὃυν τῷ Kupim τελείω- 
θῆναι τὴν χάριν ; ᾿λλλὰ ποολαμθόνων, σεαυτὸν ἂν- 
ἄξιον ποιεῖς τῆς ὑποδοχῆς τῶν δει,θέντων. 


tur Dominum non rogas, ut munus suum consummct ac perficiat 2 Imo vero in antecessum reddis 


te indignum, qui premonstrata recipias. 


6. Et tu quidem in oceulto tecum loqueris, ver- D — 6. Καὶ σὺ μὲν t» τῷ χρυπτῷ Msi; σεαυτῷ, τὰ δὲ 


ba vero tuain celo expenduntur. Quapropter inde 
accipis responsa. Quaenam autem sunt, quie dicit ? 


(37) Codex Coisl. cum Colb. unoet cum duobus 
Regiis τὸν mapaxopiov«. Editi περιῤῥέοντα, non ita 
recte. Mox. Reg. primus χαὶ ἐχλιμνώξων, 

(38) Colbertini secundus et tertius et Reg. pri- 
mus jig ἀποληψθείς. Alius Colb. ἐφχπολειφθείς, 
Editi et Reg. tertius ἐναποληφθείς, bene. Mox unus 
Ins. τις ἐπελθὼν. Alius ὑπελθὼν. 

(39) Editi Z ἐκείνας, corrupte. Libri veteres 
ixsiu, emendate. Aliquanto post mss. nonnulli ὁ 

f» ᾽ξ). 

(401 Hic in editis legitur παρέχετε, at in vete- 
ribus libris scriptum invenimus παρέξετε. Statim 
edilio Dasil. et sex mss. ὥσπερ ποταμῳ, Editio Paris. 


ῥήματά σὸν E) οὐρανῷ δοχιμάξεται. Διὰ τοῦτό σοι 
ἐχεῖθεν αἱ ἀποχρίτεις (A6) ἔοχονται: Τίνα δὲ ἔστι 


ὥσπεο γὰρ ποταμῷ, (AL nos, mss. sccuti delevimus 
illud γάρ, quippe quod sententiam turbat. Eprr). 

($1) Unus codex Colb. oixíz; χατασχέξετθε, Editi 
el alii mss. χατασχέξεσθαι. 

(£2 Multi libri veteres πλουσίον προαπαντάτω. 

. 443) Unus ms. πρηλαδὼν ἐδείκνυ, Nec ita multo 
infra duo mss. xXnuzzo» ψαίνουσα. 

(41) Colb. primus ἀχοοδούων τρορήν, alimentum. 
Statim ubi in editis corrupte legitur ᾿δέξιος in ve- 
teribus librisemendatescriptuminvenitur ed (zto;. 

(45) Edili ἐκ μέσον τῶν χειρῶν. At mss. ἐκ μέσων. 
Mox. Colb. tertius ἀπὸ νεφῶν. 

(40) Unus mss. s»: χαὶ αὐ ἀποποίσεις ἐκεῖθεν. Ibi- 


273 HOMILIA IN ILLUD LUCA, DESTARUAM, ETC. 314 


χαὶ ἃ λέγει; Ἡυχὴ, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ ἀποχεί- 
μενα. φάγε, πίε, εὐφραίνου - χαθ᾽ ἡμέραν. Ὦ τῆς 
ἀλογίας Εἰ δὲ χοιρείαν εἶχες ψνχὴν, τί ἂν ἄλλο ἣ 
τοῦτο αὐτῇ εὐηγγιελίσω;; Οὕτω χτηνώδωης εἴ, οὕτως 
ἀσύνετος τῶν τῆς ψυχῆς ἀγαθῶν, τοῖς τῆς σαοχὸς 
αὐτὴν βρώμασι δεξιούμενος " χαὶ ὅσα ὁ ἀγεδοὼν 
ὑποδέχεται, ταῦτα τῇ ψυχῇ παραπέμπεις ; Εἰ μὲν 
ἀρετὴν ἔχει, εἰ πλήρης (4) ἐστὶν ἔργων ἀγαθῶν, εἰ 
Θεῷ προσῳχείωται, ἔχει πολλὰ ἀγαθὰ, χαὶ εὐφραι- 
γέσθω τὴν χαλὴν τῆς ψυχῆς εὐφροσύνην (ἀ8). Ἐπεὶ 
δὲ τὰ ἐπίγεια φρονεῖς, χαὶ θεὸν ἔχεις τὴν χοιλίαν, 
x«i ὅλος σάρχινος εἴ, δεδουλωμένος τοῖς πάθεσιν, 
ἄχους τῆς σοί πρεπούσης προσηγορίας ἣν οὐδεὶς 
ἀνθρώπων ἔθετό σοι, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὑ Κύριος" "Agpov, 


ταύτῃ (49) τῇ νυχτὶ τὴν ψυχήν σὸν ἀπαιτοῦσιν. 


ἀπὸ σοῦ" ἃ δὲ ἡτοίωασας, τίνι ἔσται; Μείξων 
τῆς αἰωνίου χολάσεως ὁ γέλως τῆς ἀθουλίας. 'O 
γὰρ μετ᾽ ὀλίγον μῶλων ἀνάρπαστος ἄγεσθαι. οἷα 
βουλεύεται; Καθελῶ μον τὰς ἀποθήχας, χαὶ μεί- 
ξονας οἰκοδομήσω. Καλῶς σύ γε ποιῶν (80), φαίην 
&» ἔγωγε πρὸς αὐτόν, !Λξια γὰρ χαθαιρέσεως τὰ 
TXULUSUX τῆς ἀδικίας. Κατάσχαπτε ταῖς ἑαντοῦ χερ- 
σιν, ἃ χαχῶς ὡχοδόμησας. Λύε τὰ σιτοδοχεῖα, ὅθεν 
οὐδεὶς ἀπῆλθέ ποτε παραμυθίας τυχών. ᾿Αφάνισον 
πάντα οἶχον πλεονεξίας φύλαχα, ἀποσχεύασον ὁρό-- 
φους, περίελε τοίχους, δεῖξον ἡλίῳ τὸν εὐρωτιῶντα 
σῖτον (01), ἐξάγαγε ix φνλαχῆς τὸν δέσμιον πλοὺῦ- 
τον, θριάμθευσον τὰ σχοτεινὰ τοῦ μαμμωνᾶ χαταγώ- 
για, Καθελῶ μον τὰς ἀποθήχας, χαὶ μείζονας 
οἰκοδομήσω, ᾿Εὰν δὲ x«i ταύτας ἐμπλήσης, τί ποτε 
ἄρα διανοηθήσῃ ; '|| mou πάλιν καθαιρήσεις, x«i 
πάλιν οἰκοδομήσεις ; Καὶ τί τούτων ἀνοητότεοον, 
ἀπέραντα μοχθεῖν, oixodopsiv μετὰ σπουδῆς, xal 
μετὰ σπουδῆς χαθαιρεῖν ; Ἔχεις ἀποθήχας, ἐὰν θέ- 
λῃς, τὰς οἱἰκέας τῶν πενήτων. Θησαύρισον σεαυτῷ 
θζσαυρὸν iv οὐρανῷ. Τὰ ἐχεῖ ἀποτιθέμενα οὐ σῆτες 
χαταθόσχονται, οὐ σηπεδὼν ἐπινέμεται, οὐ λῳσταὶ 
διαχλέπτουσιν. ᾿Αλλὰ τότε μιταδώσω τοῖς δεομένοις 
ὅταν τὰς δευτέρας ἀποθήχας πληρώσω. Μαχροὺς 
σεχυτῷ τοὺς χρόνους τῆς ζωῆς (22) ἔπηξας. Σχόπει 
μὴ σὲ προλκύῃ ὁ xarà προθεσμίαν ἐπείγων. Καὶ 
γὰρ ἡ ἐπαγγελία οὐ χρηστότητός ἐστιν, ἀλλὰ πονη- 
ρίας ἀπόδειξις (83). Ἐπαγγέώλῃ γὰρ, οὐχ ἵνα δῷς 
μετὰ ταῦτα, ἀλλ᾽’ ἵνα τὸ παρὸν διαχρούσῃ. ᾿Ἐπεὶ 
γῦν τί τὸ χωλύον πρὸς τὴν μετάδοσιν; Οὐ πάρεστιν 
ὁ ἐνδεής; οὐχί πλήριις αἱ ἀποθῆχαι; ὁ μισθὸς 
ἔτοιμος ; οὐχ ἢ ἐντολὴ τηλαυγής; OO πεινῶν τήχε- 


* Luc. xir, 19. * ibid. 20, 5 Matth. vr, 320. * 


dem Colb. primus εἰσέρχονται. Vox. ἐχεῖθεν, quee 
mox sequitur, referri debet ad eum qui secum lo- 
quitur. Basiliusigitur hoc dicit: Tu, qui tecum in 
occultoloqueris,non prophetas,nor apostolos au- 
dis, sed temelipsum; ob idque a te uno 1esponsa 
accipis. 

(47) Veteres quatuor libri εἰ πλήρης... εἰ 8:9. 
Vocula in utroqueloco in prius editis legebatur. 

(48) Colb. terlius εὐφραινέσθω τὴν ψυχικὴν εὐφρο- 
σύνην. laud longe quatuor mss. x«i 929; Alius 
ms. Combef. et editi x«t ὅλως. 


4 


A Anima, habes multa bona reposita : comede, bibe, 
laetare quotidie*. Ο dementiam! Suillam animam . 
si haberes, qui aliud nisi hoc ei annuntiare po- 
tuisses ? Itane belluinus es, itane rudis es bonorum 
anime, ut eam carnalibus cibis excipias, et qux 
latrina excipit, ea anime destines? Profecto, si 
virtute preedita est, si plena est bonis operibus, si 
Deo necessitudine conjungitur, multa bona habel ; 
ita demum bono animeque convenienti gaudio 
letetur. Quia vero terrena sapis, et deum habes 
ventrem, totusque carneus es, libidinibus manci- 
patus et vitiis, audi te dignam appellationem, übi 
& nullo homine, sed ab ipsomet Domino datam: 
Stlulle, hac nocte animam tuam repetunt a te : qus 
aulem parasti, cujus erun(*? Hoc irrisio stulüitiee 

B superat supplicium eternum. Qui enim paulo post 
rapiendusestet abducendus,qualia in animo versat 
consilia? Destruam horrea mea, et majora adifi- 
cabo. lecte facis, ego ipse ei dixerim. Digna 89 
enim sunt que destruantur iniquitatis horrea. Tuis 
ipse manibus dirue quee male cdificasti. Solve fru- 
mentarios penus, unde nemo unquam allevatus 
exiit. Destrue omnem domum avaritiz custodem; 
everte tecta, demolire muros, ostende soli frumen- 
ium eariosum, educ e carcere vinctas opes, pro- 
duco in publicum tenebrosa mamone conclavia. 
Desiruam ho» rea mea, et majora c&dificabo. Quod 
si heec quoque impleveris, quid tum excogitabis ἢ 
Rursusne destrues, et rursus ceedificabis? Quid stul- 
tius quam laborare perpetuo, edificare diligenter, 
et diligenter destruere ? Habes horrea, si vis, domos 
pauperum, Thesauriza tibi thesaurum in colo *. 
Qus illic reconduntu;, ea non depascuntur tinee, 
non corrodit caries, non predantur fures*. Atqui 
egenis imperliar tum, cum secunda hoirea imple- 
vero. Longum tibi vitse tempus prefixisti. Cave te 
prefinita dies festinans prevertat. Nam pollicitatio 
istheec nequitiee argumentumest, non benignitatis. 
Polliceris enim, non ut des postea, sed ut pre- 
sens submoveas. Nunc cum liceat, quid impedit 
quominus largiare? Nonne adest indignus ἢ nonne 
plena sunt horrea ? an non parata merces ? an 
non clarum preceptum estet perspicuum ? Esu- 
riens contabescit, nudus riget, strangulatur is ἃ 
quo debitum exigitur; ettueleemosynam differs in 
crastinum ? Audi Salomonem: Ne dizeris.; Rever- 
tens redi, cras dabo? ; ignoras enim quid pariet 


ibid. ? Prov. ni, 28. 


(49) Antiqui duo libri ἐν ταύτῃ. Mox duo itidem 
1185. ἀπαιτουσι πάρα G02. . ME 
(50) Editi σύ γε ποιῶν. Veteres aliquot libri σὺ 
ποιῶν. Ibidem tres mss. φαίην ἂν ἔγωγε πρός. Edili 
«ín» ἂν πρός. 
(51) Colb. tertius εὐρωτιῶντα τόπον, ostende soli 
locum situ corruptum. ᾿ ᾿. 

(52) Colb. primus τοὺς ὅρους τῆς ww, longos 
tito limites. . EE 
(33) Editi πονηοίας ἐπίδειξις, Αἱ Ins, multi &rá- 
z ' 


£t$4t5. 


275 


S. BASILII MAGNI 


276 


dies sequens?*. Qualia precepta contemnis, qui Α ται" ὁ γυμνητεύων πήγνυται " ὁ ἀπαιτούμενος ἄγχε- 


jam anteatibiavaritia aures obturaveris ? Quantam 
oportebat habere te beneficio largitori gratiam, 
quam hilarem te esse, quam letum ob eum qui 
tibi defertur honorem, videlicet quod non pertur- 
bes fores alienas, sed aliituas occupent? Nunc ve- 
ro morosus es, vixque ad te accessus patet: qui 
declines occursus, ne forte vel modicum quid e 


manibus dimittere cogaris. Unam nosli vocem :. 


Non habeo, nec dabo ; nam pauper sum. Revera 
pauper es, et omnis boni inops: pauper dilectio- 
nis, pauper humanitatis, pauper fidei in Deum, 
pauper spei eterne. Participes frumenti facias 
fratres: quod cras putrescet, id hodie trade 
egenti. Avaritie pessimum genus est, ne ea qui- 
dem que corrumpuntur, egenis erogare. 


ται " xGi σὺ τὴν ἐλεημοσύνην εἰς τὴν αὔριον &ve- 
64))9 ; "Axous Σολόμωῶντος: Μὴ εἴπῃς" Ἐπανελ- 
θὼν (34) ἐπάνηχε, xoà αὔριον ϑώσω (Ὁ) “ οὐ γὰρ 
οἶδας τί τέξεται ὃ ἐπιοῦσα. Οἴων παραγγελμάτων 
ὑπερορᾷς, τῇ φιλαργνρίᾳ τὰ ὦτα ποοαποδύσας (50)! 
Πόσην ἔδει σε χάριν ἔχειν τῷ εὐεργέτῃ, χαὶ φαῖι- 
δρὸν εἶναι, χαὶ λαμπρύνεσθαι τῇ τιμῇ, ὅτε οὐκ αὐὖ- 
τὸς διο,λεῖς θύρας ἑτέρων, ἀλλὰ τὰς σὰς ἄλλοι χα- 
ταλαιλδάνονσι | Nov δὲ χατηφὴς εἶ καὶ δυσέντευχτος, 
ἐχχλίνων τὰς ἀπαντήσεις, μή πού Tt καὶ μιχρὸν 
ἀναγκασύξς τῶν χειρῶν ἐχύαλεῖν, Μίαν οἶδας φω» 
vív * Οὐχ ἔχω" ο�
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Patrologiæ cursus completus [Series Græca] : ... omnium ss. patrum, doctorum, scriptorumque ecclasiasticorum sive Latinorum sive Græcorum ..."

See other formats
